Cjroen '2wartsJexels in het harL, 1896: Eerste pogingen tot stichting van een eigen stoombootonderneming Texel - Den Helder „Het publiek is de speelbal van Bosman ,De dochters van de baas'" waren in Durp m WOENSDAG 16 JANUARI 1957 TEXELSE 71e JAARGANG No. 7112 COURANT Uitgave N.V. v-h- Langeveld de Rooij Boekhandel Drukkerij Bibliotheek Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11 Verschijnt woensdags en zaterdags- Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl. Bank Postgiro 652. - Abonn- pr. 2,25 p. kwart. 20 ct incasso. Adv- 10 ct p. mm i DIT JAAR is het dan zo ver, dat Texels meest geliefde en tevens meest be- critiseerde maatschappijTexels Eigen Stoomboot Onderneming, haar gouden jubileum gaat vieren, want op 18 juni 1907 werd zij gesticht- Wij hebben haar 25-jarig bestaan gevierd, tien jaar geleden hebben wij wederom een heildronk op de N.V- T-E-S.O. uitgebracht en ditmaal zal de herinnering aan de oprich ting stellig met nog meer vreugde worden gevierd. Vijftig jaar een eigen boot. Het heeft - en velen zullen dat wel niet weten - maar weinig gescheeld of wij zouden thans de viering van het 60-jarig bestaan hebben beleefd, want reeds in 1896 werden door wijlen de heren J. H- Moojen en J. P. Noordijk pogingen in het werk gesteld om Texel aan een eigen boot te helpenIn die dagen werd de dienst ook reeds door Bosman onderhouden en toen reeds bestond er allerwege grote ergernis over de wijze waarop die dienst werd uitgevoerd- De prijzen waren te hoog, het aantal afvaarten te ge ring en de zeewaardigheid van de toenmalige boot viel verre van te roemen- Op 14 augustus van het jaar 1896 richtten twee vooraanstaande ingezete nen van ons eiland, de heren Moojen en Noordijk (vader van de heer E. Noordijk, commissaris der N.V. T.E.S.O.), zich met een circulaire tot de bevolking, waarin zij voorstelden zelf een bootverbinding te stichten. „De ochtenddiensten zijn goed, maar daarmee is alles gezegd, want 's middags om kwart over twee vertrekt de laatste boot uit Skil". Zij richtten zich tot do Minister van Waterstaat, Handel en Nijverheid, even als tot de Provinciale Staten en de Ge- meenteraad van Texel met een verzoek tot subsidie. Zij dachten een oprichtings kapitaal nodig te hebben van 35.000, en wilden dat bijeenbrengen door het plaatsen van aandelen van 25,Ie dere aandeelhouder zou ieder jaar twee maal gratis mogen varen. De heren Moojen en Noordijk hebben in die tijd enorm veel werk verzet, maar tot resultaat leidden hun pogingen niet en wel wegens onvoldoende belangstel ling van de zijde der Texelaars. Velen zullen interesse hebben voor [hetgeen men in 1896 op touw zette en daarom hebben wij een zeer oude jaar gang uit het archief genomen om te zien hoe men zijn doel trachtte te berei ken en de reactie van het eilandelijke publiek wel was. Het eerste „eigen boot-nieuws" ont dekken wij dan in de Texelaar van 12 juli 1896. Daar staat het simpele be richtje: In de donderdag gehouden vergadering van de Provinciale Staten van Noord- Holland werd in handen van Gedepu teerde Staten gesteld een adres van de heren J. P. Noordijk en J. H. Moojen om subsidie voor een tweede stoomboot- dienst van Texel naar het vasteland. Negen dagen later houdt Texels Vroedschap zijn bijeenkomst en daarin komt aan de orde: „Verzoek van J. H. Moojen en J. P. Noordijk om subsidie ten behoeve van 'n I nieuwe stoombootonderneming". De I Raadsverslaggever noteerde het volgen- I de: „In een uitvoerig adres wordt door adressanten betoogd, dat de onderne ming eener nieuwe stoombootdienst door hen wordt voorgestaan niet om eenige antipathie tegen de bemanning der I „Ada", doch op grond van de hoogst on gunstige toestand van onze verbinding met de vaste wal en het hoge tarief, dat voor de overtocht wordt geëist; de onge schikte wijze der communicatie, welke met de middag van hier ophoudt eist een betere dienstregeling, zomede is een bil- lijker tarief gewenst. Adressanten verzoeken van de ge- 5,'4| meente een subsidie van 100,per gr: 1 jaar en tevens de voorwaarden te weten, 13 welke de Raad bij inwilliging van dat verzoek zou stellen. Verder schijnt het in J de bedoeling van adressanten te liggen om zich ook tot andere corporatiën te I "wenden met het verzoek om subsidie. Door B. en W. wordt geadviseerd om gj dit verzoek aan te houden en bij de be- groting voor 1897 te behandelen. De voorzitter wenst dat de leden van y[ de Raad aan de overweging van dit ver- lajBzoek hun bijzondere aandacht zullen weiden, hij zegt als zijn persoonlijke De heer Mets merkt op, dat de ver trekuren niet worden geregeld door de ondernemer doch door het bestuur der posterijen. De heer C. Keijser Pzn. brengt gaarne hulde aan de exploitatie der thans be staande dienst, doch kan niet goedkeu ren de hooge vrachten; spreker meent dat het publiek de speelbal is van de ondernemer; hij meent dat het op de weg van de Raad ligt om ten deze voor het publiek op te treden. Nadat de voorzitter nogmaals de leden in overweging heeft gegeven om bijzon dere aandacht aan het verzoek te wijden, gaat de vergadering in geheime zitting tol behandeling van reclames tegen de Hoofdelijke omslag. Op 27 augustus 1896 schrijft de krant: Dat het bij de heren Moojen en Noor dijk ernst is met hun plan het in de vaart brengen van een nieuwe stoomboot van Texel naar Den Helder, blijkt uit de door hen dezer dagen algemeen ver spreide circulaire, waaruit men kan zien, waarom zij optreden, wat zij voor die zaak reeds deden en wat zij van anderen verwachten. Dat een onderneming, zo flink op touw gezet, door een algemene medewerking der burgerij levensvatbaar heid kan verkrijgen, zal wel door nie mand worden betwijfeld. Nu en dan duiken in de vergeelde kranten berichten op over plannen tot aanleg van een tram. De redactie van de Texelaar behoort tot de vele nieuws gierigen en merkt 30 augustus 1896 op „Misschien wil men het plan wel verwe zenlijken dat indertijd werd genoemd om de tram te laten rijden vanaf 't Horntje naar Den Burg en verder naar De Koog in verband met de nieuwe stoomboot, die dan volgens dat plan zou varen tussen Helder en 't Horntje, waar zeker na ver loop van tijd dan wel het achtste dorp van Texel zou ontstaan". Zekere heren Gauverit en de Kanter liepen rond met tramplannen. een tram van De Koog over Den Burg naar Oudeschild of naar Texels zuidwestpunt, 't Horntje. (3 september 1896). mening, dat, met alle waardering voor de uitvoering der bestaande dienst, het hem voorkomt alsof niet de boot voor het pu bliek, maar het publiek er voor de boot is. „Laat U niet misleiden" Het pad van de heren Moojen en Noordijk ging waarlijk niet over rozen: Bosman was een figuur, die zich niet door een paar „opstandigen" uit de ring liet werken. Hij paste een tamelijk han dige tactiek toe, getuige het schrijven van de heren Moojen en Noordijk in de krant van 3 september 1896: „Aan de ingezetenen van Texel en al len, die belang stellen in den bloei en welvaart dier gemeente. Het feit, dat de directie van de stoom- boot „Ada van Holland", nu nog nauwe- lijks pogingen worden aangewend een tweede boot in de vaart te brengen, de tegenwoordige dienst gaat wijzigen en ook retourbiljetten uitgeeft tegen een enigszins lager tarief, geeft ondergete kenden aanleiding het publiek van Texel en allen, die bij dat eiland belang heb ben, in overweging te geven: Laat u door deze behandeling niet misleiden, verflauwt daardoor niet in uw ijver om een tweede stoombootdienst in het leven te roepen, maar laat het U een prikkel te meer zijn, u zo spoedig mogelijk aaneen te sluiten om de grote voordelen aan deze zaak verbonden, zelf te behouden. Wel is er reeds veel gewonnen, maar De Ada van Holland, waarmede destijds de dienst op Den Helder werd onder houden. Op de achtergrond het toenmalige stoombootkoffiehuis. het is niet genoeg, wij kunnen ons zelf helpen, wij hebben geen hulp van ande ren nodig ten koste van onze beurs. En dat het tegenwoordige verkeer ons geld kost, zal niemand betwijfelen, even min als onze bewering, dat het veer tussen Texel en 't Nieuwediep een zeer winstgevende zaak is. Volgens een bij ons ter inzage liggende begroting zal, met medewerking van het publiek, aandeelhouders, boven de ge noemde passage-biljetten per aandeel, jaarlijks een rente van minstens 10 pet. van hun kapitaal kunnen worden uitge keerd. De Texelaars kunnen het veer in be zit krijgen, zij hebben dat geheel in hun macht. Slechts door een aansluiting, door elk één aandeel te nemen, verzeke ren zij zich van de overwinning. Alleen de verschijning van de heer Bosman op Texel en de wijzigingen door hem in de dienstregeling en de tarieven gebracht, moet U een bewijs zijn voor het welslagen van uw zaak, een zaak zonder enige risico. De heer Bosman ziet terecht in, dat 'n concurrentie op de voorgestelde leest ge schoeid voor hem overweldigend is, van daar zijn directe toenadering, vandaar dat u thans iets wordt gegeven van dat gene, waarop ge reeds lang zo'n billijk recht had, doch dat u uit eigen belang werd onthouden, terwijl men u dat vroe ger, zowel als thans, nu voor de dienst gevaar dreigt, zo gemakkelijk had kun nen geven. Welnu, zult ge nog langer de vruchten van een zaak die de uwe hoort te zijn, door anderen laten plukken, terwijl ge zo heel gemakkelijk die zaak kunt verove ren. Het kan niet anders of ook bij allen moet lust gevoelen aan deze toestand 'n einde te maken. Laat ons daarom voortgaan op de in geslagen weg, steunen we elkander, la ten we ons niet door beloften laten ver leiden stil te zijn als kinderen, plaatsen we het benodigde kapitaal in eigen boe zem en de overwinning is ons; wij schep pen ons zodoende een winstgevende zaak, zonder enig risico en ongenaakbaar voor elke concurrentie van wien ook. Texel, 2 september 1896. J. H. Moojen, J. P. Noordijk In de voorgaande krant - 30 augustus 1896 - had Bosman n.l. aangekondigd, dat hij de dienst op Den Helder met een dienst v.v. zou uitbreiden, zodat je om 5,15 uur nog van Texel kon. Ook ging hij over tot de „wederinvoerng van retour- biljetten tegen een enigszins verminderd tarief (echter niet zo laag als zulks vroe ger het geval was). De nieuwe boot, een eigen Texelse aangelegenheid. Daarvoor moest dus de steun en de sympathie van het gehele volk worden verkregen. De heren initia tiefnemers besloten op ieder dorp een propagandavergadering te beleggen. Zie hier hun advertentie: „Nieuwe stoombootdienst Texel. Belangstellenden in deze zaak, te Oos terend en omstreken, worden drin gend uitgenodigd tot bijeenkomst en bespreking op zaterdag 12 september aanstaande, des avonds te zeven uren in het lokaal van W. Koppen. J. H Moojen, J. P. Noordijk". De heer Noordijk gaf te Oosterend een begroting van ontvangsten en uitgaven. De eersten zullen kunnen bedragen 11.000,wanneer men 1000,sub sidie van de gemeente kriigt. Het perso nenvervoer zal opbrengen 7000,ver minderd met 840,voor gratis passa gebiljetten voor de deelhebbers. Ver voerd zullen worden 20.000 personen: 15.000 voor de 2de en 5.000 voor de le klasse \oor 60 ct. en 1,retour. Voor vrachtgoed en veel zal men kunnen re kenen 3.840, De lasten zijn: voor personeel 4.100, voor steenkolen 2.600,en voor ande re onkosten 4.300,waaronder 1000,voor onderhoud en 1000, voor afschrijvingen, totaal 11.000, Mocht men subsidie krijgen van rijk en provincie en in de toekomst de poste rijen kunnen bedienen, dan kan men on geveer 8.000,winst maken. In de ongunstige gevallen zullen de on kosten de baten nimmer overtreffen. De getallen zijn door deskundigen vastge steld". Men stelde vervolgens de gelegenheid open tot het nemen van aandelen, waar toe de heer Moojen de aanwezigen aan spoorde, erop wijzende, dat, zoo deze po gingen schipbreuk mochten lijden, de heer Bosman wederom vrij spel had en zeker het tarief weder zou verhogen, de ietourbiljetten weer zou afschaffen. „Enkelen hebben dadelijk een of meer aandelen genomen, terwijl anderen toe zegging deden". De volgende „bootvergadering" vond plaats in „De Vergulde Kikkert", Den Burg. Ook daar was de opkomst echter niet groot. De heer Moojen bracht in herinnering, dat de vroegere rederij der ,-Ada van Holland" het door samenloop De Cocksdorp, zaterdagavond. Ter wijl een stormachtige wind om de vuur toren giert en de schepen gewaarschuwd zijn voor een behoorlijk ruwe zee en er dus goed aan doen ver van die gevaar lijke Eijerlandse Gronden te blijven, stroomt in het gezellige plaatsje De Cocksdorp de zaal van Hotel „De Hoop" zo zoetjesaan eivol. Nu, er is op een stampvolle zaal gerekend, want alle be schikbare ruimte is aangetrokken en alle zetels tussen buffet en toneel zijn opge steld. De „kastelein" en zijn wederhelft stellen dit drukke bezoek uiteraard op hoge prijs.Mét Tante Dit van 'strend houden ook zij van mensen om zich heen.Ditzelfde geldt uiteraard voor de leden van de toneelafdeling van de Cocksdorper Sportvereniging, die deze avond met het blijspel „De dochters van de Baas" voor het voetlicht zullen ver schijnen. Ieder tonelist houdt van een volle zaal, tenzij hij of zij z'n rol niet kent, maar in „durp" maken ze van de studie altoos een serieuze aangelegen heid en het doek gaat om zo te zeggen niet op voor ze zeker van hun zaak zijn. Dit werd een bijzondere avond, een dubbel feest, want men ging tevens het kampioenschap van het voetbalelftal vieren. Voor de spelers was een lange rij plaatsen gereserveerd. Toen de spelers binnenkwamen ging weliswaar niet iedereen staan - want van die drukte houden wij hier niet - maar toch ging er een golf van sympathie uit naar de kra nige ballenschoppers, die allemaal met een fraaie rood-witte roset waren ge tooid. Toen de voorzitter de avond opende, kon hij zich dus verheugen over de grote opkomst, ja S.V.C. wordt doof durp en Eierland op de handen gedragen, wat keer op keer blijkt: heel noord-Texel eet 'oliebollen als het gaat om de versterking van de financiële positie en heel noord- Texel leeft mee als S.V.C. kampioen wordt. Maar niet alleen noord-Texel: de avond werd ook bijgewoond door wet houder S. de Waard en echtgenote: ook ons gemeentebestuur leeft mee. Voorts zagen wij de ere-leden Westdorp Sr en het echtpaar Meindertsma en het echt paar A. Westdorp onder de gasten. Wat de uitvoering betreft: niets dan lof. Het was bovendien een bijzonder leuk stuk, dat ze opvoerden. De inhoud zullen wij onbesproken laten, daar dit stuk vorig jaar in Den Burg is gebracht. De heer M. de Waard Jzn. gaf een pri ma vertolking van de figuur van J. Wor tel, mej. Tr. de Graaf bleek eveneens een goede opvatting van haar taak te heb ben, zij was als mevr. Wortel dan ook uitstekend op dreef. Mej. Riet Beerling verdient eveneens een pluim om haar goed acteren, wat we wel van haar ge wend zijn. Mej. Ria de Graaf zette een vlot zusje op de planken en Henny Schouten wist reliëf te geven aan de fi guur van Anne-Miek, de jongste van het edele trio, waar in feite het hele stuk om draaide. Hulde voor de wijze waarop zij zich „gaf", het was in één woord af. M. de Waard Lzn. oogstte groot succes als jonkheer Archi. Je zou werkelijk niet gezegd hebben, dat hij voor het eerst in andermans huid was gekropen. D. Quar- tel die eveneens voor het eerst op de planken stond kwam ook goed voor de dag en wel in de rol van George, de butler. Verder speelden nog mee Br. v.d. Linden als Tono van Vliet, L. van Ton gelen als Peter van Hoek en W. Ran als Karei Molenaar. De mensen hebben gebruld van het lachen. Intussen was dat voor de spelers erg lastig, want ze moesten steeds hun repliek uitstellen. Veelal was dat onmo gelijk, waardoor van het gesprokene soms weinig terecht kon komen. Maar het donderend applaus na afloop wees er wel op, dat er genoten is. Een geweldige verloting vergrootte het succes. De voorzitter dankte aan het einde van het stuk allen, die tot het slagen van de avond mee geholpen hadden. Een druk bal onder leiding van de Texel Band besloot deze S.V.C.-avond. Vermelden wij nog dat het kapwerk verzorgd werd door de kapper van De Cocksdorp, de heer A. Smit. CONSULTATIEBUREAU VOOR ZUIGELINGEN Woensdag 16 jan. consultatiebureau De moeders worden verwacht: De Cocksdorp 1,45 uur; Oosterend 2,15 uur; Oudeschild 2,45 uur; Den Hoorn 3,15 uur; De Koog 3,45 uur. De moeders van Den Burg worden verwacht van 4 tot 5 uur. BRIDGEN Uitslag competitiewedstrijd 9 jan. 1957: A.: 1. mevr. Keijser-Bruin 56,55 °/o 2. mevr. Kooijman-Wessels 54,76 °/o 3. Mantje-Veenema 53,57 °/o 4. Raven-v. Dam 50,60 °/o 5. Bos-Gieze 50,°/o 6. Dam-Dros 46,43 °/o 7. Echtpaar Jouwersma 45,83 8. Echtpaar v.d. Heerik 42,26 °/o B.: 1. Bakker-Brücher 63,69 °/o 2. mej. Hattuma-Kok 62,50 °/o 3. Echtpaar S. Bakker 56,55 °/o 4. Echtpaar Beemsterboer 51,19 °/o 5. Roeper-v.d. Werf 50,°/o 6. mevr. de Graaf-Blom 41,67 7. mevr. Wonder-Stolk 38,10 °/o 8. Echtpaar Pelgrim 36,31 °/o Volgende drive 23 januari a.s., 8 uur. TEXELSE MARKT Aangevoerd 14 januari 1957: 5 koeien 650800; 40 biggen 5070; 10 nuchtere kalveren 4575. Op deze foto ziet U een dei eerste auto's van Texel, gepar keerd op het haven plein van Oude schild, waar in die dagen (bij zomerdag) een toerist nog een zeer bijzondere ver schijning was, een feit om door ,,de beurs" uitvoerig te worden besproken- van verschillende omstandigheden had moeten opgeven, dat men nimmer de concurrentie tegen de heer Bosman had moeten staken enz., waarbij hij tevens nog de gedenkwaardige woorden van onze vroegere afgevaardigde der Prov. Staten, de heer Keijser, aanhaalde, door deze gesproken, toen de heer Bosman al leen het heft in handen kreeg: „Op Texel wordt het paard van Troye binnenge haald", welke bewering volgens spreker is gebleken, helaas maar al te waar te zijn geworden. Op deze vergadering werd ook de begroting bekeken. .Salaris kapitein 800,stuurman 600,ma chinist 700,stoker 400,conduc teur 700,dekknecht 400,en twee commissarissen samen 500,Totaal 4.100,Krijgt men later het brieven vervoer 6.000,en ook nog subsidie van rijk en provincie (ƒ2.000,dan wordt een winst behaald van 8.000, Die winst is te behalen bij een algemene deelname en zelfs wanneer het gemeen tebestuur van Texel de subsidie niet zou verlenen, zou men de uitgaven nog door de inkomsten kunnen dekken. Door een machinist-stoker te nemen en het werk van de conducteur op te dragen aan de beide commissarissen zou men, daar ook enkele personen bereid zijn desnoods aanvankelijk de zaak gratis te admini streren, gedurende de concurrentietijd 1.700,kunnen bezuinigen. Bij alge mene deelneming zijn wij in korte tijd overwinnaar, want de heer Bosman kan üe boot niet alleen voor de post laten va ren en zal dus na korter of langer tijd het veer moeten prijsgeven", aldus de initiatiefnemers. Door de heer R. Mentz wordt gezegd, dat z.i. tegen „de monopolist Bosman" een enkele andere monopolist moest worden gesteld. Dit zou hij beter vinden dan b.v. 1400 kleine monopolisten, zoals nu wordt voorgesteld. Hij voor zich meende, dat het op de weg lag van de gemeente Texel om zelf de zaak in han den te nemen. Hij wijst hierbij als voor beelden op de vele steden, waar men zelf gasfabrieken, waterleidingen enz. gaat exploiteren. De diensten zouden dan ko men ten voordele van het algemeen, in de meest ruime betekenis. Door anderen wordt daar tegen inge bracht, dat zulke monopolies niet altijd even voordelig zijn voor de gemeenten, terwijl het verder toch met aangaat, om nu de heren, die het initiatief hebben ge- (Vervolg pagina 4) Voor de mooiste keuze in mantels naar

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1957 | | pagina 1