en om het Raadhuis
De kottervissers van Texel
Wieringen en Den Helder
:4 m
Of
s t ree koQtfwi kke 11 nq
VEEilüi Dum/
uuou v/vuumii
WUfcIN»L»/\U 15 MAAKT 1961
uigei
Jank-:
an b
verW
tui)
i Het zal zo'n vijfentwintig jaar geleden
dat de toenmalige gemeentesecreta-
le heer C. Jonker, er een kleine ver
ging op nahield met afbeeldingen
[gemeentehuizen in ons land.
•oomde de heer Jonker toen reeds
een nieuw raadhuis voor Texel? Was
■r toen reeds van overtuigd, dat het
iuw in de Binnenburg zijn beste tijd
achter zich had? Hoe het antwoord
«zou mogen zijn, vast staat, dat er nog
j wat water door het Marsdiep moest
nen vóór men gelden voor de bouw
een nieuw gemeentehuis op de be
ing begon te reserveren. Onderwijl
het gemeentebestuur door met de
Koop van panden in de omgeving van
[tegenwoordige raadhuis met de ken-
(ke bedoeling het nieuwe Huis der
Bneente op een royaal stuk grond te
:n aatsen.
Wie zich wel eens een ogenblik bij het
D jjjénwoordige raadhuis heeft opgehou-
Nyiiï zal reeds na een kortstondige be-
muwing tot' de conclusie zijn gekomen,
it het pand velerlei gebreken vertoont.
jliechtheid van het gebouw is er na een
iar voltreffers gedurende het bombar-
«menl bij de opstand der Georgiërs niet
ster op geworden en ook het zeer inten-
Ke gebruik heeft zijn sporen nagelaten,
iet raadhuis wordt eigenlijk nog maar
iet moeite overeind gehouden, het wordt
fstt und door zware schoren en het is zo
lein, dat verschillende gemeentelijke
1 |Q tdelmgen en diensten elders onderge-
igg'racht moesten worden.
ilel
het Raadhuis met vele gebreken
loe komt het eigenlijk, dat Texel, waar
de oorlog zo enorm veel in de parti-
liere en zeer zeker ook in de overheids-
fetor werd gebouwd men denke maar
is aan de vele fraaie scholen zijn
^dh\nsprobleem niet met meer energie
eft aangepakt? Was er te veel ander
frk aan de winkel, was er geldgebrek?
zijn geneigd om beide vragen in be-
Istigende zin te beantwoorden en mo-
daar aan toe voegen, dat wij respect
bben voor het vele opbouwende werk,
at óók de gemeente in de na-oorlogse
Ten heeft verricht. Een buitenstaander
alt dit allicht beter op dan een Texelaar,
dagelijks op het eiland vertoeft. Zo'n
litenstaander ziet de veranderingen zich
et langzaamaan voltrekken: plotseling
vaart hij, dat er nieuwe huizen staan,
hij niet kende, hij ziet een prachtige
feuwe school, een geheel nieuwe of een
heel gerestaureerde kerk.
iet is dan ook niet uit de lust tot kri-
fceren, dat wij over het bouwvallige
Imeentehuis schrijven, maar wel uit het
Vèrlangen, dat wij het nog hopen mee te
maken, hoe in het hoofddorp van Texel
een gebouw zal prijken, het éérste huis
an de gemeente, dat getuigen zal van de
toewijding en de trots der bevolking.
Waar de beraadslagingen gevoerd zullen
■orden in een waardige zaal, waar bur
gmeester, secretaris en wethouders be
noor lijk gehuisvest zullen zijn en waar
dè gemeentelijke afdelingen en diensten
Vpldoende ruimte zullen hebben. Een
gebouw met een waarlijk representatief
Bdeelte, maar dat in de ware zin van het
woord een huis zal zijn waar iedere Texe
laar gaarne om réód zal gaan.
jEr zijn vele gemeenten in ons land die
&n raadhuiskwestie hebben. Iedereen
kent de moeilijkheden van Amsterdam op
mt gebied, maar ook veel kleinere stad-
Bs en dorpen worstelen met dit pro-
Weem. In het Gooise Laren, een gemeente
met iets meer inwoners dan Texel is het
tegenwoordige raadhuis weliswaar beter
dan op Texel, maar toch vervallen en
Onvoldoende. De gemeenteraad heeft
:reeds geruime tijd geleden een drietal
vooraanstaande architecten opdracht ge
geven schetsontwerpen voor een nieuw
ïaadhuis te maken, die niet onder naam,
maar onder motto en in verzegelde om-
jjag ingediend moesten worden. Opdat
men onafhankelijk van anti- of sympa
thieën onbevooroordeeld zijn keuze zou
pjunnen maken. Een maand of wat ge
leden is daar toch nog heel wat over te
Hoen geweest, omdat een der ontwerpen
vjoorbarig in een plaatselijk blad gepu-
flwiceerd werd. Er was weer eens een ru
zie, zoals vele kleinere gemeenten er
tegenwoordig op na schijnen te houdepJL
Interessant zijn de voorbereidingen
voor de bouw van het nieuwe raadhuis,
dat Schiedam eerlang zal hebben. Ook
daar werden schetsontwerpen gemaakt en
ondanks veel kritiek van de raad, heeft
men tenslotte éénstemmig aan één der
ontwerpen de voorkeur gegeven. Men vo
teerde een bedrag van ƒ65.000,om een
groot architectenbureau de opdracht te
kunnen geven het nieuwe en geheel uit
gewerkte ontwerp bestedingsklaar te
maken. Men rekent dat de bouw, die op
ca. 25 miljoen gulden zal komen te staan,
tenminste zeven jaar duren zal. Zo wijds
kan Texel het niet doen, maar men zij op
zijn hoede en denke niet, dat men een
echt goed raadhuis op een koopje bou
wen zal. Het zou trouwens een schande
voor Texel zijn als men voor het nieuwe
huis der gemeente geen belangrijk .be
drag over had. Men bouwt een gemeente
huis niet voor dit geslacht alléén, maar
zeker voor de vele geslachten die nog
komen.
Bij de discussies in de Schiedamse raad
sprak een der leden zijn bewondering uit
voor de stedebouwkundige oplossing, die
men gevonden had. Over het gebouw zelf
was hij minder enthousiast, al moest hij
toegeven, dat het vele kwaliteiten had.
Dat het representatieve- en het werkge-
deelte gescheiden waren, kon hij waar
deren, maar zo sprak dit raadslid woor
delijk „men moet niet pretenderen.
dat het een gemeentehuis is. Het is in
eigentijdse stijl wordt er gezegd en het
heeft er inderdaad de trekken van: het
draagt de kenmerken van zakelijkheid en
vervlakking. Uitwendig ziet het er niet
als een raadhuis uit: het werkgedeelte
is een kantoorgebouw en bij het repre
sentatieve deel zou dit naar zijn uiterlijk
ook moeten zijn. Met de verfraaiing van
enige beelden wordt dit representatieve
deel nog geen stadhuis".
Velen in Schiedam hebben over de
nieuwe bouw hun woord gesproken. Zo
is het gegaan in Laren en in vele andere
Nederlandse gemeenten. De bezwaren,
die wij hierboven releveerden, zijn in
allerlei toonaarden in alle windstreken
herhaald. Maar.... zo zijn er altijd be
zwaren geweest als een gemeente, groot
of klem, een nieuw raadhuis bouwen
ging. De Amsterdamse ellende met de
raadhuisbouw schijnt eindeloos, maar
toen men in de hoofdstad drie eeuwen
geleden de beroemde bouwmeester Jacob
van Campen opdracht had gegeven voor
de grootste stad van het land een nieuw
stadhuis te bouwen, waren de moeilijk
heden ook niet van de lucht. En toen
Rotterdam een halve eeuw geleden be
sloot een gehele krottenwijk op te ruimen
en op het vrijgekomen gedeelte een
nieuw stadhuis te bouwen, waren de be
zwaren eindeloos. Burgemeester Zimmer-
mann was geporteerd voor de architect
Evers, maar vele anderen zagen liever
dat Berlage als architect gekozen werd.
Texel weet wel, dat een nieuw ge
meentehuis zo langzamerhand dringend
noodzakelijk wordt en velen zouden
gaarne zien, dat daaraan wat meer ur
gentie gegeven werd. Een raadhuis be
hoort een symbool te zijn voor de ge
meenschap, die het bouwt. Zo was het
oude raadhuis aan de Vismarkt een sym
bool voor Texel, dat toen voornamelijk
door de opkomende zeevaart en het ver
tier op de rede een grote stimulans ge
kregen had. En ook het herenhuis, dat
destijds tot raadhuis werd bestemd was
een symbool. Het symbool van de burger
lijkheid onzer voorvaderen. Wie zich aan
een ander spiegelt, spiegelt zich zacht.
Zij, die thans op het eiland geroepen
zijn tot besturen, zij vragen zich eens af
welke voorvaderen zij zich als voorbeeld
willen kiezen- die uit het begin van de
zeventiende of die uit het midden van de
negentiende eeuw. De keuze van het
voorbeeld zal bepalend zijn voor het
nieuwe raadhuis, dat, hopelijk binnen
niet al te lange tijd, aan de Groeneplaats
verrijzen zal. VI.
Miss Blanche
rkent u
aan de
oudgele tabak
Gedurende de laatste jaren heeft in
ons land de kottervisserij een grote
vlucht genomen. De volgende cijfers om
trent het aantal motorkotters leggen van
deze ontwikkeling getuigenis af.
1954 1957
0 - 79 pk 172
80-119 pk 71
120 -239 pk 101
240 - 349 pk 4
350 - 499 pk
Totaal 348
In het bijzonder de groep kotters met
een motorvermogen boven 120 pk. is
sterk uitgebreid. De kottervloot van
Texel, Wieringen en Den Helder is bij
deze landelijke ontwikkeling niet achter
gebleven. Sedert 1954 is in deze vissers-
gemeenten de ontwikkeling van het al
daar ingeschreven aantal motorkotters
als volgt geweest:
1954
1957
1960
TX
WR
HD
TX
WR
HD
TX
WR
HD
0- 79 pk
3
11
3
3
11
4
3
11
5
80-119 ok
3
11
1
6
10
14
13
120 -239 pk
13
3
8
17
4
9
18
6
10
240-349 pk
1
4
1
6
1
350-499 pk
1
1
Totaal
16
17
23
21
25
24
22
37
25
Het aantal
motorkotters
met
een mo-
torvermogen kleiner dan 120 pk is voor
Texel betrekkelijk gering; in 1954 plm.
19°/o, in 1960 plm. 14%. Voor Wieringen
is het aantal kleinere motorkotters aan
merkelijk groter: 1954 82%, 1960 67%,
Den Helder; 1954 61%, 1960 72%.
Voor Wieringen is de betekenis van de
garnalen- en IJsselmeervisserij, welke
met deze kleinere schepen beoefend
wordt, aanmerkelijk groter dan voor
Texel. Voor Den Helder is de garnalen
visserij van ondergeschikte betekenis. De
Noordzeevisserij wordt hier naar verhou
ding met meer kleine motorkotters be
oefend dan door de Texelse vissers.
Het aantal motorkotters van 120 en
meer pk. is in de hier beschouwde pe
riode van 6 jaar toegenomen voor Texel
met plm. 38%, voor Wieringen met niet
minder dan 300% en voor Den Helder
met ongeveer een zelfde percentage als
voor Texel: plm. 33%.
De enorme toeneming voor Wieringen
behoeft wel enige toelichting, daar deze
toeneming eigenlijk voor een deel aan
Wieringen voorbij gaat. De grotere kot
ters van 120 en meer pk., zowel die van
Texel, Wieringen als van Den Helder
markten in het algemeen niet in hun
thuishaven. Een groot deel van de kot
ters van Wieringen, in het bijzonder die
kotters die de laatste jaren aan de Wie-
ringer vloot zijn toegevoegd, zien boven
dien hun nominatieve thuishaven nooit.
Deze schepen varen van IJmuiden uit
(vnl. met een Katwijkse bemanning); de
reder woont op Wieringen Een soortge
lijke situatie doet zich de laatste jaren
ook wel voor, zij het dan in een enkel
geval, bij de Texelse vloot.
Het C.B.S. heeft onlangs een onderzoek
ingesteld naar de woonplaatsen van de
bemanning van de kottervloot. Het heeft
zich daarbij beperkt tot de kotters met
een inhoud van 50 of meer B.R.T. daar
men voor deze schepen verplicht is de
schepelingen aan te monsteren en ze in te
schrijven op monsterrollen.
De samenstelling van de bemanning
werd opgenomen naar de toestand in 1956
en 1960 Voor o.a. Texel en Den Helder
werden afzonderlijke gegevens gepubli
ceerd in de maandstatistiek van het
C.B.S. voor de Visserij. Voor Wieringen
werden ^jeen afzonderlijke cijfers ver
meld.
zoals motortrawlers of anders op kotters
die nog net geen 50 B.R.T. meten.
De afvloeiing van Texel betreft vnl. de
oudere leeftijdsgroepen. Van belang is te
constateren dat het aantal (14) jongeren
beneden 21 jaar zich ook in absolute zin
heeft weten te handhaven. Dat wijst er
up, dat bij de jeugd op Texel nog niet di
rect van een tanende belangstelling voor
de visserij sprake is.
In dit verband is het ook van belang
kennis te nemen van de toelichting in
genoemde statistiek van het C.B.S. op de
cijfers omtrent de leeftijdsopbouw in
1956:
„Voor de groep (Texel en Urk) kan
men spreken van een zelfstandige ont
wikkeling van de kottervisserij. Blijkens
de cijfers is in deze plaatsen een flinke
jeugdgroep aanwezig, ondanks het zware
werk dat de trawlervisserij vergt. Ge
zien de leeftijdsverhoudingen in de
tweede groep (IJmuiden, Scheveningen,
Katwijk), kan gesteld worden dat de kot
tervisserij hier meer een uitwijkingsmo
gelijkheid voor de bemanning van de log
gers en trawlers is. Zo heeft de jeugd in
deze plaatsen andere mogelijkheden het
zij in de drijfnetvisserij, hetzij in de in
dustrie. Uit de percentages van de klasse
„25 - 50 jaar" voor kotters (64 - 67%)
vergeleken met die voor loggers en traw
lers (40 - 43%) in de overeenkomstige
woonplaatsen, kan worden aangenomen
dat inderdaad bemanningsleden in deze
leeftijdsklasse overgaan van de loggers
en trawlers naar de kotters.
Den Helder valt duidelijk in een van
beide genoemde groepen. Er treedt in
deze plaats een verstoring op van de
voorgenoemde groepen aangenomen leef
tijdsverhoudingen door een groot percen
tage zeelieden in de klasse „50 - 64 jaar".
Men kan zich afvragen of in Den Helder
te weinig schepelingen in de klassen
tussen 15 - 50 jaar beschikbaar zijn. Deze
veronderstelling wordt gesteund door het
feit, dat op de grotere Hclderse kotters
zeelieden, afkomstig van Katwijk en
IJmuiden zijn aangemonsterd".
Over de vakbekwaamheid heeft het
C.B S. eveneens cijfers gepubliceerd.
Daaruit blijkt hoezeer de vakbekwaam-
Texel
Den Helder
1956
1960
1956
1960
Leeftijdsgroepen:
tot 21 jaar
21 - 24 jaar
25 - 39 jaar
40 - 49 jaar
50 - 64 jaar
65 jaar en ouder
Bovenstaand overzicht heeft dus be
trekking op de bemanning van de kotter
vloot (50 of meer B.R.T.) voor zover
woonachtig op Texel of in Den Helder.
Het is geen overzicht van de leeftijds
opbouw van de bemanning van de kotter
vloot die Texel of Den Helder als thuis
haven heeft.
Het aantal kotters van 50 of meer
B.R.T. nam voor Texel toe van 15 in 1956
tot 18 in 1960; in Den Helder nam het
aantal kotters van 50 en meer B.R.T. af
van 7 in 1956 tot 6 in 1960. Terwijl dus
het aantal kotters in Texel toenam, nam
te gelijker tijd de bemanning van deze
vloot, die ter plaatse woonachtig is, af.
Voor het bemannen van de zich uitbrei
dende vloot heeft men dus in toenemende
mate een beroep moeten doen op schepe
lingen van elders (Urk, Volendam, Kat
wijk). Hetzelfde geldt voor Den Helder.
De in Den Helder woonachtige kotterbe-
manning is in 4 jaar wel sterk gedeci
meerd. Indien men niet beter wist, zou
men denken dat Den Helder in deze jaren
een ramp is overkomen, zoals in 1883 het
voormalige vissersplaatsje Moddergat
(Friesland), dat in één nacht (6 maart) 17
vaartuigen met 83 vissers verloor.
Waar de bewuste 78 Helderse kotter-
bemanningsleden gebleven zijn, is zonder
nader onderzoek niet duidelijk. Ten dele
zullen zij afgevloeid zijn naar andere be
roepen, ten dele zullen zij wellicht werk
zaam zijn op andere vissersvaartuigen,
abs
abs
abs
abs
14
19.2
14
21.9
15
14.1
2
7.1
9
12.3
6
9.4
6
5.7
4
14.3
23
31.5
26
40.6
36
34.0
15
53.6
17
23.3
11
17.2
19
17.9
4
14.3
10
13.7
7
10.9
27
25.5
3
10.7
3
2.8
73
100.0
64
100.0
106
100.0
28
100.0
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
Woensdag 15 maart (heden) worden de
moeders van Den Burg en Oudeschild
verwacht van 13 tot 16.03 uur.
DAMCLUB TEXEL
Uitslagen van de laatste weken:
C. Dijker-S. Bakker 20
C. v. Heerwaarden-S. v. Heerwaarden
1—1
A. Vinke-J. A. v. Enst 11
Jn. Stam-Jb. Koorn 02
C. v.d. Werf-J. Vinke 0—2
D. v.d. Werf-A. v.d. Slikke 02
C. Vinke-C. P. Burger 02
C. Dijker-C. P. Burger 11
P. Bruijn-J. Hooijberg 20
A. de Haan-J. Vinke 0—2
S. Bakker-J. A. v. Enst 20
S. Ros-Jb. Koorn 02
A. v.d. Slikke-Jac. v. Heerwaarden 20
C. Dijker ontmoette in de partijen te
gen S. Bakker en C. P Burger felle te
genstand, waarbij de eerste in het eind
spel faalde, terwijl C. P. Burger een punt
wist te bemachtigen. Tweemaal winst
boekte Jb. Koorn, die in de onmogelijkste
standen toch altijd weer voor verrassin
gen zorgt. Ook A. v.d. Slikke verzamelde
vier punten, wat zijn totaal zeer ten
goede komt.
heid van de kotterbamanning is toege
nomen.
In 1956 was op Texel 70% van de ter
plaatse woonachtige bemanning gediplo
meerd, in 1960 83%. Voor Den Helder
waren deze percentages 30 en 79. (Denk
aan de wel zeer sterke teruggang van het
totale aantal leden van de kotterbeman-
ning te Den Helder); voor Urk 35 en 84
en voor Katwijk 76 en 88.
AGENDA VAN DE STICHTING
CULTUREEL WERK TEXEL
Woensdag 15 maar
Den Burg, De Zwaan, Ledenvergadering
Coöp. Boerenleenbank.
Den Burg, Texel, Ledenvergadering PTV
Den Burg, Casino, Voorlichtings- en film
avond Centra.
Oosterend, 't Centrum, lezing Majore
Bosshardt.
Den Burg, Texel, comp. bridgedrive.
Midden-Eierland, J. P. Strijbosschool,
Ouderavond.
Donderdag 16 maart
Den Burg, Dorpshuis, Fotoclub
Vrijdag 17 maart
Den Burg, Texel, Voorjaarsmodtshow
Fa. Moerbeek.
Zaterdag 18 maart
Den Burg, Casino, 1 30 uur Regionale
conferentie P. v.d. A.
Den Burg, Geref. Kerk, Interkerkelijke
filmavond „Unruhige nacht".
Den Burg, „Oranjeboom". Toneeluitvoe
ring „Het Masker" met „De grote stilte"
De Koog, De Toekomst, Uitvoering „Jong
Advendo".
Oosterend, Wapen van Amsterdam, Fo
rumavond over toekomst haringvisserij,
m.m.v. dr. Kranenburg, drs Hildebrand
en drs. J. J. Zijlstra.
OOK UW BEDRIJF KAN NIET ZONDER
EEN SILO
U kunt er werkelijk niet buiten als het
U ernst is met het winnen van veel en
goed ruwvoeder. Een goede stikstofbe
mesting in maart betekent een „over
maat" aan gras in de eerste helft van
mei. Hooien is dan practisch nog niet
mogelijk. Toch is het van groot belang
dit waardevolle meigras goed te bewaren.
U kunt dit bereiken door een goede
kuilmethode en een „bewaarplaats", die
U de zekerheid geeft, dat er geen grote
verliezen zullen plaats vinden In de eer
ste helft van april zullen er op Texel
weer een aantal silo's worden gebouwd.
U doet toch ook mee?
AAN WELKE VOORWAARDEN MOET
EEN PACHTCONTRACT VOLDOEN?
Het is zo langzamerhand wel voldoende
bekend, dat een pachtovereenkomst
schriftelijk moet worden vastgelegd. Een
mondelinge afspraak tussen de eigenaar
van de grond en degene, die de grond ge
bruikt, is dus niet geldig. Ook al betreft
het een overeenkomst tussen twee men
sen, die elkaar vrienden ncfemen, ja zelfs
in het geval, dat de verpachter de vader
van de pachter is, is een schriftelijke
vastlegging vereist.
U bent er echter niet als U de over
eenkomst schriftelijk hebt vastgelegd.
Het is ook nodig deze overeenkomst te
laten goedkeuren door de Grondkamer.
De beoordeling van de Grondkamer heeft
vooral betrekking op de hbogte van de
pachtsom Is de pachtprijs naar het oor
deel van de Grondkamer te hoog, dan
wordt de overeenkomst niet goedge
keurd.
Ook als de in het contract genoemde
termijn niet overeenstemt met de bepa
lingen van de Pachtwet wordt de goed
keuring aan de overeenkomst onthouden
Voor los land geldt een termijn van 6
jaar, voor een boerderij is dit 12 jaar.
Slechts in bijzondere gevallen wordt toe
stemming gegeven voor een kortere ter
mijn. Dit moet bij de Grondkamer wor
den aangevraagd.
Onder de oude Pachtwet rustte op de
pachter de plicht om minstens één jaar
voor het aflopen van de pachttermijn
verlenging te vragen. Dit is thans niet
meer nodig.
Dit betekent echter niet, dat alle oude
contracten hun geldigheid behouden. U
moet daarvoor Uw pachtcontract bekij
ken. Als hier als einddatum van de
pacht een datum is genoemd, die ligt na
1 mei 1960, dan is de zaak safe. Alle con
tracten, die nl. aflopen na de genoemde
datum worden automatisch verlengd.
Daar op ons eiland de meeste pachten
lopen van 20 maart - 20 maart zullen dus
in het algemeen alleen de contracten, die
op 20 maart 1961 of later eindigen auto
matisch worden verlengd.
Als op Uw pachtcontract als einddatum
dus bijv. 20 maart 1960 voorkomt, bent U
in overtreding, want U be2it geen geldig
pachtcontract.
Wij willen er nog op wijzen, dat de
automatische verlenging ook niet geldt
voor overeenkomsten, die voor een kor
tere duur dan de wettelijk voorgeschre
ven termijn zijn afgesloten. Ook in deze
gevallen bent U dus verplicht om verlen
ging te vragen. C. v. Gr.