Cjroen ZwarL-Jexeh in het hartL, Varen Eüsü m IknsL HerfstTexel zegt de wereld vaarwel WOENSDAG 4 DECEMBER 1957 TEXELSE 72e JAARGANG No. 7203 COURANT üitgc N.V. »-h- Lang«r«ld <S d# Rooij Boekhandel -- Drukkerij Bibliotheek Den Burg - Texel - Poetbu* 11 - TeL 11 Verschijnt woensdags en zaterdags Bank: R damse Bank, Coöp. Boeren 1. Bank Postgiro 652. - Abonn- pr 2,25 p. kwart. 20 ct incasso. Adv- 10 ct p. mm Als wij schrijven: „Moet je nog varen?" dan willen wij daarmede geen plagiaat plegen op de uitroep van een bekend Oudeschilder, die badgasten tot een tochtje over de Waddenzee introduceert, maar wijzen op de mogelijkheid om een opleiding te volgen aan boord van het opleidingsschip „Nederlander", een op leiding voor jongens, die een werkkring als scheepsgezel bij de koopvaardij am biëren. Deze opleiding gaat uit van de belangrijkste grote rederijen in Rotter dam en Den Haag, wordt door het Mi nisterie van Onderwijs, Kunsten en We tenschappen gesubsidiëerd en geschiedt in het kader van het nijverheidsonder wijs. Onlangs is een nieuw schip in gebruik genomen, dat uitstekend is geoutilleerd en plaats biedt aan rond 100 jongens. Voorlopig wil men de cursus beperkt houden tot de opleiding van 50 gegadig den. Het behoeft toch wel geen betoog, dat het zeer belangrijk is om jongens, die zich aangetrokken gevoelen tot de grote vaart, eerst een gedegen en goede voor lichting te geven. Ze kiezen daarmede een goede toekomst, want aan goede arbeidskrachten bij de koopvaardij be staat een groot tekort. Hier laten wij enige bijzonderheden omtrent de cursus volgen: Cursusduur De opleiding duurt 6 maanden en vangt aan 3 maart. Gedurende de cursus zijn de jongens intern aan boord. Tweemaal per week mogen zij passagieren. Het lesrooster omvat de volgende vakken: Nederlandse taal, rekenen, stel kunde, meetkunde, aardrijkskunde, han denarbeid, scheepskennis, scheepswerk- zaamheden, seinen, splitsen, roeien, stu ren, zeemanschap, instrumenten, EHBO, lichamelijke oefening. Godsdienstonderwijs Eenmaal per week bestaat er gelegen heid tot het volgen van godsdienstonder wijs, dat gegeven wordt door de koop- vaardijpredikant en de pater-directeur van het r.-k. Apostolaat ter Zee. Indien de ouders dit wensen, wordt er op toege zien, dat hun zoon des zondags ter kerke gaat. Vakanties De normale schoolvakanties gelden ook voor deze opleiding. Kosten Dank zij de medewerking van de grote Rotterdamse en Haagse rederijen kunt U een voorschot ontvangen voor de inter- naatskosten en de plunjekosten, alsmede voor een wekelijks zakgeld van 2,50 De plunjekosten bedragen rond ƒ220, waarvoor verstrekt worden: uniform, werkkleding, ondergoed, sokken, laarzen, monsterboekje en paspoort. Dit bedrag van 220,moet de leerling na afloop van zijn opleiding terugbetalen; dit ge schiedt door middel van inhouding van zijn gage. De rest van het voorschot internaatskosten en zakgeld kan de jongen terugverdienen door een arbeids overeenkomst aan te gaan met één der subsidiërende rederijen, zonder korting op zijn gage. Duurt de arbeidsovereenkomst echter korter dan een jaar, omdat de leerling ontslag neemt of om dringende redenen ontslagen wordt, dan blijft er een deel van de schuld bestaan. Als de leerling bijvoorbeeld slechts 5 maanden in dienst van de rederij blijft, dan is de restant schuld nog 7/12 van het totale bedrag t(rond 700,vermeerderd met het niet terugbetaalde gedeelte van de plun jekosten. Indien de leerling na succesvolle be ëindiging van zijn opleiding aan boord van de „Nederlander", één jaar blijft varen bi^ één van de subsidiërende rede rijen, zijn alle kosten van de opleiding inverdiend. Bovendien ontvangt hij dan ons ge tuigschrift, dat hij met goed gevolg een matrozenopleiding heeft gevolgd, mede- ondertekend door de rederij bij welke hij gevaren heeft. Wie komen in aanmerking Geplaatst kunnen worden jongens, die bij de aanvang van de cursus tenminste 141/» jaar oud zijn en de leeftijd van 16 jaar niet overschreden hebben. Zij moe ten lichamelijk geschikt zijn voor de koopvaardij, waartoe zij medisch gekeurd dienen te worden. Jongens die een bril moeten dragen kunnen niet geplaatst worden, evenmin als degenen die lijden aan bedwateren. Toekomst Na afloop van de theoretische oplei ding aan boord van de „Nederlander", worden de leerlingen voor hun jaar va ren als deksjongen geplaatst aan boord van een Nederlands koopvaardijschip van één der subsidiërende rederijen. In dien zij de gehele opleiding met succes hebben doorlopen, kunnen zij als matroos onder de gage aanmonsteren en verder opklimmen tot bootsman of een daarmede gelijk te stellen rang waarvoor de vaste I gage varieert van 314,tot 395, per maand plus vrije kost. De eerste plaatsing aan boord geschiedt door de Commandeur terwijl gedurende het eerste jaar door de rederij extra- toezicht op de leerling uitgeoefend wordt. AGENDA VAN DE CULTURELE RAAD Woensdag 4 december Den Burg, Bejaardensociëteit, Sint Nico- laas-avond met film door de heer J. C, Bruin. Vrijdag 6 december Den Burg, „De Vergulde Kikkert", 4 u. Opening Onderwijstentoonstelling „De Zeevaart^'. Den Burg, Hotel Lakeman, Drs. Roemers, lid Tweede Kamer, spreekt over „De Economische Situatie" voor P. v.d. A HET KWIK DAALDE Wij krijgen de indruk, dat Sinterklaas nog getuige zal zijn van een ouderwetse Hollandse winter, met hardrijderijen en koek- en zopietenten, want het kwik krimpt van dag tot dag onder het vries punt. De jeugd leeft reeds in hoogge spannen verwachtingen. Wel, er zal ook op Texel wel weer gelegenheid bestaan om te schaatsen. Aan De Cocksdorp hebben ze hun na tuurlijke baan, de Rogsloot, Den Hoorn heeft zijn Geul, De Koog zijn Muyen. Oosterend zal weer op de Putten kunnen zwieren, De Waal op het lage land bij de Bomendijk. Oudeschild improviseert ieder jaar met succes een luw liggend baantje ten noorden varu de Singel en Den Burg heeft de motor al weer horen ronken, die de Speelweide tot ijsbaan gaat omtoveren. Maandag stond daar al een plomp water op. FLESSENPOST In „Het Vrije Volk" van 26 november j.l. werd het bericht gelanceerd van een flessenpost betreffende een noodkreet van een opvarende van het vergane Duit se opleidingsschip, de „Pamir". De heer C. Ellen te Oosterend, die vele malen flessenpost beantwoord heeft en steeds prachtige brieven en kaarten terug ont vangt, heeft dezer dagen een bericht per fles gevonden luidende: „S.O.S. We are stranded between Dover and Ostend amen". De heer Ellen, die zelfs antwoord op flessenpost vanuit Japan heeft ont vangen is uiteraard wel zeer nieuwsgie rig en vraagt zich af, welk schip dit ge weest is en wanneer dit gebeurd is. OOSTEREND VERWELKOMDE SINT NICOLAAS Ondanks de koude oostenwind werd in Oost en Oosterend St. Nicolaas zater dag hartelijk ontvangen en evenals de vorige jaren werd door het vrolijk bla zende VIOS het geheel opgeluisterd en door een ieder gadegeslagen. Het ort- vangstcomité bevond zich in een volg- wagen terwijl onderwijzend personeel en schoolbestuursleden, gezien de ervaring van vorige jaren, er keurig voor zorgden, dat de jeugd zich niet te dicht bij de paarden en wielen kon begeven. Na de gebruikelijke rondrit die nog even on derbroken werd, omdat beide knechten waren achtergebleven, werd voor het Gebouw v. Chr. Belangen namens het ontvangstcomité, door de heer Visman St. Nicolaas hartelijk welkom geheten Spreker schetste de grote verwachtingen welke hier in Oosterend een ieder ver vulde en ondanks dat ene stoute man netje, mogen wij U St. Nicolaas namens de School m.d. Bijbel, de Kleuterschool en de O.L. School toch verwelkomen en onze wensen aan U kenbaar maken. De jeugd hier in Oosterend heeft deze zeker verdiend, terwijl naast deze jeugdwensen ook de groteren hun wensen naar voren willen brengen. St. Nicolaas, zo vervolgt spreker, de kleintjes vragen U een nieu we kleuterschool, waaraan zij zo drin gend behoefte hebben en de groteren vragen om een mooi gymlokaal, terwijl de allergrootsten zo gaarne hun muziek- nis willen bezitten. Aan U St. Nicolaas, vragen wij ondanks alle bestedingsbe perking ons met deze wensen te willen helpen, ons verlangen hierin is zeer groot. Vandaar dit zo dringende beroep op Uw medewerking. Wij weten, dat U de jeugd een warm hart toedraagt en hiervoor gaarne wilt zorgen. St. Nicolaas dankte spreker voor zijn woorden van welkom. Ook nu weer had hij zich verheugd op deze intocht in Oosterend vanwege de grote verwachtin gen en medeleven. Over een gedeelte der jeugd was de goedheilig man niet best te spreken, vooral als er ondanks waar schuwing op daken geklommen wordt, maar ondanks dat wist de Sint toch enigszins van deze wensen waarmede hij zich kon verenigen Vele van Uw wensen kan en wil ik gaarne vervullen en ook ik mag hopen dat bij de volgende intocht van mij het volgende jaar aan deze wensen is vol daan, die niet alleen U, Oosterenders, maar ook mij volledig zullen bevredigen. De heer Visman dankte St. Nicolaas voor zijn wijze en hoopvolle woorden en besloot met een driewerf hoera aan de Sint en een dankwoord aan de VIOS- leden. Nadat er nog rijkelijk met peper moppen was gestrooid en VIOS een heel repertoire St. Nicolaas-liedjes ten ge hore had gebracht, stapte St. Nicolaas vanuit de open landauwer van D. Witte in een auto om, zoals hij Uw correspon dent heeft ingefluisterd, Amsterdam zo spoedig mogelijk te kunnen bereiken. 94 WERKLOZEN OP TEXEL Op Texel bestond de arbeidsreserve zaterdag uit niet minder dan 94 perso nen. Vorig jaar op die datum waren slechts vier personen als werkzoekende ingeschreven, terwijl enkele hunner al leen voor lichte werkzaamheden geschikt waren. De grote stijging is te wijten aan de minder gunstige economische toe stand, die o.a. bestedingsbeperking tot gevolg had en waardoor de ruilverkave lingswerkzaamheden over een groter tijdsbestek moeten worden uitgesmeerd. Een dezer dagen is men echter toch weer tot een belangrijke aanbesteding geko men en allicht zal de aannemer weer een daling van de werkloosheid kunnen hel pen bevorderen, 38 van de 94 werkzoe kenden zijn inmiddels aan de slag ge komen: 18 bij de aanvullende werken, grondwerkzaamheden bij Den Hoorn, tien personen maken zich productief bij ge meentelijke sociale werkvoorzienings- objecten. EXCELSIOR MET „JOY" Onze medewerker J. de Waal publi ceerde in een dagblad een artikel over de bouw van bungalows door het echt- paar C. C. Handgraaf, Eierland, dat „Slufterduin" bouwt. Bij de bouw van de muren maakt de heer Handgraaf van een originele steiger gebruik: de staan- ders bestaan nl. uit fietsenrekken, be schikbaar gesteld door de fabrikant van I de „Joy"-fabrieken. (Er zijn bij winter dag immers toch geen Joy-drinkende toeristen op het eiland, niet waar). Van dat stilleven maakte de heer De Waal 'n i foto en illustreerde er zijn verhaal mee. I De directie van de Joy-fabrieken be loonde hem daarvoor met een krat over heerlijke flesjes Joy, „ook op minder war- me dagen een verrukkelijke drank". U ziet het, de journalistiek leidt tot èlles, tot het beste!! De natte stenen bank waarop ik zit, vormt het architectonische hart van het voornaamste plein in Den Burg. Het is half tien in de avond. Ik sla de zestien beschreven vellen van de blocnote om en wacht op de dingen die komen gaan. Texel in november. De laatste toeristen zijn naar huis en men zegt dat iedere zomer het karakter van het eiland méér wordt ontwricht. Men zege dat de jeugd ruwer en losbandiger is geworden onder invloed van de jaarlijks terugkerende vloedgolf van vakantiegangers. Twee uur geleden dineerde ik met een meisje van 23 jaar. Om kwart voor negen zei ze: „Ja, nu moet ik toch echt naar huis. Ze zien me al aankomen, na negenen". Ik vroeg wat ze thuis ging doen. Ze zei „Figuur zagen en borduren". Het is half tien, en ik luister naar de geluiden van het dorp. In een straat die ergens achter me moet liggen, hoor ik het geluid van hooggehakte schoenen aat abrupt eindigt in het dichtslaan van een deur. Dan is er weer die ademende, bevrijdende stilte waarin je zou kunnen horen hoe de mensen in het restaurant aan de overkant hun koffiekopjes neer zetten, als je oren maar scherp genoeg waren. Een notabel heeft me verteld dat het verkeer in Den Burg een groot pro- tleem was. Men heeft bijna alle straten éénrichtingverkeer moeten geven. Hon- derdtweeenvijftig borden in een dorp van vierduizend inwoners wijzen dóórheen. Maar sinds een uur heb ik geen auto meer gezien. Dan begin ik langzaam te begrijpen, dat ik een grote denkfout heb gemaakt door het wezenlijke van dit Texelse volkje voor een bijkomstigheid aan te zien Steeds weer trof ik bij de gesprek ken met de eilanders iets aan dat ik als „verveling" identificeerde, maar iedere keer wist ik dat het niet voor honderd percent waar was. Want verveling ver onderstelt een voorbije dynamiek, een negatief dieptepunt na een periode van spanning Daarom dacht ik dat november de inleiding tot de schier eindeloze ver veling van de winter zou moeten zijn, na de spanningen van een zomer vol toeristen. Het tegendeel is waar. Texel begint in november pas te leven. Sportief oorlogje In november krijgt de politie van Texel de handen vrij om de strijd met de be volking weer volgens de traditionele re gels op te nemen. Er bestaat een prachtige, gave contro verse tussen de Texelaar en het gezag, die bijna zo oud is als het eiland zelf. Zolang er schepen vergingen op de Waddenzee hebben de Texelaars gejut, en zolang er hazen geboren werden, heb ben ze gestroopt. Iedereen wist dat het niet mócht, en iedereen had alle waar dering voor een schrandere gezagsdienaar die veel slachtoffers maakte, zodat er een harde, maar toch wel sportieve oorlog groeide tussen politie en bevol king. Het strijdtoneel bleef uiteraard niet beperkt tot het duingebied maar erplaatste zich in de twintiger jaren bijvoorbeeld ook naar de verkeerswet- geving. In november komt de heer J A. Spigt nog wel eens aan het hek van zijn boer derij staan, om met zijn kleine, diep liggende ogen over het Kogerveld te kijken. Dat is zonder twijfel een feit dat het vermelden waard is, want de heer Spigt is al meer dan veertig jaar lang van mening dat alles wat de wereld aan aantrekkelijke dingen kan bieden, op zijn eigen erf aanwezig is. Hij is nu 92 jaar. Ruim veertig jaar geleden verliet hij voor het laatst vrij willig zijn boerderij. Dat was toen hij naar Amsterdam ging om een begrafenis bij te wonen. Hij nam toen de rest van de wereld eens goed in zich op, zag de veranderingen die zich in Den Burg en Oudeschild hadden voltrokken, voelde het onplezierige trillen van de nieuwe i bootmotor, zag dat de prijzen in de win- kels buitensporig hoog waren geworden I en besloot toen dat de vernieuwing hem nóóit te pakken zou krijgen. Sindsdien bestaat zijn contact met de westerse beschaving uit de „Texelse Cou rant", die tweemaal per week bij hem thuis wordt bezorgd. Hoewel er nooit 'n regel buitenlands nieuws in wordt afge drukt, weet hij van week tot week nauw keurig hoe ver de degeneratie is voort geschreden. Hij wijst met een kromme vinger bij, terwijl hij (natuurlijk! zonder bril!) voorleest: „Onfortuinlijke bromfietser. Een eilandgenoot, die die avond be hoorlijk genoten had, en Bacchus daardoor ongetwijfeld op de hand had gekregen, raakte onderweg de bescherming van Vrouwe Fortuna kwijt, zij verloor hem finaal uit het oog en daardoor ontging hem de juiste route. Hij belandde eerst in Spang in een sloot en bij de Isidorus- hoeve reed hij op zijn brommer te gen een in de berm staande beun voor melkbussen. Hij zelf kwam er overigens beter af dan de bromfiets" Een ogenblik denk ik dat hij zich boos maakt over het drankmisbruik, maar dan zegt hij, terwijl de woede zijn bloeddruk tot een gevaarlijke hoogte opjaagt: „Dat heb je nou, met die bromfietsen". Deze zomer heeft hij er duizenden langs zien komen, behangen met vlag getjes en volgeladen met lawaaiige va kantiegangers. De zomer is een slecht seizoen voor opa Spigt. Paö". tegen de herfst heeft hij het gevoel dat hij op zijn erf weer veilig is, en zonder gevaar voor een botsing met de nieuwe wereld bij zijn hek kan staan. Eigen stoomboot In november gaat een nieuwe dienst regeling in van de N.V. TESO, die de dienst onderhoudt tussen Den Helder en Oudeschild. Dat betekent dat het contact met het vasteland veel moeilijker is dan 's zomers, en het ligt dus voor de hand dat de Texelaars tegen een aparte „win- terdienstregeling" wel enig bezwaar zou den hebben. Ik stelde me, om het maar eerlijk te zeggen, een vrekkige reder voor, die 's zomers zoveel mogelijk boten laat varen om een flinke korrel mee te pikken van de geweldige toeristenstroom. en in de winter steeds zuiniger wordt met zijn schepen ten koste van de eilandbewoners die hem in de zomer zo fijn hadden geholpen door de vakantie gangers te huisvesten. Kortom, ik vermoedde een wantoestand. Lang geleden was er een Alkmaarse heer die een verbinding met het eiland Texel onderhield op de manier die ik u hierboven heb beschreven. Het is echter al weer meer dan vijftig jaar geleden, dat dit de Texelaars zó de keel ging uit hangen, dat ze besloten tot actie over te gaan. Er werd een grote vergadering be legd, waarop men tot het besluit kwam dat de bewoners van Texel zélf hun ver binding met Den Helder zouden gaan verzorgen en wel door middel van een naamloze vennootschap, „Texels Eigen Stoomboot Onderneming". Deze n.v moest het collectieve eigendom van de bevolking worden, en daartoe kwam men overeen dat iedere bewoner van het eiland een aandeel zou nemen, al was het er maar een van vijf gulden. Er kwam een reglement, dat bepaalde dat er niet meer dan zes percent rente zou mo gen worden uitgekeerd, al leek het er die eerste jaren bepaald niet op dat men ooit de mogelijkheid zou hebben een groter dividend uit te keren. Maar toen Texel van vakantieoord tot toeristenindustrie groeide, toen er jaar lijks tachtigduizend vreemdelingen over staken en een totaal van een half miljoen overnachtingen werd geboekt, toen er in de drukste weken één toerist op iedere eilander werd geteld, toen werd de ex ploitatie van de bootverbinding zó ren dabel dat men ijlings naar bestedingsmo gelijkheden moest gaan omzien. En zo komt het dat de TESO rijwiel paden heeft aangelegd, een natuurhisto risch museum heeft gesticht, een net van busverbindingen over het eiland legde en een prachtige restauratieruimte aan de haven in Oudeschild liet bouwen. De gedeeltelijke isolatie van het eiland in de maand november is dus tot stand gekomen volgens de uitdrukkelijke wens van de bewoners, die bij het uitspreken van de volledige naam van hun stoom bootonderneming altijd 'n zekere nadruk leggen op het woord „eigen". Het is hun n.v., en de toeristen mogen er gebruik van maken. Vandaar de kolossale opschriften KLOMPEN UIT s.v.p.l die men in de eerste-klaskajuit van het gloednieuwe schip „De Dageraad" aan treft. Toerist of niet, men zal de klompen uittrekken op Texels Eigen Stoomboot. Literatuur op toernee In november worden de particuliere bi bliotheken van de badplaatsen gesloten en begint het avontuur van wat men „de wilde vaart" der literatuur zou kunnen noemen. Een dorp als De Koog, dat voorname lijk bestaat uit een dubbele rij huizen die in het voorjaar geweldige aantallen toe risten inslikken om ze pas tegen het ein de van de zomer met veel lawaai weer uit te spuwen, is in de winter een nogal triest gehucht waar zó weinig gebeurt dat zelfs de roddel geen algemene ont spanning betekent. En waar, geachte lezers, vindt de lite- atuur een vruchtbaarder bodem dan in een kustplaatsje met een vochtig en kil klimaat? Ik zat op een donderdagmiddag in de kamer van het schoolhoofd der Luberti- school, toen er voor de vierde keer in dit najaar een kist boeken van de Centrale Vereniging Voor Reizende Bibliotheken werd gedistribueerd. Het schoolhoofd en de dame die hem assisteerde hadden één uur voor de uitlening uitgetrokken, het eerste half uur de kinderen, het tweede half uur de volwassenen. Nooit in mijn leven heb ik het begrip „leeshonger" zo plastisch in beeld zien brengen. Bij tientallen vielen de jeugdige Kogers het kamertje binnen, als duiven die uit een mand ontsnappen vlogen de bruingekafte boeken van de bibliotheek- kast naar de (verplichte!) tassen der kin deren en omgekeerd. Later vulden de volwassenen het vertrekje, beschroomd de nummers der verlangde boeken noe mend omdat ze wisten dat ze daarmee tegenover het schoolhoofd een stukje van hun ziel openlegden. Deze heerlijke literaire orgie duurde een uur, en wordt wekelijks herhaald. Tien percent van de Koogse bevolking maakt er nu, na vier weken, al gebruik van. Een op de tien inwoners van het dorpje De Koog leest goede boeken, want er zit geen rommel in de kisten van de Centrale Vereniging Voor Reizende Bi bliotheken. Het zou misschien interessant zijn te weten hoe dit cijfer in Amster dam, het bolwerk der Nederlandse cul tuur, ligt. En hoeveel moeite doet men in Amster dam om z'n hap cultuur binnen te krij gen? Zijn er hier velen die de vergelij king met, bijvoorbeeld, mevrouw Zoete kunnen doorstaan? De vrouw van een onderwijzer in Ou deschild bedacht in het najaar van 1951 een methode om een hele winter lang voor weinig geld verzekerd te zijn van goede lectuur Ze riep 27 notabelen bij een en vroeg van ieder zes gulden. Ze vertrok met de pot naar Amsterdam en zocht voor haar kleine honderd vijftig gulden bij de Arbeiderspers 28 boeken uit. Een hele winter lang lazen de nota belen iedere week een boek, en toen de zomer weer voor de deur stond verlootte men de billiotheek onder de deelnemen- den. Voor zes gulden een hele winter lezen en bovendien allemaal een boek cadeau. Dat is Texel in november. Het sluit zich een beetje af van De Overkant en begint aan het eigen leven van boe ken en wilde folkloristische feesten. Ze zijn geen domme isolationisten, bepóóld niet. Ze zijn alleen maar selectief ze kiezen onze boeken en onze toneelstuk ken die ze zélf opvoeren, ze laten Max Tailleur komen en luisteren kritisch naar zijn moppen. Maar 's avonds om negen uur gaan de mooie meisjes van 23 jaar naar huis om te figuurzagen en te borduren, en als ze de toorn van hun vader willen trotseren door het later te maken, dan doen ze dat per se niet voor de eerste de beste meneer van De Overkant. TOM PAUKA Voor de mooiste keuze in Jj W mantels naar SPOORSTRAAT HOEK KONINGSTRAAT

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1957 | | pagina 1