(jrocn 'Twartsjexels in het harL,
Vaarwel duinen
Welkom zeewater
Van duinenrij tot havencoDnplex
Geschil van mening in
„De Westen"
Texelse koren behaalden
eerste prijzen
X" u
>1.
Geslaagde
schoolvoetbal-
wedstrijden
Hulde voor de dirigent
mnl. of vrl. kracht
de
Den
WOENSDAG 31 MEI 1961
T E X E LS E
74e JAARGANG No. 7561
COURANT
Jitqcrve N.V. v.h. Lanqeveld de Rooij
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Burq, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R damse Bank, Coöp. Boerenl.
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart. 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
Enorme bulldozers duwen oude duinen
binnendijk voor de polder 't Horntje. E
Mokbaai.
In de krant van woensdag 11 januari
1961 schreven wij: In 1962 kan de haven
aan het Horntje worden gebruikt. En als
dan nu, eind mei 1961, op een plaats
staat, waar de duinen nog in oude glorie
gevestigd zijn, dan vraag je je als leek af,
kan dat waar worden. Kan werkelijk in
1962 „De Dageraad" de nieuwe haven
aan het Horntje binnenvaren en daar de
gasten Texel laten bereiken.
Men is begonnen met de werkzaam
heden voor de bouw van de haven. Dat
begin is overal, maar zeker hier moeilijk.
De draglines arriveren, de bulldozers
willen beginnen, de rietmatten worden
gemaakt, stenen voor de glooiing liggen
te wachten.
Een begin is gemaakt en nu, na enkele
weken, ook duidelijk te zien. Een gewel-
Saa dige bulldozer verplaatst enorme hoeveel
heden zand. Hij werpt het zand van de
ene plaats naar de andere. Dat is geen
spelen, maar waar de bulldozer nu regel
matig heen en weer gaat zal straks het
water het land binnen komen. De dijk,
lie door de bulldozer wordt gemaakt, is
traksde binnendijk van polder het
Horntje. En zo is daar in alle stilte een
egin gemaakt met dit grote werk. Rijks
waterstaat heeft er een vaste bemanning
en ook de aannemers de N.V. en Gebr.
Van Oord, zijn al aardig ingeburgerd
-laar in de P.H. Polder. In en om Den
Hoorn worden noodwoningen geplaatst
voor het personeel, zodat men het werk
gemakkelijk kan bereiken.
De belangstelling van de zijde dei-
Texelaars is enorm. Vooral op de zonda
gen komen er heel wat eilanders een
Kijkje nemen. Toch zal men binnenkort
daar rond om het werk de bekende bord-
les treffen met „Verboden Toegang". Dat
s begrijpelijk, want de materialen zijn
ostbaar en een zojuist afgewerkt talud
:s zo weer ingetrapt. Het gehele werk zal
worden omheind, zodat een ieder kan
[begrijpen: daarachter mag ik niet komen.
Het is maar goed, dat de grond die
aar moet worden verwerkt niet op de
:chop moet worden genomen. Er moet
liet minder dan P/4 miljoen m3 grond
orden verplaatst. Zoals bekend is wordt
leze te verwerken grond gebruikt voor
[de verhoging van Texels zeedijk. Ook dat
een geweldig werk.
van hun plaats en maken een nieuwe
r verandert daar veel aan de voet van de
In de werkkamer van de heer Weijdt
is een tekening opgehangen van de gang
van zaken. Op die datum moet dat ge
beurd zijn op de volgende datum moet
dat worden besteld. Daar staat ook op
dat eind mei 1962 de haven in gebruik
kan worden genomen
En als er geen strenge winter komt zal
dat ook gebeuren, want er wordt gewerkt
en als straks de personeelsbezetting is
afgerond en alle materialen zijn gearri
veerd dan gaat het nog eens zo snel.
De keileemput
In de schaduw van het alom bekende
Hoornder kerkje st^at ook een enorme
dragline en steeds weer werpt hij de
grote bak de diepte in. Daar achter Den
Hoorn is men bezig een grote put te gra
ven. De keileem, die men er uit haalt
wordt gebruikt aan de nieuwe haven. De
omtrek van de put is reeds zichtbaar en
in een der hoeken is nu ongeveer een gat
van 5 meter. In die put treft men diver
se keien aan. De heer G. de Haan is bij
iedere vondst actief. Misschien, dat er
rog aanwinsten te voorschijn komen
voor het Texels Museum.
Aan de nieuwe haven werd ons ver
telt, dat het gat weer gedicht moet wor
den. Er komt dus geen zwembassin, wat
vele Hoornders zullen betreuren. Ook
Rijkswaterstaat vindt dit jammer. Mis
schien dan alleen uit het oogpunt dat zij
het gemaakte gat ook weer moeten dich
ten. De weg voor het dorp Den Hoorn
om nadert zijn voltooiing, zodat men
straks het gewonnen keileem buiten Den
Hoorn om naar de nieuwe haven kan
vervoeren. Alles moet snel gaan, want de
rijd is zeer kostbaar.
Schitterend panorama
Als men het komende jaar de nieuwe
haven binnenvaart dan heeft men vanaf
het passagiersdek een schitterend uitzicht
over het eiland. In de verte ziet men de
Hoornder kerk en men zit midden tussen
I
Het westelijk havenhoofd
Als men de plaats bereikt, waar straks
'et westelijk havenhoofd zal zijn, dan
hen we al enkele vorderingen. Op dat
Punt krijgt men een indruk van het ge
hele werk. Als men zich omdraait vanaf
liet zeegezicht en landinwaarts kijkt, dan
s die indruk meteen weer vervlogen,
want daar staan nog de begroeide duinen.
Midden op een van die duinen is een
Paaltje geplaatst. Op bijgaande foto ziet
nen de heer L. J. Weijdt staan. De heer
Weijdt is technisch ambtenaar 1ste klas
'ij Rijkswaterstaat en zal zolang de
werkzaamheden aan de haven duren op
^et eiland woonachtig zijn.
De heer Weijdt vertelde ons zo het een
on ander over de werkzaamheden.
Hij vertelde ook dat bij dat bewuste
[paaltje, waar wij de heer Weijdt hebben
Vereeuwigd, volgend jaar het haven
hoofd zal zijn. Op een andere plaats ligt
volgend jaar juni de „Dageraad".
In de verte zagen wij De Dageraad op
weg naar de haven van Ouöeschild. Wei-
lig passagiers zullen op dat moment ge
dacht hebben, gingen wij nu alvast de
nieuwe haven maar binnen.
Begunstigd door uitstekend voetbal-
weer heeft j.l. zaterdag de finale plaats
gevonden. Een talrijk publiek gaf blijken
*van intense belangstelling en de aan
moedigingen van de diverse ouders en de
onderwijzers waren niet van de lucht.
0.1.s. Den Burg had weinig moeite
met R.-K. Den Burg II. Regelmatig werd
de voorsprong groter en toen de stand
tot 70 was opgelopen, geloofde men
het wel.
R.-K. Den Burg I had iets meer moeite
met o l.s. Oosterend, maar een 30 over
winning was volkomen verdiend.
Na een pauze traden de beide verliezers
aan om te strijden voor de 3e en 4e prijs.
De strijd ging gelijk op en leverde veel
spanning op. 't Was tenslotte de ijverige
Roest van Oosterend, die zijn harde wer
ken beloond zag met enkele goede doel
punten. Het einde bracht een 30 zege
voor Oosterend, die dus de 3e prijs ver
overde.
Vervolgens de grote „Cup-finale".
Er heerste grote spanning, hoe dit
treffen af zou lopen. Beide ploegen waren
geladen en volledig van plan alles te
geven. Reeds in de eerste minuut profi
teert Rudy v.d. Kerkhof van een mis
verstand in de achterhoede van zijn te
genstander en scoort beheerst 10 voor
de o.l. Thijsseschool.
Energiek trachten de jongens van
meester Zegers een tegenpunt te maken
en de druk op het doel van Udo Eelman
wordt groot en soms gevaarlijk. Van de
Kerkhof ziet het dreigende gevaar en
snelt zijn achterhoede te hulp. Herhaalde
lijk weet hij in laatste instantie uitkomst
te brengen.
Onder grote spanning verstrijkt de
tijd, een sterk aanvallend R.-K. school
elftal stuwt zijn golven in de richting van
het vijandelijke doel, maar onophoudelijk
lopen de golven te pletter op de onwrik
bare rots der Thijsse-defensie. Het blijft
10 en als de goed leidende heer Van
Zeijlen voor de laatste maal fluit, ziet
men elf uitgelaten en opgeluchte knapen
zich met hun meester nog eenmaal (met
de beker) opstellen voor de officiële
kampioensfoto.
(Deze foto zullen wij in het volgend
nummer plaatsen).
De einduitslag luidt:
1. o.l Dr. Jac. P. Thijsseschool;
2. R.-K. Den Burg I
3. o.l.s. Oosterend
4. R.-K Den Burg II.
De heer Bakker reikte tenslotte de
prijzen uit en bracht hulde aan de spor
tiviteit, die alle wedstrijden had geken
merkt, dankte de beide plaatselijke voet
balverenigingen voor de betoonde mede
werking en toonde zich verheugd over
het welslagen van dit tournooi.
In de Texelse Courant van 8 april 1961
werd beschreven, hoe het heersende recht
van „overal", waarbij gedurende een be
paalde tijd een ieder het recht had zijn
beesten overal, d.w.z. ook op de weiden
van andere eigenaars, te laten lopen, in
1676 aanleiding gaf tot een enquête in
Oosterend. Dat dit recht van overal niet
geheel onbetwistbaar was en aanleiding
gaf tot ruzies leren ons de akten van
februari 1709 bij notaris Zacharias
Gravius verleden, alsmede het daarmee
samenhangende proces, dat voor de sche
penen werd gevoerd.
Uit de betreffende stukken wordt dui
delijk hoe de overgang van „ieder op zijn
eigen" naar „overal" werd verwerkelijkt,
hoe lang overal duurde en waar dat recht
destijds gangbaar was.
Aanleiding tot het geschil was het
ieit, dat Reijer Isbrantsz Bors (een voor
aanstaande boer uit De Westen) de
schapen van Dirk cornelisz. Smit van zijn
land had gejaagd en „na goeijde". Blijk
baar was Smit die overigens nog in
vele andere processen verwikkeld was
van mening, dat „overal" begon op St.
Catharinadag (25 november), terwijl de
andere partij zich op een bestaande over
eenkomst, die voor De Westen gold, be
riep, waarbij „overal" eerst op 1 januari
zou beginnen en tot 8 weken voor mei
zou duren. Smit had nl. gaten in de tuin-
wallen gestoken in het begin van decem
ber.
Op verzoek van Dirk Cornelisz Smit
verklaarde o.a. Reijer Hendrikse „als
het soo ver is dat het overalweijden met
de beesten is, soo steeken wij gaeties in
de Tuijnne van de schaepeweijt af tot na
sijn huijs toe, en dat vrij en vrank de
beesten passeren, sonder dat noijt eenig
tegenstand van ijmant is gedaen en twelk
,roor sijn tijd is geweest". (Met „voor sijn
tijd is geweest" bedoelde Reijer Hendrik-
se blijkbaar, dat deze gewoonte reeds
voor zijn geboorte bestond). Pieter Teu-
nisse en pieter Cuijper verklaren het
zelfde, maar voegen er aan toe, dat dit
gebruik „aen de westen" bestond. Empie
Leenders (50 jaar oud) verklaart dat „soo
lange sij aen den westen heeft gewoont
en ook bij haer Ouders tijd altijd aen de
westen een gebruijk heeft geweest om de
beesten overal te weijden twelk nu nog
is, en ook altijd in gebruijk is geweest om
gaeties in de tuijnen te steeken en bregge
te leggen waer over de beesten konden
lopen". Jan Pietersz Schoen verklaart
hetzelfde met toevoeging „tot na de pol
der van Hollewal toe".
In een tegenverklaring op verzoek van
Reijer Isb. bors en Pieter Hend. Dije 2)
verklaren Aris Pietersz Ratelaar (71),
Zimon Gerritse Smit (61), Crillis Lub-
bersz (53) en Jan Jacobsz (44), dat zij
weten „dat er een Contract is gemaeckt
Zondag hebben twee Texelse zangkoren
deelgenomen aan het concours van zang
koren in Noordholland, dat gehouden
werd in de badplaats Callantsoog.
De heer J. Visser, dirigent van het
Dameskoor te Den Burg en van de ge
mengde zangvereniging „Advendo" te De
Koog, verdient zeker alle lof. De beide
koren behaalden een eerste prijs. Het
dameskoor in de afdeling Uitmuntend
heid; dit koor zal nu volgend jaar deel
nemen in de Ere-afdeling. „Advendo",
het gemengde koor van De Koog, dat in
de 2de afdeling zingt, behaalde eveneens
een eerste prijs. Dat hiervoor ijverig is
gestudeerd, hoorden wij o.a. van mevr.
Luberti-van Bergen, die de reis naar
Callantsoog als belangstellende had
meegemaakt. Zij had mets dan lof voor
de prestaties van beide koren en de be
kwaamheid van de dirigent in het bij
zonder.
De heer L. J. Weijdt op de plaats waar
in 1962 het havenhoofd aal zijn.
de duinen. Een haven, die afmetingen
krijgt van lang 68 meter, breed 16,50
meter wordt gebouwd op een der mooiste
punten van het eiland. De duizenden toe
risten, die voor het eerst het eiland be
zoeken, zullen niet weten van de acties
die er gevoerd zijn om te voorkomen dat
op dit punt een haven zou worden ge
bouwd. Zij zullen Texel zien met zijn
prachtige duinen, goede wegen en vrije
stranden. Er zijn nu nog Texelaars, die
ommentaar leveren aan de arbeiders van
dit werk, maar een ieder zal begrijpen,
dat dit slechts tevergeefs is. De bouw is
begonnen
De komende maanden zullen wij onze
lezers regelmatig op de hoogte houden
van de vorderingen en bijzonderheden
van de nieuwe haven.
Het dameskoor zong als verplicht num
mer „Hebe deine Augen auf" en verkreeg
van de jury hiervoor vier maal een acht
^n driemaal een negen.
Wij hebben eveneens gelezen wat de
jury schreef van dit nummer:
Samenzang: uitstekende vertolking. Op
vatting van tekst en muziek: Zeer verant
woord. Muzikaal en boeiend. Hulde".
Voor het vrije nummer behaalde het
dameskoor ook goede cijfers en de jury
whreef hiervan o.a.:
Samenzang: Heel mooi. Opvatting van
tekst en muziek: „Mijn respect voor Uw
muzikale interpretatie, mijnheer de diri
gent".
Zodat de dirigent, de heer J. Visser,
icker tevreden mag zijn over de resul
taten van het dameskoor. Temeer daar
het aantal leden gering is. Achttien da
mes hebben te Callantsoog hun best ge
daan en met succes. Begrijpelijk is dat de
dirigent gaarne ziet dat meerdere dames
van Den Burg het koor komen verster
ken. Leden en dirigent zullen liefhebsters
gaarne de repetitieavond vermelden.
Het gemengde koor van De Koog „Ad
vendo" nam deel aan het concours met 28
leden. Diverse leden Konden wegens sei-
zoendrukte de laatste repetities niet be
zoeken, zodat het begrijpelijk is, dat die
leden dan tijdens het concours niet mee
kunnen zingen. Want juist tijdens de
laatste repetities wordt er nog flink ge-
rchaafd en de puntjes op de bewuste i
gezet. Dat de dirigent dat ook voor de
nummers, die Advendo ten gehore bracht,
heeft gedaan, maken wij op uit het be
haalde resultaat. „Advendo" kwam even
eens naar huis met een eerste prijs.
Als verplicht nummer werd gezongen
„Kom nu met zang". Een nummer, dat
wel bekend, doch niet direct zo gemakke-
wegens het overal weijden van de Bees
ten aen de Westen twelk soude ingaen
van te over allen op Nieuwjaersdag en
soude eijndigen agt weeken voor meij
daer aan volgende". Volgens Crillis Lem
mers zou Jan de Wever, die als „schotter"
voor de polder dienst deed, gezegd heb
ben, dat hij tot Nieuwjaar wilde „schot
ten" 3); hij zegde nog „de luijden moeten
aen den burg en Hoorn de beesten wel op
haer eijgen houden en sij konnen het aen
de westen ook wel op haer eijgen hou
den". Aris Ratelaar had nog „hooren
seggen dat eenie Maerten Eijder woo-
nende aen Westen een van sijn buijre
voort regt riep omdat in sijn land een
gaetie door de tuijn was gestooken welk
pleijdoeij Maerten Eijder won en die het
gaetie in detuijn had gestooken werd
gecondemn, (eerd)" („om aen de armen te
geven" stond er achter, maar was door
gehaald).
De beslissing in deze zaak, die voor de
schepenen heeft gediend, werd naar een
andere instantie verwezen en is ons
helaas niet bekend.
M. D. D.
Reijer Hendrikse is de stamvader in
rechte mannelijke lijn van allen, die
thans nog Dijt heten; hij heette zelf niet
Dijt, had geen familienaam voor zover
v/ij hebben kunnen nagaan, maar was ge
huwd met Anna Dircks, die naar alle ge
gevens waarschijnlijk maken een dochter
was van Dirck Cornelisz Dij te, boer, sche
pen, heemraad en taxateur. Diens groot
vader, eveneens Dirck Cornelisz Dijte,
bezat in 1624 land in De Westen
-) De familie Dij (Deij of Dije) was wel
te onderscheiden van de familie Dijte;
ook deze familie bezat in het midden van
de 17de eeuw land in De Westen; de
naam stierf in de 19de eeuw op Texel uit.
3) Dat „schotten" betekent waarschijnlijk
..sloten op breedte en diepte houden";
vandaar wellicht het nog gebruikte
woord „schotwal".
4) Maerten Cornelisz Eijder (alias Wes-
terboer) woonde naar onze gegevens
in Waalenburg en werd ca. 1620 ge
boren. Hij was een zoon van Cornelis
Maertensz Westeiboer, een der vooraan
staande boeren, die zich in het begin van
de 17de eeuw in Waalenburg vestigde
(vandaar nog de Westerboersweg). Wes-
terboer was schepen en heemraad van
Waalenburg en is een voorvader van
bijna alle thans levende Rooms-Katho-
lieke Texelaars. De naam Westerboer
stierf in de 18de eeuw uit, evenals de
naam Eijder.
Bakker's Ijzerhandel
vraagt voor debiteuren
administratie een
Ook die straks eindexamen ulo
of H.B.S. doen, kunnen
solliciteren
ONDERLING GEREGELD
Maandag kwam de heer T. Huisman de
Parkstraat in vanaf de Groeneplaats met
zijn veewagen De lammeren had hij af
geladen en hij wilde nu zijn wagen
parkeren. Hij raakte bij het wegrijden in
de Parkstraat enige marktkramen. De
chade was gering en werd onderling
geregeld.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
Woensdag 17 mei (heden) worden de
moeders van de buitendorpen verwacht
op de volgende uren:
Den Hoorn 1.15 uur; Oosterend 2.00 uur;
De Cocksdorp 3.00 uur; De Koog 4.00 uur.
STREEKONTWIKKELING TEXEL
De heer J. M. Witte Jzn., Kogerweg B
173, Den Burg, is met ingang van 1 mei
1961 aangesteld als assistent van de
Streekontwikkeling Texel.
lijk is om goed te zingen. De jury schreef
hiervan o.a.:
Zuiverheid: zuiver gezongen. Opvatting
van tekst en muziek; Muzikaal verant
woord".
Voor het vrije nummer „Eens Meien
morgen vroege" werden enkele punten
meer behaald. De jury schreef hiervan
„Opvatting voor tekst en muziek: Zeer
muzikale dirigent, die met bescheiden
stemmenmateriaal goed weet te werken".
De beide koren kunnen op een goed
geslaagd concours terugzien. Onder vro
lijke stemming keerde men dan ook huis
waarts en tijdens de eerstkomende repe
titieavond zal het behaalde succes zeker
worden besproken.
