Cjrocn 'Zwarts- Jexels in het harL,
Cocksdorp gaf Bejciarden-
societeit een goede start
Texel verbouwde tweemaal zoveel
suikerbieten als in 1957
pOENSDAG 5 NOVEMBER 1958
TEXELSE
73e JAARGANG No. 7299
COURANT
itgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij
oekhandel Drukkerij Bibliotheek
Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R'damse Bank, Coop. Boenal
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart. 20 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
)me Kees de Graaf werd uitgenodiqd om de Bejaardensociëteit op symbolische
ijze van start te doen gaan en wel door het stoten van de eerste biljartbal.
EEN SNELLE auto, met een motorver
mogen van misschien wel twintig of der-
w paardekracht bracht ons donderdag
middag in een kwartiertje van het cen-
um van Texel naar het uiterste noord-
unt, naar De Cocksdorp Aan die snelle
t dachten wij terug in Hotel „De Hoop",
«n wij een praatje maakten met de heer
Kalis die al jarenlang gepensioneerd
en zich dusaangetrokken gevoelde
>t de op te richten Bejaardensociëteit
oor De Cocksdorp), want Kalis deed er
zijn beste jaren drie uur over. Over de
it De Cocksdorp-Den Burg. Maar hij had
i niet de beschikking over een twintig
dertig paardekracht ontwikkelende
lotor: hij was aangewezen op de tractie
an twee ketten, die naderhand door een
nrser gebouwd eenhoevig dier vervangen
'erden. Door een heus paard.
Ja, de tijden zijn veranderd en vracht-
ïjder Kalis heeft dat goed aan den lijve
ndervonden: want allengs kwamen er
leer auto's op het eiland en vele klanten,
oorname klanten, gingen er zoetjesaan
De over de goederen zelf te vervoeren.
Bovendien kreeg De Cocksdorp er een
lagenj bij en zodoende miste ik iedere
"eek opnieuw een paar honderd pakjes
lees, die voordien uit de slagerijen van
en Burg kwamen".
Kalis is toen wegwerker geworden. Dat
ras in 1930. Nadat hij vanaf 1916 een
rachtdienst had onderhouden.
Mooie zonsondergang
Een rare inleiding, zult U misschien
ggen. Gaan we nou iets over de bejaar-
en-sociëteit horen of wat is de bedoe-
ng?? Maar dat is juist het merkwaar-
ige: je denkt, terugrijdend naar je redac-
ebureau, niet meer aan de afgestoken
leeches, zelfs niet aan de vakkundig ge-
itte thee met bijbehorende speculaasjes,
och je denkt aan de leden, aan de men-
i, die 'n leven van hard werken achter
Ie rug hebben en die thans om zo te
eggen in hun levensavond staan. En om
proberen er voor hen een hele mooie
msondergang van te maken is nou zo'n
tejaardensociëteit gesticht. Om de ex-
immerman nog weer eens in contact te
rengen met de ex-metselaar, wat een
arweitjes hebben ze niet samen uitge-
oerd, ook in de toen zo uitgestrekte
ïerlandse polder! om de ex-vracht-
ijder nog weer eens en ook liefst regel-
ïatig, in contact te kunnen brengen met
e ex-machinist of met een ex-landbou-
fer, voor wie hij destijds misschien wel
onderden pakjes heeft vervoerd. Om de
x-mensenredder, eens opererend op de
•ierlandse Gronden, in contact te brengen
iet een andere mensenredder, zodat die
*ee nog eens oude herinneringen kun-
en ophalen. Uit het grijze verleden, toen
e scheepvaart nog geen radar rijk was
o ze het vuurtorenlicht nog met eigen
as-installatie moesten voeden; toen ze
moesten roeien of hun leven er van
t hing wat in feite ook vaak genoeg
et geval was mitsgaders van de schip-
reukelingen.
Weer met elkaar in contact!
Zo'n sociëteit is opgericht om alle men
en, die vroeger met elkaar op school zijn
eweest, samen de techniek van de Kruis
olka hebben ingestudeerd, samen het
ad der (eerste schuchtere) liefde hebben
ewandeld, leidend naar oprechte trouw!,
amen de strijd om het bestaan hebben
evochten om allen met elkaar in
ontact te brengen. Een prachtig middel!
Anders komt het er immers toch niet
an?!
Maar ze gaan niet alleen daérom naar
Ie Sociëteit: er wordt méér dan gepraat:
?e hebben iemand gesproken het was
lid-schipper Buis, die ons vertelde, dat
nj sinds 1911 practisch nooit meer had
gebiljart, maar nu wil-ie de oude kunst
toch wel weer wekelijks beproeven. Het
kostte hem weliswaar nog al inspanning
zijn tegenspelers op de voet te volgen,
„maar die doen het nog regelmatig, die
zijn lid van „De Vriendenkring". Dat
vonden we prettig klinken: ook de trouwe
leden van „De Vriendenkring" hebben
zich spontaan aangesloten en hebben dus
niet gezegd „Jongens, wij blijven apart,
wij redden ons zélf!" Een staaltje van
gezonde mentaliteit, van gemeenschaps-
Jong van binnen
Terwijl de biljartballen het groene
laken verkenden, werd weer elders in
de zaal van Hotel „De Hoop" een kaartje
gelegd: de heren pandoerden, de dames
joegen harten ze blijven jong van bin
nen! Weer anderen beoefenden de dam
sport en ook waren de twee sjoelbakken
voortdurend bezet.
Tussen de bedrijven door laveerden
vriendelijke serveersters (alles inclusief
èn gratis!) met thee en koekjes langs de
tafeltjes. Heet opdrinken! Maar drie bil
jarters vergaten dat tot tweemaal toe!!
De uren vlogen om. Bij de deur, waar
ieder zich weer in een dikke winterjas
Kulde, hoorde je telkens de moedgevende
opmerking „Tot volgende week, hoor!"
Natuurlijk tot volgende week, want
zo'n middag smaakt naar meer. Wat mooi,
dat dit mogelijk is! Iedere sociëteitsdag
kan een feestdag zijn. Dat stond ook reeds
bij voorbaat vast voor het echtpaar Beu
kering, dat de vlag had uitgestoken. We
hopen dat er nog heel dikwijls aanleiding
mag zijn om die vlag uit te steken: als de
Sociëteit tien jaar bestaat, 20 jaar....
üO jaar.Dan zal de dan aan bod zijnde
generatie met eerbied en dankbaarheid
terugdenken aan het team. dat de stoot
gaf tot de stichting van deze Vereniging.
Waar en hoe?
Dan zal de geschiedschrijver uit oude,
vergeelde kranten noteren, wat de heer
Monen gezegd heeft. Dat het met de vol
voering der plannen eerst niet zo vlot
liep, dat het een lijdensweg scheen te
zullen worden. Doordat ze met de vragen
zaten van „Waar en hoe?" Tenslotte trok
ken ze de stoute schoenen aan en richtten
ze zich tot de heer en mevrouw Beuke
ring, die open oog bleken te hebben voor
de moeilijkheden en spontaan hun zaal
belangeloos beschikbaar stelden. Dat mag
toch wel met een woord van hulde wor
den gereleveerd, niet waar.
De heer Monen had zich voorts ver
wonderd over de grote belangstelling
voor de Sociëteit. Een goede start houdt
toch wel een belofte in!
Wethouder Roeper, die het gemeente
bestuur vertegenwoordigde, moest mede
delen, dat burgemeester De Koning tot
zijn spijt niet aanwezig kon zijn, daar het
gemeentebelang een reis naar het Vaste
land noodzakelijk had gemaakt. „Burge
meester De Koning heeft een bijzonder
zwak voor een bejaarden-sociëteit". Hoe
vaak heeft onze Eerste Burger als Texe
laar onder Texelaars niet even de neus
om het hoekje gestoken als de bejaarden
van Den Burg in het dorpshuis aan de
Burgwal bijeen waren! De heer Roeper
verklaarde de taak van de burgemeester
met genoegen op zich te hebben geno
men. „Ik hoop", zei hij, „dat Uw sociëteit
eenzelfde grote bloei zal bereiken als die
te Den Burg en Oudeschild. Daar is deze
bijeenkomst dè middag van de week ge
worden, daar zetten ze al het andere voor
opzij. Ik hoop, dat de bejaardensociëteit
ook hier in een behoefte zal blijken te
voorzien. Wij vinden het erg prettig, dat
het initiatief hiertoe uit De Cocksdorp
zelf is voortgekomen".
TEXELSE MARKT
Aangevoerd maandag 3 november 1958:
16 schrammen 100120; 20 biggen 35
55; 8 nuchtere kalveren 4060; 8 koeien
700—1000; 15 pinken 500—700; 12 gras-
kalveren 300350; 20 schapen 6080.
DOOPKAPEL R.-K. KERK
De doopkapel van de r.-k. Kerk te Den
Burg is verfraaid met een drietal fresco's,
geschilderd door kapelaan Koopman.
Ook aap het doopvont en de andere at
tributen heeft Z.E. zijn talent getoond.
Hij werd bij de vervaardiging van het
doopvont geassisteerd door de heer B. H.
Roest, Oosterend, die het smeedwerk voor
zijn rekening nam en daarmede eveneens
zijn vakmanschap aan de dag kon leggen.
Gemiddelde leeftijd verdubbeld
De heer Roeper stond vervolgens even
stil bij het opmerkelijke feit, dat de ge
middelde leeftijd sinds 1851, dus in de
loop van slechts één eeuw, met bijna
honderd pet. is toegenomen. In 1851 wer
den de mannen gemiddeld. 36 jaar, de
vrouwen 38. In 1951 was de gemiddelde
leeftijd van de man 65, die van de vrouw
67. De deskundigen verwachten, dat de
gemiddelde leeftijd binnen enkele jaren
resp. op 70 en 80 zal liggen. Gevolg:
veel groter aantal bejaarden, wat uiter
aard zijn vraagstukken opwerpt. Daartoe
wordt al meer behoefte gevoeld aan de
stichting van bejaardenwoningen, de op
richting van sociëteiten e.d. opdat een
nuttige vrije-tijdsbesteding gegarandeerd
wordt.
Wel, wat die leeftijd aangaat: wij zagen
de 90-jarige heer De Bloois nog kaars
recht door de zaal stappen en met belang
stelling een spelletje biljart volgen. „U
waagt zich daar niet meer aan, meneer
De Bloois?" „Och", kwam het antwoord,
„ik zou het nog best kunnen, maar hier
ziet U de pikeurs aan het werk hoor!"
Dit om U even terloops de sfeer te
tekenen en de kwaliteit van mogen we
even? het aangevoerde materiaal, om
met ome Kees te spreken!!
Stimulans voor andere dorpen
De heer Oskam, sprekend namens de
culturele raad, schetste de contactjes met
De Cocksdorp. Meermalen is daarbij de
gedachte aan een experiment naar voren
gekomen, want men zag wel degelijk di
verse moeilijkheden. Er werd echter met
enthousiasme doorgezet en dit werd met
succes bekroond. „Ik hoop, dat de stich
ting hier een stimulans zal zijn voor die
dorpen, waar een bejaardensociëteit nog
ontbreekt". De heer Oskam noemde de
bejaardensocieteit een belangrijk stukje
van het gemeenschapsleven. In Den Burg
en Oudeschild dacht het bestuur, dat men
zich wel tot de wintermaanden kon be
palen, maar die draaien daar nota bene
het hele jaar geanimeerd door. Op een
der hoogtijdagen aan Den Burg merkte
een lid op „Man, wat was het weer mooi,
het is zonde om er tussenuit te gaan".
De heer Oskam besloot met de wens,
dat de Cocksdorper Bejaarden Sociëteit
een langdurig en voorspoedig bestaan be
schoren zou zijn.
DAARNA waren we dan aan een tafel
tje gaan zitten bij de heer C. Kalis, ex-
v r ach trij der. Hij genoot zichtbaar van zijn
pijp tabak en bleek een gezellige prater,
toen wij het met hem over zijn vracht-
dienst wilden hebben. Hij had die dienst
in 1916 overgenomen van Willem Reu
vers, die het maar enkele maanden had
volgehouden. Reuvers had het bedrijf
overgenomen van Jan Garritsen.
Kalis stalde zijn paard in een gebouw
aan.... de Zwaanstraat, achter „De
Oranjeboom". Hij heeft allerlei bood
schappen gedaan, zelfs stapte hij iedere
maand naar het gemeentehuis om er het
maandsalaris van de in Eierland en De
Cocksdorp wonende onderwijzers te beu
ren. Drie dagen per week trok hij door
de polder: tweemaal over de Hoofdweg en
door De Waal, eenmaal langs de Postweg,
het waren toen allemaal nog wegen met
los grint.
Serie van dertien
Intussen maakte de heer R. Kalf een
serie van dertien aan het biljart. En het
sjoelen bleek zo aanstekelijk, dat weldra
de dorpscommissie de schijven met animo
over het gladde hout liet vliegen.
„Ja, het laatste scheepje is van de zo-
mer naar elders verkocht, het was eigen
dom van de heer Boon. Ze willen er nu
een pleziervaartuig van maken, in mijn
jeugd lagen hier nog tien schepen, alle
maal bestemd voor de visserij of voor
het vervoer van suikerbieten of materiaal
voor de beharding van wegen". Zo hoor
den we iemand nog opmerken.
Van plezier gesproken: daar kwam je
vroeger nauwelijks aan toe. De werkda
gen waren erg lang (vrachtrijder Kalis
was meermalen pas om negen uur 's
avonds klaar en 's morgens om acht uur
zat hij al weer op de bok), ook de vissers
moesten het in die drukke tijd met een
korte nachtrust doen. De tijden zijn wèl
veranderd, in vele opzichten verbeterd.
Een der bijzondere voorrechten, welke
onze moderne tijd biedt is dan wel de
aanwezigheid van een bejaardensociëteit,
die stellig tot in lengte van dagen talloze
bejaarden enige aangename uren zal ver
schaffen.
Op gevaar af door onze landbouw redacteur op de vingers te worden getikt
trokken wij dezer dagen de conclusie, dat de Texelse landbouwers een uitste
kende suikerbietenoogst beleven: de wagens, die naar de haven van Oudeschild
reden om hun vracht in een der gereed liggende schuiten te lossen, waren ge
durfd-hoog geladen en de bieten waren van behoorlijke omvang. Je zou er een
mooie kop van kunnen creëren om er op elf november mee langs de huizen te
trekken, zingend van „Hier woont de rijkman!", maar daarvoor worden die
bieten niet geoogst: ze worden kort na de verscheping op de suikerfabriek „Hol
land" te Halfweg of die van Puttershoek tot suiker verwerkt, waarbij toch nog
weer kans bestaat op connectie tussen suikerbiet en folklore, want Sint beloont
de lieve kinderen gaarne met snoep dat tenslotte een zeer hoog suiker
gehalte heeft!
12 miljoen kilo
De Texelse landbouwers hebben dit
jaar blijkbaar veel vertrouwen gehad in
het produkt suikerbieten, want dit voor
jaar werden niet minder dan rond drie
honderd bunders land voor de teelt van
suikerbieten bestemd. Dit zal een totale
oogst geven van. 12 miljoen kilo
suikerbieten. Uit goede bron vernamen
wij, dat dit jaar zeker tweemaal zoveel
bieten zijn verbouwd als in 1957. Blijk
baar zien de landbouwers dus nogal heil
in de teelt van dit produkt. Reeds in het
voorjaar wordt gecontracteerd. Tevens
wordt dan de prijs vastgesteld. Die vijftig
gulden per ton (netto) bij een suikerge
halte van 16 pet. Ieder procent méér
brengt vier gulden per ton extra op.
Groot en klein
De Texelse suikerbieten komen van
niet minder dan 215 bedrijven. In som
mige gevallen kan men echter nauwelijks
van een bedrijf spreken, want een oogst
van 4-5 ton bieten moet zeker meer als
een hobby worden beschouwd, niet waar?
Toch zijn er Texelaars, die maar een
heel klein lapje grond voor de suikerbiet
reserveren. Zo heeft de heer P. Verijzer,
De Waal, slechts acht are suikerbieten
geteeld, maar de heer Rutten, van hoeve
„Irene" in de Eendracht-polder, geeft de
vrachtrijders een behoorlijk stuk werk,
want hij liet niet minder dan.twin
tig hectaren met suikerbieten beplanten.
Tweeduizend vrachten
De suikerbietencampagne is ook van
belang dus voor de vrachtrijders. We
hebben even voor U uitgerekend, dat al
met al zo'n tweeduizend vrachten naar
Oudeschild worden gereden, want de
auto's nemen zo'n 5,5 tot 7,5 ton mee. De
schepen hebben een vermogen van ge
middeld 400 ton. In totaal rijden de laat
ste tijd zo'n twintig auto's de suiker
bieten van de bedrijven naar de schepen.
Die 20 voertuigen zijn het eigendom van
een achttal Texelse diensten. Op 20 okto
ber arriveerde de eerste partij suikerbie
ten op de haven. Een grote kraan buigt
zich over de laadbak, grijpt een net beet
en U ziet een grote partij bieten omhoog
komen. De kraanmachinist hevelt ze
keurig boven een enorm ruim, haalt een
hendel over en daar wordt de partij ge
stort. Dat werkt vlot, deze net-methode!
Maar op de landbouwbedrijven zelf gaat
het nog op ouwerwetse wijze: schop voor
schop worden de bieten daar op de auto's
gesmeten. Slechts een heel enkel bedrijf
maakt gebruik van een jacobsladder.
Op sommige dagen staat Texel echt in
het teken van de suikerbietenafzet, want
dan rijden de auto's af en aan. Ze hebben
onlangs op één dag 500 ton aangevoerd!
„Niet ééns een druppel"
„Maar zelfs deze grote hoeveelheid is
zeker nog slechts een druppel van de
partij, die de suikerfabrieken wegwer
ken?" vroegen we, een expert uit de tent
lokkend. Antwoord: „Nog niet eens een
druppel: de gehele Texelse oogst, ook
deze extra grote, die misschien wel een
record voor Uw eiland is, kan door de
grootste Nederlandse fabriek gemakkelijk
in één dag worden verwerkt!"
Verbazingwekkend dus en tevens een
bewijs, dat je er als buitenstaander eigen
lijk geen weet van hebt, hoe geweldig
groot zo'n suikerfabriek wel is!!
De aanvoer over de Texelse wegen
duurt tot in de derde week van december.
Geen-aanvoer-zonder-meer: eerst
wordt iedere vracht op de weegbrug aan
de haven geladen en van iedere vracht
wordt een monster een mand vol
genomen teneinde de tarra te kunnen
vaststellen. Deze loopt namelijk sterk uit
een en variëert van 9 tot 19 procent. Het
percentage is uiteraard ten nauwste ver
bonden aan de bodemgesteldheid en die
loopt op Texel uiteraard nogal sterk uit
een, want men teelt in alle districten van
het eiland suikerbieten.
„Suikerbietenauto gesignaleerd"
Wij hebben ons tenslotte nog even af
gevraagd, hoe die aanvoer georganiseerd
wordt. Wel, dat loopt meer dan ge
smeerd: men stelt een aantal landbou
wers op de hoogte en die bellen op hun
beurt hun vrachtrijder op. Maar....
doorgaans behoeft de vrachtrijder niet
officiéél van de aanwezigheid van een
schip op de hoogte te worden gesteld,
want rijdt een auto van de firma Van
Boven met suikerbieten naar de haven,
dan is dat nieuws meteen wereldkundig
en prompt reageren ook de anderen:
Brouwer, Koopman, Van Lenten,
Witte, Dijksen, Slegh, Zijm en hoe ze
verder allemaal heten mogen. Ja, ook van
die zijde bestaat er voor het produkt
suikerbiet een opvallend grote belang
stelling!
VOLKSMUZIEKSCHOOL OP TEXEL
Zoals bekend ligt het in het voornemen
de Texelse Volksmuziekschool op 1 janu
ari te openen. De heer C. Rijf, directeur
van het Kon. Texels Fanfarekorps, is
aangezocht als directeur van de Volks
muziekschool. Volgende week zaterdag
zullen 35 leerlingen van de Helderse
Volksmuziekschool naar Texel komen om
hier zowel vocaal als instrumentaal een
demonstratie te geven, die kan worden
bijgewoond door Texelse scholieren uit
de 4de en 5de klas, hun ouders en andere
belangstellenden.
AGENDA VAN DE
CULTURELE RAAD
Woensdag 5 november
De Koog, opening kleuterschool.
De Koog, Ds. Visch spreekt over Bali.
Den Burg, „Texel", houtvoorlichtings
avond „Van bos tot bouwwerk". Spreker
J. H. ter Laak.
Oudeschild, r.-k. Volksbond, bespreking
werkzaamheden dorpscommissie.
Donderdag 6 november
Den Burg, „Texel", Otto Sterman draagt
voor voor het Nut over het negervraag-
stuk.
Oudeschild, Ned. Herv. pastorie, Ds.
Visch spreekt over Bali
Den Burg, „De Zwaan", filmavond r.-k.
Ontwikkelingsclub.
Zaterdag 8 november
Den Burg, „Oranjeboom", Toneelvoorstel
ling „Het Masker".
De Waal, Dorpshuis, fancy-fair en herfst-
tentoonstelling o.l. school De Waal.