Cjrocn cZwartsJexeh in het
Op bezoek bij een Texelse uitvinder
i
Gerard Rijk gaat op in technische hobby
Laatste vondst:
bollenplantmachine
Driejarig meisje
door auto geschept
DINSDAG 29 SEPTEMBER 1964
TEXELSE
78e JAARGANG No. 7899
COURANT
Uitgave N.V. tJi. Lange veld de Root)
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry de Graaf, VVilhelmmalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 's avonds 2382.
Verschijnt dinsdags en vrjjdagB.
Bank: Rotterdamse Bank; Coöp. Boerenleen
bank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,65 p. kwart,
-f 30 ct. incasso. Advertenties: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert 12 ct. p. mm.
Met de creatieve besteding van vrije
tijd is het op Texel maar treurig ge
steld, vinden wij. Daarmee is niet ge
zegd, dat de Texelaars zich gedurende
hun vrije uren zouden vervelen. In
tegendeel, men amuseert zich door
gaans kostelijk op de vrije zaterdag,
zondag en de avonden door de week,
maar we zijn evenals trouwens de
meeste andere Nederlanders daar
voor steeds meer aangewezen op an
deren. Het liefst laten we ons in een
makkelijke stoel zakken voor het tele
visietoestel. Wij zijn lui geworden. Na
enige aandrang zijn we nog wel be
reid deel te nemen aan het vereni
gingsleven, maar dan mag men niet
verwachten, dat we meer dan de helft
van het aantal clubavonden meema
ken of dat we in het belang van de
vereniging werk verzetten. Er zijn ge
lukkig uitzonderingen, Texelaars, die
weigeren zich op passieve wijze bezig
te houden en hun vrije uren voor het
grootste deel gebruiken om iets met
eigen handen te maken. Uit ondervin
ding weten zij dat zélf doen de meeste
bevrediging schenkt.
Zo'n uitzondering is de heer Gerard
Rijk in de Kogerstraat te Den Burg, die
in de eerste plaats bekend staat als
een bekwaam bollenkweker, maar in
zijn vrije tijd voortdurend werkt aan
de meest fantastische, zelf ontworpen
apparatuur. In kleine kring heeft hij
zich terecht de naam „uitvinder" ver
worven, voor ons reden genoeg om bij
hem eens op bezoek te gaan.
In de huiskamer vinden we hem ge
bogen over een grote grijze kast. Het is
een diaprojector van een bijzonder
type. Groot weliswaar, maar met unie
ke eigenschappen. Het apparaat is uit
gevoerd met een zg. laagvoltagelamp,
maar geschikt voor dia's van het for
maat 7x7 centimeter. Het geprojec
teerde beeld is helder en tot in de hoe
ken gelijkmatig verlicht. Dat is opmer
kelijk, want de grote fabrieken zijn er
nog steeds niet in geslaagd een goed-
werkende 7x7 projector met laag
voltagelamp aan de markt te brengen.
Het feit, dat de projector bovendien
volkomen automatisch werkt, pleit
voor de bijzondere technische knobbel
van Gerard Rijk Als hij een der zij
kanten van het apparaat opent, zien we
een ingewikkeld raderwerk, dat in ver
binding staat met een motor. Eén druk
op de knop van een afstandsbedienings-
snoer en alweer volgens een nog on
bekend systeem het dia wordt
uit het magazijn gelicht, feilloos op
zijn plaats achter de lens gébracht, ge
projecteerd en weer teruggezet. Voor
de constructie is gebruik gemaakt van
de koperen onderdelen van een oude
klok. Door de tandwielenoverbrenging
ontstaat nogal wat lawaai bij de dia
wisseling, wat voor de uitvinder reden
is om ijverig naar verbeteringen te zoe
ken. Het toestel blijkt overigens be
trouwbaar te werken. Een magazijn
met dertig sprankelende dia's van de
Keukenhof want bollenboer blijft hij
ondanks alles wordt zonder storin
gen op het eveneens zelf vervaardigde
projectiescherm geprojecteerd.
Windroos
Aan de wand hangt een bronskleu
rige ster met aan de punten de letters
van de windstreken. De letters ZW zijn
verlicht, want er waait een zuid-weste
lijke wind. Van dit apparaat maakte
Gerard Rijk er tientallen, die in diverse
Texelse huiskamers een fraai en nuttig
ornament vormen. Het maken van één
Auto total loss
VOLKSWAGEN VELDE LICHTMAST
Zaterdagmiddag om half vijf deed
zich op de Pontweg ter hoogte van het
K.I.-station in Zuid-Haffel, een ver
keersongeval voor. waarbij zeer veel
schade ontstond. Een volkswagen, be
stuurd door de veehandelaar K. uit
■Hazerswoude in Zuid-Holland, slipte op
het natte wegdek en ramde een links
van de weg staande lichtmast. De
mast knapte als een luciferhoutje af en
werd door de auto nog over een afstand
van 25 meter meegesleurd. Onherstel
baar beschadigd bleef de wagen ten-
Slotte links van de weg in een greppel
steken. De veehandelaar, die op weg
was naar de Ponthaven, moet vrij snel
hébben gereden. Door de schok, die bij
de botsing ontstond, kwam de man
achter in de wagen terecht, zodat hij
ongedeerd door de vernielde achter
ruit naar buiten kon klimmen. Het
wrak van de auto werd door de fa.
Kaczor weggesleept. De Lichtmast had
een waarde van ongeveer ƒ800,De
politie maakte proces verbaal op.
zo'n windroos met bijbehorende elek
trische installatie, kost vele avonden
werk. Ook het installeren van een ap
paraat is niet eenvoudig. Op het dak
wordt een windvaan geplaatst, die op
zichzelf al heel wat hoofdbrekens kost
te voordat de juiste materialen waren
gevonden. De eerste vanen weigerden
na korte tijd dienst door zoutaanslag
en corrosie. Nu wordt het geheel uit
weerbestendig plastic en koper ge
maakt, terwijl een vernuftig smeersys-
teem er voor zorgt, dat het instrument
soepel blijft fungeren. In de windvaan
op het dak bevinden zich de contact
punten, die de 12-volts stroom via een
glijcontact overbrengen naar de lamp
jes achter de letters van de roos. Er be
staat grote belangstelling voor de wind
rozen van Gerard Rijk. Iedere winter
wordt een aantal vervaardigd, die grif
van de hand gaan. Gezien de arbeids
tijd en de kostbare materialen is een
bedrag van honderd gulden voor één
installatie belachelijk laag. Een soort
gelijk, maar aanzienlijk minder fraai
fabrieksinstrument kost ruim ƒ600,
Wanneer de handige bollenkweker zich
meer op het fabriceren van deze instru
menten zou toeleggen en er een zake
lijker bedrag voor zou vragen, zou het
ongetwijfeld een aardige bijverdienste
voor hem betekenen. Maar daar voelt
hij niets voor. „Neen, ik wil beslist dat
het bij hobby blijft Als mijn onkosten
betaald worden, ben ik ruimschoots te
vreden. Met het plezier dat ik heb bij
het knutselen en het zoeken naar ver
beteringen en andere mogelijkheden,
ben ik ruimschoots beloond!"
Gerard Rijk is doorgaans bezig in de
schuur naast zijn huis. Op heel wat
winteravonden kan men er tot diep in
de nacht het licht zien branden.
Reuzenrad
In zijn „technische afdeling", zoals
hij het gebouwtje noemt, wijst hij ons
op een natuurgetrouw model op schaal
van het reuzenrad, dat deze zomer op
de kermis op de Vismarkt stond. Nauw
keurig zijn alle onderdelen overgeno
men en het aardigste is dat het ruim
één meter hoge wiel werkelijk kan
draaien. Een elektromotortje brengt het
wiel in beweging door middel van een
ingewikkeld stel drijf riempjes, op de
zelfde manier als het grote rad. Het
apparaat moet nog worden uitgerust
met lampjes. Als de heer Rijk zich con
sequent aan het grote voorbeeld wil
houden, betekent dit dat hij er duizend
moet aanbrengen. Waarschijnlijk is dit
onmogelijk, omdat zulke minuscule
lampjes wel in de handel zijn, maar te
veel geld kosten. Gerard Rijk zoekt nu
naar een andere oplossing en ongetwij
feld zal hij die vinden.
Wie denkt dat iemand, die in zijn
vrije tijd zó in zijn hobby's opgaat, geen
tijd meer heeft om aandacht te beste
den aan zijn gezin, komt bedrogen uit.
Het gezin Rijk profiteert met volle teu
gen van vaders handigheid. Niet in het
minst de twee jongens, Jan (7) en Ge
rard (3), die zich kostelijk vermaken
met een grote modelspoorweg, die op
vernuftige wijze op een opklapbare
wand in de achterkamer is gemonteerd.
Alsof het een opklapbed is, gaan de
gordijntjes opzij en wordt de drie me
ter brede plaat neergelaten. Uit papier-
maché (toilet-papier met stijfsel) is een
woest berglandschap nagebootst met
bomen, huizen en tunnels. Zelfs staat
Gerard Rijk bezig aan z(jn bollenplantinachine
er een echt draaiende molen, een groot
station en een televisie-zendmast. Alles
is nauwkeurig op schaal vervaardigd
en vormt een indrukwekkend geheel.
Een miniatuur elektriciteitsnet zorgt
ervoor dat de treinen rijden en dat in
alle modelhuisjes licht brandt.
Mevrouw Rijk laat ons tussen de be
drijven door haar keuken zien. Een
droomkeuken met tal van vondsten, die
alle aan het bekende ei van Columbus
doen denken, maar voor het merendeel
nog niet door de industrie zijn toege
past. De heer Rijk timmerde en lijmde
alles zélf, nadat hij op de tentoonstel
ling „Idee 62" had gezien, dat een keu
ken, die aan zijn eisen voldeed, onbe
taalbaar was en een betaalbare keuken
niet naar zijn zin. Nu werkt mevrouw
Rijk in een keuken, die uitstekend be
valt en niet meer heeft gekost dan de
prijs van het materiaal.
Bollenplantmachine
Toch heeft de heer Rijk uitvindingen
gedaan, die hem nu rechtstreeks zake
lijk voordeel opleveren, al was het hem
daar niet in de eerste plaats om te
doen. Zo'n uitvinding is b.v. de bollen
plantmachine, die nu sedert enkele we
ken in de praktijk zijn nut bewijst. Om
het apparaat is werking te zien gaan
we met Gerard Rijk mee naar het
bouwland in Eierland, waar hij bezig is
narcissen te poten.
Het apparaat bestaat uit een inge
wikkeld uitziend samenstel van oude
fietskettingen, motorfietsonderdelen,
rubberriemen, latjes, board en zeil
doek. Het geheel is gemonteerd op een
normale ploeg, die door een trekker
wordt voortbewogen. Aan de ploeg is
een stalen wiel gemonteerd, dat op de
grond naast de opengeploegde regel
rust. Wanneer Gerard Rijk op de trek
ker stapt, zien we hoe het wiel, waarop
grote ribben zijn gelast, in beweging
wordt gebracht. Door middel van ex
centrieken, kettingen en schijven wordt
deze beweging overgebracht op een
band. „Kijk", wijst de ingenieuze bol
lenboer. terwijl zijn broer de trekker
bestuurt. „De bollen rollen vanuit de
bak op de band en worden naar een
zinken goot getransporteerd. Via de
goot komen de bollen in de door de
ploeg gemaakte regel terecht".
Ernstig gewond naar ziekenhuis
EIERLAND Zondagmiddag werd
de 3-jarige Annemarie van Exel op de
Postweg in Eierland door een personen
wagen aangereden. De kleuter werd
ernstig gewond en moest met een extra
hoot naar Den Helder worden gebracht.
Het ongeluk gebeurde om half een
's middags, ter hoogte van de woning
van de familie Van Exel (E 52). Uit de
richting van Den Burg naderde de pre
dikant H. J. Heersink uit Hellendoorn,
die een Taunus 17 m bestuurde. Hij
werd volkomen verrast door het plot
seling overstekende meisje, dat hij op
het laatste moment zag, omdat een ge
parkeerde auto het zicht op de berm
•belemmerde. Ondanks hevig remmen
werd de kleuter met grote vaart ge
schept, op de motorkap meegevoerd en
doordat de auto plotseling tot stil
stand kwam over een afstand van zes
meter weggeslingerd. Het kind bleef
bloedend op het wegdek liggen met ver
wondingen aan het hoofd, een gebroken
beentje en inwendige kneuzingen. Het
ongeluk gebeurde voor de ogen van de
vader, de heer M. van Exel, die met zijn
neef aan de andere zijde van de weg
stond. Dokter Siebenga liet het gewon
de meisje direct naar het ziekenhuis
brengen Haar toestand was gisteren
nog zeer ernstig. De auto werd licht
beschadigd; de bestuurder kwam met
schrik vrij.
Transpiratie
Het woord van Edison „Uitvinden is
voor l°/o inspiratie en voor 99% transpi
ratie" is maar al te juist. Dat heeft
Gerard Rijk in de afgelopen winter
maanden, waarin hij aan de machine
werkte, ondervonden. Erg vlot ging
het niet. Met monteren, demonteren,
een ander ontwerp maken, kwam het
apparaat tenslotte gereed, dank zij veel
geduld. Maar toen de plantmachine
voor de eerste keer geprobeerd werd,
kwamen tal van onvoorziene gebreken
voor de dag. Het grootste probleem was
de bollen op de juiste gelijkmatige
wijze naar de lopende band te trans
porteren. Eerst werd hiervoor een hou
ten trechter gebruikt, maar hierin lie
pen de bollen vast. Tenslotte werd een
platte bak gemaakt, waarin de zak met
bollen met klemmen werd opgehangen.
De bak hangt schuin zodat de bollen
vanzelf naar beneden rollen. Na nog
enkele kleinere verbeteringen heeft de
plantmachine, beter gezegd strooima-
chine, zijn huidige vorm gekregen. De
heer Rijk is voornemens het apparaat
in de komende winter opnieuw op te
bouwen, maar dan met nieuw mate
riaal. De resultaten van de machine
zijn overtuigend. Zelf vertelt Gerard
trots; „Met twee man kunnen we nu
een stuk land van 21/* bunder in minder
dan drie weken volplanten. De machine
doet bijna al het werk. Slechts één man
is nodig om de gestrooide bollen in de
juiste stand te plaatsen. Hetzelfde werk
werd vorig jaar door drie mensen in
zowat vijf weken gedaan!" Van de zijde
van de Texelse bollenkwekers bestaat
voor de vinding grote belangstelling
Gerard Rijk loopt met zijn hobby
niet te koop, ook niet in letterlijke zin.
,.Het qeknutsel kost me veel meer dan
het opbrengt, maar het qeeit enorm
veel plezier. Zelfs als het druk is in de
bollen, probeer ik er at en toe een
uurtje uit te breken, om nog wat te
kunnen schroeven en solderen. Dan
reageer is me helemaal op mijn hob
by's af!"
Ondanks zijn baard, bril en wijs
gerige blik, is Gerard Rijk niet het type
van de klassieke uitvinder zoals wij
ons die doorgaans voorstellen. Hij is
ook qeen Willy Wortel of Kweetal,
maar een doodgewone, wat stille
bollenkweker, die en daar zijn we
van overtuigd een bijzonder geluk
kig leven lijdt.
Van dit model windroos maakte Gerard Rijk
er tientallen. Ze hangen in diverse Texelse
huiskamers.
33 TEXELAARS IN
ZEVEN DORPEN-WANDELTOCHT
Zaterdaqmorqen om half zeven ver
trokken 33 moediqe wandelaars uit de
Wezentuin te Den Burq voor een tocht
over 58 km. lanqs de Texelse dorpen,
's Middaqs om half vier kwamen de
eersten in hotel „De Zwaan" te Den
Burq aan om hun controlekaart voor
de laatste keer te laten aftekenen. Zij
liepen met een qemiddelde snelheid
van 7 km. per uur. Slechts één deelne
mer had wegens blaren en stijve spie
ren de tocht voortijdig moeten staken.
Het was opmerkelijk, dat het aantal
deelnemers aanzienlijk kleiner was
dan vorig jaar. Toen verschenen er 50
wandelaars aan de start. De dames en
heren, die deze keer de tocht uitliepen,
zijn kennelijk „beroepswandelaars"
want de meeste van hen legden de 58
km. zonder zichtbare inspanning af.
Regen
Het was nog tamelijk donker toen de
twaaLf dames en de eenentwintig heren
uit de Wezentuin in de richting van
Oudeschild vertrokken. De zon was nog
maar nauwelijks op en het was behoor
lijk fris. Binnen korte tijd had zich
een kopgroep van acht man gevormd,
die door hun hoge tempo als eerste in
Den Burg aankwam. Om twaalf uur
waren alle deelnemers De Cocksdorp
al gepasseerd In café ,,De Molen" werd
een kop hete kippesoep aan de dorstige
wandelaars verstrekt. Men was nu
weer voldoende op krachten gekomen
om via de Slufter naar De Koog te
marcheren. Het was inmiddels zo warm
geworden, dat de meesten hun jassen
en truien hadden uitgetrokken. Maar
toen de kopgroep in De Koog de kaar
ten bij de controlepost liet aftekenen,
vielen de eerste regendruppels. Het
bleef de rest van de dag regenen. Vol
komen doorweekt kwamen de wande
laars in Den Burg aan. Ondanks dit
troosteloze besluit bleef het enthou
siasme van de deelnemers tot het einde
toe gehandhaafd. Een van hen zei ons:
„Het was heerlijk, een beetje jammer
van die regen, maar als je er eenmaal
mee begonnen bent en dan wil je het
afmaken. Zo'n medaille is dan een fijne
beloning. Een paar stijve spieren vind
ik niet zo erg".
Het is voor onze Wandelsportvereni
ging „Het Gouden Boltje" bijzonder
verheugend, dat bijna alle deelnemers
de tocht tot een goed einde hebben ge
bracht en dat er zich geen ernstige
moeilijkheden hebben voorgedaan. Ge
zien het succes van deze dag zal het be
stuur van het Gouden Boltje volgend
jaar waarschijnlijk weer een dergelijk
evenement organiseren.
GEEN BAKKER MEER IN
DE COCKSDORP
DE COCKSDORP Sinds gisteren
heeft De Cocksdorp geen eigen bak
kerswinkel meer. De heer Marinus heeft
namelijk zijn klantenwijk overgedaan
aan de onlangs te Oosterend gestichte
bakkers-combinatie ,,'t Gouwe Boltje",
van de heren F. Blom, S. Bremer en G.
Dros. Dit is wel een feit, waar de
Cocksdonper huisvrouwen rekening
mee moeten houden, want het „effe
gauw om een koekie gaan" is er nu
niet meer bij. Toch ligt het uiteraard
niet in de bedoeling van de genoemde
bakkerscombinatie om De Cocksdorp en
omgeving tekort te doen In het dorp
zal elke dag huis aan huis worden ge
vent met een wagen van de combinatie.
GASTHUISSTRAAT GESLOTEN
In verband met de aanleg van rio
lering zal de Gasthuisstraat voor de
duur van de werkzaamheden voor alle
verkeer worden afgesloten. Gedurende
deze periode zal de Weststraat voor
verkeer in beide richtingen opengesteld
zijn.
GESLAAGD
Aan de bijzondere neutrale kweek
school voor onderwijzers-(essen) te Den
Helder slaagde onze eilandgenoot, de
heer Co de Wolf voor het diploma Vol
ledig bevoegd onderwijzer (hoofdacte).
„NIEUW LEVEN" GEEFT
UITVOERING
OOSTEREND Op zaterdag 3 ok
tober hoopt de zangvereniging „Nieuw
Leven" te Oosterend een uitvoering te
geven op de zolder van de Openbare
lagere school te Oosterend.
Het programma omvat voor de pauze
zang en spel, waarvoor de leden reeds
weken lang repeteren. In het program
ma na de pauze zal dokter Renout en
kele films veronen. Welke films dit
zijn, is voor een ieder nog een verras
sing. Vast staat dat het geheel een ge
varieerd karakter zal dragen.
Mochten er dames of heren zijn, die
de gelederen van de zangvereniging
„Nieuw Leven" willen komen verster
ken, ze zijn van harte welkom. (Zie ook
de advertentie in dit blad).
WEEKAGENDA VAN DE
STICHTING CULTUREEL WERK TEXEL
Dinsdag 29 september
Den Burg, „De Graaf", postzegelruilbeurs.
Zondag 4 oktober
De Waal, bejaardennt
