9
roen
in het harL,
Kerkelijke gezindten
op Texel
ROYAL I ROYAL
Met ingang van 1 januari a.s.
verlaging enkele T.E.M.-tarieven
a
„Korczak en de
kinderen"
Vrijdag start paardenbeoordelingscursus
van de vereniging
„Voor Vrienden van het Paard"
wij willen
de echte,
wij roken
'mi
wij willen
de echte,
wij roken
wij willen
de echte,
wij roken
half-zware
half-zware
WOENSDAG 18 OKTOBER 1961
fEXELSE
75e JAARGANG No. 7602
jgffve N.V. v.h. Langeveld de Rooij
iek-. Kantoorboek- en Fotohandel
Hand elsdrukkerii
Burg, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
COURANT
Verschijnt woensdags en zaterdags
Bank: R'damse Bank, Coöp. BoerenL
Bank. Postgiro 652. - Abonn.pr. ƒ2,25 p.
kwart. 25 ct incasso. Adv. 10 ct p. mm
In Handboek Pastorale Sociologie, deel H (1955) is door ds. C. J. J. Janse,
destijds hervormd predikant te De Waal en De Koog een uitvoerig overzicht
gegeven van de ontwikkeling van de kerkelijke verhoudingen op Texel van
1840 tot 1947. Nu dezer dagen de eerste globale cijfers over de kerkelijke ver
houdingen op het tijdstip van de Volkstelling van 1960 bekend geworden zijn,
is het interessant na te gaan hoe de ontwikkeling de laatste 13 jaar is geweest,
bevolking van Texel naar kerkelijke
gezindte
(verhoud ingscij f ers)
N.H.
Ger.
R.K.
overige geen
78.2
21.2
i9
54.0
6.5
20.2
18.0
1.3
(9
51.4
6.2
21.7
16.7
4.0
20
47.6
8.4
13.8
14.7
5.5
30
38.0
6.3
24.2
16.5
15.0
!7
36.9
8.6
26.3
11.2
17.0
33.8
8.7
28.2
9.9
19.4
De Ned. Herv. maken nog steeds de
ootste groep uit. De relatieve terug-
sng gaat echter nog steeds voort. Van
i9»/o in 1947 tot 33.8% in 1960. Een
idere categorie die sedert 1840 vrij-
e1 steeds terugloopt is de groep „ove-
kerkelijke gezindten". Deze groep
sedert 1947 terug van 11.2% tot
Tk De groep „overige kerkelijke ge-
sdten" bestaat vnl. uit Doopsgezin-
Van de 11.2% „overigen" in 1947
«ren er 9.6% doopsgezinden. Hoewel
irover nog geen definitieve cijfers
;end zijn, ligt het wel voor de hand
het in het bijzonder de Doopsge-
;den geweest zijn die, net als de Ned.
•rvormden, zijn teruggelopen. Bij het
;oms-Katholieke en het Gereformeer-
volksdeel is sprake van een toene-
ing van hun aandeel in de totale be-
Jking. In het bijzonder de R.K. gaan
staag vooruit sedert de eeuwwisse-
1899 20.2%, 1947 26.3% en 1960
12%.
Was in 1947 het verschil in de re-
üeve sterkte tussen Ned. Herv. en
nog 10.6%, thans bedraagt dit
De Gereformeerden hebben
tchts een geringe groei te zien gege-
8,6% in 1947 en 8.7% in 1960.
Het aantal van degenen die niet bij
kerkgenootschap zijn aangesloten is
aiddels gestegen tot 19.4%. Het lijkt
»r de hand te liggen dat de „winst"
in de eerste plaats afkomstig zal
van het verlies van de Ned. Herv.
Doopsgezinden. De nadruk moet op
woord „lijkt" gelegd worden. Het
n.1. ook zeer goed mogelijk dat de
iruggang bij de Ned. Hervormden en
topsgezinden vooral een gevolg is van
wegtrekken naar elders, zonder dat
gelijk gezinden voor in de plaats
ramen. Ter plaatse geborenen trekken
om elders emplooi te zoeken, ter-
van de overkant steeds meer per-
nen zich vestigen ter vervulling van
lerlei functies bij het zich, mede on-
invloed van het toerisme, sterk uit-
tidende bestuursapparaat, onderwijs-
ttellingen, zomede allerlei andere
worgende diensten. Een nader onder-
zou moeten uitwijzen of onder
genen die zich vestigen, de onkerke-
iiheid groter is dan onder de ver
eenden. Tot zover de cijfers voor
'gehele eiland.
Hoe is de ontwikkeling in de
afzonderlijke dorpen geweest?
(Teneinde niet in de cijfers te ver
ben blijven de verspreide huizen
het oude en nieuwe land voorshands
feiten beschouwing).
Allereerst iets over de gezindten die
de dorpen het sterkst vertegenwoor-
zijn. In Den Burg vormen de R.K.
33,8% de grootste groep. In De
tog zijn dat de Ned. Hervormden met
Mo; in Oosterend de Gereformeerden
40,8%, in De Waal weer de R.K.
41,6%. In Oudeschild zijn het de
bij een kerkgenootschap aangeslo-
die er het sterkst vertegenwoor-
zijn (36,9%). In Den Hoorn zijn de
Hervormden met 48,4% de sterk-
groep. Laatstgenoemde categorie
in De Cocksdorp zelfs met 57,9%
meerderheidspositie in.
Het R.-K. volksdeel is zwak verte-
fcwoordigd in De Koog en Oosterend;
Gereformeerden hebben in De Waal,
n Hoorn en De Cocksdorp bijna geen
gangers. De onkerkelijken zijn in
'Jterend en Den Hoorn weinig talrijk.
Koog en Oudeschild zijn in ster-
mate onkerkelijk dan het gehele
Moet de grotere mate van on
gelijkheid van De Koog toegeschre-
fc worden aan de vestiging van on-
5rkelijken van de overkant die toeris-
^bedrijven in De Koog vestigden of
de invloed van het toerisme op de
jolking? Het is heel goed mogelijk,
dan moet dat proces zich al voor
hebben afgespeeld. Immers in
is 29,1% van De Koog onkerkelijk,
in 1960 28,7%. Dus zelfs een ge
ringe teruggang. De ontwikkeling van
het toerisme heeft in ieder geval in De
Koog de onkerkelijkheid, voor zover uit
de cijfers blijkt, niet vergroot.
Oudeschild heeft van ouds een grote
mate van onkerkelijkheid gekend. Het
is niet moeilijk in de economische en
„politieke" geschiedenis van Oudeschild
de krachten aan te wijzen die tot die
situatie geleid hebben. Van een voort
gaande ontwikkeling is hier nog sprake.
In 1947 31.8% onkerkelijken, in 1960
36.9%. De Ned. Hervormden liepen
terug van 43.5% tot 34.9%.
In Oosterend zijn in de loop van de
hier beschouwende 13 jaren nog wel
enige wijzigingen opgetreden in de
onderlinge sterkteverhoudingen van de
kerkelijke gezindten.
De sterkste groep de Gereformeer
den geven een toeneming te zien van
39,7% tot 40,8%. Maar ook de onkerke
lijkheid neemt toe en wel in sterker
mate dan in één van de andere dorpen.
Het percentage voor 1947 was 6,2; thans
is het 11,5 of bijna tweemaal zoveel. In
vergelijking met de andere dorpen is de
onkerkelijkheid in Oosterend echter
nog niet groot te noemen.
De Ned. Hervormden lopen terug
van 33,9 tot 31,6%. Ook het aandeel
van de R.K. loopt terug van 9,1 tot
7,7(In de meeste andere dorpen is
het toegenomen). De overige kerkge
nootschappen die in Oosterend in 1947
11,1% van de bevolking uitmaken zien
hun aanhang verminderen tot 8,4% in
1960.
De Waal is maar een klein dorp. In
1947 telde het 273 inwoners, in 1960
telde het 11 zielen minder: 262. Het
gaat hier dus om kleine getallen. Er
kunnen door toevallige omstandigheden
grote schommelingen optreden. De ene
keer zal de wijzer naar deze, de andere
keer naar de andere kant doorslaan.
Relatieve cijfers dienen om makkelijker
een inzicht in veranderingen te krijgen.
Als het om kleine aantallen gaat zijn
de werkelijke en absolute cijfers echter
net zo belangrijk.
Het aantal Rooms Katholieken neemt
toe van 66 tot 109 of van 24,2 tot 41,6%.
De Ned. Hervormden nemen af van
134 tot 86 of van 49,1 tot 32,8%. Van de
10 Gereformeerden in 1947 is er in
1960 maar één over. Teruggang van
3,7% tot 0,4%. Het aantal behorende
tot de „overige" kerkgenootschappen
loopt terug van 34 tot 26 (12,4% tot
9,9%). Het aantal dat opgaf niet tot
een of ander kerkgenootschap te be
horen, steeg van 29 tot 40 (10,6% tot
15,3%).
Ook De Cocksdorp is maar een klein
dorp. In 1947 347 inwoners, in 1960 316.
Hier echter geen grote veranderingen.
Evenals in Oosterend is er het aandeel
van de R.K. afgenomen (18,4% - 17,8%).
Het aandeel van de Ned. Hervormden,
dat in 1947 nog 63,4% bedroeg, liep
terug tot het hiervoor reeds genoemde
percentage van 57,9. Het aandeel van
de onkerkelijken steeg van 11,5 tot
18,0%.
Het opvallende van Den Hoorn is
dat daar het aandeel van de onkerke
lijken is afgenomen van 13,5% in 1947
tot 10,0% in 1960. De Ned. Hervormden
blijven vrijwel gelijk (49,5 - 48,4%).
Gereformeerden 1,8 - 0,4%. Overige
kerkgenootschappen 10,8 - 9,5%. De
Rooms-Katholieken stijgen van 24,4 tot
31,7%.
De veranderingen in Den Burg stem-
GRONDVERKOOP OP
INDUSTRIETERREIN
De agenda van de raad is weer aan
gevuld met enkele punten, die zullen
worden behandeld op de vergadering
van donderdag a.s. De heer J. W. B.
van der Meer, Binnenburg, wordt eige
naar van 1038 m2 grond op het in
dustrieterrein te Den Burg voor de
som van 7006,50.
CANDIDAAT GESTELD
Voor de benoeming van directeur
Vétérinair-Hygiënische Dienst worden
aanbevolen de heer H, Th. Nieuwen-
huijsen te Ingen en mej. E. F. Kleijn te
Schoonebeek.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Donderdag 19 oktober wordt er
Zusterkring te Den Burg gehouden.
SCHIETOEFENINGEN OP HET WAD
Op woensdag, 18 oktober, en donder
dag, 19 oktober, zal Hms. „Overijsel"
schietoefeningen houden. Geschoten
wordt vanuit de haven van Den Helder
in de richting van het wad. Een veilig
heidsschip is aanwezig.
HERVORMDE ZONDAGSSCHOOL
DE KOOG
Zondag zal in De Koog een oogst-
dankdienst worden gehouden. De kin
deren van de zondagsschool worden om
tien uur in de kerk verwacht. Misschien
willen de ouders de kinderen hier even
aan herinneren?
WEEKAGENDA VAN DE STICHTING
CULTUREEL WERK TEXEL
Donderdag 19 oktober
Den Burg, Casino, 7.30 uur. Openbare
les muziekschool, klasse A II en B I.
Reeds meerdere malen werd in de
raad gesproken over de wenselijkheid
het vastrechttarief van de N.V. Texelse
Electriciteitsmaatschappij in zoverre te
herzien, dat voor de afnemers met klei
ne woningen een wat gunstiger regeling
zou ontstaan. Deze afnemers verbrui
ken als regel slechts een geringe hoe
veelheid stroom, hetgeen tot gevolg
heeft dat hun gemiddelde kWh-prijs
waarmede bedoeld wordt de totale
elektriciteitsrekening gedeeld door het
verbruikte aantal kWh's hoog ligt.
Ten einde de gemeenteraad en de
Raad van Commissarissen van de
T.E.M. beter inzicht te verschaffen in
deze materie, heeft de directeur, de
heer B. Kleijnhuis, een overzicht sa
mengesteld, waarbij het nieuw-ge-
noemde vastrecht moet worden be
schouwd als een mogelijkheid, welke
gesteld wordt om uiteindelijk te komen
tot de beantwoording van de vraag op
welke wijze een definitief voorstel
moet worden geformuleerd.
Aangezien de directie de opdracht
had er van uit te gaan dat haar aan
bevelingen van het bedrijf geen al te
groot financieel offer zouden mogen
van der Meer, Binnenburg, wordt eige-
vragen. Het voorstel luidt om 1 jan.
1962 het vastrechttarief voor afnemers
met 2, 3 en 4 vertrekken te verlagen
met respectievelijk ƒ11,ƒ11,en
ƒ9.een maatregel welke het bedrijf
ƒ11.446,per jaar zal gaan kosten.
De raad van commissarissen heeft
zich in zijn vergadering van 29 septem
ber j.l. na ampele bespreking met dit
voorstel verenigd. Uitvoerig is daarbij
stilgestaan bij de vraag of het niet
wenselijk zou zijn ook een verlaging
van ƒ7,en ƒ5,voor woningen met
5 en 6 vertrekken door te voeren. In
principe werd deze vraag wel bevesti
gend beantwoord. Een dergelijke ver
derstrekkende maatregel zou de exploi
tatie echter met ƒ19.166,per jaar be
lasten. Het werd, gezien tegen de
achtergrond van het huidige investe
ringsprogramma van het bedrijf, mo
menteel niet verantwoord geacht zo
ver met de verlaging te gaan. Wel
werd gesteld dat het huidige voorstel
als een eerste fase moet worden ge
zien en dat de woningen met 5 en 6
vertrekken bij een toekomstige verla
ging opnieuw in de beschouwingen be
trokken moeten worden.
Voor de Stichting Kunstkring Texel
heeft zaterdagavond in Casino de to
neelgroep „Centrum" het spel ge
bracht van Erwin Sylvanus „Korczak
en de kinderen".
De zaal was flink bezet, mede door
dat er een groep leerlingen van de
H.B.S. en de U.L.O. aanwezig was. Het
verwondert ons steeds weer dat er van
de avonden van de Kunstkring zo
weinig eilandbewoners profiteren.
Want de aanwezigen hebben geprofi
teerd van prachtig toneelspel.
De inhoud van het stuk is treffend.
Een Joods kinderarts is het hoofd van
een weeshuis in het ghetto van War
schau tijdens de Duitse bezetting. In
het weeshuis vinden 67 kinderen onder
dak, die door zijn hulp steeds gered
zijn van de hongerdood. Hij krijgt een
bevel de kinderen af te leveren aan de
deur van de gaskamer. Als hij het
rustig weet te doen zal hij zelf wor
den gespaard. Hij kan de kinderen niet
voorliegen en besluit dan zelf mee te
gaan tot het eindetot het aller
laatste
Het was een spel zonder décor en
zonder requisieten, alleen een uitste
kende verlichting. De schrijver, een
jonge Duitse toneelschrijver, heeft het
stuk niet „afgerond", heeft geen „op
lossing" gegeven. Ongetwijfeld hebben
de bezoekers de afgelopen dagen ge
dacht aan de inhoud.
De volgende bijeenkomst van de
Kunstkring zal zijn op dinsdag 7 no
vember a.s. Het Nederlands Kamerkoor
o.l.v. Felix de Nobel zal dan optreden
in de Ned. Hervormde kerk te Den
Burg.
Leden van de Vereniging voor
Vrienden van het Paard hebben vrij
dagavond besloten om a.s. vrijdag te
starten met de Paardenbeoordelings
cursus. Voor deze vergadering die ge
houden werd in hotel „De Lindeboom-
Texel" was de belangstelling redelijk.
In zijn openingswoord richtte de
voorzitter, de heer Joh. C. Roeper, een
speciaal woord tot de heren Biesheu
vel en Ripping. Het verheugde hem dat
ook weer verschillende damesleden ter
vergadering waren gekomen. Hij be
sprak hierna in het kort de werkzaam-
men door de grote concentratie van de
bevolking aldaar het beste overeen met
de veranderingen die voor de gehele
eilandbevolking werden geconstateerd.
Het aandeel van de R.K. neemt iets
toe i(32,7 - 33,8%), de N.H. lopen iets
terug (29,8% - 27.0%); de Gerefor
meerden stijgen van 3,8 tot 5,6%; de
overige kerkgenootschappen dalen van
14,5 tot 12,2%, terwijl de onkerkelijken
weer toenemen (19,4% tot 21,4%).
Bovenstaande cijfers hebben steeds
betrekking op mannen en vrouwen te
zamen. In het algemeen zijn de vrou
wen minder onkerkelijk dan de man
nen. Bij de onkerkelijken worden dan
ook 221 mannen meer aangetroffen dan
vrouwen. Dit mannenoverschot is aan
merkelijk groter dan het mannenover
schot op de gehele bevolking. Dat be
draagt slechts 84. Het extra overschot
onder de onkerkelijken wordt veroor
zaakt door een „tekort" aan mannen bij
de Ned. Hervormden, Gereformeerden
en overige kerkgenootschappen van
resp. 52, 42 en 50. De R.K. maken hier
op een uitzondering. Deze hebben ook
een overschot aan mannen, nl. 7.
De bevolking van de dorpen van Texel, zomede van het gehele eiland naar
kerkelijke gezindte in 1960 (verhoudingscijfers):
Kerkelijke
Den
De
De
Den
De
Geheel
gezindte
Burg
Koog
O'end
Waal
O'schild
Hoorn
C'dorp
Texel
R.K.
33.8
10.3
7.7
41.6
17.6
31.7
17.8
28.2
Ned. Herv.
27.0
44.8
31.6
32.8
34.9
48.4
57.9
33,8
Geref.
5.6
4.7
40.8
0.4
2.9
0.4
1.9
8.7
Overige
kerk. gez.
12.2
11.5
8.4
9.9
7.7
9.5
4.4
9.9
Geen
kerk. gez.
21.4
28.7
11.5
15.3
36.9
10.0
18.0
19.4
heden van de vereniging van de laatste
maanden.
Vermoedelijk zal de tweede of derde
zaterdag in januari de jaarlijkse feest
avond worden gehouden. Welk gezel
schap er komt was nog niet bekend,
wel zal de avond een zelfde karakter
hebben als vorig jaar.
Volgend jaar zal het concours wor
den gehouden op 21 juli. Een vast pro
gramma is nog niet opgemaakt, maar
leden zijn in de gelegenheid om nieuwe
ideeën naar voren te brengen. Tevens
zal dan weer de keuring worden ge
houden. Ditmaal ook voor trekpaarden.
De voorzitter deelde tevens mee, dat
de statuten de koninklijke goedkeuring
hebben ontvangen.
De leden kregen de gelegenheid vra
gen te stellen over het gehouden con-
cours-hippique. Het was de heer Bies
heuvel, die aandrong op het handhaven
van het nummer oude wagens en
klederdracht. Hij meende, dat de ver
eniging met een dergelijk nummer op
de goede weg was. Een volgend voor
stel van de heer Biesheuvel was om
via de Waddenruiters andere ruiter-
verenigingen uit te nodigen enige da
gen op Texel door te brengen.
Tijdens het gehouden concours was
een klein oponthoud ontstaan toen het
nummer van de Waddenruiters moest
beginnen. De hindemissen moesten
worden geplaatst en dit vergde enige
tijd. Elders is het zo dat de hindernis
sen tijdens het gehele concours op het
terrein zijn opgesteld. De heer Ripping
was van mening dat het niet anders
hoort en dat de tuigpaarden er zelfs
beter door voor de dag komen. Ook dit
punt zal nader worden bezien.
Vrijdag eerste les
De heer Biesheuvel besprak vervol
gens het doel van de te houden cursus
Paardenbeoordeling. Het verheugde
hem dat er reeds diverse leden zich
hadden aangemeld. De voorzitter deel
de aan het eind van de vergadering
mee dat a.s. vnjdag de eerste les zal
plaats vinden om 1 uur op het land
van de heer J. de Graaf, De Westen.
De cursus zal bestaan uit vijf maal
2 uur en zal steeds op een ander be
drijf worden gehouden. Tijdens iedere
les worden drie paarden beoordeeld.
Ook de dames zullen aan deze lessen
deelnemen. De lessen worden gegeven
door de heren W. Spoelstra en P.
Ripping, hoofdassistenten van het
Rijksconsulentschap voor de Paarden
fokkerij.
De heer Spoelstra zal vanaf „Signa
lement" tot en met de „Draf" behande
len en de heer Ripping begint bij het
„Optuigen". Aan deze cursus kan door
een ieder worden deelgenomen.
Met een hartelijk dankwoord tot de
beide sprekers en de aanwezige leden
besloot de heer Roeper de vergadering.
