Lekker heilige huisjes intrappen met Harry Tielemans Texelse cartoonist verwierf faam in binnen- en buitenland Ik lach overal om, behalve als er wat te lachen valf Keiharde charme Schedels ZIJN FANS STUREN HEM GRAF KRANSEN Slaaudc ruzie Niet serieus Grafkrans Acht jaar mulo Niet beschermd DERDE BLAD TEXELSE COURANT DONDERDAG 31 DECEMBER 1964 en krijgen dat geplaatst. Bij wijze van spreken natuurlijk. Die redakteuren hebben er geen moer kijk op en plaat- ren vaak rommel om toch maar vooral een progressieve indruk te maken". Harry Tielemans trapt graag heilige huisjes in, we stelden het al vast. We geloven hem echter als hij zegt strikt rechtvaardig te zijn. Voor zijn beste vrienden is hij keihard als hij hun op zijn eigen manier de waarheid zegt. Dat doet soms vreemd en pijnlijk aan, zelfsi voor zijn vrouw, die, zo heeft iemam j eens gezegd, de tweede ziel van zijn gedachten is. Tielemans is in zijn diepste wezen niet hard. maar lijkt het, omdat we hebben afgeleerd eerlijk te zijn en frank en vrij voor onze mening uit te komen. Maar op den duur ont komt niemand aan de charme van deze cartoonist. Z;jn tekeningen doen ons zelf herkennen in onze kleinheid en ge compliceerdheid. Dat is het geheim van zijn succes, dat hij echter in geen enkel opzicht najaagt. Vooral met dit laatste is Harry Tielemans het roerend eens. „Er mag hier trouwens niet gejaagd worden", zegt hij, „want we zitten hier in het kooirecht". Harry Tielemans pleegt zo halver wege de avond de drankfles tevoor schijn te halen, want een enkele keer blijken spiritualiën de fantasien los te slaan. In het huis van Tielemans hangen diverse artistieke en antieke curiosa. Een beetje luguber zijn de menselijke schedels, die op de kast staan. Hij heeft ze zelf opgegraven als jongen, op een van zijn zwerftochten. Ze inspireren hem bij zijn werk Veel ideeën doet hij ook op uit zijn dromen. Vaak droomt hij dat hij onzichtbaar is en iedereen kan observeren zonder zelf gezien te worden. „Soms lig ik 's nachts uren te denken. Dan neem ik een onderwerp in mijn hoofd bijvoorbeeld auto's als ik iets voor de Shell moet maken en ga prakkizeren héél lang. Op een ge geven moment schieten de ideeën me achter elkaar te binnen. En maar door borduren en kronkelen met die gedach ten. Zo kwam ik tot de gekste en leuk ste cartoons. Dan móet ik mijn bed uit om een bloknote te halen Vluchtig schrijf ik alles wat me inviel, op en 's morgens heb ik werk zat. Dan blijken er vaak ideeën bij te zijn, waar van je de waarde in je half-slaap hebt overtrokken; die vallen dan achteraf tegen. Het is merkwaardig als de geest buiten het lichaam treedt". Maar plot seling verschijnt weer de voor buiten staanders onmerkbare trek in zijn ge zicht, die ons na enige uren praten het notitieblok doet opbergen omdat we weten: nu komt er weer iets idioots. We hebben juist gegist, want Tielemans zegt peinzend „Zeker, de geest treedt buiten mijn lichaam. En het gekke is: niet horizontaal maar harryzontaal Het is intussen laat geworden. De fles gaat nog eens rond en Reina Tielemans presenteert toastjes met vlees en vis iever. „Dat krijg je bij Van Kooten niet, hè?" vraagt Tielemans plagend Maar ik had je nog iets niet verteld: Tekenen doe ik ook omdat het me een bepaalde bevrediging schenkt. Nu zul len mijn collega's wel zeggen: aha, nu weten we waarom hij geen kinderen heeft. Maar zet dat niet in de krant. Ach, schrijf toch helemaal niks, dat is toch veel makkelijker". Daar brengen wij tegen in, dat schrijven voor ons nu eenmaal een zekere bevrediging bete kent. Trouwens, met schrijven kun je ook heilige huisjes intrappen. Zelfs in onze gezapige krant gebeurt dat dage lijks. Maar WIJ worden er niet be roemd door. Kijk, hier een editie van „Selbstbedie- nung und Supermarkt" met cartoons van mij, allemaal met betrekking tot het winkelbedrijf. En hier een Deense krant, Yylland Posten in Aarhus. die wekelijks werk van me plaatst. Ze zijn in Denemarken nogal gek op me. Laatst had ik een hele tijd niets voor ze ge daan en toen weer een bundeltje ge stuurd. De eerste werd prompt op de voorpagina geplaatst. Er stond met vette letters boven: Harry Tielemans terug! Maar het meeste komt toch in Hollandse bladen terecht. Ach, ik hoef ze niet op te noemen. Ik zou niet weten in welke krant ze eigenlijk NIET zijn verschenen. Dat publiceren in massa brengt wel veel administratie mee. Het is haast niet bij te houden. Eigenlijk zou ik een secretaresse moeten hebben, alleen al om in de gaten te houden of ik mijn afspraken met redacties op tijd nakom". Het unieke feit heeft plaatsgehad. Harry Tielemans heeft meer dan tien minuten serieus over zijn werk zitten vertellen. Het wordt dus hoog tijd dat er iets gebeurt dat aanleiding is, om het over een andere boeg te gooien. Dat ogenblik komt als de telefoon gaat. „Ja, met Tielemans. Reina? Nee, die is er niet. Neen, zie je, we hebben ruzie gehad. Sléande ruzie. Ja, helaas echt waar. Nu is ze kwaad weggelopen, de duinen in. En weet je wat het ergste is? Ze is in haar dunne onderjurkje. Ja, zomaar in de kouwe duinen. Ze is al een uur weg. Ik wil nu de politie gaan waarschuwen...." Uit de hoorn klinken ontstelde kreetjes en verwijten van schoonmoeder uit Den Helder. Tielemans grijnst tevreden en geeft de hoorn aan zijn vrouw, die is komen aansnellen en haar verschrikte moeder geruststelt. Tielemans vertelt verder alsof er niets gebeurt is. „Ze belazeren me wel eens. Dan nemen ze cartoons ongevraagd over uit een of andere krant. Soms gebeurt dat met toestem ming van de redactie van de krant, waar het plaatje het eerst in stond. Ik ben ook eens door een van de grootste ochtendbladen voor de gek gehouden. In opdracht maakte ik wat cartoons voor ze, die ze niet eens plaatsten. Ik werd met allerlei smoesjes afgescheept en vertik het verder ooit nog eens za ken met ze te doen. O ja, heb ik je wel eens verteld hoe ik op Texel ben ge komen. Met zeilen heb ik eens schip breuk geleden op de Haaksgronden en vastgeklampt aan de mast van mijn schip spoelde ik bij De Koog aan, midden in de nacht. Ik was wég van De Koog en wilde er blijven. Van die scheepsmast heb ik toen potloden laten maken, dus ik zat goed. Maar ik dwaal af. Ons beroep is niet beschermd, zei ik. Je hebt concurrentie van iedereen, al ben je nóg zo goed. Als een of andere schooljongen een krabbeltje instuurt, zijn er altijd redakteuren die zeggen: kijk, weer eens wat anders: plaatsen! Er is op het ogenblik een aantal car toonisten, die zogenaamd modern zijn. Die geven een kwat op een stuk papier, smeren er wat oostindische inkt door DIT GEKRABBEL, waarin men met enige moeite de naam Harry Tielemans kan herkennen, is het han delsmerk van een Texelaar, die het genoegen smaakt honderdduizenden mensen van tijd tot tijd te kunnen laten glimlachen en daarvoor nog betaald wordt ook. Harry Tielemans (35) is cartoonist, een tekenaar van „gekke" plaatjes in kranten en tijdschriften. Hij heeft zich met dit werk een vooraanstaande plaats verwor ven in de gelederen van talrijke collega's en weet zijn prentjes niet alleen in Nederlandse, maar ook in buitenlandse bladen geplaatst te krijgen. Harry Tielemans is langzamerhand beroemd geworden en werkt ten gevolge daarvan een dagelijks groeiend aantal opdrachten af. Met de grootste moeite weet hij tijd over te houden voor verschillende an dere artistieke taken. Tielemans is namelijk ook schilder, tekenleraar en een paar maanden in het jaar zelfs antiekhandelaar. Meen niet dat Harry Tiele mans door dit alles de allure heeft gekregen van de overwerkte zakenman, die zich nauwelijks tijd gunt, om zijn mensen te woord te staan. „Als ik me zó in mijn werk zou verdiepen, dat ik het contact met de mensen ver lies, verlies ik ook mijn grootste bron van inspiratie' zegt hij zelf. Voor een gezellige avond, liefst in kleine kring, is Harry Tielemans dan ook direct te vinden. Dat het bij de Texelse cartoonist wel is uit te houden, moge blijken uit het feit dat we met het voornemen er hoogstens een uurtje te blijven 's middags drie uur arriveerden en 's nachts één uur weer ver trokken. Met pijnlijke lachspieren, want die waren in deze tien uren wel zeer zwaar beproefd. Zijn verklaring is eenvoudig „Ik lach overal om, behalve als er wat te lachen valt!" Deze mening weet hij binnen een half uur op de meesten zijner zéér vele kennissen over te dragen. Dit vermogen heeft hij kunnen ontwikkelen door zijn grenzeloze fantasie, die het hem mogelijk maakt zelfs in de meest verschrikkelijke dingen een grappig ele ment te ontdekken. Tegen Tielemans zou men als be zwaar kunnen aanvoeren, dat hij ken nelijk niet in staat is. een serieus ge sprek te voeren. Ernstig ingestelde lie den vinden in dat een teken van los bandigheid en mijden daarom „Op de Bonnefooi", de merkwaardige naam die de cartoonist aan z'n onlangs betrokken huis aan de Ruigedijksweg heeft gege ven. Zelfs op de simpele vraag: „Hoe oud ben je nu, Harry?", roept hij naar zijn vrouw Reina: „Mien, kijk es effe na!!" Reina trekt een lade open van een der fraaie antieke kasten en rommelt wat, vergeefs. „Ach, bel morgen effe terug, dan weet ik het van de boekhou der". Hij zegt het met een stalen gezicht, maar grijnst tevreden als hij ziet dat zijn slachtoffer zich heeft laten beet nemen. Tielemans trapt graag heilige huisjes in. zowel in zijn gesprekken als met zijn cartoons. Als hij in weldenkend Christelijk gezelschap verkeert, pleegt hij de meest schokkende dingen te zeg gen. Hij vertelt onomwonden dat hij principieel atheïst is en dat het hem allemaal niets kan schelen. De onthut ste reacties brengen weer dezelfde vol dane grijns op zijn gezicht èn weer wat inspiratie. Tielemans spot met alles, met heilige zaken maar ook met de dood. „Mijn beste cartoon vind ik nog altijd het prentje, dat het huwelijk van een doodgraver voorstelt. Bruid en bruide gom verlaten het stadhuis en lopen on der een erepoort door. gevormd door collega-doodgravers die lijkkisten om hoog houden". Graag betrekt de cartoonist zichzelf in dergelijke lugubere grapjes. Ergens op deze pagina ziet ihen een doorgraver die als spel het werpen van grafkransen rond de grafzerk van Harry Tielemans beoefent „Mijn fans sturen me graf kransen!", zegt hij en deze keer is het geen grapje. Tielemans loopt de keuken in en komt terug met een echte krans. „Werk in vrede", staat op het lint. „Vanmorgen gestuurd door een onbe kende!", verzekert hij. „Mijn vrouw schrok er van en vond het eerst hele maal niet leuk. Maar ze moet er aan wennen. Wie kaatst kan de bal ver wachten" We hebben bij de eeuwenoude Bra bantse potkachel uren lang zitten bla deren in de plakboeken van Harry Tie lemans. Samen zijn ze ruim een meter dik. „Ik maak niet uitsluitend cartoons", vertelt Harry. „Het zijn vaak grappige illustraties, maar die vallen soms zo leuk uit dat het cartoons worden". Car toonachtige illustraties zijn het dan. Kijk maar. Voor Rijdend Nederland doe ik dat werk regelmatig. Ze sturen mij wekelijks de copij van artikelen die Fantaserende „bedenkt" hij zo zijn car toons. Die vallen vaak nogal macaber uit en niet ieder blad is bereid ze te plaatsen. Vaak wordt Harry verweten dat hij „te ver" gaat, maar Tielemans is daar niet rouwig om. Hij weet dat hij in een tijd leeft, waarin de redactie, die nu een plaatje verbolgen terzijde legt, hetzelfde plaatje een jaartje later ge amuseerd bekijkt en zegt: „Leuk, wat kost-ie?". Harry Tielemans weet dat zijn car toons veel waard geworden zijn, maar is er zich terdege van bewust, dat hij niet stil mag zitten. „Doorgaan moet ik wel, anders zijn ze me vergeten en kan ik opnieuw beginnen!" niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiinniiiiniiiniiiiiiiuiiiiiiiiiiiniiiiuiiiiiiiiiiiuniuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii lijk niet.Cartoons kunnen best in op dracht gemaakt worden. Als je niet in staat bent op bevel een prentje te leve ren, kun je er beter mee ophouden. Weet je dat ze me laatst gevraagd heb ben om een cursus cartoontekenen-illu streren te leiden voor de Leidse Onder wijsinstellingen? Maar ik zou stom zijn als ik het deed. Je kweekt onherroepe lijk concurrenten. Dan kunnen ze aan komen met: „Ja, maar dan haalt u het peil van de Nederlandse tekenkunst omhoog, dat moet een man als u toch bevrediging geven.maar daar trap ik niet in. Ik heb er alleen maar be hoefte aan om mijn eigen peil omhoog te wurmen. Het mooiste zou zijn als bij na niemand tekende en die het wèl de den zouden prutsers moeten zijn. Dan steek ik er misschien boven uit en zit ik goed". Harry Tielemans werd lange tijd als een min of meer mislukte avonturier beschouwd. Na acht jaar Mulo (dat zegt hij tenminste) ging hij naar de Kunst nijverheidsschool te Amsterdam. Gebo ren en getogen in Den Helder trok hij na 5 jaar naar deze stad terug en ging er schilderen en beeldhouwen. Met een acte L.O. tekenen gaf hij les aan de Ulo school aldaar, ,,'t Was een Christelijke Ulo maar ik ben er vandaan gegaan want er werd vreselijk gevloekt. En daar ben ik gevoelig voor. Bovendien kon ik niet met de onderwijzers op schieten. Ik heb ook les gegeven aan de avondvaktekenschool te Hippolytus- hoef en aan landbouwhuishoudscholen in Schagen en Alkmaar. Ik heb zeven jaar les gegeven aan een particuliere school te Bloemendaal waar kinderen studeerden van héél rijke ouders. Inte ressante tijd. Toch voelde ik me pas happy toen ik helemaal op Texel zat. Ik kwam er in 1933 voor 't eerst, als kleu ter aan de hand van mijn ouders. O ja, weet je dat ik Texels bloed in de ade ren heb? Mijn grootmoeder heette Trijn tje Kooger en die woonde in Oosterend. En mijn grootvader, Jan Schreuder, kwam ook van Texel. In 1945 ging ik voor het eerst op eigen gelegenheid naar Texel. Ik was toen 15 jaar en was in gezelschap van vrienden. De nacht brachten we door in een var kenshok van een boerderij in De Dennen en later ook in hooischelven. Ik was een van de allereerste nozems op Texel. Ja, schrijf dat maar op. want dat mag best eens in de krant". Harry Tielemans ging tekenlessen geven aan de ULO te Den Burg en werd steeds meer verzot op Texel. Hij besloot er zich te gaan vestigen, trouw de met de zuiver-Helderse Reina Steenkist en ging wonen in een bun galow in de Vogelmient te De Koog. „Die bungalows werden door de ge meente verkocht en wij zagen aanko men, dat we in de Boogerd in Den Burg terecht kwamen. Nou, voor geen ton, want dan is Texel voor mij Texel niet meer. Ik houd van mensen, maar niet als ze dag en nacht vlak naast me zitten. Ik heb overal rondgekeken en vond na zeven jaar zoeken, net op tijd dit huis, waar ik enorm mee gemazzeld heb. We wonen er machtig, een beetje afgelegen, maar dat is met een auto geen bezwaar. De faam van Harry Tielemans als cartoonist ontstond eerst in 1956. In september van dat jaar begon hij weke lijks te publiceren in de Noordhollandse dagbladen, waarna grotere kranten en tijdschriften snel volgden. „Ik heb ook reportages getekend, maar dat doe ik niet langer. Vroeger pakte ik alles aan; nu niet meer Ik ben een beetje kieskeurig geworden en heb me helemaal op die cartoons gegooid. Dat ging goed en het verdien de lekker. Weet je dat ze wel eens cartoons van me pikken?" Tielemans pakt een niet door hemzelf getekend prentje, dat kennelijk is overgenomen van een cartoon, die hij eerder publi ceerde. „Daar doe je weinig aan. Ze hebben wel eens geprobeerd de rechten te beschermen door een soort BUMA voor cartoonisten op te richten, maar dat is spaak gelopen. Och, eigenlijk is het niet zo erg als ze eens een plaatje overnemen. Dat geeft je een zekere be roepstrots en gevoel van eigenwaarde. Ik heb massa's cartoons gemaakt. Als een blad wat wil uitzoeken, stuur ik ze een kilo of twee en de rest krijg ik wel terug. Ik heb heel veel geplaatst in „Tussen de rails", het blad van de Spoorwegen. Daar kennen de mensen mij uit. In dat blad voor militairen, G3, staan ze ook bijna iedere keer. Moet je wat buitenlands spul zien? kom je achteraf op een leuk idee maar ze gaan plaatsen en ik moet er mijn fantasie maar over laten gaan en vier of vijf plaatjes maken. Dat is contract- werk en dat benauwt wel eens. Soms dan heb je de boel al op de post gedaan. Haastwerk is niet leuk maar soms no dig. Laat je niet wijsmaken dat het werk daardoor minder zou zijn. Natuur- QJllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIILIIUIIIIIUIIIIIIIllllllllllllUillllllllllllllllllillllllllllUUUIIIIIUIllllIUIIlllllllllUaillUlllllllllllllllllllllllIllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllIlilllllD

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1964 | | pagina 5