mmm JL
1
J
Doodlopende zijweg
Te Leeuwarden
Stichting tot bevordering van
inpoldering wadden opgericht
De menselijke stem een vingerafdruk
in geluid
Inventum
elektrische
onderdeken
BRIGADIER PIET EN DE SEMI-PROF
schrijfmachines
Bakkers Ijzerhandel
LEEUWARDEN Te Leeuwarden is
een Stichting tot bevordering van de
inpoldering van de Waddenzee tussen
Ameland en de vaste wal opgericht.
Sinds in het afgelopen voorjaar het
provinciaal bestuur van Friesland het
„tweedammenplan" heeft geponeerd is
er als het een en ander gedaan om de
uitvoering van dit plan te bevorderen.
Er is o.a. met de minister van Verkeer
en Waterstaat over gesproken. Een uit
voerig waterstaatkundig onderzoek zal
in ieder geval aan het nemen van de
definitieve beslissing vooraf moeten
gaan en daaraan wordt op het ogenblik
al hard gewerkt.
Hoewel er in de kringen van natuur
bescherming bezwaren naar voren wor
den gebracht, voelt men in Friesland
over het algemeen wel voor dit plan,
want het zou de nieuwe recreatieve
mogelijkheden scheppen waaraan m
het Noorden van het land nu reeds (en
bij een verdere economische ontwikke
ling nog meer) dringende behoefte be
staat. Omdat het in te polderen gebied
tussen Ameland en de Friese kust zou
komen te liggen zou de verhoging van
een flink deel van de Friese zeedijk
kunnen worden uitgespaard en daarom
hoopt het provinciaal bestuur dat een
beslissing zal kunnen worden genomen
eer men met de verhoging van de Frie
se zeedijk tot dit traject gevorderd is.
Zover zal het omstreeks 1970 zijn.
In de thans gevormde stichting heeft
een bundeling plaats gevonden van
enkele groeperingen en een aantal ge
meenten, die sterk bij de vragen rond
om de inpoldering betrokken zijn en
die de overtuiging hebben, dat de pro
blematiek van het Amelander Wad en
de verbinding met Ameland dringend
om een oplossing vragen. Het streven
van de stichting is er op gericht, een
oplossing van de hangende problemen
te verkrijgen. De statuten omschrijven
het doel als volgt: „De Stichting heeft
tot doel, de inpoldering van de Wadden
zee tussen Ameland en de vaste wal te
bevorderen o.m. door de bevordering
van het ^ot stand komen van verbin-
dingsdammen en van al datgene wat in
het kader van deze doelstelling nuttig
of nodig mocht blijken".
Initiatief
Het initiatief voor de oprichting is
genomen door het Ontwikkelingschap
„De Kleibouwstreek", de Stichting
Landaanwinningsbelangen Noord-
Friesland en het departement Leeuwar
den e.o. van de Maatschappij voor nij
verheid en handel, welke ieder drie le
den in het algemeen bestuur van de
stichting hebben benoemd. Daarnaast
hebben het Industrieschap Oostelijk
Friesland en de gemeenten Ameland,
Dokkum, Groningen en Leeuwarden elk
een lid in het algemeen bestuur aange
wezen. In de eerste vergadering van de
stichting werden de heren Ir. J. B. Rit-
zema van Ikema, president-directeur
van de coöperatieve condensfabriek
„Friesland" en van de Frico te Leeu
warden en de heer J. Duker, oud-bur
gemeester van Barradeel te Sexbierum,
tot voorzitter en vice-voorzitter be
noemd. Tot penningmeester is gekozen
de heer D. Bekius, burgemeester van
Westdongeradeel. Het secretariaat
werd opgedragen aan het Economisch
Technologisch Instituut voor Friesland.
(Uit Nieuwsblad van het Noorden).
VERTROKKEN PERSONEN
Gerardus Marmus. van Kikkertstraat
9, De Cocksdorp, naar Hilversum, Leeu
wenhoekstraat 58; Pieter Daalder, met
gezin, van Oosterend, Peperstraat 16
naar Haarlem. Schouwtjeslaan 16; Eli
sabeth J. Schuurmans, van Den Burg,
Molenstraat 62 naar Rotterdam, Adr.
Kluitstraat 170, Adriana van Strien,
van Oudeschild, Trompstraat 20 naar
Den Helder, Diakoniestraat 37; Marian
ne A. G. Kikkert, van De Koog, Badweg
2 naar Eergen, Nassaulaan 44; Jacob J-
Breman, van Oosterend, Kerkstraat 17
nar Wormer, Schansstraat 6; Nicolaas
Bakker, van W 29 naar Leeuwarden,
Azaleastraat 81; Thea S. Veenbaas, van
Den Burg, Gasthuisstraat 10 naar Lei
den, Rijnsburgerweg 86; Gerard A. Bak
ker, van B 185a naar Echteld, Brede-
steeg 13; Antonie Oppelaar, van H 131
naar Leiden, Mozartstraat 259; Elisa
beth M. A. Jaspers, van E 76a naar
Zijpe, Petten, Korfwaterweg 1; Herma-
nus J. Neijens, van Den Burg, Emma-
laan 11 naar Amsterdam, James Watt
straat 75.
INGEKOMEN PERSONEN
Dirk van Dien, van Doorn, Drift 15
naar H 131; Johannes M. van Tok, van
Doorn, Mariniersweg 7 naar Ada van
Hollandstraat 5, Den Burg; Maria M.
Meeldijk, van Anna Paulowna, Schor-
weg 22" naar H 19a; Harm J. Pierik met
gezin, van Staphorst, E. Wubbeiilaan 21
naar Wagemakerstraat 4, Den Burg;
Garritjen Rouwenhorst, van Vorden, C
120, naar H 96.
1- of 2-persoons Met 4-standen-schakelaar.
Transformator verlaagt 220 V tot veilige zwakstroom.
160. „Ziezo, da's één-nul voor de politie
van Bonckelhoven", laohte commissaris
Kaasnagel, „Ik bel meteen die lui van
de krant op".
Hij voegde de daad bij het woord en
even later trad de eerste sportjournalist
al lachend binnen. Dat was niemand
minder dan de kundige radiospreker
Arend de Leeuw, de veelzijdige des
kundige op het gebied van roeien,"
paardrijden en zuiver amateurisme.
Arend begon meteen over zichzelf te
•praten en zei fijntjes; „Ik heb hier een
vergadering van de roeibond voor iaten
lopen, Kaasje, en dat wil héél wat zeg
gen. want je kent mijn hobby. En wat
jou betreft, Karei, je bent net op tijd
'terug, want vanavond gaat de keuze-
commissie het elftal samenstellen, dat
de grote strijd tegen de belzen zal moe
ten strijden. Zal ik de commissie even
opbellen? Als ik het ze vraag, mag je
vast meedoen".
„Je kunt me de lamp uutblazen", was
Kareis commentaar, „Ik heb in Italië
zoveel narigheid met die voetjebalderij
ondervonden dat ik er hard over denk
om maar helemaél niet meer te SDelen.
Ik ga weer werken op de boerderij van
mien va en in mijn vrije tijd kan'k ook
wel sigarenbandjes gaan sparen".
„Je bent een domme jongen. Karei",
zei Arend de Leeuw goedig, „Man. er
steekt toch een mooi brok geld.
„Aoh man. loop naar de pomp met je
geld!" brulde Karei Kleuntje plotseling,
„Ik wil geen geld! Ik wil geen slaaf
wezen in een voze voetbalmaatschappij!
Ik wil geen clown wezen in een voet
balcircus! Ik speel voor mien plezier en
niet voor al die gillende mensen aan de
kant. die zelf misschien nog nóóit een
voetbal hebben aangeraakt!"
En met die woorden verliet Karei
boos de kamer, de anderen onthutst
achterlatend. Dit drietal vroeg zich
toen wél verbaasd af wat dat nu weer
worden moest
Men staat er doorgaans niet bij stil,
dat de menselijke stem meer is dan
een middel tot uitdrukking van de ge
dachten. Voor een psycholoog echter
zijn die voortgebrachte klanken een
kleine staalkaart met informaties over
persoonlijkheid en karakter. Zelfs over
de telefoon verraadt de stem meestal
geslachtleeftijd en geboortestreek van
de spreker, terwijl er bovendien veel
wordt onthuld over de gemoedstoe
stand, het ontwikkelingspeil, de even
wichtigheid en de maatschappelijke
positie. Het is waarschijnlijk, dat de
politie in de nabije toekomst het zoge
naamde geluidsspectogram als iden-
tifikatiemiddel kan gebruiken, want de
menselijke stem is even uniek als de
vingerafdruk.
Het geluid wordt gevormd doordat de
adem, op zijn weg van de longen naar
de lippen, een ingewikkelde bewerking
ondergaat. Dit wonder ligt besloten in
twee stukjes rekbaar weefsel, die zich
naast elkaar in een „klankkast" van
kraakbeen bevinden het strottehoofd
boven aan de luchtpijp. Het zijn de
stembanden, die kleiner zijn dan een
gewone paperclips. Bij volwassen man
nen zijn zij ongeveer twee centimeter
groot, bij vrouwen l1/» centimeter. Deze
nietige instrumentjes zorgen voor on
bezorgd kindergelach, vormen de basis
voor woedeuitbarstingen, de luidruch
tige teksten van de reclamespots of het
fraaie geluid van Joan Sutherland.
Het is bewezen, dat de menselijke
stem geluiden kan voortbrengen van
veertig trillingen per seconde. Dat kan
bijvoorbeeld een baszanger. Een solora-
tuursopraan kan tweeduizend trillingen
per seconde teweegbrengen. De man
lijke spreekstem heeft een gemiddelde
van honderdtwintig trillingen per se
conde, de vrouwelijke het dubbele, of
wel hetzelfde aantal als de middelste G
op de piano.
Blaasinstrument
De menselijke stem is eerder een
blaas- dan een snaarinstrument. Zoals
alle blaasinstrumenten is de stem af
hankelijk van drie organen: een blaas
balg de longen een tongwerk of
iets anders dat trilt de stembanden
en een klankruimte, die bij de mens
door de keel- en neusholte wordt ge
vormd. Als gevolg van het snelle ope
nen en sluiten van de stembanden
wordt de luchtstroom onderbroken, zo
dat er ademstoten en trillingen ont
staan, die geluidsgolven veroorzaken.
De bi] elk mens weer anders uitgevoer
de klankruimte zoals zojuist geroemd,
geeft de stem zijn eigen persoonlijke
kleur en geluid.
In het begin van de jaren veertig
ontwierpen derkundigen van de Bell
Telephone Laboratories in de Verenig
de Staten een manier om het unieke
stemfrequentiepatroon het geluids
profiel op papier te brengen.
Deze stemafdrukken dragen zelfs bij
tot het identificeren van verdraaide
stemmen, die men al heeft kunnen ge-
Bestel machine en service
Parkstraat 10
Den Burg
bruiken bij het onderzoeken van ver
scheidene vliegtuigrampen.
Laatste boodschap
Toen bijvoorbeeld in 1964 in de buurt
van San Francisco een lijnvliegtuig op
raadselachtige v/ijze verongelukte, ving
de verkeerstoren een onverstaanbare,
allerlaatste radioboodschap op. Band
opnamen hiervan werden in stemaf-
drukken omgezet. Zij toonden aan, dat
de spreker de tweede piloot moest zijn
geweest en maakten het mogelijk zijn
wanhopige radioboodschap te ontcijfe
ren. Hij zei hierin, dat de gezagvoerder
en hijzelf door kogels waren getroffen.
Het onderzoek wees uit, dat een hoog-
verzekerde passagier tijdens de vlucht
een pistool bij zich had gehad.
Het Amerikaanse Rijksluchtvaart-
bureau heeft nu opdracht gegeven in
alle lijnvliegtuigen apparaten te instal
leren om de stemmen van de beman
ning op te nemen. De Sperry Gyroscope
Company heeft, met gebruikmaking
van een ander stemherkenningstoestel
patent gekregen op een soort slot, dat
door de menselijke stem wordt bediend.
Het is afgesteld op het frequentiepa
troon van de eigenaar en opent zich
alleen, wanneer deze een codewoord
spreekt.
De tijd lijkt niet ver meer dat het
menselijke stemgeluid evenveel infor
maties kan verschaffen als de vinger
afdruk of röntgenfoto.
SCHIETOEFENINGEN
Op donderdag 17 februari a.s. zal te
Oude Zeug worden geschoten met de
105 mm houwitser, van 10 - 17 uur;
hoogte 3 km., afstand 15 km.; sektor
335 - 90°; plaats vuurmond dijk Wie-
ringermeer.
DAMCLUB TEXEL
Uitslagen van 8 februari 1966;
C. Meedendorp-C. Dijker 02
J. v. Heerwaarden-J. Hooijberg 20
H.' Bruining-P. Bruijn 02
C. Vinke-C. P. Burger 11
E. Bonne-P. Jansen 11
C. v.d. Werf-W. Bakker 1—1
G. Dros-J. A. v.d. Slikke 02
P. W. Kooi-Jn. Stam 1—1
D. v.d. Werf-Jb. Koorn 02
C. Meedendorp kan zijn draai niet
vinden de laatste weken. J. Hooijberg
speelde scherp op winst en verloor door
wat men noemt een vingerfout. juist
op het moment dat hij de partij in zijn
voordeel kon beslissen. C. P. Burger
had ook nu weer het beste van de par
tij, evenals E. Bonne en W. Bakker.
Zij misten evenwel precies de scherpte
om winst te bereiken.
BRIDGECLUB „GROOT SLEM"
Uitslag drive van 9 februari:
Groep A:
I. Backer-Raven 58.33°/o
2. Blonk-van der Galiën 55.95%
3. Echtpaar Gilijamse 52.97%
4. Luyckx-Stolk 51.19%
5. Mantje-Veenema 48.82%
6. Kellner-van Lenten 46.96%
7. Gebr. van Samibeek 45.24%
8. Dijkstra-Smits 40.48%
Groep B:
1. Echtpaar v.d. Heerik 63.54%
2. Bruin-Duin 55.21%
3. Echtpaar Jouwersma 54.17%
3. Bos-Grootjen 54.17%
5. Dam-Dros 51.04%
6. Huizinga-Wessels 48.96%
7. Riteco-Zegers 22.92%
Competitiestand na de 12de ronde:
1. Mantje-Veenema 659.09
2. Echtpaar Jouwersma 649.69
3. Echtpaar Van den Heerik 649.02
4. Gebr. Van Sambeek 637.50
5. Blonk-Van der Galiën 634.04
6. Luyckx-Stolk 625.49
8. Dam-Dros 614.13
9. Bruin-Duin 605.45
7. Bos-Grootjen 620.56
10. Echtpaar Gilijamse 596.87
11. Kellner-Van Lenten 591.67
12. Huizinga-Wessels 589.97
13. Backer-Raven 588.77
14. Blom-Bakker 576.49
15. Dijkstra-Smits 549.76
16. Riteco-Zegers 522.93
17. Dekker-De Vries 445.90
FEUILLETON
door
Gré de Boer
17. Bij het laatste dorp voor het stadje
stopte hij op een dwarsweg en zette de
motor af. „Ik moet het vanavond kort
maken", zei hij tot zichzelf. „Hoogstens
een half uurtje, drie kwartier. Jos zal
het begrijpen".
Al enige tijd wilde het meisje niet
meer, dat hij haar bij het Wied op
haalde. Dicht in de buurt lag de boer
derij van Van 't Woud en vandaar uit
had men een vrij uitzicht op het kruis
punt. Dus stapte ze een paar keer per
week op de bus en nam een retourtje
naar het dichtsbijzijnde dorpje, waar
Huib Hartog met de wagen wachtte.
Om kwart over zeven zag hij haar
aankomen, diep voorovergebogen tegen
de strakke wind in. Toen ze vlak bij
was, opende hij alvast het portier. Zwij
gend stapte ze in en vnjwel gelijk trok
Huib de wagen op. Hij greep onder het
rijden haar hand en drukte die. Ze
voelde ijskoud. „Jos, kind, wat ben je
koud. Waarom heb je geen handschoe
nen aangetrokken?"
„Vergeten", antwoordde ze op vlakke
toon.
Huib stuurde de wagen de bossen in
en na enige tijd stopte hij aan de kant
van de weg en doofde zijn grote lichten.
Toen trok hij het meisje naar zich toe
en begon haar te kussen, maar ook haar
lippen voelden kil aan. Gelijk begon ze
te huilen.
„Wat is er? Ben je niet in orde? Heb
je soms kou gevat?"
Ze lag in zijn armen te snikken, doch
na enige tijd begon ze; „Ze weten het
in de stad.van ons.
Dus zij ook al, dacht hij. Maar speelt
de verbeelding ons geen parten. Hoe
kan men het weten? We zijn zo voor
zichtig als maar mogelijk is. Hij pro
beerde haar te overbluffen. „Hoe kom
je aan die onzin?"
Ze schudde haar hoofd. „Het is geen
onzin. Ik merk het al een paar dagen.
Zelfs m'n baas is opeens stug tegen me.
Daar kan ik niet tegen. Ik zie het aan
de gezichten van de mensen. In de
buurt en in de stad. Gisteravondik
moest nog even de stad in.Bij de
cafetaria stonden wat jongens. En
meisjes.... Toen ik aankwam, zwegen
ze plotseling allemaal en keken me aan.
Toen ik voorbij was, hoorde ik ze mom
pelen.
„Ach", probeerde hij haar gerust te
stellen, „dat zegt toch niets?"
Josefien draaide haar gezicht naar
hem toe. „O nee? Anders was het altijd:
Ha, die Jos, of ze maakten een grapje:
moet je een kroket je, Jos? Maar nu ke
ken ze alleen maar. En zwegen. Tot ik
voorbij gefietst was". Ze pakte een zak
doekje uit haar tas en begon over haar
gezicht te vegen. „Je merkt het aan een
hoop kleinigheden. Ze zeggen niks,
maar hun gezichten spreken boekdelen.
En ik weet.ik voel instinctmatig,
wat ze denken". Ze frommelde het zak
doekje in elkaar. Haar blik werd vra
gend. toen ze hem in het halfduister
aankeek: „Jij hebt het ook gemerkt,
he? Ze weten het. Hoe.dat is me een
raadsel. Iemand moet ons een paar keer
gezien hebben. Hier of ergens anders.
Of je broer zou.
„Daar hoef je geen angst voor te heb
ben. Ik ken Klaas. Zo is hij niet".
„Die buurman van je soms?"
Ach, welneeMisschien weet
niemand in werkelijkheid iets, maar
gissen ze alleen maar. Overigens, we
komen toch nooit samen meer door de
stad heen? De laatste keer was dat.
wacht eens.... dat was. toen ik deze
wagen uit Den Haag gehaald heb. Weet
je nog?"
Ze naaide haar schouders op. „Weet
ik het. Maar een feit is, dat men in de
stad iets over ons te weten gekomen is.
Kom nou.de mensen veranderen zo
maar niet zonder redenen hun sympa-
thieeën? Willems, de monteur, stak
altijd zijn hand op, als ik 's morgens
kwam. Sinds twee dagen heeft hij het
opeens zo druk, dat hij me niet eens
meer ziet. Altijd kwam hij zijn koffie
en thee in het kantoor opdrinken, maar
sinds eergisteren doet hij dat in de
garage En m'n baasnou, laat ik er
maar over zwijgen".
„Heeft-ie er wat over gezegd? Heeft-
ie je beledigd?" viel Huib heftig uit.
Ze schudde haar hoofd. „Welnee, zo
is hij niet, dat weet jij ook wel beter.
Maar af en toe voel ik, dat hij me zit
aan te kijken. Vroeger maakte hij wel
eens een grapje, maar sinds gisteren
zegt hij alleen het hoognodige Dat
maakt me nerveus".
Geruime tijd was het stil in de wa
gen. Huib streek haar enkele malen
over de haren en drukte haar tegen
zich aan, nadenkend. Maar wat kon je
er aan doen? Je kon moeilijk naar
buurman Van Veelen toe stappen en
vragen: Is er wat. buurman, dat je me
niet meer wilt zien? Overigens, hem
kon het weinig schelen, maar voor Jos
was het rot.
„Als je eens ergens anders ging wer
ken", opperde hij voorzichtig.
„Daar heb ik ook al over gedacht. Ik
ben al drie jaar bij Kamphuis en ik
vond het er altijd zo prettig. Je hoeft
je nooit te haasten en er schiet nog wel
eens een extraatje over. In dat opzicht
is hij nooit kinderachtig geweest. Zo'n
baas krijg je nooit meer".
„Och.... je verstaat je vak toch?
Kun je steno?"
„Allicht. O, als het moet heb ik zo
weer een baan. Buiten de stad. Bij ons
zullen ze me waarschijnlijk niet meer
moeten".
„Flauwekul. Je vat het te tragisch
op. Dat luwt wel".
.,0 ja? Ken jij de mensen niet? Heeft
je vrouw nog niets gezegd? En je kin
deren?"
„Welnee. Het zijn alleen maar ver
moedens van enkelingen, heus, geloof
me. Niemand kan iets weten. Wie kan
ons hier zien? Nou? We zijn toch altijd
voorzichtig? In het dorp heb ik je, zo
gewoon, in geen weken gezien. Mis
schien heeft iemand ons eens een keer
samen in de wagen ontdekt. En om daar
dan maar meteen gevolgtrekkingen uit
te trekken
„Het is toch de waarheid. Huib...."
antwoordde ze zacht.
„He?. O ja, natuurlijk. Ik weet
wel. dat.dat.
Ze legde haar vinger op zijn mond.
„Stil maar, maak jezelf geen verwijten.
Ik draag de grootste schuld. Ik had
nooit moeten toestemmen in dat uit
stapje naar Zwolle. Dat was een grote
fout van me. Ik had wijzer moeten zijn
en nu.
Weer was het geruime tijd stil. Jose
fien lag nog immer in zijn armen met
haar hoofd tegeii zijn borst. Langzaam
trok ze zijn hoofd naar zich toe en
drukte er een lange kus op. „Ik weet,
wat je denktmaak jezelf geen ver
wijten, lieveling We kunnen er beiden
niets aan doen. Misschien is het het
noodlot, dat ons naar elkaar gedreven
heeft. Ik houd van je.... ik houd
krankzinnig veel van je. En jij van mij.
En beiden hébben we de wetensohap,
dat onze liefde uitzichtloos is...."
Toen Huib Hartog de volgende dag
naar een garage in Wapenveld reed,
om dar een aangereden Volkswagen te
bekijken, dacht hij terug aan het ge
sprek, dat 2e samen gehad hadden.
Beiden waren het er over eens geweest,
dat het zo niet kon doorgaan. Er bleven
maar twee mogelijkheden over: of deze
clandestiene omgang radicaal verbre
ken en ieder zijns weegs gaan, voor
goed. Of.... hij had het heel voor
zichtig geopperd: met Nel praten over
een scheiding. Doch dan had je het
probleem van de kinderen
Het was later geworden, dan Huib
van plan was geweest, omdat ze alle
mogelijkheden en onmogelijkheden on
der de ogen hadden gezien. Maar tot
een aanvaardbare oplossing uit dit di
lemma waren ze niet gekomen.
Tegen tienen was Huib thuisgekomen.
In de kamer zat alleen Nel naar de TV
te kijken. Hij was verwonderd kijkend
gevraagd: „Hé, ben je alleen? Ik dacht,
dat Jaap en Hennie vanavond zouden
komen?"
(Wordt vervolgd)
