9
roen wa
in het
Barry de Graaf en zijn
verdere verkenningen
Texelaar in Nieuw Guinea
Merendeel van middelbare
schooljeugd gaat studeren
i.
DINSDAG 31 JULI 1962
TEXELSE
75e JAARGANG No. 7680
COURANT
Uitgave N.V. v.h. Langeveld de RooQ
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Bnrg, Texel - Postbus II - Tel. 2058
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,40 p. kwart.
25 ct. incasso. Advertenties: familieberichten
12 ct p. mm.; andere advert 10 ct p. mm.
II
„Dat is versierd, zeg", luidden de
meeste reacties van onze collega's toen
we hun vertelden dat het door tussen
komst van een kennis mogelijk voor ons
was een week in Manokwari door te
brengen Gratis per Kroonduif reizen
was er ditmaal niet b-j We hebben
daarom een beroep gedaan op onze
eigen luchtmacht en zijn er in geslaagd
mee te vliegen met een der transport-
dakota's. Een onzekere factor vormde
hei feit, dat we ook nog eens terug
moesten Speciaal ophalen was natuur
lijk met mogelijk, we moesten van een
bestaande vlucht gebruik maken. Dat
werd mogelijk toen met Koninginnedag
het Papoea vrijwilligerskorps naar Hol-
landia moest worden overgevlogen om
daar deel te nemen aan een parade. Op
die manier was zowel de heen- als de
terugreis verzekerd en daags voor
Koninginnedag vertrokken we. Mano
kwari ligt minder ver van Biak verwij
derd dan Hollandia, het is net een
uurtje vliegen Halverwege vlieg je
over het eiland Noemfoer, een soort
atol met een groot binnenwater vol
mangrovebossen.
Zoals Hollandia aan het Cycloopge
bergte ligt en daardoor een verafgele
gen vliegveld heeft, zo heeft ook
Manokwari een strip welke ruim 20
kilometer van het stadje ligt verwij
derd. Hier is het Arfak gebergte de
schuld. Manokwari ligt aan de Doré-
baai, een fantastisch mooi water De
stad zelf is de oudste nederzetting in
Nieuw Guinea en dat is goed te zien.
Hier hangt in de straatjes, waar het
geurt naar knoflook en specerijen, nog
de sfeer van het oude Indië. Het is er
gezellig en hier wordt gelééfd. Het me
rendeel der bewoners bestaat uit In
dische Nederlanders waarvan er velen
indertijd zijn uitgeweken en die hier
een nieuw bestaan hebben gezocht.
Rondom de stad vindt men vele onder
nemingen waar bananen en andere tro
pische vruchten worden gekweekt. In
de stad zijn veel „eethuisjes" en toko's.
Een nijvere plaats waar jammer genoeg
reeds de verschijnselen zijn op te mer
ken die in Hollandia zo sterk naar vo
ren komen. De bevolking is vriendelijk
en voorkomend maar ongerust over de
jongste ontwikkeling. Maar dat neemt
nog niet weg dat het in Manokwari
goed leven en werken is. Er is zelfs
snige industrie: een scheepswerf en een
houtzagerij, die heel Nieuw Guinea van
een uitstekende houtsoort voorziet, het
jzerhout. Een bepaald huistype in
Nieuw-Guinea dat geheel van dit hout
s gemaakt wordt zelfs Manokwari-keet
genoemd!
Wij konden voor een week onze in-
:rek nemen in een leegstaand huis dat
iet bezit was van een kennis Eetgerei,
veldbedden etc. hadden we zelf meege
nomen en zodoende konden we het aar
dig redden. Voor het eten moesten we
zelf zorgen Dat leverde geen moeilijk
heden op, want we konden goed terecht
in een der vele eethuisjes die Mano
kwari rijk is.
Manokwari is de laatste tijd bekend
geworden doordat het Papoea Vrijwil
ligers Korps er is gevestigd. Het PVK
bestaat ruim een jaar en heeft zijn
waarde nu reeds bewezen bij de infil-
trantenbestnjding van de laatste tijd.
Natuurlijk hebben we een bezoek ge
bracht aan de nieuw gebouwde kazerne
te Arfai, dicht bij Manokwari. Het is
fantastisch om te zien hoe serieus deze
autochtonen hun taak opvatten. Hoewel
zij uit alle bevolkingsgroepen (papoea's)
voortkomen, zowel van Biak als uit de
Baliemvallei en de Zuidkust vormen zij
ondanks deze ontwikkelingsverschillen
toch een zeer homogene groep met een
uitstekende teamgeest. Alles staat on
der leiding van een blank kader. Dit
kader is voortgekomen uit de verschil
lende Nederlandse krijgsmachtdelen.
De PVK'ers worden door hun familie
leden met de meeste achting behandeld
en het is begrijpelijk dat over heel
Nieuw Guinea een enorme belangstel
ling voor dit korps bestaat. Bijna iedere
jonge Papoea wil graag bij het PVK,
maar de eisen zijn streng en de lege
ringsmogelijkheden laten nog niet toe
dat het koros op dit moment zeer sterk
wordt uitgebreid Toen wij de kazernes
bezochten was een groot deel van de
Papoea's niet aanwezig. Die waren naar
Hollandia vertrokken voor het Konin-
ginnedefilé. Het groepje dat wij hebben
zien marcheren, exerceren en werken
op de stormbaan vormde de minder
heid, maar zelden hebben wij zulk een
behendigheid en discipline gezien. Het
is de bedoeling dat de PVK-ers in de
toekomst zelf de verdediging van hun
land op zich nemen en wij hebben er
het volste vertrouwen in.
De volgende dag was het Koningin
nedag Dit wordt in Manokwari als
vanouds op grootse wijze gevierd. Er is
een pasar-malam (avond-markt), die
eigenlijk meer een soort kermis is, want
een draai- zweefmolen met een schiet
en gooitent ontbreken niet. Waar we op
gehoopt hadden, gebeurde. Ter gelegen
heid van Koninginnedag kwamen uit
hefeArfakgebergte de primitieve Arfak-
kers naar beneden, 't Is fantastisch om
deze practisch naakte mensen door de
straten van Manokwari te zien gaan
met hun onafscheidelijke pijl en boog
en parang (kapmes). Vrouw en kinderen
hebben ze meegenomen en het hele fa
milieleven blijft voortgang vinden op
een open grasveldje in de omgeving van
de stad De vrouwen zijn in feestkledij;
ze zijn gehuld in grote rode sarongs en
volbehangen met kralen en banden De
mannen dragen rond hun hoofd een
kralenkrans en zijn vaak gesierd met
de veren van de paradijsvogel. De kin
deren, die in een grote kolonie door el
kaar krioelen, hebben weinig te bie
den. Ze hebben niets aan of op. Het
blijkt goed mogelijk om de vriendschap
en waardering van deze mensen te win
nen zelfs bij de'vrouwen. Het blikje
sigaretten (zie foto) doet wonderen en
op een gegeven moment is een der Ar-
fakkers zo spontaan om ons zijn pijl en
boog cadeau te geven. Neen, hij wilde
helemaal geen geld hebben. We hebben
hem ons blikje sigaretten maar gege
ven. De pijl en boog zal ik als een
herinnering aan deze mensen meene
men naar huis. Het volk van Mano
kwari is actief. Dat bleek uit de uitge
breide volksfeesten, die ter gelegenheid
van koninginnedag werden gehouden.
Toch verklaarde een der omstanders
ons dat het lang met meer zo was als
de vorige jaren Ook hier trekken de
mensen weg. Dat merkten we de vol
gende dagen toen we de omgeving een
beetje gingen verkennen. Men treft zeer
veel lege huizen aan. Meestal met een
bordje: Te koop, te bevragen etc We
informeerden eens naar de prijs. Deze
was ongelooflijk laag, in sommige ge
vallen J 350,of ƒ400,En dat zijn
huizen met vier kamers, elektriciteit,
waterleiding, douche enzovoort! Huizen
genoeg in Manokwari dus, maar steeds
minder mensen. Hier is het wel extra
tragisch, want het betreft hier veelal
Indische Nederlanders, die na de be-
stuursoverdracht uit Indonesië zijn ge
vlucht en hier een nieuw bestaan zijn
begonnen, nadat ze hun hele bezit in
Indonesië hebben moeten achterlaten.
Nu moeten ze weer vluchten menen
ze en laten wéér hun bezit achter of
verkopen het ver beneden de waarde.
Wat men in Manokwari Soekarno
naar het hoofd slingert zal ik maar niet
neerschrijven. Men haat de Indonesiërs,
die hun leven gedeeltelijk ondragelijk
hebben gemaakt en nu weer de rust
dreigen te verstoren.
Het waren interessante dagen die we
in Manokwari hebben doorgebracht.
Een dag later dan was afgesproken
kwam onze luchtmachtdakota z'n pas
sagiers weer ophalen en konden we op
een leerrijke en boeiende onderneming
terugzien.
Naar de Zuidkust
Bij Hollandia en Manokwari is het
niet gebleven. Vlak nadat daar het eer
ste Nederlandse slachtoffer was geval
len in de strijd tegen de Indonesische
parachutisten, kreeg ik de kans om mee
te vliegen naar Kaimana aan de zuid
kust. Weer was hét mogelijk gebruik te
maken van een Dakota, die ons via de
Geelvinckbaai en de „hals" van de
vogelkop naar de zuidkust bracht. Het
gebied is bergachtig en de lagere ge
deelten moerassig. Dat is zelfs vanuit de
lucht goed te zien. In dit gebied wer
den de Indonesische para's afgeworpen,
temidden van de afgrijselijke jungle.
Boven deze bossen werden ook onlangs
de pamfletten afgeworpen door Neder
landse vliegtuigen, waarin een oproep
tot overgave staat en een garantie voor
goede behandeling, rust en kleding. De
pamfletten hebben inmiddels hun nut
bewezen. De door de omstandigheden
uitgehongerde para's gaven zich over
Op het vliegveld van Kaimana sprak
ik met de daar gelegerde militairen. Zo
juist was een, patrouille uit de jungle
teruggekeerd De stemming onder deze
jongens is verwonderlijk goed. Ondanks
de zeer moeilijke omstandigheden
waaronder geleefd en gewerkt moet
worden en ondanks het feit dat letter-
Harry de Graaf omringd door vele zwarte vrienden
Om de stormachtige ontwikkeling op
verschillende gebieden van bedrijfs
leven en onderwijs te kunnen bijhouden
is het van belang te beschikken over
een toenemend aantal afgestudeerden
van univensteiten en hogescholen. Het
is daarom noodzakelijk na te gaan 'hoe_
velen zich jaarlijks voor een studie aan
een universiteit laten inschrijven.
Dit cijfer wint aan betekenis indien
men bovendien nog weet hoevelen er op
grond van hun diploma's (h.b.s. en gym
nasium) aan een universiteit mogen
gaan studeren. Het verband tussen
beide groepen degenen die gaan
lijk alles wordt geeist van geest en
-lichaam is het moreel fantastisch. Zo
sterk zelfs dat een der jongens mij ver
zekerde het niet eens zo geweldig te
vinden dat hij binnenkort met „repat"
ging Dat bleek ook het geval te zijn
met enkele militairen die we op terug
weg mee naar Biak namen omdat zij de
volgende dag naar Nederland zouden
vertrekken. Och, ze vonden het natuur
lijk wel leuk om weer eens naar huis
te gaan, maar ze hadden liever hun
werkzaamheden afgemaakt en samen
met de anderen waarmee ze zo ver
knocht waren geraakt, naar huis ge
gaan. Maar dat is jammergenoeg niet
mogelijk; de aan- en afvoer geschiedt
niet met grote troepen tegelijk. Ik heb
er een lesje mee kunnen doen. Bij ons
op de „Keerkring" is de verstandhou
ding jegens elkaar bepaald minder goed
ondanks dat de luchtmachters voorlopig
nog ver van alle strijdgewoel zijn ver
wijderd en eigenlijk niets te klagen
hebben. Maar het zal wel juist de toe
stand zijn die de mensen dichter bij el
kaar brengt!
Enfin, voor de zoveelste keer landden
we veilig op Biak en voegden ons weer
in de sleur van alledag. Wat zeg ik?
Sleur? Neen, hel leven is nooit een
sleur in Nieuw Guinea Elke dag kan
weer ander avontuur brengen. Daar
kun je het beste zelf voor zorgen en hij
die er in slaagt zich voortdurend bezig
te houden is een gelukkig mens en kan
als hij eenmaal weer in Nederland zit
en daar wél deelneemt aan 'n sleur deze
draaglijk maken door zich te koesteren
met de herinneringen die in dit land
zijn opgedaan.
De andere Texelaars
Kon ik de vorige maal uitvoerig ver
tellen over onze belevenissen met de
heren Berkenbosch en Rijkelijkhuizen,
thans hebben anderen hun plaatsen in
genomen. Berkenbosch zit alweer ruim
4 maanden in Holland en de heer Rij
kelijkhuizen heeft in verband met de
toenemende onrust in dit land besloten
zijn gezin niet te laten overkomen en
is vorige maand naar Holland vertrok
ken.
Met de torpedobootjager „Limburg"
kwamen Aad Smit uit Den Burg en
Vlugt uit Den Hoorn naar Nieuw Gui
nea. De ontmoeting aan boord van Hr.
Ms, Limburg heeft al een tijdje geleden
plaatsgevonden. Sindsdien patrouilleert
het schip in de Radja Ampat archipel
en doet Biak zelden aan. Bij de Marine
Luchtvaart Dienst is sedert enkele
maanden bij de brandweer ingedeeld
een zoon van KI Heerschap. Het bevalt
hem uitstekend op Biak en hij heeft
een prettige werkkring. Tenslotte arri
veerde hier met de onderzeeboot „Zee
leeuw" Jaap Voorthuizen uit Eierland.
Ook hij is voor ons onbereikbaar van
wege die patrouillediensten „ergens" in
de wateren rond Nieuw Guinea.
Jan Boon uit De Cocksdorp is het nog
steeds niet eens met de drie maanden
extra die hij er heeft bijgehad. Anders
had hij op dit moment op Texel gezeten;
nu zit hij naast me en ergert zich aan
de manier waarop ik alles probeer op
te hemelen Maar ook hij zal zijn
tijd wel doorkomen; ook al gaat hij
veertien dagen later naar Nederland
dan schrijver dezes, n.l. 10 september
a.s. Dan heeft hij vijftien maanden in
Nieuw Guinea gezeten, voorwaar geen
„baby-term"!
Mag ik dan sluiten met de groeten
voor alle Texelaars vanuit dit veelbe
sproken tropenland.
HARRY DE GRAAF,
rnr. 41 01 23 120
Luchtmacht
Napo 5500 UTRECHT-STATION
Baby-term is de uitdrukking voor
een term (verblijfsduur) van minder
dan 12 maanden. Omdat de meeste
jongens langer moeten dienen dan een
jaar worden de „baby-termers" meer
voor vakantiegangers aangezien!
studeren en degenen die op grond van
hun vooropleiding zouden kunnen gaan
studeren wordt op gezette tijden
onderzocht.
Bij deze onderzoekingen wordt het
land behalve in zijn geheel ook in zijn
sociale- en geografische onderdelen be
schouwd. Daarmede wordt de mogelijk
heid geboden verschillen tussen diverse
delen van het land te leren kennen.
Bekend is dat van de gediplomeerde
h.b.s.- en gymnasiumleerlingen in de
drie westelijke provincies er naar ver
houding meer naar een universiteit
gaan dan uit andere provincies. Evenzo
steken de steden ver boven de platte
landsgemeenten uit.
Uit de laatste onderzoekingen (C.B.S.:
Overgang v.h.m.o. - hoger onderwijs,
regionaal bezien 1957-1959 [1962]) blijkt
dat de plattelandsgemeenten hun aan
vankelijke achterstand met betrekking
tot het aantal h.b.s - en gymnasium-
diplomabezitters dat gaat' studeren,
sterk inlopen.
In de periode 1954-1956 ging in de
plattelandsgemeenten 52% van de be
zitters van het diploma h.b.s. b en gym
nasium b studeren, in de jaren 1957-
1959: 61% Voor de industriesteden nam
dit overgangspercentage (overgang naar
de universiteit) toe van 55 tot 60, voor
de verzorgende steden en forensenge
meenten van 57 tot 64
Voor de lezers van ons blad zal het
interessant zijn te vernemen hoe de
overgangspercentages voor Texel lig
gen.
Percentages voor Texel
In de jaren 1957-1959 behaalden 12
mannelijke leerlingen van gymnasium
en h.b.s., woonachtig op Texel, hun b-
diploma. Daarvan gingen er 7 of 58%
(1954-1956: 44%, 4 van de 9) naar een
universiteit of hogeschool. Voor de
gemeenten Wieringen en Wieringer-
meer tezamen bedroeg het overeen
komstige percentage voor 1957-1959
niet minder dan 77 (14 van de 18) (1954-
1956: 67%; 6 van de 9) voor de ge
meente Den Helder 1957-1959: 34%
(1954-1956; 61%).
Voor de vrouwelijke leerlingen van
Texel bedroeg voor de jaren 1957-1959
het percentage dat naar het weten
schappelijk onderwijs ging (met oplei
ding h.b.s - en gymnasium-b) 33% (1
van de 3); voor Wieringen en Wierin-
germeer 75% (3 van de 4), voor Den
Helder 16%.
In het kader van deze onderzoekingen
is bovendien nagegaan hoe de verhou
ding is tussen het aantal gediplomeer
den van h.b.s.-a en b en van gymnasium
a en b en het totaal aantal 18-20-
jarigen. Op deze wijze krijgt men enig
inzicht of uit een bepaald gebied in ver
gelijking met andere gebieden veel of
weinig h.b.s.- en gymnasiumdiploma's
komen.
Het blijkt dat Texel als plattelands
gemeente niet slecht afsteekt bij Den
Helder (industrieel en verzorgingscen
trum). Het verschil met Wieringen en
Wieringermeer is in verband met de
grote overeenkomst in economische en
sociale structuur niet zo groot. (Hier
voor werd evenwel geconstateerd, dat
uit dit gebied relatief aanmerkelijk
meer h.b.s.- en gymnasiumleerlingen
gaan studeren.
Gunstig steekt Texel af bij de even
eens overwegend agrarische gebieden
van Zuid- en Noord-Beveland, Gronin
ger bouwstreek en Friese bouwstreek.
Onderstaand overzicht heeft alleen
betrekking op de mannen:
Diplomabezitters h.b.s. en gymnasium
1957-1959 in van de 18-20-jarige
bevolking:
Texel 8,2
Wieringen/Wieringermeer 7,0
Den Helder 7,3
Zaanstreek 6,3
Zuid- en Noord-Beveland 6,1
Groninger Bouwstreek 5,5
Friese Bouwstreek 5,4
Verwacht mag worden dat in volgen
de onderzoekingen de positie van Texel,
door de stimulans van de nu ter plaatse
gevestigde h.b.s., nog gunstiger zal zijn.
HOOG WATER
Hoog water ter rede van Oudeschild:
31 juli 8.35 en 21.10; 1 aug. 9.21 en 21.52;
2 aug. 9.58 en 22.28; 3 aug. 10.30 on 22.57;
4 aug. 10.59 en 23.37.
Aan het strand ongeveer eon uur eerder
hoog water.