Cjrocn '2wartsJ~exeU in het harL. Concert Noordhollands Philharmonisch orkest H jf sldjJverdwiJnt door Brandend Maagzuur aa iedere maaltijd? Texels Historie iPUROL JTERDAG 7 JUNI 1958 72e JAARGANG No. 7255 rEXELSE^COURANT llgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij (elchandel Drukkerij Bibliotheek in Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11 Verschijnt woensdags en zaterdags Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl. Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p. kwart. -(- 20 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm [iet programma voor het concert, dat Noordhollands Philharmonisch Or- st o.l.v. haar dirigent, de heer Henri rends, op Texel zal geven, vermeldt: Ouverture Leonore III, L. v. Beethoven Vioolconcert in D - Peter Tschaikowsky Symphonie nr. 1 - Joh. Brahms nhet tweede werk treedt als solist op bekende, in Hongarije geboren en ndaar afkomstige, violist Thomas igyar. Dit solistische optreden bij een ccert verzorgd door het N.P.O. is voor xel een novum. Van Tschaikowsky werd op Texel al bs eerder zijn „Notenkrakerssuite" ge teld. Thans is dan zijn enige vioolcon- rt aan de beurt. Het werk is te dateren maart 1878, doch kreeg bij zijn eerste moering een zeer slechte pers. Thans is i een der meest geliefde concerten ge- orden. De eisen, die het werk aan de list stelt zijn buitengewoon hoog, zon- r dat er sprake is van virtuoos vertoon. Het werk doet ons Tschaikowsky van beste kant kennen. Solopartij en or- st komen er beurtelings volledig in tot recht. Het vertolkt een blijde en rmonische stemming. Het is alsof de rllische schoonheid der natuur, de zon- ge bergen en meren (het concert ont- ond tijdens een verblijf van de compo st te Clarens aan het meer van Genêve) zangerige D majeur-melodieën en het ;ewekte ritme hebben ingegeven, die concert kenmerken. Het vioolconcert stellig opgewekter van karakter dan chaikowsky's laatste symfonieën, ook inder pathetisch en dramatisch. Het zal een goede uitvoering vele toehoorders enthousiasme kunnen opzwepen. Wij hopen, dat Thomas Magyar, die )g maar kortelings hersteld is van een nstige ziekte, (waarom hij in Den Hel- r moest worden vervangen) er in zal sgen de juiste sfeer van dit stemmings- iik op te roepen. Het tweede belangrijke werk is Brahms rste symfonie. Over Brahms zijn de meningen nog al rdeeld. Bepaald populair zijn zijn wal- nen Hongaarse dansen. Toch twijfelen ij er niet aan, dat ook zijn eerste sym- aie tijdens het komende concert voor er velen een der hoogtepunten zal zijn. Brahms (1833-1897) was drieënveertig ir, toen hij zijn eerste symfonie aan de lenbaarheid prijs gaf. Op deze leeftijd d Beethoven al acht van zijn negen sterfelijke werken geschreven. Vrien- n moedigden Brahms steeds aan tot mfonische arbeid, want creatief vermo- n, gepaard aan een grondige technische nnis waren aanwezig. Brahms had een iverbiddelijk strenge zelfkritiek. Steeds jlde en veranderde hij aan zijn symfo- eom de hoogste technische perfectie te reiken. Ook wilde hij niet langer de vloed ondergaan van Mendelssohn en humann, omdat zijn muzikale aestetica de eerste plaats gericht was op de herpomlijnde klassieke vormgeving. Velen kritiseerden evenwel zijn eerste mfonie met grote felheid. Anderen za- n in, dat men hier wel degelijk van KAARTVERKOOP CONCERT NOORDHOLLANDS PHILHARMONISCH ORKEST Kaarten k 3,(middenpad) en a 2,— (zijvleugels) zijn verkrijgbaar bij W'V-kantoren te Den Burg en te De oog en voorts bij mej. E. Dijt, War- oesstraat 20, Den Burg, de heer C. remer, Kerkstraat 18, Oosterend, en de Cretans van de Culturele Raad, p.a. ladhuis, Den Burg. Jeugdkaarten a ƒ1,zijn voor jeug- gen tot en met de leeftijd van 16 jaar s de scholen of de secretaris van de ilturele Raad verkrijgbaar. Abonnementskaarten zijn nog verkrijg er tegen een prijs van 7,50. Zij geven egang tot het komende concert; een •orstelling van de toneelgroep Puck en operaprogramma. Hiervoor stelle cn zich in verbinding met de secretaris één der leden van de Culturele Raad. 'AKANTIEREIS NAAR NEDERLAND De heer Jan van Uden, zoon van de milie Van Uden, Hollandseweg, Eier- ad, die drie jaar geleden naar Nieuw- sland emigreerde en daar op een scha- fifarm werkzaam is, keert begin juli het eiland terug om hier zijn vakantie tor te brengen. ZON. MAAN EN HOOG WATER De zon komt 9 juni op om 4.20 uur en at onder om 8.58 uur. Maan: 9 juni L.K.; 17 juni N.M. Hoog water ter rede van Oudeschild: juni 12.03 en 8 juni 0.00 en 12.33; juni 0.30 en 13.09; 10 juni 1.13 en 13.59; 'juni 2.15 en 15.04; 12 juni 3.26 en 16.16; 'juni 4.44 en 17.25; 14 juni 5.54 en 18.26 Aan het strand ongeveer een uur eer- hoog water. Solistisch optreden van Thomas Magyar heeft de verwachtingen van het komende concert hoog gespannen een nieuwe en persoonlijke stijl kon spre ken. Zij erkenden de grandeur en de nobele lyriek van Brahms, zijn zin voor de simpele melodiek van het volkslied, zijn warmte en zijn mannelijke ernst. Of schoon Brahms het bewust vermeed zijn sentiment de vrije loop te laten, vond men in zijn streng gesloten klassieke vorm meer vrijheid in ritme en harmonie en meer originaliteit dan bij de meesten van zijn tijdgenoten. Wanneer men zich bedenkt, hoe moei zaam deze symfonie tot stand is gekomen kan men zich over de grote eenheid van dit werk verbazen. Aan het leven van Brahms zal in een volgend nummer aandacht worden be steed, evenals aan de ouverture Leonore III, waarmee het concert opent. (Publikatie Culturele Raad) BOND VAN NED. HUISVROUWEN 600 leden van het Gewest Noordhol land van de Nederlandse Bond van Huis vrouwen hebben gisteren een bezoek aan Texel gebracht. Zij lunchten in hotel „De Lindeboom-Texel". In „Casino" werd 's middags een lezing met film gehouden. De heer J. C. Bruin vertoonde enige interessante kleuren films, terwijl de heer J. C. Quint, direc teur VW „Texel" een en ander over het eiland vertelde. Vervolgens werd een rondrit gemaakt. De grote groep van 600 dames werd in drieën gesplitst ten einde technische moeilijkheden te om zeilen. GIFTEN WITTE KRUIS Den Burg: K. 2,50; B. 1,—; K. 2,50; E. 2,50; L. 2,50; N.N. 2,50; v. S. 1,—. De Koog: C. A. 2,50; B. 2,50. Eierland: J. L. 2,50; K. 2,50. De Cocksdorp: H. 2,50. Oudeschild: S. 2,50; J. M. W. 1, Den Hoorn: B. 3, TUBERCULOSE-ONDERZOEK BIJ GEITEN In overleg met het Geitenstamboek in Noordholland, Inspecteur de heer W. Pij per, Landbouwhuis, Alkmaar, onderzoe ken wij jaarlijks ruim 350 geiten op tu berculose. Het reactiepercentage ligt ge lukkig laag. Het draait om de 1 a U/Wo. Toch vinden wij het belangrijk genoeg om dit jaarlijks te herhalen. De geit toch is een huisdier bij uitnemendheid en het contact tussen geit en mens, en vooral met de kinderen, is in het algemeen nogal innig. En, het is bekend dat een geit met longtuberculose een zeer ernstige smet stofbron kan zijn voor mens en dier. Bij geiten met longtuberculose vinden wij als regel grote verweekte etterhaar den in de longen. Dergelijke geiten hoes ten enorme massa's tuberkelbacteriën op en zijn daardoor zeer gevaarlijk. Tot op heden werden op Texel de gei ten nog niet onderzocht. Onze collega Noordijk maakte ons hierop attent en zou het buitengewoon op prijs stellen indien dit onderzoek ook op Texel zou worden ingesteld- Wij juichen dit van harte toe. Wat de practische uitvoering betreft kunnen wij het volgende mededelen. In Noordholland worden de geiten houders tevoren aangeschreven of zij op een bepaalde datum met hun geiten sa men willen komen op een afgesproken plaats. Zo over de gehele provincie ver spreid hebben wij dan verzamelplaatsen. Daar worden ze getuberculineerd en drie dagen later dienen zij dan weer op de zelfde plaats te komen voor de contróle op de tuberculinatie. Dit onderzoek geschiedt gratis! Wij roepen gaarne de medewerking in van de geitenhouders voor dit onderzoek. Nadere gegeven omtrent de tuberculi natie- en contröledatum zullen nog toe gezonden worden. Gezondheidsdienst voor Dieren, D. REMPT, Directeur. BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL van 29 mei tot en met 5 juni 1958 Geboren: Theodorus Antonius, zv. Jan C. Hin en Johanna M. Bakker; Martha Anna, dv. Laurens van der Werve en I Maria M. Gieles. Ondertrouwd: Simon H. Dijt en Johan na Th. Witte. Getrouwd: Willem J. Kikkert en Maatje M. Kuiper; Pieter Bakker en Sara Mechielsen; Jan C. Zijm en Francina van Uden; Hendrik Zijm en Hendrika C. E. Ran. I Overleden: Grietje Rab, oud 88 jaar. INGEKOMEN PERSONEN I Jitze van der Zwaag, van Datumadeel, 1 Roodkerk All, naar B 107; Hendrik Bos, van Steenwijk, Steenwijkerdiep 95 naar Kogerstraat 11; Hendrik Knol, van Steenwijk, Rozenstraat 19, naar De Waal 75. VERTROKKEN PERSONEN Jan Schuurman (met gezin, van Pieter van Cuyckstraat 12 naar Kockengen, Heykop. REDDERS ONDERSCHEIDEN De Mij. tot redding van drenkelingen heeft de Texelaar W. H. Brugmans, De Zes, Den Burg, badmeester, de Groninger J. T. Bosker, hulpbadmeester, en de Utrechtenaar M. C. Pompe, badgast, on derscheiden voor hun geslaagde reddings pogingen op 12 augustus toen 6 badgasten bij De Koog in groot gevaar waren ko men te verkeren Door hun moedig op treden werden de baders van een wisse dood gered. De heer Brugmans en de heer M. C. Pompe ontvingen een getuigschrift, een zilveren medaille en een zilveren draag- medaille, alsmede een bedrag van 150,De heer Bosker een getuig schrift met een bronzen medaille, een bronzen draagmedaille en 100, Advertentie l.M. Of angst bij voorbaat bij iedere hap eten? Rennies nemen - enaltijd zorgen dat ge ze bij de hand hebt. Een of twee Ren nies - gewoon laten smelten op de tong - neutraliseren al het overtollig maagzuur dat Uw pijnen veroorzaakt. En zo wordt Uw zuurbrand geblust in een paar tellen. Heerlijk middel die Rennies - en ze smaken nog lekker ook. ZONDAGSDIENST DEN BURG DOKTER ELLAS (ingaande zaterdagmiddag 12 uur) AGENDA VAN DE CULTURELE RAAD Zaterdag 7 juni Den Burg, Schoolvoetbaltournooi. Aan vang 2,15 uur. Oosterend, Gebouw v. Chr. Belangen, Fancy-fair t.b.v. de kleuterschool. Zondag 8 juni Den Burg, Centraal Bureau, 2 uur. Start Kees Blokker-rit MAB-club Texel. Donderdag 12 juni Den Burg, Ned. Herv. kerk, Concert door het Noordhollands Philharmonisch Or kest, m.m.v. Thomas Magyar, viool. NIEUW GEMAAL VOOR DE PRINS HENDRIK POLDER Woensdag heeft het nieuwe gemaal voor de Prins Hendrik-polder proef gedraaid en volgende week zal het offi ciéél in gebruik worden genomen. GESLAAGD Mej. Geertje Witte, Wilhelminalaan, deed met gunstig gevolg te Doetinchem examen voor het Pedagogisch Getuig schrift voor het Nijverheidsonderwijs. Een dezer dagen werd zij benoemd als lerares aan de Rijkslandbouwhuishoud- school te Schagen. WIELRIJDER TEGEN WINKELRUIT De jeugdige wielrijder C. Schoorl bot ste tegen een spiegelruit van de winkel van de firma Witte, Weverstraat. De knaap, die na een botsing met een andere wielrijder met veel gang tegen de ruit vloog werd aan het hoofd gewond, terwijl diverse onderdelen van serviezen door glasscherven beschadigd werden. De ver zekering maakt de balans weer in orde. - ■-..gvrfh - i' BOOTDIENSTREGELING N.V. T.E.S.O. ingaande 1 juni tot en met 27 september Werkdagen: Van Texel: 5.20 7.40 10.30 13.00 15.30 18.00 Van Den Helder: 6.30 9.15 11.40 14.20 16.40 19.35 Zon- en alg. erkende chr. feestdagen: Van Texel: 7.30 10.30 14.00* 16.00 18.25 20.30§ Van Den Helder: 9.20 11.30 15.00* 17.15 19.30 21.35§ van 13 juli t.m. 31 augustus 1958 van 29 juni t.m. 24 augustus 1958 TEXELS REDDINGWEZEN GENIET RUIME PLAATS IN „GLORIE TER ZEE" (Vervolg) Vrijdagmorgen, anderhalve dag na de stranding, gaf januari plotseling een mil de dag. De storm was gaan liggen, het zicht werd goed en de woeste zee kal meerde tot een hoge deining, die maar weinig grijze haren had. En direct be grepen we, dat er nu aan boord van de Oakford" eert onderzoek zou worden in gesteld. De „Eierland" zou zeker uit varen. Doch een reddingsboot neemt op dienstreis geen passagiers mee van de vaste wal. Wie een bezoek aan het ge strande schip wilde brengen moest zich toevertrouwen aan Marten Boon en zijn vlet, die ook zouden vertrekken met assu radeurs, die de positie van het schip moesten opnemen. En dat hebben we toen gedaan, hardlopend van het hotel in De Cocksdorp naar de woning van Boon, om niet te laat te komen. Het werd een lange tocht vol pijnlijke ervaringen. Van de „Oakford" hingen nu trossen af, precies op maat voor de red dingboot. De Jacobsladder was overboord gezet, zo precies als de redders maar konden wensen. De bemanning moest na het sein met de twee witte en een rode flambouw vast hebben gerekend op de terugkeer van de reddingboot en daartoe alles hebben voorbereid. Eén ding wisten zij niet. Dat op de gronden waar hur. schip omhoog was ge varen, de „bulten" bij eb droogvallen. Het was, toen zij weigerden mee te gaan, juist vallend water en dat rechtvaardigde het besluit van schipper Van der Kooy om niet nog meer risico te nemen. De storm heeft juist op dat moment het machteloze schip in wilde razernij aange vallen. De boot begon te stampen, dek- luiken werden ingeslagen en van het achterruim sloegen luiken stuk. Buis water hoosde over het schip en stroomde de luiken in en de machinekamer. De „Oakford" begon al slagzij te maken. Douwe Tot, schipper van de „Branda- ris", heeft voorzien, dat er aan boord een paniekstemming zou gaan heersen. Hij lag even buiten de gronden met zijn boot op wacht en seinde dringend: „Blijf aan boord. Er is geen direct gevaar. Mor genochtend kunnen wij U afhalen". En de kapitein antwoordde, dat de be manning zou wachten. Maar de paniek liet zich niet tegen houden Ook de waarschuwing van de „Holland" kon niets uitwerken toen de angst de mensen te pakken kreeg. Men had de beste van de drie sloepen ge streken Het was nog laag water toen wij de „Oakford" bereikten. Aan lijzijde lag het schip vrijwel droog. En aan boord was geen sprake van een ruïne. Op de brug was geen ruit ingeslagen, de kaart was precies bijgehouden en de plaats van de stranding aangetekend. De kapiteinshut stond gedeeltelijk onder water, maar kombuis en volkslogies waren intact. In de verblijven van de bemanning was alles in gereedheid gebracht voor een snel vertrek. De koffers gepakt. Brieven en portretten waren gereedgelegd. In de hut van de eerste stuurman hing een trouwfoto met allemaal vrolijke men sen. En in een brief deelde zijn vrouw hem mede, dat er op 9 januari een kleine Smoughton was geboren. De vader van deze baby had, getuige de papieren, die in de hut op tafel lagen, snel carrière ge maakt bij de koopvaardij. Als hij gewacht had op de reddingboot, zou hij zijn zoon hebben leren kennen. Toen tegen vier uur in de middag de vloed doorkwam, werden de drooggeval len gronden in een oogwenk overspoeld. Dit tekende de situatie in de nacht van de stranding duidelijker dan welke monde linge uitleg ook. De „Oakford" was op de kentering van het tij voor elke reddingboot onbe reikbaar. Schipper Van der Kooy gaf een staaltje van prachtig zeemanschap te zien, toen hij op het allerlaatste ogenblik nog een poging waagde. Opvallend was, dat het schip bijna geen slagzij maakte. Wie aan boord zou zijn gebleven, had er het leven afgebracht. Zelfs nu was er nog geen sprake van gevaar, al zagen de deskundigen wel in, dat van bergen geen sprake meer zou zijn. De Eierlandse gronden bergen zelf hun prooi. Reddingboot en vlet waren eenparig van oordeel, dat er aan boord paniek moest zijn uitgebroken, waardoor het verstandige besluit van de kapitein om niet in de boot te gaan, zonder meer van de baan was geschoven. Dat betekende onherroepelijk het eind. Door de grondzeeën, die bij deze wind kracht uit de gronden oprijzen, vaart zulk een bootje niet veilig naar de kust. We hebben er over zitten praten, ter wijl de „Eierland" de vlet in een hart verwarmend tempo naar de kust sleepte. „Een volkomen nodeloze ramp", zei iede re roeier de oude Marten Boon na. Mar ten Boon, die deze dag zelf ook zijn laat ste tocht maakte, omdat de dood hem nauwelijks een week later overviel. Maar nu zat hij aan het stuur, vitaal, vastbe raden en met rappé ogen, die alles zagen. Hij had duidelijk gezien, dat de „Oak ford" total loss was. Texel zou hem uit dragen, terwijl de boot nog boven water stak. En op dat ogenblik was de „Oakford" De heer Wouter Slob, „Tijding Dienst", Hoofddorp, zond ons een interessant ar tikel over „Texel vóór honderd jaar". Hij is in diverse archieven gedoken en heeft voor ons in chronologische volgorde de belangrijkste gebeurtenissen in de jaren 1848-1958 te boek gesteld. T.z.t. hoopt hij ons ook iets te vertellen over de wier visserij en oesterteelt in het verleden. Hier geven wij het woord aan de heer Slob over het eerst genoemde onderwerp: Bij het speuren in de oude archieven kwam ik ook enkele zaken tegen, welke voor de Texelaars zonder twijfel wel aar dig zijn om te weten. Het onvolprezen boek van Van der Vlis, hoe uitvoerig ook overigens, kan natuurlijk niet alles geven en de schrijver wenste dan ook, dat zijn arbeid anderen een aansporing zou mo gen zijn om verder te zoeken. Na de Napoleontische tijd was het voorschrift, dat Gedeputeerde Staten elk jaar een verslag uitbrachten aan Provin ciale Staten over de toestand der provin cie in het afgelopen dienstjaar. Het zijn deze verslagen, welke vele betrouwbare gegevens opleveren. En we hebben de moeite genomen eens te noteren wat voor belangrijks men te zeggen had over Texel in het midden der vorige eeuw, beginnend zo omstreeks 1848 en eindi gend precies honderd jaar geleden. Het is wel heel merkwaardig, dat en kele weken geleden in de pers een bericht verscheen, dat op Terschelling veel oude kanonskogels waren aangespoeld, welke door roest aan elkaar geklont waren en dat de jutters bezig waren om ze zorg vuldig los te peuteren omdat mogelijk tussen al dat roest een goudstaafje van de „Lutine" zou verborgen kunnen zitten. Dat is in het verleden n.l. wel meer ge beurd. Nu behoef ik geen enkele Texe laar nader over de „Lutine" te vertellen, want daar weten ze voldoende van, te meer omdat de afd. Bergingszaken van de Stoombootmij. „Texel" indertijd ook bij de pogingen tot berging der goudstaven en munten betrokken was. In 1858 dus precies een eeuw gele den vermeldde het verslag, dat 's jaars tevoren opnieuw met bergingspogingen was begonnen en dat in die twee jaren in totaal 36 baren goud, 62 baren zilver, 10 350 Spaanse matten (munten) en 262 andere gouden munten waren geborgen. Voorts nog een metalen scheepsklok, res tanten van wapens, wat oud lood, koper en ijzer. Alles bij elkaar voor een waarde van ongeveer.5 ton!, waarvan de helft moest worden afgestaan aan Lloyds' verzekering mij., welke in de 18e eeuw het schip had verzekerd en moest uitbe talen. Texel en de zee vormen een twee eenheid. Dat kan moeilijk anders bij een eiland. En zo is het begrijpelijk, dat we in de verslagen ook steeds die zee weer tegenkomen. Om te beginnen natuurlijk de strand vonderij. In 1858 leed de Spaanse schoener „Pa- quito" schipbreuk. Het schip was geladen met zoute vis en traan en onderweg van Noorwegen naar Spanje. Nabij Texel ge komen geraakte het in een erge storm en sloeg over de Eierlandse Gronden, dreef naar binnen tot voor de Roggesloot, waar het in vlot water voor anker kon komen. Dat liep dus nog vrij „gunstig" af. Minder mooi verging het de „Freya" van kapitein Johansson, welk schip on derste bóven kwam aandrijven. Het was geladen met lijnzaad en van Koningsber gen in Oostpruisen onderweg naar Dor drecht. Het schip was met man en muis vergaan zoals dat heet, want van geen lid der équipage werd iets vernomen. Tegen Kerstmis op 22 december verging de Oldenburger schoener „Anna" met kapt. Zesterveld op de brug. De la ding Engelse steenkool uit Newcastle, be stemd voor Lissabon, kwam bij de strand vonder van Texel terecht. Gelukkig kon de bemanning zich redden De band van Texel met de zee werd natuurlijk ook gevormd door de Texel se visserslieden en allen, die door middel van de zee hun brood verdienden. De ha ven van Oudeschild was het belangrijkst want die van (beoosten) Nieuweschild (Zie vervolg pagina 4) Advertentie LM. fcfcM U'ie. I eigendom van schipper J. van der Kooy, die het wrak had gekocht voor vijfen twintig gulden. Dat gaf hem het recht er nog van te slopen, zoveel als mogelijk bleek. Nee, Van der Kooy is er niet rijk door geworden. Het zand begroef de „Oak ford" voor de slopers goed en wel aan de slag konden gaan. Want zo zijn de gron den. Zij dekken hun prooi met een laag van vele meters zand. Als men nu kijkt naar de plek, waar deze ramp zich vol trok, dan golft de zee er precies als voor die tijd. Boven de graven van de schepen ruisen de golven.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1958 | | pagina 1