urlijke rijkdom van Waddeneilanden is
ooi-al het gevolg van geïsoleerde ligging
IVOROL
Afsluiting van de Waddenzee
betekent zeer groot verlies
n^ul PUROL
SPAAR ME!
Dc bank waar u zich thuis voelt!
BAKKERS
IJZERHANDEL
schaarse Rijnwater niet missen. Over de
ontzilting van het „oude land" is men
niet optimistisch i.v.m. te verwachten
zoute kwel.
Wat met het Wad
Uitgezonderd genoemde strook langs
de Fries-Groningse kust bestaat de
bodem van de Waddenzee uit zand. Bij
totale indijking lijst dan de vraag: Wat
met het Wad? Meermalen is naar voren
gebracht, dat hier grote recreatiegebie
den zouden kunnen worden gesticht.
Behalve moeilijkheden i.v.m. het zoute
milieu heeft dit vérgaande financiële
gevolgen de inrichting van nieuwe
recreatiegebieden kost ƒ10.000,a
ƒ20.000,per hectare, afgezien van de
exploitatievoorzieningen. Aangenomen
mag worden, dat het weinige geld dat
voor dit doel beschikbaar is, zal wor
den besteed waar de nood het hoogst is:
in de Randstad Holland. Daar is 1
miljard nodig voor negen grote bos-
complexen; ook bij Leeuwarden (Kleine
Wielen), Groningen en op de droogval
lende gronden in de Lauwerszee zijn of
komen kostbare recreatieprojecten in
uitvoering.
Inpoldering van de Waddenzee zou
ook ean vreedzame vergroting van ons
grondgebied kunnen betekenen. Alles
wijst er echter op, dat de expansie van
industrie en bevolking zich in hoofd
zaak In het westen en zuiden van ons
land zal blijven voltrekken, aanslui
tend bij soortgelijke ontwikkelingen
over onze grenzen
Ook hier geldt: bij indijking van de
Waddenzee zou ten koste van giganti
sche bedragen een overvloed aan
ruimte beschikbaar komen op een plaats
waar daaraan juist weinig behoefte
bestaat.
Tanden blank-Adem fris
Het is duidelijk dat de debetzijde
van de balans allereerst de natuurbe
scherming betreft. Het verlies van de
Waddenzee zou dubbel tellen omdat het
internationaal zulke vérstrekkende ge
volgen heeft. Behalve de Waddenzee
zouden ook de meest belangwekkende
natuurgebieden op de eilanden denatu
reren of geheel verloren gaan.
Afsluiting van de Waddenzee zou
Nederland beroven van zijn laatste
eilanden, waar de eigen sfeer en de rust
de trekpleisters zijn. Daarmede zou de
nivellering van de recreatiemogelijk
heden in ons land verder voortschrij
den. Aan een heel bijzondere vorm van
recreatie, het maken van waddcntoch-
ten te voet en per boot, zou een einde
komen, evenals aan de garnalenvisserij
en de mosselcultuur.
Alvorens enige beslissing ook over
gedeeltelijke projecten te nemen,
zal men winst en verlies in internatio
naal verband moeten bezien en zorgvul
dig moeten afwegen. Men zal moeten
beslissen of men ƒ5 a 6 miljard aan dit
enorme project wil besteden, terwijl de
verstedelijking van ons land toch al
grote overheidsuitgaven zal vergen, zo
als vele miljoenen guldens voor wegen,
2 miljard voor de openluchtrecreatie,
ƒ1 miljard voor landschapsreconstruc
tie en natuurbehoud, 1 miljard voor
de bestrijding van de verontreiniging
van onze oppervlaktewateren. Voorals
nog lijken de voordelen van inpolde
ring van de Waddenzee geen rechtvaar
diging voor de uitgave van de enorme
bedragen die met dit project gemoeid
zouden zijn.
Den Burg: Binnenburg 11. Den Helder: Koningstraat 7
Massa's vogels z(jn voor hun voedsel afhan
kelijk van het wad. Dagelijks staat de Wadden
zee vele tonnen „vlees" af in de vonn van
wormen, schelpen etc. Afdamming van de
Waddenzee betekent onherroepelijk vernietiging
van deze onuitputtelijke voedselbron.
kosten, d.w.z. twee a drie maal zo veel
als het Deltaplan. Daarbij zijn niet be
grepen de noodzakelijke aanpassings-
werken, zoals voorzieningen voor de af
watering van het „oude land" en maat
regelen ter voorkoming van de te ver
wachten sterkere duinafslag op de
eilanden. Evenmin is rekening gehou
den met de inrichtingskosten van de
droogvallende gronden.
Een eerste conclusie is, dat de indij
king van de Waddenzee technisch mo
gelijk is, maar qua omvang en investe
ring alles wat tot dusverre in ons land
op waterbouwkundig gebied is verricht
verre in de schaduw stelt. Om een der
gelijke gigantische investering te recht
vaardigen moeten wel zeer zwaarwe
gende argumenten worden aangevoerd.
De verkorting van de zeewerende dij
ken is aanzienlijk geringer dan in het
Deltagebied, nl. van 240 tot 140 km.
tegen in het Deltagebied van 700 km.
tot enkele tientallen kilometers. Wat
de kosten betreft, vergt de verzwaring
van de bestaande dijken slechts 6 pro
cent (nl. ƒ300 a ƒ400 miljoen) van de
kosten van totale indijking; bij het
Deltaplan was nauwelijks van enig ver
schil sprake. Aangezien de dijkverzwa
ring langs de Fries-Groningse kust en
op de eilanden thans in volle gang is,
isaldus de Rijkswaterstaat afslui
ting van de Waddenzee uit veiligheids-
everwegingen niet noodzakelijk.
Afronding van de landaanwinnings-
werken langs de Fries-Groningse kust
levert een 1 k 2 km. brede strook van
10.000 a 15.000 ha. goede landbouw
grond op. Ook hiervoor is een totale be
dijking niet nodig en zelfs onverant
woord kostbaar.
Voor de vestiging van drinkwater
spaarbekkens ligt de Waddenzee te
excentrisch, zo heeft de directeur van
het Rijksinstituut voor Drinkwater
voorziening onlangs verklaard. Boven
dien kan het IJsselmeer het reeds
~T^\E ONGEKEND qiote biologische rijkdom danken de Waddeneilanden
vooral aan hun isolatie en aan het feit, dat zij aan de ene kant worden
JLr begrensd door de Noordzee en aan de andere kant door de Wadden
zee, aldus prof. dr. M. F. Mörzer Bruyns, hoofd van het EIVON te Zeist,
tijdens de plenaire vergadering die vorige week door de Contactcommissie
voor Natuur- en Landschapsbescherming te Utrecht werd belegd. Zoals be
kend hebben bij die gelegenheid enkele vooraanstaande wetenschapsmen
sen qepleit voor het behoud van de Waddenzee. Afsluiting zou een zeer ern
stig verlies betekenen, dat niet zou opwegen tegen de (twijfelachtige) voor
delen.
Ieder Waddeneiland is qua opbouw en expositie weer anders dan de
andere, met als gevolg dat de levensgemeenschappen van strand, duinen,
polderland en kwelders voor ieder eiland door verschillende patronen wordt
qekenmerkt. Overqanqen van zout naar zoet, van nat naar droog, van kalk-
rijk naar klakarm en van zandig naar kleïiq zorqen voor een ongeëvenaar
de rijkdom in botanisch, veqetatiekundiq en zoölogisch opzicht.
Het plantengeografische Waddendis
trict is gekenmerkt door noordelijke
soorten, zoals rijsbes, beredruif en
kraaiheide. De zoogdierfauna toont de
gevolgen van eeuwenlange isolatie:
gewone dieren als veldmuis en eek
hoorn ontbreken, terwijl heel bijzon
dere soorten zoals de noordse woel-
muis juist wél voorkomen.
Opvallend is de rijkdom aan broed-
vogels, zowel aan soorten als aan indi
viduen, hetgeen te danken is aan de
aanwezigheid van rijke voedselgebieden
en van rust. In de trektijden concen
treren zich hier twee maal per etmaal
ontelbare scharen steltlopers, die de
eilanden bij ieder hoogwater als tijde
lijke vluchtplaatsen benutten.
Dammen
Evenals in het Deltagebied zal men,
ter voorkoming van ongewenste stro
mingen, door de aanleg van een reeks
secundaire dammen het langgerekte
bekken van de Waddenzee in een aan
tal gescheiden vloedkommen moeten
verdelen alvorens de primaire dammen
in de negen zeegaten kunnen worden
gebouwd. De sluiting van deze zee
gaten is technisch mogelijk, maar mag
niet worden onderschat: de getij volu
men van Marsdiep en Vlie zijn slechts
weinig geringer dan dat van de Oos-
I tegen wat de huid deert!
Twijfelachtig
Het voordeel van de afsluiting van
de Waddenzee is twijfelachtig, zo stelde
de directeur van de Vereniging tot be
houd van Natuurmonumenten in Ne
derland, mr. H. P. Gorter, in zijn toe
spraak. waarin hij voor- en nadelen
tegen elkaar afwoog. Hij deed dit mede
naar aanleiding van het eerder gehou
den Waddensymposium te Groningen,
waar Ir. C. van der Burgt. hoofd van
de dienst Lauwerszeewerken van Rijks
waterstaat uiteenzette hoe een volle
dige afsluiting van de Waddenzee zou
kunnen worden gerealiseerd en welke
problemen daaraan verbonden zijn.
Als u mij ziet hebt u een duizendje in handen. En bezit
u me in meervoud, dan is het de hoogste tijd om over
me te gaan praten bij de N.M.B. Daar doen ze een boekje
over me open (een bank- of termijnboekje bijvoorbeeld).
Of ze adviseren u hoe u me in effecten kunt beleggen!
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
Natuurlijke rijkdom
Deze natuurlijke rijkdom staat en
valt met het eilandkarakter van de
Waddeneilanden; opheffing van deze
isolatie leidt tot een verlorengaan van
vele karakteristieke elementen en
daardoor tot nivellering van onze na
tuurlijke milieus. Het planten- en die
renleven van de Waddenzee kent een
met minder grote verscheidenheid, zij
het van geheel andere aard en aange
past aan het sterk wisselende karakter
van het milieu Opvallend is, dat de
scharen van de in totaal honderddui
zenden pleisterende trekvogels overal
voorkomen, van de Dollart tot het Balg-
zand. Er is niet één stuk Waddenzee,
dat niet voor de een of andere groep
betekenis heeft; het verlorengaan van
een deel tast het geheel wezenlijk aan.
Daarbij komt dat enigszins vergelijk
bare terreinen in Nederland als gevolg
van de uitvoering van het Deltaplan
verdwijnen. Ervaringen daar hebben
reeds aangetoond, dat de nieuwe na
tuurgebieden die na afsluiting der zee
gaten ontstaan, gcén vervanging bete
kenen voor hetgeen verloren gaat.
In Europees verband gezien neemt de
Nederlandse Waddenzee een uitzonder
lijk belangrijke plaats in in de reeks
kustwateren waarlangs dc broedvogel-
populaties van Noord-Europa trekken
naar hun winterkwartieren in Zuid-
Europa en Afrika. Een onlangs gepubli
ceerd overzicht van de uit ornitholo
gisch oogpunt belangrijkste wateren en
moerassen van 31 Europese en Noord-
afrikaansc landen toont aan, dat het
Nederlandse Waddengebied het vogel-
rijkste is van alle onderzochte terrei
nen!
Het is duidelijk, dat de consequenties
van eventuele ingrepen in het Wadden
gebied ver over onze grenzen reiken.
Bij de afweging van alle belangen zijn
de waarden van het natuurbehoud
misschien niet de meest spectaculaire,
maar stellig de meest onvervangbare.
terschelde en ook de andere zeegaten
doen niet onder voor die in het Delta
gebied.
Enorme omvang
De omvang van dit Waddenzeepro
ject blijkt uit de volgende cijfers. Ei-
zuilen 150 km. secundaire en 100 km.
primaire dammen moeten worden aan
gelegd (in het Deltaplan slechts 13.
resp. 22 km.) Zou men een tempo van
uitvoering en investering aanhouden,
dat overeenkomt met de huidige Delta
werken, dan zou dit Waddenplan vijftig
jaar in beslag nemen en 5 a 6 miljard
Amandelmolen 2,95
Ke'ikenweeg clral
van goed fabrikaat
16,75
„Ontsnapping uit de Oriënt" heet de
film. die zaterdagmiddag en -avond
(eerste kerstdag) in het City-Theater
wordt vertoond en waarin Jean Paul
Belmondo de hoofdrol speelt. Belmondo
zien in dit spannende, wat onwaar
schijnlijke, verhaal als de journalist
Ladislas, die met zijn fotograaf de
Frans-Zwitserse grens passeert om een
reportage in Davos te gaan maken. Ten
minste, dat zeggen ze -tegen de douane
beambten. In werkelijkheid zijn ze
bezig met een smokkelopdracht. In een
der camera's zit voor een vermogen
aan diamanten verborgen. Een tweede
opdracht is veel gevaarlijker, maar er
is dan ook veel meer mee te verdienen.
Er moet met een auto goud gesmokkeld
worden naar het verre Oosten. Dat ge
beurt door de carrosserie van de wagen
in goud uit te voeren. Voor 150 miljoen
in Europa gekocht moet het in Bombay
minstens 300 miljoen opbrengen. Een
interessante bijkomstigheid is, dat de
journalist eerst halverwege ontdekt dat
zijn fotograaf een bijzonder knappe
vrouw is. Het tweetal raakt betrokken
bij tal van merkwaardige verwikkelin
gen. die er tenslotte toe leiden dat de
twee zich niet meer met smokkelarij
bezighouden, maar zich voortaan alleen
met elkaar bemoeien Toegang bo
ven veertien jaar).
Zeer de moeite waard is ongetwijfeld
„Chaplins kolderparade", een rolprent,
die is samengesteld uit een reeks oude
Chaplin-films. De film draait alleen
zondagmiddag en is toegankelijk voor
personen van alle leeftijden.
Tenslotte „John Goldfarb, kom terug"
het dwaze verhaal van Jenny Ericson
(Shirley McLaine), een journaliste, die
door haar redactie erop wordt uitge
stuurd orn een reportage te maken over
de harem van koning Fawz van Fawzia,
een olierijk in het Midden-Oosten. Maar
Fawz is woedend, omdat zijn zoon, die
in Amerika studeert, niet gekozen is in
het rugby-elftal De journaliste weet
evenwel in de harem door te dringen
tegelijk met een zending nieuwe meis
jes, die de koning er naar zijn zeggen
slechts voor representatieve doel
einden op na houdt. Toevallig maakt
ook een Amerikaanse piloot, die opweg
was in een spionagevliegtuig naar de
Sowjet-Unie, een noodlanding in
Fawzia. Hij maakt kennis met de jour
naliste. wat op zichzelf al een reeks
moeilijkheden veroorzaakt, maar ten
slotte leidt de kennismaking toch tot
een blijvende en hechte vriendschap,
terwijl Jenny er voor zorgt, dat een
door de koning geformeerd rugby-elftal
winnaar wordt. (In kleuren toegang
boven 14 jaar).
DIËETSPREEKUUR OP TEXEL
Zoals velen misschien reeds weten,
wordt om de twee maanden op ons
eiland, te Den Burg in het Witte Kruis-
gebouw, een Diëetspreekuur gehouden.
Dit spreekuur, dat wordt gehouden
door de diëtiste van de Provinciale
Noordhollandse Vereniging „Het Witte
Kruis", mejuffrouw W. C. A. Appel
doorn. is toegankelijk voor diegenen,
die advies nodig hebben bij de opstel
ling of regeling van hun diëet.
Op voorwaarde echter, dat zij een
schriftelijke verwijzing van hun huis
arts aan de diëtiste kunnen tonen.
Mocht U belangstelling hebben voor
dit spreekuur i.v.m. het diëet van Uzelf
of één van Uw gezinsleden, bespreekt
U dit dan met Uw huisarts. Voor hen,
die één of meer keren op het spreekuur
geweest zijn en voor controle terug
moeten komen, geldt: Ga ook voor con
trole terug en laat mejuffrouw Appel
doorn niet vergeefs op U wachten.
Het eerstvolgende spreekuur zal ge
houden worden op dinsdag 4 januari a.s.
van 13.00 - 15.30 uur en vervolgens op
iedere eerste dinsdag van de oneven
maanden.
GEVONDEN EN VERLOREN
VOORWERPEN
Gevonden te Oosterend: Tcrlenka kinder
rokje; bruine dameshandschoen, huissleutel m.
opschrift; gestreepte sjaal; bruine herenporte
monnee inh. ƒ0,50: bruine glacé handschoen;
grijze wollen handschoen; Marokkaanse porte
monnee inh. kleingeld en abonnement; groot
mes; bruine rechter dameshandschoen; knot
witte wol.
Verloren te Oostereud: zwarte portemonnee
inh. ongev. ƒ20,donkerblauwe want met J.
er op; blauwe muts met gekleurde randjes en
blauwe kwast; bruine portemonnee met onder
delen van horloge: bruine portemonnee inh.
ong. ƒ14,blauwe ceintuur van jurk.
