Werkgelegenheid voor
in toekomstig NIOZ-
Texelaars
complex
rf
Eidereenden bedreigd
l«£)
MM
BAKKERS
Ijzerhandel
|W
5^
!/-]
«ff!
Als binnen enkele jaren de gebouwen
van het Nederlands Instituut voor On
derzoek der Zee in de polder 't Horntjc
gereed zijn, beschikt het instituut ein
delijk over voldoende ruimte om de
onderzoekingen aanzienlijk te kunnen
uitbreiden. Dit zal gepaard gaan met
een vergroting van de wetenschappe
lijke staf. Aan het station zullen na
1970 13 biologen verbonden zijn, 12 che
mici, physici en geologen, 63 technische
hulpkrachten, waaronder instrument
makers, analisten en laboranten, 12
krachten voor de administratie en de
bibliotheek; 47 personen voor de alge
mene dienst, 4 verzorgers van studie
materiaal en aquaria en 7 personen
voor de schepen en de komvisserij. Een
belangrijk deel van deze uit 158 per
sonen bestaande bezetting wil men op
Texel aanwerven. Men hoopt met een
succes een beroep te kunnen doen op
afgestudeerde HBS'ers en leerlingen
van de ULO, die een analistenopleiding
willen volgen. Maar ook personen met
een andere vooropleiding zullen bij het
NIOZ werk kunnen vinden, waarbij
men vooral denkt aan het technisch
personeel, dierenverzorgers, vissers enz.
Dat men zoveel mogelijk Texelaars
wil aantrekken is begrijpelijk in ver
band met het woningprobleem, waar
mee het NIOZ nu al worstelt. Het in
stituut heeft in de afgelopen jaren al
verschillende huizen en diverse stukken
'bouwterrein op Texel gekocht.
Rest ons nog iets te vertellen over de
geschiedenis van het Instituut. Het
NIOZ begon zijn bestaan in 1876 als
,,Het Zoölogisch Station van de Neder
landse Dierkundige Vereniging".
Twaalf jaar lang was het gehuisvest in
een houten noodgebouwtje, dat alleen
's zomers dienst deed en dan ieder jaar
op een andere plaats aan de Neder
landse kust werd opgezet. Zo stond het
te Delfzijl. Terschelling, Enkhuizen,
Den Helder, aan de Oosterschelde en bij
Vlissingen. In Den Helder kwam het
vier maal terug, in verband met de
gunstige ligging van deze plaats voor
het beoogde doel; bestudering van flora
en fauna van onze kust. Het definitieve
stenen gebouw verrees in 1889 aan de
Buitenhaven van Den Helder. Het werd
in 1892 vergroot en is nog steeds in
gebruik. Het gebouw kwam er dank zij
de steun van het rijk, dat er de nieuw
benoemde Adviseur voor Visserij zaken
in onder wilde brengen. De dienst van
deze adviseur groeide later uit tot het
tegenwoordige Rijksinstituut voor Vis
serij onderzoek. In 1902 werd de inter
nationale Raad voor het onderzoek der
Zee opgericht en werd het Nederlandse
aandeel in het onderzoek in handen ge
legd van het Rijkinstituut voor Onder
zoek der Zee, dat eveneens in het ge
bouw werd ondergebracht. In de jaren
1902 tot 1912 werd door het Rijksinsti
tuut belangrijk hydrografisch onder
zoek gedaan. In de jaren twintig volgde
een decentralisering, waarbij het Rijks
instituut voor Visserij onderzoek zich
uit Den Helder terugtrok.
Zuiver wetenschappelijk
Sinds 1931 is het Zoölogisch Station
een instituut voor zuiver wetenschap
pelijk onderzoek met eigen wetenschap
pelijke doelstellingen. In 1932 kwam het
instituut in het bezit van haar eerste
onderzoekingsscheepje en in 1937 werd
een logeergebouwtje voor te Den Hel
der werkende studenten gebouwd. In de
oorlogsjaren werd het Zoölogisch Sta
tion gevorderd door de bezetter en vond
het personeel tijdelijk onderdak in het
Rijksmuseum voor Natuurlijke Historie
te Leiden In 1945 werd het werk te
Den Helder hervat en werd hef gebouw
aanzienlijk verbeterd.
De totale personeelssterkte van het
Zoölogisch Station bestond in 1945 uit
vijf man. In de vijftiger jaren waren 15
personen aanwezig. In 1957 besloot het
Rijk tot een belangrijke uitbreiding van
het Instituut, waardoor de personeel-
sterkte boven de vijftig kwam. Die uit-
Aluminium wasketels
25 jaar garantie!
34 liter f 44.95
40 liter f 48.95
50 liter f 61.95
/djfel l
Zelfklevend tochtstrip
voor ramen en deuren houdt
de warmte binnen,
dun 18 cent per meter,
dik 19 cent per meter en
extra-dik 34 cent p. meter.
breiding hield in, dat het karakter van
het instituut inter-universitair moest
worden, dat het onderzoek alle facetten
van het mariene terrein zou omvatten:
biologische, chemische, physische en
geologische, en dat alle universiteiten
voor marien onderzoek van het Insti
tuut gebruik konden maken. De exploi
tatie werd voortaan geheel door het rijk
betaald, maar bleef in handen van de
Dierkundige vereniging.
Onderzoek
Het doel van het onderzoek in de
eerste jaren was de bestudering van de
mariene flora en fauna, waarbij o.a. van
de dienst van loodskotters gebruik werd
gemaakt om het onderzoek in open zee
te kunnen doen plaatsvinden. De onder
zoekers waren voornamelijk hooglera
ren en assistenten van de universitei
ten. Na 1890 bleven de onderzoekers
dezelfden, maar buiten hen kwamen
jaarlijks studenten naar het Station.
Het rijk droeg aan hun reis- en verblijf
kosten bij door een subsidie van O. K.
en W. Deze vorm is tot op heden ge
handhaafd. De studenten kwamen veel
al voor het opdoen van soortenkennis,
maar een deel van de oudere studenten
droeg daadwerkelijk aan het onderzoek
en de publikaties van het instituut bij.
Het Rijksinstituut verrichtte tal van be
langrijke onderzoekingen, waaronder
van plankton, embryologie van ver
schillende zeedieren, onderscheiding en
groei van verschillendse haringrassen,
de enzymen van de haring, die een rol
spelen bij het conserveren, over nitriet-
en nitraatvorming, snelheid en richting
van getij stromen, levensgeschiedenis
van platvissen, zoutgehalte, tempera
tuur, stikstofgehalte, invloed van be
vriezen op zoutgehalte, ionenverschui
ving in brakke wateren enz.
Nieuwe periode
Na 1930 brak een nieuwe periode
aan. waarbij het Zoölogisch Station een
eigen wetenschappelijke doelstelling
kreeg en waarbij het oecologisch onder
zoek centraal werd gesteld. Ook werd
in die tijd het hydrografisch onderzoek
opgezet. Biologisch werk had betrek
king op de factoren, die de aantallen
van een diersoort regelen, de versprei
ding van soorten, transport en vestiging
van larven, levensgeschiedenis van
naaktslaksoorten, voedselgedrag van
enkele platvissen, de voortplanting van
de inkvis, het geur-onderscheidingsver-
mogen, invloed van de zwaartekracht,
licht en temperatuur op de verticale
bewegingen van getijzonedieren, in
vloed van zon en maan op de getijden
en de voortplantings-periodiciteit van
zeedieren, op geluidslokalisatie van de
bruinvis en het stranden van walvissen
als gevolgen van tekorten in de echo
peiling van deze dieren enz. enz. Ook
het hydrografisch onderzoek kreeg een
'enorme omvang, waarbij overal ter we
reld proeven werden genomen, veelal in
samenwerking met het Rijksinstituut
voor Visserij onderzoek, het Waterloop
kundig laboratorium en het geologisch
instituut te Groningen.
De bibliotheek van het NIOZ bevat
op het ogenblik 60.000 delen. Sinds I960
geeft het Instituut een eigen tijdschrift
uit, het .Netherlands Journal of Sea
Research".
Plattelandsvrouwen
De Cocksdorp-Eierland
EENDAGSBESTUUR ORGANISEERDE
GESLAAGDE MODE-AVOND
DE COCKSDORP De woensdag
avond gehouden bijeenkomst van de
Plattelandsvrouwen van De Cocksdorp-
Eierland in hotel „De Hoop" was ge
organiseerd door een zg. céndagsbe-
stuur, dat voor cén maand de functies
van het „echte" bestuur waarneemt.
Dat in dit ééndagsbestuur dames voor
komen, die stellig een functie in een
toekomstig bestuur van de afdeling
waard zijn, bewees wel de zeer geslaag
de avond. Het was een door eigen
krachten verzorgde modeshow.
Maar liefst 65 modellen werden ge
toond, waaronder veel kinder- en tie-
nerkleding. De kleding was voor een
groot gedeelte uit oud materiaal ge
maakt. Er was ook veel brei- en haak
werk te zien Zowe 1 mannequins als
toeschouwers waren bijzonder enthou
siast. Aan de show was een tentoon
stelling verbonden van alle mogelijke
handwerken, die eveneens door de
plattelandsvrouwen waren gemaakt en
ingestuurd. Er waren zeer fraaie bor
duur- en breiwerken bij. In de pauze
bood het ééndagsbestuur aan alle deel
neemsters een koffie-complète aan, wat
zeer werd gewaardeerd. De voorzitster
van het ééndagsbestuur, mevr. Kool
stra, dankte aan het slot van de avond
alle medewerksters. Mevrouw Kikkert-
Neuteboom, voorzitster van de afde
ling toonde zich in haar dankwoord
enthousiast en wees op het grote be
lang van de samenwerking waaruit
avonden als deze voortkomen.
1 .-.s.
Een overzicht van de kleine polder 't Horntje,
waar begin volgend jaar wordt begonnen met
de bouw van het grote MOZ-coniplex.
Vloot
Ook de vloot van het NIOZ onder
ging enkele malen een uitbreiding. Het
eerste onderzoekingsvaartuig werd in
1963 door een groter schip vervangen;
de 19 meter lange „Ephyra", bestemd
voor onderzoek in de Waddenzee en
langs de kust. Daarnaast wordt een
waterboot gebruikt (22 meter lang, 130
m3 inhoud) en voorts twee motorvlet-
ten van 9 en 7 meter, welke laatste
voor de komvisserij wordt gebruikt. In
tussen wordt gewerkt aan de plannen
voor de bouw van een 70 meter lang
onderzoekingsschip, dat met een 35
koppen tellende bemanning de wereld
zeeën zal bevaren.
OOK HET GEESTELIJK
GEHANDICAPTE KIND
VRAAGT UW STEUN
In de week van 1 tot 6 november zal
weer gecollecteerd worden voor het
geestelijk gehandicapte kind van alle
gezindten.
De collecte wordt georganiseerd door
de „Stichting Federatie Sociaal Paeda-
gogische Zorg", in samenwerking met
de ouderverenigingen „Helpt elkander",
„Philadelphia" en „Voor het zorgen
kind". Al deze verenigingen beogen het
geestelijk gehandicapte kind tot maxi
male ontplooiing te brengen, opdat het
ook een plaatsje in onze maatschappij
zal kunnen innemen. De tijd is voorbij,
dat men deze kinderen wegstopt. Van
daag gaan ze naar de b.l.o.-school of de
sociale werkplaats.
En niet alleen deze krijgen de volle
aandacht, maar ook de kinderen, die
moeilijk leren kunnen, krijgen de steun
van sociaal-paedagogen, die hen helpen
een passende werkkring te vinden.
Met steun van de overheid werd in
enkele jaren reeds veel tot stand ge
bracht, maar de nood is nog zeer groot.
Er moeten bureaus komen, waar
ouders deskundige raad kunnen krij
gen. Telkens weer worden ouders voor
de ontzettend moeilijke opgave ge
plaatst om een kind, dat anders is dan
anderen, op te voeden en te verzorgen
en niemand weet in het begin hoe dit
aangepakt moet worden. Ook is er een
dringende behoefte aan tehuizen, die
de zorg van de ouders kunnen over
nemen als ze het zelf niet meer aan
kunnen.
Het collecte-comité hoopt dat de
ouders van gezonde kinderen hun dank
baarheid zullen willen tonen door een
milde gave te schenken voor de ver
zorging van het geestelijk gehandicapte
kind.
De collecte op Texel wordt geleid
door mevrouw M. Drijver-De Bloois,
Schilderend 102.
Evdêreenden
(Vervolg van pagina 1)
ben ontdekt. De oorzaak is inmiddels
gevonden: door het verwateren van
mosseis uit de Waddenzee naar dit ge
bied is de larve „ingevoerd". Op dit
ogenblik wordt in het NIOZ-gebouw in
Den Helder ook uitgezocht hoe lang de
levensduur van de larven in de krabben
is, ook daarvan hangt af hoelang de
sterfte onder de Eidereenden blijft
doorgaan.
In een grote kooi achter het NIOZ-
gebouw aan de Buitenhaven leeft een
groepje Eidereenden, die kunstmatig
zijn besmet door het voeren van grote
hoeveelheden laive-dragende krabben,
die werden gevonden door er tiendui
zenden te ontleden! Men weet dus het
tijdstip van besmetting en men heeft
zich ervan verzekerd, dat het niet eer
der gebeurd kan zijn, door de vogels
zelf te fokken. De heer Swennen heeft
zich in het afgelopen voorjaar bij zijn
woning in het Doolhof met deze merk
waardige fokkerij bezig gehouden. De
geamuseerd toekijkende Texelaars, die
zagen hoe de bioloog een groot deal van
de dag met een rijtje eendjes achter
zich aan liep, zullen niet hebben ver
moed, dat het om heel wat meer ging
dan een aardige liefhebberij
De besmette eenden dragen dus wor
men in de darm en de eitjes ervan moe
ten in de ontlasting van de eend
zitten. Om te weten hoe lang de eitjes-
productie blijft doorgaan, wordt de ont
lasting van de eenden dagelijks onder
zocht.
Niet eenvoudig
Dit laatste is makkelijker gezegd dan
gedaan, want men is er nog niet in ge
slaagd een laboratorimtechniek te vin
den, waardoor dit snel en zeker kan ge
beuren. (Een Eidereend produceert da
gelijks een kolosale hoeveelheid ontlas
ting; het onderzoek wordt bovendien
bemoeilijkt doordat de dieren kreeften,
krabben en schelpen met ,huid en haar'
verslinden, zodat de drek voor een groot
deel uit kalkgruis bestaat). Om toch de
aanwezigheid van eitjes te kunnen aan
tonen, heeft de heer Swennen de hulp
ingeroepen van de strandkrab. De (nog
onbesmette) strandkrabben worden in
het zeewaterbassin van de Eendenkooi
gelaten. Als er eitjes zijn, worden deze
opgenomen en de krabben dragen dus
korte tijd later de larven. Dagelijks
worden de krabben onderzocht en tel
kens worden de larven aangetroffen,
waaruit dus blijkt dat de wormen in de
eendenlichamen nog steeds actief zijn.
Natuurlijk moeten de krabben niet op
gegeten worden. Ze worden daarom in
een fijnmazige kooi gedaan en deze laat
men in de eendenvijver zakken.
Onbesmette krabben
Het is vanzelfsprekend dat de krab
ben niet reeds besmet mogen zijn. Na
lang zoeken heeft men in Nederland
een stuk zee gevonden, waar uitslui-
(tekening J. P. Rcydon)
tend krabben zonder larven voorkomen:
het Veerse Meer. Daar werd een mand
vol verzameld en deze werden in de
aquaria van het NIOZ gezet, in afwach
ting van de beschreven besmettings-
proef. Natuurlijk zal men deze omslach
tige methode om eitjes aan te tonen,
onmiddellijk verlaten, als een goede
laboratoriumtechniek is gevonden.
Zodra vaststaat, hoelang de wor
men in de Eiders eieren blijven af
geven en hoelang de larven in de
krabben in leven blijven, kan - me
de aan de hand van de sterftecij
fers van Eidereenden - worden uit
gezocht hoe lang de sterfte onder
de eenden door de Polymorphus
nog zal voortduren.
Door de parasiet zal waarschijnlijk
niet 't hele Eiderbestand worden uitge
roeid. Als het aantal Eiders zodanig is
verminderd (en daarmee de eitjes, die
in het water terecht komen) dat ook het
aantal besmette krabben terugloopt, zal
op een bepaald moment weer een even
wicht bereikt worden Het ziet er naar
uit dat de huidige sterfte een maat
regel is van moeder natuur, die kenne
lijk niet toestaat dat de arctische Eider
eend zich in onze streken flink vermeer
dert. Daar zullen we ons bij neer moe
ten leggen, met spijt misschien, maar
ook met het voldane gevoel, dat het
niet de mensen zijn die de slachting on
der deze fraaie vogels zo effectief uit-
KLAAS EELMAN WEER
NEDERLANDS KAMPIOEN PLOEGEN
Dinsdagmiddag heeft de heer Klaas
Eelman, hoeve „Noordwijk", pol
der Het Noorden, te Swifterband in
Zuidelijke Flevoland, het Nederlands
kampioenschap ploegen op zijn naam
gebracht. De heer Eelman werd eerste
in de categorie rondgaande ploegen
(2-scharig). Tweede werd G. Zwaai uit
Rhoon (bij Rotterdam). Dat de Texelaar
Nederlands kampioen is, betekent, dat
hij waarschijnlijk in 1967 zal worden
uitgezonden naar Nieuw Zeeland om
daar deel te nemen aan de Wereldkam
pioenschappen.
ZON, MAAN EN HOOG WATER
De zon komt 31 oktober op om 7 33 uur
en gaat onder om 17.14 uur; 3 november op
om 7.38 uur en onder om 17.08 uur.
Maan: 1 nov. E.K.; 8 nov. V.M.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
29 okt. 11.07 en 23.26; 30 okt. 11 28 en 23.56;
31 okt. 11.55 en 1 nov. 0.30 en 12.32;
2 nov. 1.14 en 13.30; 3 nov. 2 31 cn 14.54;
4 nov, 3.52 en 16.16; 5 nov. 5.12 en 17.31;
6 nov. 6.19 en 18.31.
Aan het strand ongeveer een uur eerder
hoog water.
ELECTROHUIS BAKKER BREIDDE
WINKELPAND AANZIENLIJK UIT
Door het indrukken van een schake
laar, waardoor de verlichting in de
winkel werd ontstoken, werd de ver
grote winkel van Electrohuis Bakker
N.V. gisterochtend officieel geopend.
De verbouwing was van ingrijpende
aard; de bestaande oppervlakte werd
met 80 m2 uitgebreid, hetgeen bijna een
verdubbeling betekent. En dat is nog
niet het einde. De achterwand van de
uitbreiding is zodanig geconstrueerd,
dat een nog verdere vergroting naar
achteren betrekkelijk eenvoudig is. Zo
als bekend werd de jongste expansie
mogelijk door de aankoop van de voor
malige winkel van de heer J. P. Stam.
De gevel van het totale complex is zo
danig geconstrueerd, dat één fraai ge
heel werd verkregen.
Veel belangstellenden waren gister
ochtend aanwezig, waaronder tal van
middenstanders, vertegenwoordigers
van de gemeente Texel, de directie van
de TEM en vele vrienden en kennissen
van de familie M. Bakker.
De heer Bakker schetste in een toe
spraak de groei van het bedrijf. Het
gehele complex in de Weverstraat be
slaat nu een oppervlakte van 1000 m2,
waarvan 200 m2 voor de winkel. Acnt-
tien man aan personeel is bij Electro
huis Bakker N.V. werkzaam. De heer
Bakker legde er de nadruk op, dat deze
uitbreiding vooral mogelijk was door de
deskundigheid van het personeel:
Henry Ford wist het al: als zakenman
moet je mensen om je heen verzame
len, die het in details beter weten dan
jezelf' Waarderende woorden sprak hij
tot zijn vrouw, wiens stimulerende in
vloed onmisbaar is geweest.
Vervolgens werd het woord gevoerd
door de heer C. Schulte namens de R.K.
Middenstandsvereniging. Hij zei bijzon
der trots op een ondernemend lid als
de heer M. Bakker te zijn.
Ook de heer C. H. Roeper, liet zich
namens de gemeente Texel zeer lovend
uit over het zakentalent van de heer
Bakker. Hij toonde er zich verheugd
over, dat aan de fraaie reeks winkels
die Texel rijk is, weer een prachtige
uitbreiding is toegevoegd.
Ook de heer B. Kleinhuis, directeur
van de TEM, feliciteerde de heer Bak
ker met de vergroting van zijn bedrijf.
„Wij zijn door vele draden met elkaar
verbonden; zowel figuurlijk als letter
lijk zo schetste de TÏCM-directeur
zijn contacten met de heer Bakker.
Tenslotte werd het woord gevoerd
door de heer K. Koeman namens de
Technische Unie te Alkmaar en de heer
C. J. van der Kooi namens de Alge
mene Middenstandsvereniging Texel.
De verbouwing werd uitgevoerd door
de fa. C. Duin, voor het loodgieters-
werk zorgde de fa. J. Oele en het schil
derwerk werd verricht door de fa. Z.
Graaf. Voor de aanleg van de centrale
verwarming tekent de firma J. Schoo.
De zeer fraaie winkelbetimmering werd
aangebracht door de heer Joh. Bakker
te Den Hoorn.
EREMEDAILLE IN ZILVER VOOR
JAN VISSER
De heer Jan Visser te Den Burg is
gistermiddag onderscheiden met de
eremedaille in zilver, verbonden aan de
Orde van Oranje Nassau. De Konink
lijke onderscheiding werd hem door
burgemeester C. De Koning opgespeld
tijdens een plechtigheid, die om half
twee in de raadszaal van het gemeente
huis werd gehouden.
Eigenlijk had het eremetaal al op de
dag van zijn veertig-jarig jubileum ais
organist van de Nederlands Hervormde
gemeente moeten worden uitgereikt,
maar de plechtigheid werd uitgesteld
in verband met de reis van het Konink
lijk paar naar de West. Burgemeester
De Koning memoreerde, dat Jan Visser
zich niet alleen als organist verdienste
lijk heeft gemaakt, maar ook als diri
gent van het Dameskoor Den Burg en
het Hervormd Kerkkoor van De Koog.
Aan de muziekschool Texel is hij bo
vendien verbonden als leraar Algemeen
vormend muziekonderwijs en hij geeft
ook de blokfluitlessen. Diverse belang
stellenden. waaronder leden van de
N.H. Kerkvoogdij en een afvaardiging
van het dameskoor, waren gistermid
dag van de plichtigheid getuige.
ZONDAGSDIENST DOKTOREN
van zaterdagmorgen 8 uur tot
maandagmorgen 8 uur:
Dokter VAN LOON, tel. (02220) 2016
(voor praktijken doktoren Coutinho
Elias en Van Loon)
Dokter BARNARD, tel. (02223) 234
(voor praktijken doktoren Barnard
en Siebinga)
DIERENARTSEN:
ingaande zaterdagmiddag 12 uur:
J. BEEKMAN, tel (02220) 2936
WITTE KRUIS:
ingaande vrijdag 24 uur tot en met
maandag 13 uur
Zr. HOL, Den Burg, tel. (02220) 2414.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
Woensdag 3 november worden dc moe
ders van Oudeschild en Den Burg verwacht:
Oudeschild van 1.30 - 2 uur; Den Burg van
2 - 4 uur.
PROTESTANTSE KERKDIENSTEN
HERVORMDE GEMEENTEN
Den Burg 10 uur ds. Froentjes
Den Hoorn 10 uur Eerw heer Veldhuis
De Cocksdorp 10 uur ds. Bcerthuis
Maandcollecte kerkvoogdij
Dc Koog 19.30 uur ds. Oskamp
met medewerking van kerkkoor
De Waal 10 uur ds. Oskamp
Oosterend 10 uur ds. Soesan
Maandcollecte kerkvoogdij
19.30 uur ds. Beerthuis, jeugddienst
Oudeschild 19.30 uur ds. Soesan. H. Avondm
GEREFORMEERDE KERK
Den Burg 10 en 3 uur ds. Uidam
Oosterend 10 en 3 uur ds. Van Leeuwen
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Den Burg 10 uur mevr. da T. Blanksma-
van der Zwaag
Oosterend 11.15 uur mevr. da. T. Blanksma-
van der Zwaag
