9 rocn /-wa in het harL, Het voormalige fort „De Schans Jb£coïi- 'n n r WOENSDAG 14 AUGUSTUS 1957 TEXELSE Uitgce N.V. *.h. Lcmgeveld <S de Rooij Boekhandel - Drukkerij Bibliotheek Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11 71e JAARGANG No. 7172 COURANT Verschijnt woensdags en zaterdags Bank: R'damse Bank, Coöp. Boeren! Bank- Postgiro 652. - Abonn- pr- 2,25 p. kwart. 20 ct incasso. Adv- 10 ct p. mm Bijna vierhonderd jaar geleden werd deze gang gebouwd: in 1572 gaf Willem de Zwijger opdracht tot de bouw van het fort „De Schans". Deze gang loopt naar de kruitkamer. Het wiel is vermoedelijk een onderdeel van een driewielde kar of.nog van een affuit, waarop de kanonnen van Napoleon vervoerd werden?? En hier de ingang tot de kruitkamer. De muren brokkelen ieder jaar verder af. Gelukkig komt het fort thans onder toezicht van „Natuurmonumenten" Er mag dan in het kader van de ruil verkaveling heel wat gewijzigd worden, een feit is, dat het fort ,,De Schans", ge legen ten zuiden van Oudeschild, onge rept blijft. Dat wil uiteraard niet zeggen, dat wij dit fort nog aantreffen zoals het er in 1572 bij de oplevering uitzag. Het is groter geweest. Omstreeks 1930 is een deel van het fort opgeruimd: men had toen nogal wat klei nodig voor de aan leg of verbreding van wegen en waarom van verre aanvoeren als je het benodig de materiaal vlak voor de deur hebt liggen? Toen men niet lang geleden draglines en wat dies meer zij naar het terrein bij De Schans dirigeerde, zullen velen gedacht hebben „Daar gaat ook De Schans!", maar men heeft het fort gespaard. Twee wallen, die 1930 waren ingekort, zijn vakkundig hersteld. Aan de zuidoostkant van het nog res terende deel van dit fort vindt ge nu een breed kanaal, waardoor het water stroomt, dat de Texelse boeren gaarne aan de Waddenzee afstaan. Aan de an dere kant van dat kanaal ligt het ge maal „De Schans", ter hoogte uiter aard van de Schanssluis. Die sluis had oorspronkelijk een andere functie: daar door moest water worden binnengelaten als de grachten van het fort door lang durige droogte niet diep genoeg meer v/aren. Op het ogenblik vinden wij hier dus nog een mooi fort, herinnerend aan een ver verleden, toen de rede van Texel nog ligplaats bood aan talloze schepen, oor logsbodems en koopvaardijschepen. Want in die tijd was er nog geen Noordhol lands kanaal, laat staan een Noordzee kanaal en dus moesten alle schepen, met bestemming de Zuiderzeesteden of Am sterdam langs Texel koersen. De Schans bezit nog altijd zijn kruitmagazijn, al thans een ruimte, die door velen als kruitmagazijn wordt beschouwd. We zijn er een dezer dagen ingekropen. Eerst langs een muur, die zeer ernstig in ver val was geraakt en zeker de helft korter was geworden sedert ons bezoek in 1952. Daarna een meter of zes gang en ver volgens een kleine ruimte, die weer, rechts, in contact stond met een ander appartement. Hoe groot dat laatste ver trek was, kon je met de beste wil van de wereld niet onderscheiden, want het was er aardenacht. Er schenen geen schapen in te huizen, in ieder geval drong geen geherkauw tot onze oren door, evenmin als het knagen van ko nijnen of ratten. In de gang lagen kris kras allerlei onderdelen van wagens, complete wielen. Resten van affuiten? Of resten van lammerenwagens? Wij hielden het op affuiten aan, op wagen tjes, waarop Napoleons kanonnen, en al veel eerder de stukken geschut van Willem de Zwijger, naar de stellingen in de Schans werden gereden. Er waren er eerst vier, nu nog twee, maar even buiten het centrum van het fort vindt ge nog een aparte heuvel, die de Skilders „het batterijtje" noemen. We hebben overal scherp rondgekeken, maar kon den nergens in het gras ook maar een deel van een kanon, geweer of kogel vinden. Trouwens.... als ge kogels van De Schans wilt zien, kunt ge het best naar de eerste verdieping van de Oud heidskamer gaan. Daar ligt een hele partij. Overal grazen schapen. Ze heb ben aan de zuidkant een bruggetje ge bouwd. Over een smal dijkje komt ge in het centrum, bij de kruitkamer. Van een voormalige toegangsdeur was de helft gesloopt: de steentjes leken kers vers afgebikt te zijn. Een Oudeschilder, die in de grachten palingen tracht te verschalken, meende, dat de fundamen ten van de poort waren weggebroken om de dragline er door te kunnen krijgen. Ook zagen wij nog een stenen fundering aan de voet van het genoemd batterijtje. Jammer, dat de entree tot de kruitka mer er de laatste jaren ook zo van langs gekregen heeft. Kennelijk het bal dadige werk van jongelui, die met hun tijd geen raad wisten. Daarom is het toe te juichen, dat de Nederlandse Ver eniging tot Behoud van Natuurmonu menten hier de scepter gaat zwaaien. Dan blijven de vernielingen uit en kun nen serieuze bezoekers in de verre toe komst nog een idee krijgen van de bouw van een fort in vervlogen eeuwen. Wandelend over de hoge wallen van De Schans hebt ge een mooi panorama. Bij helder weer ziet ge de huizen van het Nieuwediep, dat door de kanonniers van De Schans in bedwang kon worden gehouden. Aan de andere kant glooien de heuvels van Zuidhaffel en koepelen de bomen van het bosje. Heel dichtbij liggen de huizen van Oudeschild en wij kunnen ons best voorstellen, dat ze in Breed zijn de grachten, die het fort „De Schans" omringen en inderdaad overrompeling door de vijand onmogelijk maakten. VERLICHT HUN LIJDEN Naar aanleiding van het beschikbaar stellen van televisie-toestellen voor rheuma-patiënten, schreef onze plaats genoot, de heer D. G. Toolens, onder staand gedicht: Wat is het een zegen, blijmoedig te leven. Al heb je soms zorgen en vaak ook verdriet, Geloof mij gerust, geen huis zonder kruisje, Dat kennen wij hier op de aarde nog niet. Maar ben je gezond, heb je lust in de arbeid. Zet dan al die zorgen maar rustig opzij. Hoe zwart ook de nacht, onheilspellend de wolken, Op alles volgt toch weer een zonniger tijd. Wat is het een zegen een ander te helpen, Door ziekte verlamd en gekluisterd aan bed. O, wil toch beseffen, gezonden der aarde, Dat men door een gave zo menigeen redt Geen woorden maar daden verlichten hun lijden. Reeds lang is hun hoop op genezing vergaan, En is het maar wachten, maar wachten, maar wachten, Tot dat er hun lijdenszon onder zal gaan. Ik denk aan verlamden aan Rheumapatiënten, Waarvan de genezing zo langzaam kan gaan, En velen, zij hopen en leven in vreze, Maar lijden een droevig, vaak somber bestaan, Vakantie!!! voor hen zal die dag niet meer dagen, Vergroeid en mismaakt door rheumatische pijn, O, had ik de macht hun gezondheid te geven, Wat zou er hun leven vol zonneschijn zijn. Wat is het een zegen. Wij kunnen nog helpen, Wij, die gezond zijn, naar lichaam en geest. Wij, die nog jubelen, zingen en springen, Dus voor een offer voor hen niet bevreesd. Als gij Uw gave voor hen dus wilt geven, Voor de misdeelden der zonnige aard, Dan is hun leven ook waard om te leven. En is ons geven, het leven ook waard! Aug. 1957. D. G. Toolens CONSULTATIEBUREAU VOOR ZUIGELINGEN Heden woensdag consultatiebureau De moeders worden verwacht: De Cocksdorp 1,45 uur; Oosterend 2,15; De Cocksdorp 1,45 uur; Oosterend 2,15 uur; Oudeschild 2,45 uur; Den Hoorn 3,15 uur; De Koog 3,45 uur. De moeders van Den Burg worden verwacht van 4 tot 5 uur. 24 AUGUSTUS: RONDE VAN OOST VOOR ADSPIRANTEN EN NIEUWELINGEN Op zaterdag 24 augustus - maar bij ongunstig weer een dag later - zal de Ronde van Oost worden gehouden. Zoals bekend werd deze ronde vorig jaar ge wonnen door de wielrenner Jan Kuut van Wieringen. Opgave voor deelname en beschikbaar stellen van premies, zo spoedig mogelijk, bij de heer A. Kalis, Peperstraat 37, Oos terend. 1813 erg blij waren, dat de Franse be zetters inbonden en het fort in handen van de Oranjegezinden viel. In die dagen lagen ten zuiden van Oudeschild trouwens drie forten: de Lunette en de Redoute, welke in 1812 door Napoleon waren aangelegd. Die forten vindt ge niet meer terug: ze zijn ten behoeve van de Zuiderzeewerken vergraven. Alleen de grachten zijn nog intact. Vóór 1930 bezat de Redoute nog een hoge toegangspoort. Men vond de klei echter belangrijker dan de geschie denis. De Oudeschilder, die wij dezer dagen in De Schans ontmoetten vertelde ons, dat hij er nog van wist, dat daar een ophaalbrug lag De twee wallen, die thars als een hoefijzer in de richting van de dijk wijzen, waren destijds uiteraard gesloten. Over het kanaal, dichtonder de dijk, lag een brug Van de buitenwallen vinden wij alleen aan de oostkant nog ongeveer de helft terug. In het centrum liggen twee putten. Oorspronkelijk moet het fort 7 ha. groot geweest zijn. HOOG WATER Hoog water ter rede van Oudeschild: 14 aug. 10.47 en 22.41; 15 aug. 11.12 en 23.08; 16 aug. 11.36 en 23 34; 17 aug. 12.02 en Aan het strand ongeveer een uur eer der hoog water. „TEXELS" CONCERT HAD MEER BELANGSTELLING VERDIEND „Zo'n avond hebben wij dit seizoen nog niet gehad!" aldus een der weinige bezoekers van het gezamenlijk concert, dat onze Texelse muziek- en zangvereni gingen zaterdagavond in de Wezentuin te Den Burg hebben gehouden onder lei ding van de heer U. D. Bousma. De muziek werd verzorgd door D.E.K. en het Koninklijk Texels Fanfarecorps. Zo wel de muziek afzonderlijk als het reper toire, dat de zangverenigingen met be geleiding van de muziek brachten moet de liefhebbers van een goed concert ze ker tot grote voldoening hebben ge stemd. Het gebodene is ongetwijfeld de vrucht geweest van een zeer intensieve voorbereiding. Drie marsen bracht de muziek, die de muzieknis grotendeels vulde, ten gehore. Wederom bleek, hoe uitstekend de marsmuziek zich voor het koper leent. Welk van de zes nummers het beste vertolkt werd? Wij persoonlijk vonden de laatste twee nummers bijzonder goed. Het publiek was dan ook mild met het applaus. Na de pauze bestegen de zangeressen en zangers eveneens het podium. Men bracht het Ambrosianische Lobgesang, Op een Perzische Markt en Ave Verum ten gehore. Ook hierbij wisten de uit voerenden de juiste sfeer te treffen. Het klonk machtig, het is werkelijk een her haling waard en wij hopen hen dan ook nog eens spoedig opnieuw te mogen ho ren. Zoals opgemerkt was de belangstelling voor dit concert aan de lage kant. Ten eerste zal het wel zeer onbetrouwbare weer velen van buiten Den Burg weer houden hebben en ten tweede: men schijnt nog steeds het gezegde in ere te willen houden, dat een profeet in eigen land niet geëerd wordtEen grote vergissing, want de medewerkenden had den recht op een massale bijval; nu wa ren nauwelijks een paar honderd mensen aanwezig. Geen aanmoediging uiteraard voor hen, die zoveel moeite hebben wil len getroosten om deze avond te bren gen, maar laten zij er van overtuigd zijn, dat de aanwezigen deze avond op hoge prijs hebben gesteld. Texel heeft weer eens getoond uit eigen krachten iets zeer goeds tot stand te kunnen brengen. Laten wij dus niet ontmoedigd zijn, maar op de ingeslagen weg voortgaan. AGENDA VAN DE CULTURELE RAAD Woensdag 14 augustus De Koog, Strandfeest en lampionoptocht. Den Burg, Oudheidskamer, Demonstra tie bij kaarslicht in oud-Texelse kleder dracht, aanvang acht uur. Donderdag 15 augustus Den Burg, „De Oranjeboom", Toneel voorstelling door St. Jan met „Het gouden kalf". De Koog, Ned. Herv. Jeugdhuis, bazar t.b.v. het Ned. Herv. jeugdhuis. De Waal,- 8.30 uur Ned. Herv. kerk, or gelconcert door mej. Marry Bremer. Vrijdag 16 augustus Den Burg, „Oranjeboom", vertoning Texelfilm. De Koog, Ned. Herv. jeugdhuis, bazar t.b.v. het Ned. Herv. jeugdhuis. Zaterdag 17 augustus Den Burg, 2.30 uur, Ringsteken met paard en kar, georganiseerd door de Ver. voor Volksfeesten en Folklore. VEILIG VERKEER Vraag: Op welke plaatsen kan U verkeers borden aantreffen. Antwoord: De verkeersborden worden bij voor keur geplaatst aan de rechterzijde van het weggedeelte waarvoor zij gelden. In bijzondere gevallen (bijvoorbeeld indien aan de rechterzijde voldoende plaats ontbreekt of indien plaatsing aan de rechterzijde onduidelijkheid zou veroor zaken) kan plaatsing der borden aan de linkerzijde of boven de rijbaan geschie den. Vraag: Waar eindigt een verbod of gebod? Antwoord: Een door een verkeersbord kenbaar gemaakt verbod of gebod eindigt bij de eerstvolgende zijstraat, tenzij het be treffende bord daar herhaald wordt. Ontbreekt een zijstraat nadat een wachtverbod stopverbod, een wachtver- bod, of een inhaalverbod door een ver keersbord is kenbaar gemaakt, dan kan het einde van een dergelijk verbod wor den kenbaar gemaakt door een vierkant blauw bord met in witte letters vermeld „Einde stopverbod", „Einde wachtver bod" of „Einde inhaalverbod". FUIKENVISSER BETRAPT De postcommandant der rijkspolitie te Oudeschild heeft in samenwerking met zijn collega van Oosterend een illegale palingfuikenvisser verbaliseerd. De te gen de lamp gelopen visser had netten geplaatst in een afwateringssloot gelegen in het ruilverkavelingsgebied. ONWEER SPLITSTE PAAL Rond „De Muy" staan nog steeds bord jes verboden toegang. De bliksem trof vrijdag een aan het strand staande paal, die finaal doormidden gespleten werd. Heel toevallig was de paal niet bemand, want doorgaans zijn deze een geliefde pleisterplaats voor zilvermeeuwen. GEEN SPREEKUUR Burgemeester C. de Koning houdt za terdag 17 augustus a.s. geen spreekuur. RADIOTOESTEL GEWONNEN De heer C. Dros, Midden-Eierland, won een radiotoestel, dat uitgeloofd was door de fabrikant van Benegas. De heer Dros had een bepaald aantal nieuwe klanten voor dit gas verworven en kwam na lo ting met andere handelaren in het bezit van deze mooie prijs. TEXELSE MARKT Aangevoerd maandag 12 augustus 1957: 150 lammeren 5065 (handel matig); 35 schapen 8595; 15 pinken 500600; 30 biggen 4060. NIEUWE TELEFOON A A NSLUITINGEN Den Hoorn: no. 292, Kinderkamp „Zee mansduin", post Oudeschild, b.g.g. 0 2990-1213; no. 250, Pool's Melkhandel Den Hoorn 73; no. 257, L. de Waard, landbouwer, Hoeve Zeewijk, Pr. Hen drikpolder H 32. GEEN MOTORPOLOWEDSTRIJD Het weer was zaterdag zo ongunstig, dat men reeds 's morgens vroeg het be sluit nam om -de aangekondigde motor- polowedstrijd te laten vervallen. Wij ho pen, dat het hier slechts om uitstel en niet om afstel gaat. FRONT HOUTRIJKE WONING AFGERUKT De stormachtige wind had zaterdag ochtend maar heel weinig moeite met het front van een in aanbouw zijnde houtrijke woning, staande te De Waal. Dit was overigens geen groot wonder, want het geval werd slechts in toom ge houden door twee latjes van het soort, waarmede men pannen in het gelid pleegt te houdenHet verbaasde ons dan ook, dat het tweede front, van de aan grenzende woning nog overeind stond. Het gevaarte was op een tas stenen te recht gekomen, maar zo op het oog scheen de schade nogal mee te vallen. PRINSES MARGRIET OP TEXEL? Van diverse kanten werd beweerd, dat Prinses Margriet vrijdagmiddag op Texel is gearriveerd om hier enige dagen als badgaste te vertoeven. „Het was prinses Margriet beslist" aldus verschillende Texelaars, die met dezelfde boot, „De Dageraad" naar ons eiland waren gekomen. - „DE DAGERAAD" IN DE STORM Oudeschild. Een groot aantal bad gasten vindt het fijn als het tijdens de overtocht eens lekker waait om later aan de vrienden sterke verhalen te kun nen vertellen. Maar sommigen vinden dat minder leuk, omdat ze bij zulke gelegenheden de vissen moeten voeren. En als de boot dan ook - in hun ogen - vreemde capriolen maakt, geven ze toch aan een rustiger overtocht de voorkeur. Zaterdag was de windkracht reeds be hoorlijk en „De Dageraad", die om 1 u. de haven van Oudeschild achteruit moest verlaten, had vrij veel moeite om de kop op de wind te krijgen. De boot draaide daardoor een slag om, kreeg de volle wind in de flank en begon behoorlijk te schommelen. De koffiekopjes, leeg en gevuld schoven bij die onverwachte ma noeuvre van de tafels, wat nogal wat consternatie veroorzaakte. Een dame, die dacht, dat het einde nabij was, viel prompt flauw. De hof meesters hadden het die reis bar druk, doch niet alleen om het gebroken ser viesgoed te verwijderen. Want er waren ook veel zeezieken, die ook hun verzor ging nodig hadden. De moeilijkheden waren uiteraard spoedig voorbij toen de boot eenmaal in de goede koers lag. Zondag was de windkracht zonodig nog sterker. De golven sloegen tot de kruin van de dijk en menig zeetje liep hoog bij de boot op, zodat verscheidene passagiers daarvan hun deel nog kregen. De „Voorwaarts" heeft die dag geen dienst gedaan. Overigens liep alles voor treffelijk en leverde het binnenkomen voor de boten geen moeilijkheden op. Er kwamen talloze nieuwsgierigen naar aankomst en vertrek van de boten kijken, die allen vol bewondering waren voor de perfecte manier, waarop de ka piteins de vaart van de schepen be heersten. Voor de mooiste keuze in mantels naar SPOORSTRAAT HOEK KONINGSTRAAT

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1957 | | pagina 1