Cjroen 'warL-Jexels in het harL
„Vertelsels over
In september première van TESO's nieuwe
Texelfilm in kleuren
Texel heeft ook nog andere
zomergasten
Een nieuwe motor voor de TEM
Opnamen bij dc Slufter. Aan de camera
Reinier Meijer met assistent en zoon. Achter
het stuur de immer actieve Gerrit de Haan.
Foto's Ellen Marion Meijer
Het is een grote verdienste van
het echter Meijer, dat de film
„Vertelsels over Texel" niet in
eerste aanleg een film is gewor
den, die het accent legt op het
strandtoerisme in het topseizoen.
De film is, indien de kansen
worden benut een prachtig mid
del om Texel te propageren als
vakantie-eiland voor mei, juni en
september.
Het „leitmotiv' is geweest:
Texel is mooi in alle seizoenen. En
wie zal dat tegenspreken?
Het maken van een film is zo
hebben wij ervaren als een gang
naar Canossa. Het is een karwei met
eindeloze spanning, met tegenslagen en
desillusies. Maar soms met grote ver
rassingen, als blijkt hoe mooi een scène
is uitgevallen.
In de Haagse studio van Bob Kom
mer hebben wij dezer dagen de na-
montage en eindcontrole van de film
bijgewoond. Dan gaat het om de vraag
of „de film zit" en of „het geluid syn
chroon is"?
Aan sommige scènes is het geluid van
vijf banden toegevoegd: b.v. muziek,
geruis van de zee, meeuwengekrijs, an
dere vogelgeluiden, het wegsterven van
het geluid van een combine en het aan-
ronken van een scooter.
Het is begrijpelijk dat onder derge
lijke omstandigheden de cineast Reinier
Meijer als het ware met zijn ogen aan
het propectiescherm is gekleefd, en dat
zijn oren tot het uiterste gespannen zijn.
Maar nu is de film klaar, en er kan
gedraaid worden.
Het is niet de bedoeling hier reeds
een recensie van de film te geven.
Hoogstens enkele algemene opmerkin
gen. De film „Vertelsels over Texel"
geeft het eiland in zijn eindeloze rust
en intieme beslotenheid. Dat wordt on
derstreept door de muziek van de jonge
componist Léon van Eijck, waarin soms
duidelijk het motief van het liedje van
mevrouw Craanen hoorbaar is: „Texel,
mijn Texel, wat ben je toch mooi.
De tekst, spaarzaam over de film
verdeeld om schoolmeesterachtigheid
te voorkomen, wordt gesproken door de
poppespeler Guido van Deth, die een
warme ingekunstelde natuurstem heeft.
Soms wordt hij afgewisseld door een
jongensstem. Veel belangrijker dan de
gesproken tekst is de natuurlijkheid
van de geluiden, die bij het opnemen
van de beelden direct op de band zijn
vastgelegd. Men hoort de kooplui op de
lammerenmarkt loven en bieden, men
hoort hoe de jury op de paardensport
dag de ingezonden dieren beoordeelt,
DINSDAG 21 AUGUSTUS 1962
75e JAARGANG No. 7686-
Uitgave N.V. r.b. Langeveld de RooQ
Boek-, Kantoorboek- en Fotohandel
Handelsdrukkerij
Den Burg, Texel - Postbus 11 - Tel. 2058
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,40 p. kwartI
4- 25 ct incasso. Advertenties: familieberichten
12 ct p. mm.; andere advert. 10 ct p. mm. I
«O ij
Het is jammer, dat vele mensen de rijkdom om hen heen nog niet ten volle(
zien. Jammer, omdat al die tentoongestelde pracht in de Natuur zich toch zo
gemakkelijk laat benaderen. Er is meer op dit gebied te zien en te onder
zoeken, dat wij hierover bijkans een mensenleven of langer nodig hebben.
Texel is het eiland waar nog veel meer te zien is als in verschillende land_
streken tesamen. Dit eiland, dit grote natuurreservaat, is nog een der schoonste
gedeelten van Nederland. En een ieder die hier de natuur zoekt, zal zeker en-,
thousiast daar het volgend jaar weer terugkomen.
Men staat soms door een enkel toeval
ineens temidden van de rijke Natuur.
Op een wandeling door de polders wor
den we opeens geboeid door een vlin
der, die op rondreis is langs de ver
schillende bloemen. We volgen de vlin
der even en passeren zo de verschil
lende planten die trots hun bloem
kelkjes aan ons tonen.
Dan opeens schiet er een zwaluw
voorbij. Een ogenblik slechts dan keert
hij zich, vliegt laag langs de sloot en
verschillende insecten zijn z'n voedsel
geworden. Steeds is het een genot om
deze behendige vogel in onze nabijheid
te zien.
Ieder jaar weer hebben we met ver
wachting naar de zwaluw uitgezien
omdat deze ons dichter tot de zomer
brengt. Ook al weten we dat één zo'n
enkele vogel nog geen zomer kan ga
randeren. Dat is in ieder geval ook dit
jaar weer gebleken, al moet het gezegd,
dat de zwaluwen hun goede wil hebben
getoond en al vroeg in het voorjaar acte
de presence hebben gegeven.
De boerenzwaluwen zijn de eersten,
die onze grenzen passeren, de huiszwa
luwen komen een weinig later.
En wanneer beide soorten door hun
vliegkunsten ons soms sprakeloos doen
staan, begint voor velen de moeilijkheid
pas om de soorten van elkaar te onder
scheiden. Zo echter niet bij de boer,
die zo z'n eigen zwaluwen voor een jaar
onderdak verleent. Altijd ontdekken de
boerenzwaluwen wel ergens een kapot
ruitje dat hun toegang verschaft tot het
kippenhok of de koestal.
Als men de boerenzwaluw, met de
diepgevorkte staart en die donker ros
sige keel bezig ziet om zijn nest in
orde te maken, lijkt zijn aanwezigheid
de gewoonste zaak van de wereld. Nau
welijks kan men zich dan voorstellen
welk een lange reis deze vogel moest
afleggen om naar zijn broedplaats te
komen.
Vanuit Centraal- Zuid-Afrika kwa
men deze vogels om met een feilloos
instinct terug te keren naar de plaats
waar zij ook het jaar daarvoor pleister
den of wellicht het nest verlieten.
In vroeger jaren dacht men dat deze
vogels geluk brachten. Maar hoewel we
de bijgedachten van de primitieven
men hoort de jool bij de strijd om de
man en de vrouw etc.
Met VERTELSELS OVER TEXEL
heeft het echtpaar Meijer de bedoeling
al datgene, waarom wij van het eiland
houden, bijeen te brengen en speels aan
elkaar te dichten. Met de bedoeling om
de Texelaar na het zien van de film te
doen zeggen: „Ja, zó is mijn eiland".
Om de gast te doen zeggen: „Ik heb nog
lang niet alles gezien".
En om de eventuele toekomstige gast
te doen zeggen: „Dat moet een prachtig
eiland zijn. Daar wil ik naar toe".
G. H. F.
voorgoed de rug toekeren, blijven we
het toch als een hoge eer beschouwen )fl
dat deze nuttige vogels elk jaar weer' i3
bij ons terugkomen.
Sterk verminderen
Het is evenwel triest om de zwaluwen
op de waslijst te zien staan van vogel-9
soorten, die sterk in aantal verminde- ;J
ren. Want niet overal ziet men dezej
mooie vogel als een steeds terugkerende! '-j
vriend. Immers staan b.v. in Italië de.
netten gespannen, waarin vele kleinere J IJ
vogels in de trektijd verstrikt raken en j
mensenhanden een abrupt einde maken.
aan dat nog lang niet uitgeleefde
vogelleven. Er zijn bovendien nog veel
insectenbestrijdingsmiddelen, die de li
zwaluwen onmogelijk kunnen verdra
gen en hun levensduur bekorten. Want
de zwaluw leeft van allerlei vliegen- en
muggensoorten. Ge moet maar eens op
letten hoe ijverig ze zijn. En dit begint V
dan al meteen na hun lange reis die ze
aflegden. Dan wordt klei aangesleept ..lï?
en de fundamenten voor de woning
worden gelegd. Het uitstekende plankje Jj
groeit zo langzamerhand uit tot het
nest. Steunplankjes worden door deze ;J?
vogels geapricieerd en degene, die deze jï
natuurlijke insectenbestrijders wil
aantrekken, doet er goed aan er eens jiji
een enkele in de schuur of in het kip-
penhok te maken.
Huiszwaluwen hebben veel overeen-
komst met hun familieleden van het
platteland. Hoewel het nest op de-U}
zelfde wijze ontstaat, wordt de vorm
half bolvormig. Dit om de weersinvloe-
den buiten te sluiten. De huiszwaluwen
komen iets later in ons land aan. En
nu merken we een duidelijk verschil op
met de beide soorten. Dan moet ge eens
letten op de staart, die bij de boeren-
zwaluw veel dieper ingesneden is als
bij de huiszwaluw. De huiszwaluw
heeft een witte stuitvlek en witte on-
derdelen en is iets kleiner dan zijn ;t
soortgenoot.
Graag een tip
Enkele jaren geleden is men er toe
overgegaan om de zwaluwen te ringen.
Dit werk wordt verricht door Dr.
Broekhuysen, wetenschappelijk mede
werker aan de South African Ornitho
logical Society in Kaapstad. Zuid-
Afrika is n.l. het belangrijkste overwin-
teringsgebied van deze vogels. Behalve
de ring dragen de zwaluwen een ge
kleurde borstvlek. Misschien dat dit U
eens opvalt wanneer ge de behendige
vliegers gadeslaat.
En, mocht U deze zomer misschien
Uw gasten met zo'n uitmonstering on
derdak hebben verleend, geeft u dit dan
even door aan de redaktie van dit blad.
De aantallen van deze broedvogels zijn
ons eveneens welkom. Want ook de
telling van de zwaluwnesten is een on
derdeel van dit onderzoek. Vooral daar
het hier gaat om het behoud van onze
trouwe vrienden, die ieder jaar weer
ons komen opzoeken en rekenen op
onze gastvrijheid.
Jac. J. Bais
i i
In de haven van Oudeschild
arriveerde een nieuwe diesel
motor voor de N.V. Texelsche
Electriciteits Maatschappij. Het
qevaarte dat hier in de takels
hanqt, weeqt 22.000 kq. Er zullen
noq drie van deze karrenin de
Centrale worden qeplaatst, zodat
de T.E.M. binnenkort met nieuw
materiaal zal draaien.
Door de film dwalen twee scootcrrgdcrs met hun kinderen
(Van een medewerker)
TESO's nieuwe Texelfilm is klaar.
In de veilige kluis van een filmstudio in Den Haag liggen twee dozen met
ieder ruim een half uur kleurenfilm. Op iedere doos is de titel van de film
geplakt: „VERTELSELS OVER TEXEL"
De dozen liggen klaar om in september, als de ergste seizoendrukte achter
de rug is, op Texel te worden gedraaid. Dan zal voor de tweede maal, dank zij
de onvolprezen steun van TESO, een film over Texel worden gepresenteerd. De
eerste keer was dat in het begin van de oorlog, toen Herman v.d. Horst zijn
eersteling ten doop hield. Nu is de beurt aan het cineastcnechtpaar Reinier en
Ellen Meijer, dat een kleurige en klankrijke vertelling over Texel op de film
band heeft gevangen.
Wij hebben het voorrecht gehad het
ontstaan van „Vertelsels over Texel"
van begin tot einde mee te maken.
Jarenlang hadden Texelaars en gas
ten genoten van d Texelfilm van
Herman v.d. Horst. Maar in 1959 was
het onmogelijk de film nog langer in
roulatie te houden. De beeldband was
gewoonweg kapot gedraaid; het geluid
had geen beluisterbare kwaliteit meer.
Weinig documentaires zullen zo vaak
door de projector zijn gegaan als v.d
Horsts film, waaraan ook de helaas veel
te jong overleden vogelkenner Nol
Binsbergen zo'n werkzaam aandeel had
gehad. Ook de tegenwoordige directeur
van Texels Museum, Gerrit de Haan,
was nauw bij de film betrokken.
Gezien de mogelijkheden van die ja
ren maakte vd. Horst een verbluffend
mooie film, die voor hem de drempel
naar roem betekende.
Maar Texel veranderde en de film
verouderde. In 1959 viel het besluit de
film uit roulatie te nemen. De eerste
Texelfilm verdween als historisch docu
ment in een bankkluis. Maar er was
geen nieuwe. En het had alle schijn dat
Texel nog jaren zonder film zou blijven.
Door de V.V.V -Texel, met name door
de heren Quint, Dekker en Fortgens,
werd TESO onder constante druk ge
zet. Wij herinneren ons de tijd dat in
iedere bestuursvergadering van de
V.V.V.waarin toentertijd de heer v.d.
Vlies als TESO-vertegenwoordiger nog
zitting had, de noodzaak van een nieu
we Texelfilm bovenaan op de agenda
stond. Men besefte dat het van TESO
moest komen, maar men wist ook dat er
met een echte film veel geld gemoeid
zou zijn.
De V.V.V. probeerde links en rechts
beeldmateriaal te verzamelen om al
thans iets te hebben voor het zomer-
programma, maar het mocht niet luk
ken. Tot er in het voorjaar van 1960
een telefoontje van TESO kwam: „Er is
geld uitgetrokken voor een nieuwe
Texelfilm, voor een uurdocumentaire in
kleuren. Er kan meteen begonnen wor
den".
De opdracht ging naar het echtpaar
Meijer; een week later werden de eerste
opnamen gemaakt. En wel van de
Meierblis, welke eerste opnamen
wonderlijk toeval in „Vertelsels over
Texel" eerst bij het slot van de film
een rol spelen.
