Cjrocn 'ZwartsJexeh in het
Rouw in het Texels Museum
Amsterdamse Brief
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1900
TEXELSE
74e JAARGANG No. 7429
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de Rooij
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Burg - Texel - Postbus 11 - Tel. 11
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R'damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. 2,25 p.
kwart 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
LIED VAN DE WEEK
„Haarlem heeft een Miss Bril gekozen"
Courantenbericht
I Steek de vlag uit kameraden,
Haarlem heeft thans een miss bril.
Daarmee hebben we, hoe heerlijk!
Weer een nieuwe modegril.
Was een bril vroeger een schande,
(Heus, men schold je er op uit,)
Thans schijnt het een eer te wezen
I Zo een koplamp op je snuit.
I Als we zo wat blijven doorgaan
Wordt het in de toekomst leuk,
I Dan krijgt men miss blindedarm nog
En, wie weet, ook nog miss breuk.
Is het feitelijk niet treurig
Dat men in ons vaderland
Zulke zotternijen uitdenkt,
Waar zit eig'lijk het verstand?
Laat Oostzaan rustig verdrinken,
Zwijg over d'ontheemden stil,
Dat is alles onbelangrijk,
Holland heeft thans een miss bril.
't Is natuurlijk om de business,
d' Industrie komt aan zijn trek,
Doch naar mijn bescheiden mening
I Past hier slechts één woordje: „Gek!"
Huib de Rijmelaar.
17 februari 1960.
TEXELSE MARKT
I Aangevoerd maandag 16 februari 1960
1 koe 775; 8 schapen 80100; 5 rammen
i 90110; 22 nuchtere kalveren 4580.
HERV. GEMEENTE DEN BURG
Wegens ziekte van de predikant is er
vanavond geen catechisatie en morgen
geen kerkeraadsvergadering.
AGENDA VAN DE STICHTING
CULTUREEL WERK TEXEL
Woensdag 17 februari
Den Burg, Texel, bridgedrive.
Den Burg, Aula J. P. Thijsseschool, eer
ste cursusavond Veilig Verkeer.
Donderdag 18 februari
Den Burg, Oranjeboom, Revue dames
koor en Plattelandsvrouwen t.b.v. Kon.
Texels Fanfarecorps.
Vrijdag 19 februari
Den Burg, Casino, P. v.d. A., de heer
Roemers spreekt over „Soc. econ. per
spectieven".
Den Hoorn, Loodsmanswelvaren, Uitvoe
ring Sportverenging Z.D.H
Eierland, Vliegveld, Plattelandsvrouwen,
lezing mej. Zwaan over „Jeugdzaken".
Zaterdag 20 februari
Den Burg, Texel, feestavond MAB-club.
De Waal, De Wielewaal, Toneeluitvoe
ring „Maaike" door 't Amateurtje.
Den Hoorn, Loodsmanswelvaren, toneel
uitvoering sportvereniging Z.D.H.
De Cocksdorp, De Hoop, Feestavond „De
Vriendenkring".
OP NAAR ,,'T AMATEURTJE"!
Aanstaande zaterdag komt" de toneel
vereniging ,,'t Amateurtje" voor de
tweede maal voor het voetlicht met
„Maaike". Jongstleden zaterdag was het
dorpshuis in De Waal (terecht) uitver
kocht. Na de tweede uitvoering zullen
wij U het verslag geven van de geslaagde
avond.
Voor enige prettige uurtjes zaterdag
dus naar De Waal; wij durven U die
aanbeveling met 'n gerust hart te geven.
Het echtpaar De Haan in liefdevolle zorg voor Phoca
(Van een medewerker)
Er heerst rouw in het Texels Museum
Het echtpaar De Haan heeft het zondag
moeten beleven, dat drie zeehonden ten
slachtoffer vielen aan aantasting van de
longen door de longworm.
De slachtoffers zijn de drie makste
van de zeehonden: de legendarische
Phoca (al bijna vijf jaar in het bassin),
Pinny en Dia.
Van de glorieuze verzameling van zes
zeehonden resten nu nog Robbie en de
twee grijze zeehonden, Blacky en
Grompy.
Zoals ieder jaar kregen de zeehonden
de laatste weken weer last van een ern
stige hoest, die veroorzaakt wordt door
de longworm, een parasiet waarvoor
HERV. GEMEENTE OOSTEREND
Vrijdag 19 febr. 8 uur gecombineerde
vergadering van de Herv. en Geref.
mannenvereniging in de kerkekamer van
de Gereformeerde kerk.
FOTOCLUB „DE KIEKENDIEF"
Donderdag j.l. kwam de Texelse foto
club weer bijeen in het Dorpshuis. De
opkomst was deze keer bijzonder goed.
Als gast was de heer K Schrama aan
wezig, die een aantal dia's vertoonde die
hij gemaakt had in Curasao en Zuid-
Amerika. De heer Schrama is een be
ginner. Tóch hadden zijn dia's documen
taire waarde. Altijd blijkt weer, dat het
bij kleurendia's op de zeer precieze be
lichting aankomt. Een foutieve belich
ting verraadt zich direct door een afwij
kende tint. Een en ander is in sterke
mate afhankelijk van het gebruikte type
film, en ook de personlijke smaak
spreekt een woordje mee. In ieder geval
is het af te raden verschillende merken
film door elkaar te gebruiken. Men leert
op die manier nooit een bepaalde emulsie
„kennen". U begrijpt dat op de vergade
ringen van de fotoclub vaak dit soort
onderwerpen aan de orde komt en men
kan dan ook eikaars resultaten verge
lijken. Al sedert enige tijd heeft de club
een eigen orgaan. De redacteur, J. Nauta
jr. kan door andere drukke werkzaam
heden echter niet langer voor het blaad
je zorgen. Nu gaat Harry de Graaf het
doen. De bekende amateurfotograaf Bas
van Wingen zal zijn foto's naar Texel
sturen met daarbij een geluidsband met
uitleg. Dat belooft interessant te worden'
Nog altijd zijn er amateurfotografen,
die nog geen lid zijn van de fotoclub
Laat die mensen eens (geheel vrijblij
vend) een avond bezoeken. Ongetwijfeld
zullen ze zich sterk aangetrokken voelen
tot deze club van mensen die, om in de
stijl van Karei Appel te spreken, maar
„wat an rotzooien", maar intussen iet:
op de been brengen!
TEXEL BRACHT 1402,48 TEZAMEN
VOOR TUINDORP-OOSTZAAN
De geldinzameling ten behoeve van de
slachtoffers van de watersnood in Tuin-
dorp-Oostzaan heeft op Texel in totaal
opgebracht 1402,48, verdeeld over de
zeehonden zeer gevoelig zijn. Zondag
achtte de heer De Haan, directeur van
het museum, het noodzakelijk medische
assistentie te vragen. Een inspuiting, die
vorige jaren steeds succesrijk was ge
weest, kon dit keer drie van de dieren
liet meer baten.
In kringen van het bestuur van het
Museum is de verslagenheid over het
verlies van de dieren groot. Daarnaast is
men dankbaar, dat de longworm een
ziekte waarvan men nog te weinig weet
om steeds doeltreffend te kunnen optre
den althans nog drie dieren heeft ge
paard, zodat de grote attractie van het
museum niet in één klap geheel is ver
nietigd.
Het rampzalig verlies stelt echter eens
te meer de grote noodzaak in het dag
licht grote spoed te betrachten met de
uitvoering van de nieuwbouwplannen
van het museum. De grondoorzaak van
dood van de drie zeehonden is te
wijten aan de onmogelijkheid in het mu
seumbassin steeds over fris zeewater te
beschikken. Weliswaar wordt het water
(150.000 liter) dag en nacht gefilterd,
maar reeds is bewezen dat de ziekte
kiemen van de longworm zo microsco
pisch klein zijn,, dat ze door middel van
filters niet uit het water te verwijderen
Den Burg
508,68
Oosterend
191,18
De Cocksdorp
149,75
Oudeschild
121,11
De Koog
113,52
Eierland
113,03
Den Hoorn
106,95
De Waal
98,26
f 1402,48
Totaal
Hartelijk dank aan alle gevers.
zijn.
Het wordt wenselijk geacht bij de
nieuwbouw van het museum de beschik
king te krijgen over een leiding naar zee,
opdat regelmatig fris zeewater kan wor
den opgepompt ter vervanging van het
„gebruikte" water. Deze methode is de
beste garantie om de kans op ziekte
kiemen zo gering mogelijk te houden,
Door een laboratoriumanalyse zal ge
poogd worden wetenschappelijke gege-
ïs omtrent de doodsoorzaak van de
zeehonden is verkrijgen. Over de long
wormziekte bij vee is reeds veel bekend;
de zeehondenparasiet is een nog onbe
kende vijand, bestand tegen vorst en
aroogte, en van een zo gevaarlijke
kracht, dat de parasiet met recht de
gesel van de zeehond mag worden ge
noemd.
BEGRAAFPLAATS VAN OUDESCHILD
OPGEKNAPT
Het kerkhof van Oudeschild op de
Hoogeberg heeft een waardiger aanzien
gekregen. De mannen van G S.W. zijn
enkele maanden actief bezig geweest om
van het verwaarloosde geheel weer een
behoorlijke begraafplaats te maken. In
het bijzijn van de kerkbesturen van de
R.-K. en de N-H. kerk te Oudeschild
is het werk vrijdagmiddag om 3 uur op
geleverd. De heer Hin bracht de dank
over van het bestuur aan de mannen
van de G.S.W. Deze konden allen een
pakje sigaretten in ontvangts nemen,
terwijl de niet-rokers met een speculaas
naar huis gingen
De dodenakker is ingrijpend gewijzigd.
De paden zijn opgehoogd, verbreed en
van een laag fijn grind voorzien. De
graven die in de loop der tijd wat zijn
verzakt, zijn thans weer in oude staat,
Vooral de entree van het kerkhof
fraaier geworden. Voor het hek is een
rotonde, waardoor de auto's gemakkelijk
kunnen omdraaien. De verbinding met de
hoofdweg, die gevormd werd door een
modderig pad, is nu een mooi met grind
bedekt weggetje geworden. Oudeschild's
doden kunnen thans waardig worden
ontvangen.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
Heden, woensdag, consultatiebureau
Woensdag 17 februari a.s. worden de
moeders van Den Burg en Oudeschild
verwacht tot vier uur.
Als ik door het raam van de kamer,
waar ik dagelijks werk, naar buiten kijk,
zie ik een rij geparkeerde auto's. Daar
boven, aan de overkant van de gracht
enkele achttiende eeuwse halsgevels en
op de pannendaken ouderwetse school
stenen met zware staven ijzer aan de
nokken van de daken vastgezet. Op een
van de ijzeren stangen zit een paar hout
duiven, zich min of meer als silhouet af
tekenend tegen de grijze lucht. In het
licht van een schrale voorjaarszon zijn
die duiven aan het trekkebekken, ze
neigen de kopjes steeds weer tot elkaar.
Zo prettig schijnen de vogels het liefdes
spel te vinden, dat er geen einde aan
schijnt te komen. Opkijkend van mijn
papier stel ik vast, dat ze al langer dan
een uur daar in de hoogte bezig zijn. De
lente lijkt wel vroeg dit jaar
Mijn gedachten dwalen af naar Tessel.
Had ik de redacteur van deze krant niet
beloofd, dat ik hem af en toe een Am
sterdamse brief zou schrijven?
En moet ik het dan over vogels heb
ben, waarvan er volgens de roep op
Tessel zo héél veel zijn? Zoveel meer dan
in de grote stad? Is dat eigenlijk wel zo?
Heb ik niet in de Tesselaar gelezen, dat
juist houtduiven in de steden een toe
vlucht vinden na gejaagd en verjaagd te
zijn op het platteland? Het wemelt in
Amsterdam en omgeving van wilde of
halfwilde eenden, waarvan de kleinsten
alleen maar door ratten worden aange
vallen. En er zijn de duizenden meeuwen,
wachtend op overgeschoten boterham
men, waarmede de vele kantoorbedien
den hen plegen te voeden. En is er niet
een grote vogelrijkdom in het Amster
damse Bos, dat een vooruitziend gemeen
tebestuur een kwart eeuw geleden hal
verwege Amstelveen aan deed leggen?
Hoevele Tesselaars hebben dit bos ooit
bezocht. Hoevele Tesselaars komen
Amsterdam nooit verder dan de naaste
omgeving van Nieuwedijk en Kalver-
straat?
Ik heb toch weer over vogeltjes ge
schreven en begrijp, dat het tijd wordt
U te berichten over het leven in Amster
dam. Dat ik niet alleen maar mijmeren
mag, maar dat ik U ook meer feitelijks
berichten moet. Welaan dan!
Gisterenavond was ik in het Concert
gebouw, dat volkomen gevuld met 3000
mensen, een ietwat ongewone aanblik
bood. Rond het gebouw was dezelfde
drukte van af- en aanrijdende auto's als
men daar iedere donderdagavond aan
schouwen kan. Maar in de zaal zelf was
het minder stijf, minder gereserveerd
dan op die avonden. Er waren veel mooi
uitgedoste dames op de heren lette ik
minder met waarschijnlijk (nogal)
dure avondtoiletten en met kunstig ver
zorgde coiffures. Zij hadden kennelijk
hun best gedaan er zo voordelig moge
lijk uit te zien. Eerlijkheidshalve moet ik
schrijven, dat sommigen daarin wel wa
ren geslaagd. Het concert werd gegeven
ten bate van het Rampenfonds, meer in
het bizonder voor de slachtoffers van de
overstroming in het Tuindorp Oostzaan.
poosten en andere werkkrachten van het
gebouw werkten belangeloos mede. Ook
ae zaal kostte „niks".
Er werd een populair programma
uitgevoerd, fragmenten van Italiaanse
opera's, die zelfs Uw berichtgever wel
luidend in de oren klonken. Mag ik
schrijven wat ik in geen enkele krant
gelezen heb, dat Hans Kaart een open
baring was? Ik kende hem alleen uit een
stuk of wat films en had hem ook wel
op het toneel gezien. Ik wist dat hij een
aar of vijf geleden naar Milaan was ge
gaan om te studeren voor operazanger.
Maar als zanger had ik hem nog nooit
gehoord. In Nederland was geen plaats
voor hem, maar in Londen werd hij met
een geëngareerd en zong daar met groot
succes rollen van betekenis in Covent
Garden.
t Is jammer dat het meer zo gaat in
ons kleine landje. Een week of wat ge
leden is Aafje Heijnis, een begenadigde
alt van grote ingetogenheid, ook in Lon
den opgetreden met haar begeleider, de
heer Van den Boogert. De laatste is mijn
buurman en hij vertelde mij van het
overweldigend succes, dat zij in Londen
hadden behaald. Ik las de Engelse kran
ten, die dit getuigden. In ons land i:
Aafje Heijnis echter genoodzaakt ir
achterafgelegen dorpen in rokerige zalen
met tochtige tonelen op te treden. Een
geluk voor die dorpen, zeker, maar geen
erkenning voor de zangeres.
Kaart, een robuuste, nog jonge
zong dan met het Concertgebouw-orkest.
Als toegift kregen wij na een lang-aan-
houdend applaus het overbekende smart-
lied van de paljas, die op moest treden
als was hij gebroken door persoonlijke
smart. De laatste tonen van de zang
waren nauwelijks verklonken of
laaiend enthousiasme stond de gehele
zaal op, bracht hem opnieuw een dave
rende hulde. De Minister-President De
Quay, enkele ministers, de burgemeester
van Amsterdam, allen klapten mee. Tot
Kaart gelegenheid kreeg te danken.
Ontroerd gewaagde hij van de eer, die
hem te beurt gevallen was „met het
beste orkest van de wereld" te mogen
ingen. Hij vertelde hoe welwillend men
hem op de repetities tegemoet getreden
was en hoe hij „op van de zenuwen" deze
avond het podium had beklommen. „Het
komt hem toe, hij heeft het verdiend"
zo hoorde men aan alle kanten. En van
avond heeft hij zijn meesterschap be
wezen".
De gehele voorstelling, die voor de
Tuindorpers 20.000,— gebracht, was
hartverwarmend. Bij alle bezwaren tegen
het leven in een grote stad in te brengen,
moet men toch vaststellen, dat een con
cert als ik gisteren mocht horen, alléén
in zo'n grote stad gebracht kan worden,
't Is geen wonder, dat de Tesselaars voor
iets moois en voor iets goeds aan Am
sterdam boven Den Helder de voorkeur
geven.
VL
Alle leden van het Concertgebouw
orkest, de dirigent Bernard Haitink en
de solisten Erna Spoorenberg en Hans
Kaart werkten mee zonder enige gelde
lijke vergoeding te verlangen. In de
pauze betrad een uiterst humoristische
conférencier het podium en deelde mee,
dat letterlijk „alles voor niks" gebeurde
op deze avond. Zelfs de tientallen sup-
BOOTDIENSTREGELING T.E.S.O.
Werkdagen:
Van Texel:
5.20 7.40
VanDenHelder: 6.30 9.15
10.30
15.30
11.40
16.40
Zon- en alg. erkende chr. feestdagen:
Van Texel: 7.40 11.00 16.00 18.25
Van Den Helder: 9.15 12.10 17.15 19.30
DE HEER A. L. J. VAN DER WAL
SPRAK VOOR DE OUDLEERLINGEN
VAN DE LANDBOUWSCHOOL
I De heer Willem Bakker, vice-voorzit-
ter der oud-leerlingenvereniging van de
Lagere Landbouwschool kon slechts een
j klein gezelschap verwelkomen op vrij
dagavond j.l. toen de heer V.d. Wal een
lezing zou verzorgen over het kweken
van thee. De heer v.d. Wal heeft jaren-
lang zelf op de theeplantages gewerkt en
zou daar nog steeds in werkzaam ge
weest zijn, ware het niet dat hij, bij de
I jongste onregelmatigheden in Indonesië
I het veld had moeten ruimen. Als we het
j over thee hebben, dan is het interessant
om eens na te gaan waar de thee in
oorsprong vandaan komt en hoe het pro
duct uiteindelijk bij ons terecht is ge
komen. Uit Chinese geschriften hebben
wij kunnen opmaken, dat thee al in het
jaar 800 voor Chr. een nationale drank
was in China. Maar keizer Tjin-Yun
heeft in 2700 v. Chr. de drank in zijn
rijk bekendheid gegeven. Het was dan
ook in China, waar voor het eerst de
grote theecultures ontstonden. Ook in
Japan kwam de thee, maar eerst 800 jaar
later. In Japan ging het drinken van de
thee gepaard met een soort ceremonie.
De thee die wij dagelijks consumeren
niet de soort die toen in genoemde
landen werd gekweekt.
De internationale handel in thee da
teert ongeveer van ca. 500 jaar na Chr.
Toen was er al handel tussen China en
Turkije. De thee werd toen in Turke
tan gekweekt, waarnu nog steeds uitge
breide cultures bestaan. Pas in 1559
kwam de eerste thee in Europa. In Ve
netië. Al gauw hadden ook de Hollanders
door, dat er met dit nieuwe produkt geld
te verdienen zou zijn en zo kwam de
thee ook in Nederland. Van daaruit heeft
zich de handel over de overige landen
van Europa uitgebreid. De Engelsen in
Amerika hieven zulke hoge invoerrech
ten op de thee dat de bevolking in Bos
ton in haar woede twee schepen met
thee deden kapseizen. Dat was in 1773;
de gebeurtenis staat bekend als de
Boston Tea-party". Het is de inleiding
geweest tot de Vrijheidsoorlog. Thee
heeft dus een niet geringe invloed gehad
op de politiek. In 1826 deed men in het
toenmalige Ned. Indië een geslaagde po
ging om de thee daar te doen groeien.
Sedert die tijd heeft er in Ned. Indië
een bloeidende cultuur bestaan. In 1846
was er al 3150 ha. beplant. De thee-
plant" is eigenlijk een boom die uit kan
groeien tot een hoogte van ongeveer 15 -
20 meter. Er bestaan ook wel kleinere
soorten, maar ze halen allemaal wel de
acht meter. Ze hebben de vorm van een
dennenboom, ze zijn dus kegelvormig en
hebben zeer veel dunne twijgjes aan de
buitenkant, allemaal bezet met blad dat
een dichte mantel vormt. Deze grote
bomen kunnen in de cultures niet ge
bruikt worden, want het is de bedoeling
dat de theebladen worden geplukt door
vrouwen, die nu eenmaal niet hoger
kunnen plukken dan ongeveer 2 meter.
De boompjes worden klein gehouden.
De jonge boompjes komen van de
kweekbedden, waar ze uit zaad zijn op
gegroeid. Vaak moet men voor het aan
leggen van een nieuwe culture een groot
stuk oerwoud weghakken. Dit is een gi
gantisch werk, want er zijn stammen bij
met een doorsnede van vier meter. Het
hout is vaak geschikt voor timmerhout;
wat overblijft moet worden verbrand.
Dit verbranden mag nooit geschieden op
plaatsen waar in de toekomst thee wordt
geplant want de as werkt zeer schade
lijk. In het bergterrein zijn vele hellin
gen, die geschikt gebleken zijn voor de
theecultuur. Voorwaarde is een over
vloedige regenval, tenminste 2500' mm.
per jaar, ruim 3 maal zoveel als in Ne
derland. Het oogsten van de thee ge
beurt continu. Meestal wordt dit werk
gedaan door jonge vrouwen, die hier een
behoorlijk loon mee verdienen. Dit loon
is afhankelijk van het aantal ponden thee
dat wordt binnengebracht Het komt er
zeer precies op aan welke bladen van de
plant worden geplukt. Verzamelt men
alleen de topblaadjes, dan krijgt men
weinig thee, maar van een zeer hoge
kwaliteit. Neemt men daarbij ook nog
het tweede en soms het derde blad, dan
is de kwaliteit minder maar de hoeveel
heid natuurlijk groter. Het hangt van
veel ingewikkelde factoren af, welke
soort nodig is op een bepaald moment.
De geplukte thee gaat in grote manden
naar de flenszolders van de fabriek. Hier
wordt het blad in een dikke laag uitge
spreid; 50 procent van het water moet
uit het blad verdampen. Het blad wordt
hierdoor slap en breekt niet bij de ver
dere bewerking. Dan wordt het blad ge
rold door een machine, die de aanvanke
lijk vlakke grote blaadjes oprolt tot een
soort staafjes.
De kleur verandert ook: Van groen
wordt het bruinzwart. Daarna wordt ge
zeefd, gefermenteerd en sterk gedroogd
door een hete luchtstroom. De thee is
dan voor consumptie geschikt. Na nóg
enkele malen zeven en sorteren wordt ze
in grote triplex kisten verpakt en naar
13.00 de havens gezonden. U ziet het, vóórdat
18.00 U de thee inschenkt, gebeurt er wel het
14.20 een en ander.
19.35 De vice-voorzitter sprak dan ook de
wens uit, dat de heer v.d. Wal nog eens
een lezing voor een talrijker publiek zou
mogen verzorgen.
