9
toen /-wa
in het harL,
Opvarenden TX 24 aan dood ontsnapt
Schip Hoor snelvareud oorlogsschip geramd
Gemeenteraad kwam bijeen
ZATERDAG 1 JUNI 1957
71e JAARGANG No, 7151
TEXELSE™COURANT
Uitgave N.V. y.h- Langeveld de Rooij
Boekhandel -- Drukkerij Bibliotheek
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank- Postgiro 652. - Abonn- pr- 2,25 p.
kwart. 20 ct incasso. Adv 10 ct p. mm
De Texelse kotter TX 24, schipper C.
Vonk, is woensdagmiddag omstreeks half
twee ter hoogte van IJmuiden op ruim
15 km uit de kust door de onderzeeboot
jager ..Groningen", die uit Den Helder
kwam en op weg was naar Nieuw Gui
nea, zo ernstig aangevaren, dat het enige
tijd later zonk. De opvarenden, de Texe
laars C. en A. Vonk, Oosterend, C. de
Wolf, De Waal, P. van der Slikke, Den
Burg en C. de Boer, Volendam, konden
worden gered.
Om half twaalf was de TX 24. die in
.1949 is gebouwd, uit IJmuiden vertrok
ken met bestemming de visgronden, be
kend als Tea Kettel Hole. De TX 24 voer
noordwest ten noorden met een snelheid
van acht mijl. Uit de richting Den Helder
naderde op dat ogenblik de onderzee
bootjager, die 23-26 mijl liep en bezig
was de snelheid op te voeren tot dertig
mijn, wat dus neerkomt op rond 50 kilo
meter per uur. De roerganger van de
onderzeeboot jager had de Texelse schuit
al op grote afstand in het vizier, maar
ondanks zijn waarschuwing kreeg hij
geen opdracht de koers of de snelheid te
wijzigen. Tegenover een A.N.P.-corres-
pondent had de marine-man verklaard,
dat hij gezegd had „Dat gaat nooit
goed!" Het zou inderdaad tot een zeer
ernstige aanvaring komen, want de
stuurman van de kotter had de onder
zeebootjager niet in de gaten. Anders zou
de kotter natuurlijk zijn uitgeweken. De
aanvaring kwam dan ook totaal onver
wachts: toen de „Groningen" vijf, zes
meter van de TX 24 af was, bemerkte
de stuurman van de kotter pas dit grote
schip met zijn vermogen van 60.000 pk.
Een aanvaring was toen uiteraard onver
mijdelijk. De kotter werd midscheeps
aan stuurboord getroffen en zeer zwaar
beschadigd. De stuurhut, waarin zich A.
Vonk bevond, werd weggescheurd, even
als de achtermast. Vonk kwam in zee
terecht, maar wist daar tijdig een red
dingsboei van de TX 24 te bemachtigen.
De andere opvarenden verkeerden toen
in een zeer gevaarlijke positie, want zij
bevonden zich als ratten in de val, c.q.
de kajuit. De kotter was door de botsing
opzij geworpen en was allengs op zijn
rug komen te liggen. Kees de Boer liep
op het moment van de botsing de trap
naar de stuurhut op. Hij werd in de ka
juit geslingerd. De andere drie opvaren
den lagen te kooi.
Piet van der Slikke, die evenals C.
Vonk en C. de Wolf te kooi lag, vertelde
ons: „Ik hoorde een vage klap en kroop
meteen uit m'n kooi, maar op hetzelfde
ogenblik golfde het water binnen. Ik
dacht, dat wij op een mijn waren gelo
pen. Aan een botsing dacht ik niet, te
meer niet omdat Arie aan het roer stond
en een secuurder stuurman heb ik nooit
meegemaakt. Ik kreeg de heen en weer
slingerende tafel van de kajuit bovenop
me. Ik dacht „Nou, dat is met ons ge
beurd". Ik krabbelde overeind, terwijl
het schip - het ging allemaal in fracties
van seconden - op z'n rug kwam te liggen.
Cor Vonk en Kees de Boer probeerden
of ze door het trapgat naar buiten kon
oen komen. Ze doken echter vergeefs,
want de kracht van het wild binnengol-
vende water sloeg hen meteen terug.
Toch ontstond er geen paniek en Cor
Vonk merkte op, dat er kans bestond,
dat het schip weer recht zou komen. Na
een hele tijd - althans voor ons gevoel -
ging de TX 24 inderdaad enigszins hel
len, maar spoedig bleef hij zo liggen. Het
water kwam hoger en hoger, maar op
een gegeven ogenblik kwam voor ons de
redding: het schip kwam weer „recht"
te liggen. Wij wisten er uit te kruipen.
Het water stond toen tot boven mijn
middel. Cor Vonk kwam het laatst aan
dek. Tot onze ontzetting zagen wij, dat
de stuurhut finaal was weggeslagen.
Waar was Arie Vonk? Hij had geluk ge
had: hij was in zee terecht gekomen en
had zich drijvende weten te houden op
twee van onze reddingsboeien. De zee
dreef hem naar ons schip en wij slaagden
erin hem aan boord te trekken. Toen
maakten wij ons reddingsvlot los, maar
dat hadden wij niet nodig, omdat ze van
de „Groningen" een sloep naar ons toe
stuurden. Intussen wilde schipper Vonk
proberen of hij nog enige belangrijke
papieren en het aan boord zijnde geld
kon bemachtigen. Het leek ons een ge
vaarlijke onderneming, maar hij dacht
een goede kans te hebben. Jammergenoeg
was de poging vergeefs, doordat de sleu
tel van de kast, waarin de papieren etc.
zich bevonden, was afgebroken. Bij een
onderzoek in zijn kooi vond de schipper
zijn kunstgebit en kwam zodoende toch
nog niet helemaal onverrichterzake
terug.
Veel langer hadden wij trouwens niet
aan boord kunnen blijven, want kort na-
AGENDA VAN DE
CULTURELE RAAD
Zaterdag 1 juni
Den Burg. 2 uur Schoolvoetbaltoernooi.
Midden-Eierland, o.l school, bonte avond
t.b.v. bejaardencomité.
Dinsdag 4 juni
Zuid-Eierland, o.l. school, ouderavond.
Lezing door de heer Giliamse over het
b.l.o.-onderwijs (met filmvertoning).
dat wij aan boord van de „Groningen"
stonden zonk de kotter in de diepte. Het
was toen tegen tweeën. De ondc-rzeeboot-
jager kwam een 500-600 meter verderop
tot stilstand. Het schip had een groot gat
aan de boeg. „De Groningen" zou mis
schien dwars over ons heen gevaren zijn
als een ankerketting hem niet tijdig had
afgeleid".
TEXELAARS MAAKTEN EXCURSIE
Met een variant op een bepaald ge
zegde „service is macht" heeft Dros'
Smederij, Eierland, in samenwerking
met de Koninklijke handelsmaatschappij
v.h. Boeke en Huidekoper N.V. voor haar
klanten en kennissenkring een uitstekend
geslaagde excursie gehouden.
Met een veertigtal personen werd een
trip gemaakt. Men startte op 22 mei met
als doel een bezoek aan de „Shell Instal
laties en fabrieken te Pernis". Bij aan
komst aldaar werden wij op voortreffe
lijke wijze ontvangen, tevens werd een
korte uiteenzetting gegeven van het be
drijf, waarbij gebruik gemaakt werd van
films.
Al spoedig bleek dat wij geconfron
teerd werden met een machtig bedrijf.
De bedrijfsoppervlakte met haar tanks,
kraakinstallaties, hoog-vacuum distilla
tie, distilleerinstallatie, propaan- en bu-
taanafdeling, chemische industrie enz.
bedraagt 450 ha. Het aantal fabrieken op
dit terrein bedraagt 62 en het aantal
eindprodukten is ruim 500. Het wegen
net 70 km. Er zijn 4600 personen in
dienst van de maatschappij, terwijl 's
nachts gewerkt wordt met 400 perso
neelsleden.
Uit de Nederlandse bodem wordt jaar
lijks onttrokken IV2 milj. ton ruwe olie,
terwijl er 14 milj. ton verwerkt wordt.
Het verschil I2V2 milj. ton wordt over
zee aangevoerd vanuit het Midden-Oos
ten, o.a. Koewait a.d. Perzische Golf.
Eveneens uit Zd. Amerika, terwijl mo
menteel 1000 m. en meer onder de aard
oppervlakte niet alleen uit Schoonebeek,
maar ook in Zuidholland olie gewonnen
wordt.
De Koninklijke Shell met haar instal
laties en fabrieken te „Pernis" is een
sprekend voorbeeld van een bloeiende
Nederlandse industrie. In deze doolhof
van distilleerinrichtingen, thermische en
katalytische kraakinstallaties, zuiverings-
en veredelingsfabrieken wordt per maand
rond een miljoen ton produkten toege
voegd aan de groeiende stroom aardolie-
derivaten.
Bijna 1500 tankers per jaar lopen de
Nieuwe Waterweg binnen om de Shell
installaties en fabrieken de ruwe olie te
brengen en een gedeelte van de produk-
tie weer af te voeren.
Van de totale produktie van de Shell
installaties en fabrieken „Pernis" wordt
jaarlijks meer dan 70% geëxporteerd,
niet alleen naar geheel West-Europa,
maar ook voor wat betreft speciale pro
dukten, naar andere werelddelen
Met de in bedrijfstelling van de kata
lytische kraakinstallatie - de eerste in
haar soort in Europa - was een nieuwe
mijlpaal bereikt. Alle fabrieksgebouwen
en installaties ondergaan steeds vernieu
wing en uitbreiding. Momenteel werken
er 5600 personeelsleden van aannemers
maatschappijen e.d.
Als voornaamste onderdeel van de
nieuwbouw is wel de nieuwe aardolie-
distillatie-inrichting, welke in de zomer
van 1953 in bedrijf werd gesteld. De ver
werkingscapaciteit van deze distillatie
eenheid, een der grootste ter wereld, be
draagt ruim vier miljoen ton aardolie
per jaar. Voorts is een zuiveringsinstal
latie voor „kerosine" aanwezig, een as-
faltblaasinstallatie, een propaan- en
butaan-polymerisatiefabriek en 'n nieuw
bedrijfskantoorgebouw (grootste in zijn
soort) van 10 lagen, waarvan 9 kantoor
verdiepingen, welke laatste in kort door
minister Algera in gebruik is gesteld.
Ook de chemische industrie, gebaseerd
op aardolie had ieders bewondering, o.a.
„Epikote"-harsen. Verder een complex
fabrieken voor de vervaardiging van een
aantal organische oplosmiddelen, waar
voor het propaan weer als grondstof
dient. Tevens een installatie die gebezigd
wordt voor de bereiding van wasmidde
len.
Tenslotte twee installaties voor de be
reiding van insekticiden, de voor ons be
kende middelen „Aldrin", „Dieldrin" en
„Endrin". Deze excursie over het terrein
van de Shell installaties en fabrieken te
Pernis was reeds de moeite waard.
Nadat wij afscheid genomen hadden
koersten wij over Breda, Tilburg naar
Eindhoven, waar IV2 uur vrije uitloop
gegeven werd. Hier maakten velen van
gebruik voor de bezichtiging van het
nieuwe stationsgebouw. Eindhoven heeft
de naam van lichtstad en dit is volledig
geslaagd doorgevoerd in haar nieuwe
stationsgebouw. Om 7 uur vertrokken wij
met bestemming Heythuysen om aldaar
de nacht in hotel het „Anker" voor anker
te gaan.
De volgende dag 's morgens 7 uur
koersten wij op de grens af om via Roer
mond, Venlo richting I.H. fabrieken te
Neuss de grens te passeren.
(Wordt vervolgd).
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 24 tot en met 30 mei 1957
Geboren: Jochum, zv Romke W. Kooi-
s}ra en Aaltje van der Veen; Gea Annie,
dv. Jacob P. Schoorl en Antje Bakker;
Alida, dv Willem Huizinga en Cornelia
Koopman; Hendrik Hart, zv Marinus
Mosk en Tjitske de Zwart; Jan, zv Cor
nells Boon en Geesje G. Harms.
Ondertrouwd. Ide Moerbeek en Kla-
zina C. Koning.
Getrouwd: Eduard van Beek en Geer
trui Verberg; Johannes P. Lablans en
Annie G. van der Berg; Anton C. M. de
Neeve en Hendrika M. Rijk.
Overleden: Antje Schellinger, oud 89
jaar; Gerbregdina H. P. Brans, wv Dijt,
oud 83 jaar:
VERTROKKEN PERSONEN
Aaltje van der Bij, ev Drijver, van*Den
Hoorn 43 naar Den Helder, A. Y. Kuiper
straat 7; Jan Mussche, van Weverstraat
69, Den Burg, naar Staphorst D 77; Klaas
Felkers, van De Koog 41 naar Baardera-
c'eel, Mantgum 20.
HU KREEG „ABRAHAM" TE ZIEN
J.l. maandag werd Felix de Nobel, di
rigent van het Nederlands Kamerkoor,
50 jaar. Ter ere van dit feit werd hem
j 1. dinsdag na afloop van het op Texel
gegeven concert een gebakken „Abra
ham" overhandigd door burgemeester De
Koning.
De heer De Nobel bleek deze geste zo-
danig op prijs te stellen, dat hij „Abra
ham" toch met wilde „vermoorden"
voordat hij met zijn geschenk vereeuwigd
was. De overhandiging vond plaats in 1
Hotel „Texel", waar deze folkloristische
uiting in de kerk minder op zijn plaats
werd geacht.
SVC heeft maandaq wel zesduizend oliehollen qebakken en verkocht. De
damesqeassisteeid door (vakman) bakker Buis, hebben van vroeq tot laat
achter de hete oliepannen qestaan. Het was een inspannend werkje. Op een
qeqeven moment kreqen ze het zó warm, dat een deel van de tent werd open
geklapt om wat lucht te krijqen. Wel, deze arbeid is dubbel en dwars beloond,
want leqio Texelaars hebben maandag oliebollen qeqeten. Er is qesmuld,
want de kwaliteit was voortreffelijk. Jonq en oud nam een actief aandeel in
de consumerinq zoals uit bovenstaand plaatje blijkt: links ziet U Ome Kees de
Graaf, die wij bij een verhandelbare koe hadden weqqelokt en rechts op de
foto staat de bejaarde heer Stolk, die echt in z'n baard lachte, toen hem zo'n
lekkere oliebol werd aanqeboden. De dreumessen in het centrum wisten er ook
best weq mee: jonq qeleerd, oud qedaan.
Onze gemeenteraad heeft kans gezien
om de 15 punten tellende agenda in drie
kwartier door te nemen. De heer W. Re-
nout werd met algemene stemmen her
benoemd tot gemeentegeneesheer te
Oosterend, mej. T. Winder met algemene
stemmen tot onderwijzeres aan de open
bare lagere school te De Cocksdorp.
Het bestuur van de Stichting Algemeen
Christelijke Kleuteronderwijs te Ooster
end kreeg de gevraagde medewerking tot
de bouw van een nieuwe school en wat
daar allemaal bij komt, vlot toegewezen.
Punt 10 bracht de tongen echter los en
enige tijd in beweging, wat wel te voor
zien was ook. Het ging immers over de
principe-uitspraak over de uitvoering van
werkzaamheden aan wegen in het belang
van de ruilverkaveling door en met voor
financiering van de Cultuurtechnische
Dienst.
Mevr. G. Vrijdag-Keijser (VDD) bracht
het bezoek van de Commissaris der Ko
ningin in herinnering. Deze zou, toen de
hoekverbetering van wegen ter sprake
gebracht werd, opgemerkt hebben, dat
uitvoering van dat object toch wel veel
geld vergde. Toen was de investerings
beperking nog niet van kracht. Mevr.
Vrijdag somde een reeks van grote wer
ken op o.a. de tunnelplannen voor Am
sterdam, die wegens die bestedingsbeper
king geen doorgang kunnen vinden, al
thans voorlopig niet. Overigens geloofde
zij, dat er wel urgenter zaken bestaan.
Zij meende weinig hoop te mogen hebben
op de financieringsmogehjkheden en de
aanleg van de snelweg naar het Horntje
kwam haar voorlopig ook nog als toe
komstmuziek voor.
De voorzitter antwoordde, dat wat het
financiële gedeelte betreft, dit groten
deels voor rekening van het wegenfonds
komt. Voor de gemeente is de uitvoering
ervan overigens niet het belangrijkste,
maar wel voor de landbouw. Daarom
moet van deze gelegenheid geprofiteerd
worden. „Als wij het nu niet accepteren
komt de ruilverkaveling niet ten volle
tot zijn recht". De afweging van de be
langen naar bepaalde maatstaven ge
schiedt overigens centraal en ook hier
gaat het om gelden uit het overheids-
potje.
Wethouder Hin (KVP) gaf toe, dat
diverse objecten niet urgent zijn, maar
eenmaal moeten ze toch uitgevoerd wor
den en dan zal dat met hogere kosten
gepaard gaan, terwijl ook de onteige-
ningskwestie dan mogelijk in het geding
komt. Wat dit laatste betreft meende
mevr. Vr'jdag, dat men dit alvast aan de
hand van de kaart zou kunnen regelen.
Wethouder De Waard merkte op, dat het
initiatief van de zijde van de Ruilverka
velingscommissie is gekomen.
De heer De Grave (KVP), betoogde, dat
ook de Cultuur-technische Dienst aan de
bestedingsbeperking onderworpen is,
maar zij heeft de uitvoering van deze ob
jecten blijkbaar zo urgent geacht, dat ons
dit aanbod bereikte.
De heer W. Wassenaar, P. v.d. A.: „Wij
moeten niet kijken naar hetgeen moet
blijven liggen, maar verheugd zijn over
de geboden mogelijkheden en deze met
beide handen aangrijpen".
De heer De Grave: „Nu kan het ook
nog goedkoper dan over enige jaren on
der gewijzigde omstandigheden het ge
val zal zijn".
De voorzitter meende, dat Texel een
en ander zonder de ruilverkavelings
werkzaamheden uiteraard in een lang
zamer tempo zou doen. Hij achtte het
overigens niet onmogelijk, dat er nog
diverse beperkingen zouden worden toe
gepast.
De heer J. Vlaming, A.R vroeg of de
eventuele grondkosten al getaxeerd wa
ren. „Worden die eveneens uit het we
genfonds betaald". Wethouder De Waard
kon dit bevestigen.
De heer P. Smit, KVP, zou uitvoering
van het object eveneens zeer toejuichen.
De heer J. Daalder, A.R., zei respect
te hebben voor de wijze, waarop de ruil
verkavelingswerkzaamheden worden
aangepakt en uitgevoerd, maar had toch
nog enige bezwaren o.a. ten opzichte van
de bochtafsnijdingen. Hij nam als voor
beeld de weg naar Nieuweschild, waar
hem de uitgevoerde wegaf.snij ding beslist
niet noodzakelijk voorkwam. Daar ligt
een prima weg die door het verkeer wei
nig wordt bereden sinds de nieuwe weg
werd aangelegd. Jammer dus, dat men
hier een bochtafsnijding door een perceel
land heeft aangebracht. De heer Daalder
noemde dit geldverspilling, temeer waar
de bestaande weg volgens hem in prima
conditie verkeerde. „Aan de andere kant
zijn er zeer vele goede dingen op te
sommen".
Voorzitter: „Dit is zuiver een ruilver
kavelingsaangelegenheid en daarom moet
ik het antwoord schuldig blijven. Ik ver
moed intussen toch wel, dat niemand
onzer, althans de niet-landbouwers on
der ons, kunnen beoordelen of het juist
is zoals men gehandeld heeft of niet. De
deskundigen zullen deze aangelegenheid
toch wel behoorlijk bestudeerd hebben
Bij de stemming bleken alle raadsleden
met uitzondering van mevr. Vrijdag-
Keijser met het voorstel in principe ak
koord te gaan.
Hierna volgde de aanvaarding van de
schenking van een strookje grond aan
de Witte Kruisweg te Den Burg van de
heer R. Beuving, alsmede de verkoop van
een stukje grond te De Koog aan de heer
R. M. van Westrhenen, Bilthoven.
Na wijziging van de gemeentebegro
tingen 1956 en 1957 volgde toevoeging
van een 15de punt: het aangaan van een
vaste geldlening met de N.V. Bank voor
Nederlandse Gemeenten te Den Haag
Het bedrag is groot 224.900,welke
som in zeven termijnen kan worden ver
kregen. De gelden zijn nodig voor de
consolidatie van de vlottende schuld en
ter financiering van de in uitvoering
zijnde woningbouw. De voorzitter noem
de het een zeer bescheiden aanbieding,
hetgeen verband houdt met hét feit, dat
in onze gemeente over de jaren 1954 en
1955 maar weinig activiteit kon worden
betoond.
Rondvraag. De heer S. Keijser, VVD.
wees op de slechte toestand waarin het
marktplein nog steeds verkeert, terwijl
de verhoogde marktgelden van 1953
dateren. De verlangde voorzieningen la
ten wel bijzonder lang op zich wachten.
Spreker zou cfaarom graag zien, dat de
uitvoering ervan nu eens aangepakt
werd.
Voorzitter herinnerde aan de brief van
gedeputeerden, waarin diverse voorgeno
men werken als niet urgent genoemd
werden. Ook de verbetering van de
Groeneplaats als marktterrein viel daar
helaas onder. Dit kan B. en W. echter
niet weerhouden voortdurend attent te
blijven en spreker achtte het geenszins
onmogelijk, dat de terreinverbetering nog
voor het einde van het seizoen aangepakt
wordt. Wethouder De Waard verklaarde,
dat uitvoering is uitgesteld omdat men
niet meer voor het seizoen klaar zou kun
nen komen. Wethouder Hin bevestigde
dit en zei, dat het werk zeker drie maan
den in beslag zal nemen. „Met de toe
stemming op zak zouden wij het werk
toch moeten laten rusten. De marktgel
den zijn inderdaad 3-4 jaar geleden
verhoogd en maandag jl. heb ik zelf
ook moeten ondervinden, dat het gesta
tioneerd zijn op een ongunstige plaats
je geld kost. Het scheelt veel waar je met
je lammeren staat.
De heer P Smit zei, dat volgens de
Texelaar het plan bestond tot het creë
ren van voorrangswegen. „Acht U het
wel raadzaam om ook de weg Oudeschild-
Den Burg tot voorrangsweg te bevorde
ren? Deze weg bezit diverse oversteek
plaatsen voor rijwielen en op een voor
rangsweg pleegt het snelverkeer nog
sneller te gaan."
Voorzitter: „Het zal toch wel noodza
kelijk zijn en wij moeten ons nu eenmaal
aan de ontwikkeling aanpassen. Men
eigent zich reeds het recht van voor
rangsweg toe en dan heb ik toch liever,
dat je weet dat je een voorrangsweg
voor je hebt dan dan dat je in het onze
kere verkeert omtrent de bedoelingen
van de andere weggebruikers. Neem
b.v. dat gevaarlijke punt aan de voet
van de Hogeberg. Als je weet, daar een
voorrangsweg te ontmoeten ben je ge
waarschuwd."
Wethouder De Waard was van mening,
dat er weinig zal veranderen: het publiek
wordt in feite voor het dreigende gevaar
gewaarschuwd. De verkeersveiligheid zal
erdoor worden verhoogd.
De heer S. van der Vis, CHU, dankte
namens de Hervormde gemeente van De
Koog het gemeentebestuur voor het aan
brengen aan een bel in de toren van De
Koog. Voorts vroeg hij of het juist was,
dat de aanstaande bewoners van de
bungalows in De Koog-Zuid verplicht
zijn electrisch te koken. De voorzitter
antwoordde, dat dit inderdaad het geval
is en dat de raad zich daarmede destijds
akkoord verklaard heeft.
De heer Van der Vis informeerde ver
der naar de stand van de in aanbouw
zijnde houtrijke woningen. Hij meende,
dat de bouw stagneert. Wethouder De
Waard antwoordde, dat het inderdaad
moeilijk wordt om het voorgenomen
schema te handhaven wegens vertraging
in <Je levering van het benodigde mate
riaal, wat ook al vergroot wordt door
het uitvallen van „De Dageraad". Het is
zelfs gebeurd, dat een auto weer naar de
fabriek terug moest omdat men die nodig
had. Wethouder Hin zei, dat wel meer
objecten met vertraagde oplevering kam
pen o.a. het in aanbouw zijnde r.-k. rust-
buis aan de Molenstraat, dat drie maan
den na de oorspronkelijk vastgestelde
termijn gereed zal komen.
Om vier uur volgde sluiting.