- tweede blad
André Hin is veilig de plas
overgestoken
Welk onderwijs genoot de bevolking van Texel?
TEXELSE COURANT
DINSDAG 20 NOVEMBER 1962
BRIEF UIT RIO
Enige tijd geleden zagen wij
André Hin de Texelse gemeen
schap verlaten om zich voorgoed
te vestigen in Brazilië.
Vanuit Rio de Janeiro verzond
hij een brief waarin hij zijn in
drukken gedurende de zeereis
opgedaan weergeeft Onge
twijfeld zullen wij in de naaste
toekomst nog meer van deze ou-
Texelaar vernemen!
Red.
Waarom emigreren?
Dat is een veelgestelde vraag. Het
antwoord is niet zo makkelijk te om
schrijven. Vele zaken spelen een rol.
Het voor en tegen dient te worden af
gewogen en uiteindelijk ga je of je
gaat niét! Enkele jaren geleden was
emigreren minder opzienbarend dan
nu. Er waren immers jaren dat onge
veer l°/o van de Texelaars naar het
buitenland trok. Tegenwoordig is het
een uitzondering geworden en waar
schijnlijk terecht. Van armoe hoeft men
met te gaan. Er is werk en eten genoeg.
Misschien heeft juist mijn vertrek
iets te maken met die overvloed aan
werk en eten. In West-Europa leeft
men tegenwoordig in een samenleving
waarbij schijnbaar van alies voldoende
is, maar een van de gevolgen is dat
ieder individu in een soort vorm tot
massamens wordt geperst. Men kan
zich gedurende zijn verdere leven
moeilijk onttrekken aan dat voorge
schreven levenspatroon. Overal is voor
gezorgd, van de wieg tot het graf. Zo
lijkt het tenminste wanneer een jonge
man, opgeleid tot het boerenvak, voor
zich zelf wil beginnen. Hij komt echter
tot de conclusie dat lang niet alles voor
hem klaar staat. Laten we, afgezien
van de ruimte, die voor ieder steeds
kleiner wordt, het kapitaal eens nemen.
Er dient goed gerekend en hard ge
werkt te worden om tot rentabiliteit
te komen. Een nog steeds zeer grote
vraag maakt de prijs van de landbouw
grond hoog. Dat zal m.i. in de loop der
jaren wel veranderen, maar ik ben niet
van plan daar op te wachten. Zo den
kende, ben ik op het idee gekomen om
na te gaan of die knelpunten buiten
Europa soms niet golden. En bovendien:
waarom zou ik niet een wat gunstiger
werkklimaat opzoeken. Wat verande
ring doet een mens ook beter leven!
Toch zullen mijn gedachten ook vaak
naar het Gouden Boltje uitgaan. Texel
is een mooi eiland. Ik hield van de
landschappen met duinen en stranden
<n het vogelleven. Een groot deel van
mijn vrije tijd heb ik al zwervend van
de ene hoek van het eiland naar de
andere doorgebracht. Ik ben nog
steeds blij op Texel geboren en getogen
te zijn. En toch: het werd me te klein!
Ik heb er over nagedacht en ben tot de
conclusie gekomen, dat het met zit in
de 23 kilometer lengte en de 7 kilome
ter breedte. Misschien omdat Texel
nogal vlak en weinig bebost is en dat
de bewoners, weinig gehinderd door
storende verheffingen in het landschap,
het leven van anderen kunnen en ook
willen gadeslaan. Over Texel lopende
voel je hoe iedere stap door anderen
wordt nagegaan. Wanneer zch dat zou
beperken tot normale warme belang
stelling is dat niet zo erg en het geeft
zelfs een prettig verbonden gevoel. Be
paalde groepen staan er echter op, alles
van iedereen te weten en die weten
schap aan Jan en alleman door te ge
ven. De menselijke fantasieën daaraan
toegevoegd maken je tot een vreemde
aberatie!
De reis
Men kan een vliegtuig nemen of een
hut uitzoeken in een luxe passagiers
boot. Een andere mogelijkheid vormt
een koopvaardijschip, die behalve aan
de normale lading, ook nog enkele
plaatsen voor passagiers over heeft Dit
wordt vaak de meest interessante en
rustigste wijze van reizen genoemd. Bij
het horen van de naam „vrachtschip" is
men niet geneigd te denken aan luxe.
Dat is mij reusachtig meegevallen.
Zoals U wellicht weet ben ik de oceaan
overgestoken met het m.s. „Kennemer-
land" een zo goed als nieuw schip. Bij
dergelijke schepen is wat bouw en
outillage betreft, grote aandacht ge
schonken aan het welzijn der beman
ning. Neem de salon In de hoek een
grote bar, verder voorzien van kostelijk
meubilair. Door de zandgeslepen glazen
wand ziet men de eetzaal waar de fijn
ste gerechten ter tafel worden ge
bracht. De lage officieren nemen plaats
aan de kleine tafels langs de zijkanten
De kapitein met z'n vrouw (welke laat
ste ook eens een zeereis wilde mee
maken) en de eerste stuurman, boord
werktuigkundige, een zestal Braziliaan
se passagiers en enkele hogere officie
ren nemen plaats aan de grote tafel in
het midden van de zaal. Daaraan zitten
ook de bekende schrijver-journalist
Wim Hornman en z'n vrouw en.ik!
Hornman en echtgenote boeien mij met
hun verhalen over de reizen die zij heb
ben gemaakt. Blij hun als Nederlandse
reisgenoten te hebben. Het is allemaal
wat ongewoon. Wanneer ik wil gaan
zitten schiet een bediende naderbij, die
de stoel voorzichtig onder me schuift.
Er wordt gevraagd of ik thee of koffie,
een gekookt of gebakken eitje wil heb
ben of misschien iets anders. Voort
durend staat de hofmeester te kijken of
alles naar wens verloopt. Eventuele
tekortkomingen zullen hem in actie
doen komen. De sfeer is prettig en ge
zellig en er wordt ruim nagetafeld. Al
etende betrap ik mij er af en toe op,
dat ik steeds moet denken aan die kam-
peertochten uit het verleden, toen ik
mijn primitieve etentje zelf moest
klaarmaken op het al even primitieve
primusje Het tinkelen van de
glazen begeleid het voortdurende ge
brom op de achtergrond van de mach
tige motor, die het schip de oceaan
over stuwt. Een kijkje in de machine
kamer levert een groots beeld. In een
van de zeven cilinders zou je met twee
man kunnen zitten Met de energie
wordt de vier meter grote schroef aan
het draaien gehouden met een snelheid
van 120 omwentelingen per minuut.
Ieder blijk van verbazing ontlokt aan
de hoofdmachinist de opmerking „Och,
dit is toch maar kinderspeelgoed in
vergelijking met die grote tankers.."
Zo gaat het verder. Door de patrijs
poorten het levende schouwspel van
water, lucht en de lange deining van
de oceaan.
De Canarische Eilanden
Na dagen lang varen, zonder land
gezien te hebben, staat iedere opvaren
de te kijken naar de stijle kust van het
eiland Tenerife, dat aan de horizon
opdoemt als een wolkenbank. Het lijkt
of we het snel bereikt zullen hebben.
„We kunnen eerst nog rustig eten",
merkt de kapitein op „Wat U hier ziet,
is nog minstens 25 kilometer ver weg!"
Het eiland heeft, net als de andere
Canarische eilanden, zijn ontstaan te
danken aan vulkanische werking in
vroeger tijd. Het rijst als een steile
bergmassa uit de zee op. De rotsmassa
is zeer hoog, tot 3700 meter toe. We
lopen de haven van Santa Cruz binnen,
waar ons schip kaas, banken en andere
producten lost. Tijdens de werkzaam
heden neemt het schip brandstof in,
want dit is de laatste stopplaats voor de
grote oversteek. De enkele uren die
dat werk in beslag nemen worden door
passagiers en bemanningsleden, die
geen dienst hebben benut om de wal
op te trekken. In de korte tijd, die mij
ter beschikking staat, wil ik zoveel mo
gelijk van het eiland zien. We zijn op
Spaans grondgebied en dat is aan de
mensen te zien. De stad is tegen een
helling aangebouwd en daardoor lopen
veel straten sterk hellend Steeds hoger
moeten we klimmen, af en toe eens
pauzerend om van het uitzicht te ge
nieten dat baai, stad en haven bieden.
Op bijna iedere hoek van de straat,
onder het lommer der palmen zien we
de schoenpoetser zijn werk verrichten.
Groepen spelende kinderen zijn zomers
gekleed. De temperatuur is dan ook
heerlijk. Terwijl de mensen het hier
waarschijnlijk heel gewoon vinden, ge
nieten wij Noorderlingen er dubbel
van. Steeds hoger klimmen we en laten
de stad achter ons. Eerst lijkt de bodem
erg onvruchtbaar. Zij bestaat uit ge
steente dat doet denken aan grote slak
ken. Van de keien worden een soort
muurtjes gebouwd, waarachter de fijne
aarde is geslecht tot een horizontaal
vlak. Op de aldus gevormde terrasjes
wordt van alles gekweekt, druiven,
maïs en.... bananen, die we in grote
kammen aan de palmpjes zien groeien
Bananen zijn een belangrijk tuinbouw
product op de Canarische eilanden.
Langs vele steilere hellingen zijn be
tonnen gootjes gelegd. Hier wordt het
regenwater opgevangen dat naar enkele
lager gelegen bassins wordt geleid
Vanuit de bassins wordt het water ge
lijkelijk over de verschillende bananen-
terrasjes verdeeld, zodra dat nodig is
Deze planten met hun grote bladeren
hebben kennelijk veel water nodig. Nu
hangen de grote trossen nog hard en
groen in het zonnetje.
Een langere wandeling doet beseffen
dat het gehele oppervlakte aardig
cultuur is gebracht De mensen leiden
een rustig en eenvoudig bestaan. Na
gedane arbeid gaan de mannen een
wijntje halen. Ook wij stappen binnen
door een wijd openstaande deur van
een café! Het ruikt er lekker. Door de
kleine ramen valt het karige licht naar
binnen. Aan een der zijden van het
zaaltje staan van vloer tot zolder vaten
opgestapeld. Daarvoor blankgeschuurde
tafeltjes en stoelen. We nemen plaats
en bestellen iets. Een bediende in spij
kerbroek klimt met een laddertje tegen
de vatenstapel op en vult een fles met
behulp van een slangetje. De fles wordt
met wat glazen op tafel gezet De an
dere stoelen zijn bezet door mensen die
door hun karakteristieke koppen een
levend schilderij vormen. Ongetwijfeld
hebben deze proevers meegewerkt aan
het rode natuurvocht dat wij nu drin
ken en dat zo goed helpt tegen de
dorst. De duisternis valt snel en het
wordt tijd om weer aan boord te gaan
De trossen worden losgesmeten en we
koersen in Zuid-Westelijke richting. De
eerste 8 a 9 dagen zullen we geen land
meer zien. Ieder aan boord amuseert
zich op zijn manier, maar men loopt
niet meer zo hard van stapel, want bij
het naderen van de evenaar nemen
temperatuur en vochtigheid toe en dat
stimuleert de werkkracht niet. Soms
staren we over de door de passaatwind
deinende oceaan. Af en toe schieten
vliegende vissen uit het water omhoog
om 50 - 100 meter verder weer neer
te duiken. Ook walvissen laten soms
hun spuitkolommen zien. Soms komt
een vreemde vogel even op de mast
uitrusten om daarna zijn lange reis
te vervolgen Eindelijk komen de dol
fijnen ons uit het water opspringend
tegemoet. Dat is een zeker teken dat er
land in de buurt is. Korte tijd later
komt de kust in zicht. Zuid-Amerika
daar ligt mijn toekomstige vaderland!
André Hin,
a/b m.s. „Kennemerland'
Aan de hand van de eerste globale
uitkomsten van de Volkstelling 1960
hebben wij in ons blad van 6 decem
ber '61 een overzicht gegeven van de
onderwijssituatie op Texel. Voor ieder
van de afzonderlijke wijken werden
percentages vermeld omtrent het deel
van de mannelijke beroepsbevolking
dat een lagere opleiding, een uitgebreid
lagere opleiding of een middelbaar of/
en een semi-hogere opleiding had ge
volgd.
Thans beschikken wij over meer ge
detailleerde cijfers omtrent de ver
schillende opleidingen en de spreiding
daarvan over de leeftijdsgroepen. Deze
gedetailleerde gegevens staan echter
alleen ter beschikking voor het gehele
eiland. Voor de afzonderlijke delen
zijn er dus slechts de globale cijfers
vermeld in ons blad van 6 dec. j.l.
Algemeen vormend onderwijs
Onder algemeen vormend onderwijs
wordt hier verstaan: lager onderwijs,
u.l.o., v.h.m.o. (5 jaar h.b.s. en 6 jaar
gymnasium) en hoger onderwijs
Van de 3015 Texelse mannen dié in
1960 een beroep uitoefenden, dus de
zogenaamde beroepsbevolking, is voor
91,3°/o de lagere school de enige alge
meen vormende opleiding geweest. De
overige 8,7% heeft na de lagere school
nog de u.l.o., h.b.s. of hoger onderwijs
(universiteit of hogeschool) bezocht.
Voor het merendeel is dit de u.l.o. ge
weest (180 of 6,0%). Naar het v.h.m.o.
(5 jaar h.b.s. of 6 jaar gymnasium) gin
gen er 52 of 1,7%. Slechts 30 mannen
of 1.0% van de mann. beroepsbevolking
had hoger onderwijs gevolgd.
Ter voorkoming van misverstand
zij er op gewezen dat deze cijfers de
toestand op een bepaald moment (31
mei 1960) weergeven. De cijfers zeggen
dus iets van de op dat moment aan
wezige bevolking Over al die Texe
laars, die in de loop der jaren de u.l.o.
in Den Burg bezochten of naar de h.b.s.
in Den Helder trokken en daarna over
de hele wereld uitzwermden wordt hier
dus niets vermeld.
Leeftijd en genoten onderwijs
Eerst in de laatste decennia vooral
na 1945 is het min of meer gewoonte
en voor een groot deel zelfs noodzake
lijk geworden na het verlaten van de
lagere school „verder te leren". Het
ligt dan ook wel voor de hand, dat on
der de oudere generaties de lagere
school de enige schoolopleiding is ge
weest. De jongere leeftijdsgroepen zijn
met meer „school"kennis uitgerust.
Van de mannen (met een beroep)
van 50 jaar en ouder heeft 96,5% uit
sluitend de lagere school bezocht Hoe
de situatie is onder de 15 - 49-jangen
laten wij hieronder per leeftijdsgroep
van 5 jaar volgen.
Resp. leeftijdsgroep '(1); algemeen vor
mend onderwijs (2, 3, 4 en 5) en totale
mann. beroepsbevolking, abs 100% (6)
l.o. ulo vhmo h.o.
1 2 3 4 5 6
15-19 jr. 93,0 6,7 0,3 284
20-24 jr. 85,5 12,4 2,1 290
25-29 jr. 85,1 9,8 3,4 1,7 296
30-35 jr. 86,5 8,7 2,6 2,2 312
35-39 jr. 89,8 7,2 2,0 1,0 305
40-44 jr. 90,4 7,1 1,9 0,6 312
45-49 jr. 93.1 3,0 2,5 1,5 337
Bij het beoordelen van de cijfers van
de 15-19-jarigen moeten wij er aan den
ken, dat een deel van deze leeftijds
groep nog in opleiding is. Een aantal
van hen behoort dus nog niet tot de
beroepsbevolking. Degenen, die op deze
leeftijd al wel in een beroep werkzaam
zijn, zullen vanzelfsprekend minder
vervolgonderwijs genoten hebben dan
de oudere groepen.
Het ligt dus voor de hand onder de
15-19-jarige beroepspersonen er meer
met uitsluitend lagere schoolopleiding
aan te treffen dan onder de 20-24-ja-
rigen.
Iets dergelijks zien wij bij degenen,
die een h.b.s. of gymnasium volgden.
Een deel van hen gaat daarna nog een
andere opleiding meestal beroeps
onderwijs volgen, zodat in de leef
tijdsgroep van de 25-29-jarigen het
aandeel dergenen met een v.h.m.o.-op-
leiding pas go^d tot zijn recht komt.
Vergelijking met andere plaatsen
Bezien wij deze cijfers, dan rijst al
gauw de vraag: zijn deze cijfers voor
onze gemeente nu hoog of laag? Om
daarop een antwoord te geven, moeten
wij naar andere gemeenten kijken. Nu
is vergelijken altijd een moeilijke zaak
Niet voor niets is er de uitspraak:
„iedere vergelijking gaat mank" Het
beste is nog Texel te vergelijken met
een gemeente die althans enige over
eenstemming vertoont. Bovendien is
Texel te stellen, naast gemeenten,
waarmede in het geheel geen overeen
stemming in sociale of economische op
bouw bestaat
Wij zouden in de eerste plaats Anna
Paulowna kunnen nemen, dat vnl. een
akkerbouw (en bloembollen) gemeente
is Wieringen vertoont ook wel enige
overeenstemming in structuur, maar
verschilt op sommige punten aanmer
kelijk doordat een aanzienlijk groter
deel van de bevolking in een niet-
agrarische bedrijfstak werkt. Heer-
hugowaard is overwegend agrarisch,
echter niet in de zin zoals Texel. In
Heerhugowaard domineert de grove
tuinbouw.
Schagen en Alkmaar zijn beide ste
delijke verzorgingscentra voor het om
ringende platteland De eerste is een
betrekkelijk klein, de tweede een groot
centrum. De economische en sociale
opbouw van deze plaatsen is dus wel
geheel verschillend van gemeenten als
Texel, Wieringen en Heerhugowaard.
Tot slot zouden wij hier nog kunnen
noemen de uitgesproken forensen
gemeente Heemstede. De forensen be
horen voor een niet gering deel al
thans tot de welgestelden, zodat
daardoor van een belangrijk verschil
in economische en sociale structuur
sprake is ten opzichte van de hiervoor
genoemde gemeenten
Voor deze gemeenten is de indeling
van de mannen met een beroep, naar
het genoten onderwijs als volgt (pro
centen):
Gemeente l.o. ulo vhmo h.o.
Texel 91 6 2 1
Anna Paulowna 94 4 1 1
Wieringen 95 4 1 0
H.Hugowaard 94 4 1 1
Schagen 88 8 3 1
Alkmaar 82 11 5 2
Heemstede 59 20 14 7
Onder de hier vermelde agrarische
gemeenten steekt Texel niet slecht af.
Naar verhouding zijn er vrij veel naar
de u.l.o. geweest. De aanwezigheid van
een u.l.o. ter plaatse blijkt wel erg be
langrijk te zijn Anna Paulowna heeft
geen u.l.o., Heerhugowaard nog maar
kort, zodat daarvan nog geen invloed
van betekenis is uitgegaan. In deze
beide gemeenten neemt de u.l.o.-oplei-
ding een bescheiden plaats in In
Wieringen is wel een u.l.o., evenals op
Texel. Voor Wieringen is de aanwezig
heid van een u.l.o. niet aanwijsbaar.
Op dit voormalige eiland met een
sterke arbeidersbevolking, gaat de be
langstelling vooral uit naar het lager
technisch onderwijs. L.t.s. en u.l.o. zijn
tot op zekere hoogte concurrenten.
Ten aanzien van het middelbaar on
derwijs als hoogste vorm van algemeen
vormend onderwijs steekt Texel, on
danks het ontbreken van een h.b.s. (de
huidige h.b.s heeft nog geen invloed
kunnen hebben) en ondanks de tijd
rovende verbinding met Den Helder,
gunstig af bij de overige gemeenten. De
capaciteiten tot het volgen van v.h.m.o.
en de wil om die capaciteiten te benut
ten, komen in deze cijfers tot uitdruk
king.
De cijfers voor de gemeente Heem
stede laten zien dat ook nog een geheel
andere situatie mogelijk is. In deze
stedelijke forensengemeente is de sa
menstelling van de bevolking sterk be
ïnvloed door het aangrenzende Haar
lem en nabij gelegen Amsterdam. Be
paalde sociale lage veelal de hogere
die eigenlijk in deze beide plaatsen
hadden moeten wonen, vestigden zich
o a. in Heemstede. De bevolking is
daardoor betrekkelijk eenzijdig samen
gesteld. De noodzaak (en de mogelijk
heid) voor deze bevolking om meer
algemeen vormend onderwijs te volgen
is aanzienlijk groter.
Beroepsonderwijs
Behalve aan het algemeen vormend
onderwijs heeft het C.B.S bij de volks
telling aandacht besteed aan het be
roepsonderwijs. Alleen voltooid be
roepsonderwijs is in beschouwing ge
nomen. Het feit, dat iemand bijv. 1
jaar de ambachtsschool bezocht of een
blauwe maandag een hogere technische
school bezocht, bleef buiten beschou
wing.
Van de totale mannelijke beroeps
bevolking van Texel ter grootte van
3015 mannen hebben er 755 of 25%
voltooid beroepsonderwijs genoten.
Ook hier zien wij weer dat het per
centage onder de jongere leeftijds
groepen heel wat hoger is dan het ge
middelde van 25.
Het hoogste percentage geven de
(in 1960) 20-24-jarige mannen te zien:
47,9, het laagste de 70-74-jarigen- 4,0.
Bij het beroepsonderwijs heeft C.B.S.
onderscheid gemaakt tussen lager, mid
delbaar en semi-hoger beroepsonder
wijs. Tot het lager beroepsonderwijs
worden gerekend: lager landbouwon
derwijs en lager technisch onderwijs
l(ambachtsschool). Tot het middelbaar
beroepsonderwijs rekent men de onder
wijzersopleiding en de overige middel
bare opleidingen, zoals textielschool,
analistenopleiding, middelbare kunst
nijverheidsschool, opleiding voor sport
leiders e.d.
Het semi-hoger beroepsonderwijs
omvat de scholen voor maatschappelijk
werk, de hogere technische scholen
(m.t.s.), militaire academie, opleiding
van politie-ambtenaren enz.
Opgemerkt moet nog worden dat het
hoger onderwijs waaronder ook
Delft en Wageningen niet als be
roepsonderwijs wordt beschouwd. De
hiervoor vermelde 30 mannen, die aan
een universiteit of hogeschool afgestu
deerd zijn en in 1960 op Texel in een
beroep werkzaam, vinden wij dus niet
terug bij degenen die een beroepsop
leiding volgden.
Slechts een betrekkelijk gering deel
van degenen die een beroep uitoefenen
hebben daar voor op een onderwijs
instelling een speciale opleiding geno
ten Het merendeel heeft een beroep
verworven op grond van zijn algemene
opleiding of met speciale lessen (cur
sussen e.d.).
Het percentage dat per gemeente
een beroepsopleiding bleek te hebben
genoten, loopt sterk uiteen. Hier van
constateerden wij dat in de „stedelijke"
gemeenten u.l.o. en v.h.m.o. aanmer
kelijk meer bezocht worden dan in de
agrarische gemeenten. Als wij de cijfers
omtrent het beroepsonderwijs bezien,
dan valt het op, dat juist de agrarische
gemeenten met hun landbouwonderwijs
een vrij hoog percentage beroepsop
leidingen te zien geven.
Onder aan deze pagina laten we de
„vergelijkende" cijfers volgen voor de
gemeenten, die wij hiervoor reeds ver
meldden. (percentages van de totale
mann. beroepsbevolking).
Landbouwonderwijs
Het landbouwonderwijs neemt bij de
Texelse beroepsbevolking gemiddeld de
helft van alle voltooide beroepsoplei
dingen voor zijn rekening. Immers
25% heeft een beroepsopleidinggeno
ten, waarvan 12,9% (388 mannen) lager
landbouwonderwijs.
Aangezien de sterkte van de land
bouwende bevolking precies bekend is,
is het interessant na te gaan welk deel
daarvan landbouwonderwijs volgde. In
1960 waren op Texel 1122 mannen in
de land- en tuinbouw werkzaam, 388
of 34,6% daarvan hadden dus de lagere
landbouwschool afgelopen.
Vergelijken wij Texel wat dit betreft
met een aantal andere gemeenten, dan
valt het op dat op Texel het percentage
nog vrij hoog is. Alleen in de uitge
sproken tuinbouwgemeenten, zoals
Langedijk en Heerhugowaard zijn er
naar verhouding meer, die de lagere
landbouwschool bezocht hebben
Texel 34,6%; Anna Paulowna 21,5%;
Zijpe 30.0%; Wieringen 13,6%; Haar
lemmermeer 19,5%, Wieringerwaard
32,8%, Schagen 35,2%; Langedijk
39,6%, Heerhugowaard 36,8%; Heem
stede 22,6%.
Lager technisch onderwijs
Uiteraard neemt in een overwegend
agrarische gemeente het lager tech
nisch onderwijs niet zo'n voorname
plaats in als in een stad. Met gemid
deld 9% van de beroepsbevolking, die
op een l.t.s. is geweest, neemt Texel
een eervolle plaats in ten opzichte van
die gemeenten, die gemakkelijker de
l.t.s. in de stad kunnen bereiken. Wij
denken hierbij aan de ligging van
Anna Paulowna ten opzichte van Den
Helder en van Heerhugowaard ten op
zichte van Alkmaar.
Het wordt haast afgezaagd om weer
te constateren dat de jeugd meer ge
leerd heeft dan de ouderen Van de
20-24-jarigen is 18.6%, van de 55-59-
jarigen slechts 4,4% op de l.t.s. ge
weest.
Interessant is het de invloed van de
oorlogsjaren 1940-'45 in de opleiding
terug te vinden Van de 25-29-jarigen,
dus de in de jaren 1931-1935 geborenen,
bezocht 11,8% de l.t.s. Het schoolbe
zoek vond plaats omstreeks de jaren
1945-1949. Van de 30-34-jarigen in
1960 ging maar 8,3% naar de l.t.s. Hun
bezoek aan de l.t.s. viel juist in de oor
logsjaren 1940-'44. Van de 35-39-jarigen
die omstreeks 1935-1939, dus net voor
de oorlog, naar de l.t.s. (in Den Helder)
konden, gingen er 10,8%.
Bij de andere opleidingen is de in
vloed van de oorlog, mede door de
geringere aantallen, minder goed te
constateren.
Bij het landbouwonderwijs is als
reactie op de moeilijkheden verbonden
aan het bezoeken van de l.t.s. in Den
Helder, in de oorlogsjaren van een
extra belangstelling in die jaren sprake.
Jongens, die onder normale omstandig
heden naar de l.t.s. zouden zijn ge
gaan, gingen naar de lagere landbouw
school
Middelbaar beroepsonderwijs
Van het middelbaar beroepsonder
wijs vormt de groep onderwijzers de
grootste (48 manj groep Deze groep is
bovendien voor een ieder duidelijk om
lijnd in tegenstelling tot de overige
middelbare opleidingen, die, wat de
aard van het beroep betreft, zeer sterk
uiteenlopen.
In de leeftijdsopbouw van de onder
wijzersbevolking van Texel weerspie
gelt zich duidelijk de algemene situatie
waarin de onderwijzersopleiding van
ons land verkeerde in de onderscheide
ne perioden Het mag bekend worden
verondersteld, dat in het begin van de
jaren dertig de kweekscholen dicht be
volkt waren. De gevolgen van de „over
productie" van onderwijzers bleven niet
uit. Men denke maar aan de benaming
„kwekeling met akte".
Hier volgen de Texelse cijfers, die de
situatie weergeven in 1960.
Van de mann beroepsbevolking van
45-49 jaar (geboren in 1911-1915) heeft
2,1% de onderwijzersakte. Van de 40-44
jarigen( geboren in 1916-1920, op de
kweekschool omstreeks 1932-1936)
heeft 3.5% de onderwijzersakte. Bij de
35-39-jarigen die omstreeks 1937-1941
op de kweekschoolbanken zaten is het
percentage met een onderwijzersakte
slechts: 1,6%. Voor de 30-34-jarigen is
het eveneens 1,6%.
Semi-hogerberoepsonderwijs
Over het semi-hogerberoepsonder-
wijs valt weinig te vermelden. Voor
zover het technisch onderwijs betreft,
zal er vrijwel uitsluitend sprake zijn
van m.t^.-ers (h.t.s.-ers). Het betreft
hier slechts 9 mannen. Daarnaast is er
nog 1 op Texel woonachtig in 1960, die
een andere semi-hogere opleiding heeft
genoten.
Uit het voorgaande overzicht is wel
duidelijk gebleken, dat in vergelijking
met enkele andere om een bepaalde
reden hier ten tonele gevoerde ge
meenten de onderwijssituatie onder de
bevolking van Texel die geen onderwijs
meer volgt en in een beroep werkzaam
is, zeker niet ongunstig is.
Gemeente
Totaal
Lager
Middelbaar
Semi-hoger
landb.
techn.
ond.
overig.
techn
overig
Texel
25
13
9
2
1
Anna Paulowna
20
14
5
1
Wieringen
15
3
10
1
1
Heerhugowaard
28
18
9
15
1
1
1
Schagen
26
6
3
Alkmaar
23
1
16
2
2
1
1
Heemstede
22
1
9
2
4
4
2
