Cjroen ZwartsJexels in het harL,
Waardevol duinterrein wordt
tot landschapstuin verheven
Zoveel mogelijk vrijheid in beschermd gebied
Maatregelen nodig om afbraak
binnenduinen te stoppen
Vrijheid beknot?
De Buteriggel
Atlanta Kivintet
FILM NIEUWS
De kunst
van het reizen
VHUDAG 10 JUNI 1966
79e JAARGANG No. 8072
T EX E LS ECOU RANT
Uitgave N.V. v/h Langcveld de Root)
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktie: Harry de Graaf, Wilhelminalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, 'i avonds 2382.
Dat onze duinen in gevaar verke
ren, is geen nieuws. Het is be
kend dat de zee bij elke storm
massa's zand opslokt en dat
Rijkswaterstaat ten koste van vele mil
joenen, alles in het werk stelt om deze
ontwikkeling te stoppen. In dit artikel
willen we het niet hebben over de
buitenduinen, maar over het land
schap daarachter, dat we gewoonlijk
niet beschouwen als zeewering, maar
als een fraai ongerept gebied, waar
het goed toeven is. Dat deze binnen
duinen óók gevaar lopen, is een min
der bekend, maar ernstig feit, waar we
de zee niet de schuld van kunnen ge
ven. Degenen, die belast zijn met de
instandhouding van deze binnendui
nen staan voor een moeilijke taak. Het
behoud zou waarschijnlijk zijn verze
kerd, wanneer men alles zonder meer
zou afsluiten, maar daarmee is het be
lang van de mens, die steeds meer
behoefte zal krijgen aan ruimte en
rust, niet gediend. Loopt de schoonheid
van het Texels binnenduin ernstig ge
vaar
„Helaas wel", zegt Gerrit J. de Haan,
directeur van het Texels Museum. „De
mensen richten er enorme schade aan,
zonder het zelf te beseffen. Als de toe
risten en Texelaars, die regelmatig in
de duinen zijn, zouden weten hoe ge
voelig de vegetatie is en hoe lang het
duurt voordat de natuur beschadigingen
zelf heeft hersteld, zouden ze ongetwij
feld veel voorzichtiger zijn. Voorlich
ting is dringend nodig en wel op een
zodanige wijze, dat men ervan door
drongen wordt dat hier sprake is van
een kostbaar en onvervangbaar goed,
dat in het eigen belang beschermd moet
worden."
Verontwaardiging
De heer De Haan leidde ons gisteren
rond in een 35 ha. groot duingebied, ge
legen aan de Ruijsweg en de Randweg.
Dit terrein is sedert enkele weken voor
het publiek afgesloten en de wijze
waarop dit is gebeurd, heeft hier en
daar verontwaardiging opgewekt. Hoe
wel dit gebied bepaald niet als vogel
broedplaats kan worden beschouwd,
zijn bordjes „verboden toegang" ge
plaatst en zijn de grenzen gemarkeerd
met palen en prikkeldraad. „Dat we op
deze manier de zaak moesten afsluiten
vinden we minstens zo vervelend als de
toeristen, die er zich aan storen," zegt
De Haan, „Maar we konden niet langer
aanzien, dat een der fraaiste stukken
duin werd opgeofferd aan de mensen,
die zonder enig begrip voor de levende
natuur overal doorheen lopen en bij
elke stap schade aanrichten, die zich in
geen jaren herstelt. De binnenduinen
zijn bijzonder gevoelig. De vegetatie
voert er een harde strijd tegen de ele
menten en er is maar heel weinig nodig
om de planten het onderspit te doen
delven."
Kale plekken
Dat dit geen gezocht argument is,
toont De Haan aan met tal van voor
beelden. Hij wijst op de vele kale zand
plekken, temidden van de begroeiing.
„Kijk daar hebben mensen gelopen,
misschien jaren geleden en daarbij
werden gaten getrapt in dat fijne,
brosse plantentapijt. De wind deed de
rest."
Staatsbosbeheer doet alles om het
duin intact te houden. Om de planten
de gelegenheid te geven zich te her
stellen werden de stuifgaten bedekt
met dennentakken. De Haan wijst op
een plaats waar dat een jaar of acht ge-
GESLAAGDE BEJAARDENRIT
DE WAAL De bejaarden van De
Waal en omgeving hebben zondag weer
genoten van de schoonheid van Texel,
tijdens een bejaardentoch, die werd be
gunstigd door ideale omstandigheden.
De tocht werd onderbroken bij de heer
Hillen (die gratis consumpties aanbood!)
en op Loodsmansduin. Na afloop stond
de broodmaaltijd in het dorpshuis ge
reed. Voor muzikale opluistering zorg
den Leni Broekman (gitaar), Emmy
Bakelaar (accordeon en gitaar), Ineke
Plaatsman (accordeon) en Ariena Ver-
ijzer (accordeon/zang). De heer Dros
(Bargerhof) vertelde iets over zijn reis
per Greyhoundbus dwars door Amerika
en liet een reeks mooie dia's zien.
Aan het slot van de bijeenkomst
bracht de heer J. van Heerwaarden
dank aan ieder, die aan het succes van
deze bejaardendag had bijgedragen.
leden is gebeurd. „Kijk, de takken zijn
nu praktisch verrot, maar in al die tijd
zijn de planten niet verder gekomen
dan een heel bescheiden groen waasje.
Je kunt rustig zeggen dat het bescha
digde duin tenminste tien jaar nodig
heeft om weer enigszins groen te wor
den. Dat geldt dus voor deze binnen
duinen, voor de buitenduinen die regel
matig kalkrijk zand met mineralen
krijgen aangevoerd is de toestand heel
anders, al moet ook daar worden inge
grepen".
Luchtfoto
Ten behoeve van de kustbescherming
liet Rijkswaterstaat een kolossale lucht
foto vervaardigen van de noordzeekust-
strook van ons eiland. De foto werd
tijdens de Waddenconferentie tentoon
gesteld in strandhotel „Prinses Juliana"
en trok daar veel belangstelling. Uit die
foto blijkt duidelijk, hoe funest de in
vloed van recreërende mensen in het
duin kan zijn. In plaats van een aan
eengesloten begroeiing tonen de binnen
duinen honderden witte „kraters", die
aan een maanlandschap doen denken.
Het zijn allemaal stuifgaten, ontstaan
nadat de beplanting werd vernield. Dat
de mensen er de voornaamste oorzaak
van zijn en niet konijnen zoals vaak
wordt verondersteld (al richten ook
deze schade van betekenis aan!) blijkt
uit de veel grotere „kraterdichtheid" in
de buurt van de toeristencentra. Het
was deze foto, die in het begin van dit
jaar het besef wakker riep, dat er iets
moest gebeuren om Texels fraaie bin
nenduinen voor de ondergang te behoe
den.
De heer De Haan nam zich voor dit
niet te doen door afsluiting-zonder
meer, maar door beschermende maatre
gelen, die erop gericht zijn de beplan
ting in stand te houden en toch een on
beperkt aantal mensen de gelegenheid
te geven in het gebied te wandelen. Na
het voorgaande lijkt dit een onmogelijk
heid maar het Texels Museum, in deze
nauw samenwerkende met Staatsbosbe
heer, is ervan overtuigd dat het kan.
Het bewijs zal het eerder genoemde 35
ha. grote gebied moeten leveren. Dit
duinterrein, dat temidden van Texels
drukste toeristencentra ligt, is tot land
schapstuin verheven.
Het betrokken gebied werd enkele ja
ren geleden aangewezen als de plaats
waar te zijner tijd het nieuwe Texels
Museum moet komen. Dit doel staat
evenwel de aanwijzing tot landschaps
tuin niet in de weg, omdat er van de
35 ha. maar een klein stukje nodig is.
Dit duingebied is bij uitstek geschikt
omdat het gevarieerd is. De hoogtever
schillen zijn vrij sterk. Het hoogste punt
is 20 meter en de laagste gedeelten zijn
zo diep dat ze gedurende een deel van
het jaar blank staan en ook overigens
drassig zijn. Verder loopt de samenstel
ling van de bodem sterk uiteen. Er zijn
plaatsen, die zeer kalkarm zijn; andere
punten zijn kalkrijker en bevatten meer
mineralen. Van belang is voorts de
wijze waarop een gedeelte van het ge
bied vroeger door de mens is gebruikt.
Enkele stukken, waaronder de wijdse
„kattenvallei" waren een halve eeuw
geleden nog cultuurland. Er waren tuin-
wallen en de boeren, die de stukken
pachtten van de Staat, weidden er hun
schapen. Deze omstandigheden hebben
ertoe bijgedragen dat zich in het ge
bied een zeer veelzijdig plantenbestand
kon ontwikkelen, waar ook het voor
komen van vele insectensoorten ver
band mee houdt. Zo groeit er bijvoor
beeld de Zonnedauw, een vleesetende
plant. Voorts de klokjesgentiaan, di
verse heidesoorten, grassen, zeggen en
biezen Ook landschappelijk maakt het
terrein door zijn afwisseling van vlakke
valleien en de met grillige meidoorns
begroeide duinen een rijke indruk.
Grillige paden
Om dit alles van de ondergang te
behoeden is men begonnen met de aan
leg van paden, die zich grillig kronke
lend door het gebied slingeren. Het pro
jecteren van deze paden is gebeurd na
In binnen- en buitenland staat Texel
bekend om zijn vrije duinen. In tegen
stelling tot vrijwel alle andere toeristen
gebieden langs de kust kan de naar rust
verlangende wandelaar hier onbelem
merd zwerven en zo genieten van een
wijds en gevarieerd landschap, rijk aan
dierlijk en plantaardig leven, waar de
stilte slechts verbroken wordt door de
wind, de zee en de vogels. Hoewel het
aantal mensen, dat hiervan bewust wil
profiteren, (nog) betrekkelijk klein is,
mag worden aangenomen dat dergelijke
rustgebieden in het overbevolkte Neder
land steeds zeldzamer en dus kostbaar
der worden. De laatste tijd vallen echter
onheilspellende geluiden te beluisteren.
Er wordt geklaagd over verdere inkrim
ping van het vrije duin, de afgezette
vogclbroedterreinen worden groter en
zelfs zijn nu prikkeldraadversperringen
aangelegd rond gebieden die niet als
vogelbroedterreincn bekend staan. Is het
met de veelgeroemde vrijheid van het
Texels duin gedaan? Houdt de overheid
meer rekening met de belangen van een
eidereend dan met de recreatiebehoeften
van duizenden Nederlanders? Aange
toond kan worden, dat men bereid is
zodanige beschermende maatregelen te
treffen, dat zowel de mens als de natuur
aan zijn trekken komt Een voorbeeld
is de landschapstuin, waarover wij
schrijven in bijgaand artikel.
juni-iveekenden
diepgaande bestudering van het terrein
met zijn levensvormen. Zo zullen de
wandelweggetjes niet over de „gevoe
lige" gedeelten lopen. Het pad zal van
zelf ontstaan nadat Staatsbosbeheer
het parcours heeft gemaaid. Als de
mensen er gaan lopen, zullen er be
paalde taaie grassen komen. Er zal be
slist geen verharding worden aange
bracht. De paden voeren langs de inte
ressantste gedeelten van het gebied. De
mensen die er gebruik van maken kun
nen ervan verzekerd zijn, dat ze niets
hebben gemist en kennis hebben geno
men van de volle rijkdom die onze bin
nenduinen te 'bieden hebben Een deel
van de toeristen zal bij het leren waar
deren van dit alles geholpen moeten
worden Daar zal het museum reeds
volgende week mee beginnen door het
organiseren van excursies onder leiding
van een deskundige van Staatsbosbe
heer of het Museum. De lelijke prikkel
draadversperring zal nog dit jaar ver
dwijnen en er zal een tuinwal voor in
de plaats komen. De komende winter
zal dit omvangrijke karwei worden uit
gevoerd als Aanvullend Werk-project.
De tuinwal zal worden bezet met duin-
doorntakken, zodat een natuurlijk aan
zien wordt verkregen. Ieder die er zin
in heeft zal daarna het gebied vrij of
tegen en kleine vergoeding kunnen
betreden, mits men niet buiten de pa
den komt. Een wandelaar zal zo op
prettige wijze in de gelegenheid wor
den gesteld kennis van soorten planten
en insecten op te doen, zien hoe de
duinen worden gevormd, kortom, hij zal
iets meer gaan weten over het ingewik
kelde levenspatroon van de duinen. Bij
bepaalde onderdelen zullen kleine
plastic bordjes worden geplaatst, waar
op bijzonderheden staan vermeld. Op
deze manier hoopt men grote groepen
mensen waardering voor de levende
natuur bij te brengen, zodat zij zich ook
buiten het beschermde gebied anders
gaan gedragen.
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 1 tot en met 8 juni 1966
Geboren: Bernardus, zv. Cornelis
Dros en Jantje Goënga; Esther, dv. Aris
Bremer en Helena E. Hooimeijer; Inge
borg, dv. Dirk J. Keijser en Elisabeth
W. Liedermooij; Alida Johanna, dv.
Hendrikus H. Griesdoorn en Alida
Kloosterman; Bart Jan, zv. Henricus J.
Wijsman en Harmanna Beltman.
Overleden: Gerhardus P. A. Smits,
oud 65 jaar, wonende te Enschede;
Neeltje den Hartog, wv. Alderlieste, oud
71 jaar.
BUURTVERENIGING OP REIS
DE WAAL De buurtvereniging
van De Waal ziet terug op een gezellig
uitje. Met een TESO bus trok het ge
zelschap naar Zuid-Holland, waar te
Den Haag het Panorama Mesdag werd
bezocht, te Rotterdam de Euromast
werd beklommen en te Gouda de waag
werd bezocht. Te Gouda werden de rei
zigers getracteerd op Goudse boeren
kaas en werd een film bekeken over
diverse industrieën in de omgeving van
deze stad. Tijdens de terugweg werd te
Alkmaar een broodmaaltijd gebruikt.
ZONDAG 19 JUNI
GEZELLIGHEIDSRIT
De jaarlijkse gezelligheidsrit van de
Vereniging voor vrienden van het paard
wordt zondag 19 juni gehouden. Gestart
wordt op het Hogereind te De Waal.
Opgave is mogelijk bij mevrouw B.
Keesom-Karsten te Den Burg.
REISVERENIGING IN OPRICHTING
DE WAAL Enkele weken geleden
maakte een aantal inwoners van De
Waal, onder leiding van de heer K, C
Zoetelief, met een TESO-bus een uit
stapje naar Den Haag, Rotterdam en
Gouda (Zie bericht elders in dit num
mer). Als gevolg van het succes bestaan
er nu plannen om te komen tot oprich
ting van een Waalder Reisvereniging,
die dan volgend jaar met één of zonodig
twee autobussen een dagtocht naar de
overkant zal maken. Degenen, die er in
teresse voor hébben, worden verzocht
zich op te geven bij mevrouw A. Keij-
ser-Zegel. Tevens worden belangstellen
den verzocht woensdagavond 15 juni in
het dorpshuis te komen, waar de op
richtingsplannen zullen worden be
sproken
Brl«,«0 leivr, bullco »»b A% r«d«ltU
MEER TEXELAARS IN
„VRIENDENKRING"
De laatste tijd heb ik met veel vol
doening kennis genomen van het feit,
dat steeds meer Texelaars zich het toe
komstig lot van hun eiland gaan aan
trekken. Er is een duidelijke toon van
verontrusting merkbaar, die vooral naar
voren komt uit de diverse vergaderings
verslagen en ingezonden stukken in de
Texelse Courant. Jazeker, de schoon
heid van Texel is waard verdedigd te
worden! Texel is uniek al is het be
grijpelijk, dat de meeste eilandbewoners
dat zelf nauwelijks beseffen. Nederland
heeft Texel nodig, Texel zoals het nu
nog is. Een weinig gerept eiland met
een overvloed aan rust, ruimte, zuivere
lucht en tal van andere zaken, die in
het propvolle Nederland steeds zeldza
mer worden.
De onlangs opgerichte „Vrienden
kring Texel", die ervoor wil ijveren,
dat het eigene van Texel bewaard
blijft (mét bevordering van het toeris
me!) was het initiatief* van een groep
niet-Texelaars, gasten die het hele jaar
naar hun Texelse vakantie reikhalzend
uitzien. Omdat ik herhaaldelijk in Uw
krant heb gelezen, dat men zich onge
rust maakt over invloed van niet-Texe
laars in typisch Texelse aangelegen
heden, wil ik met nadruk stellen dat
de Vriendenkring erop uit is met de
Texelaars nauw samen te werken. Ik
weet, dat er onder de sprekers in de
vergaderingen en de ingezonden stuk
ken-schrijvers mensen zitten, die in ons
bestuur thuishoren, waar tot dusverre
nog slechts twee Texelaars zitting heb
ben. Zij zijn welkom als adviserende
leden en kunnen zich melden bij de
heren G. J. de Haan en Andri Binsber-
gen op Texel of bij ondergetekende,
D. J. Mus,
Herengracht 77, Zaandam
Het is allemaal dwaas, dol, raar en
gek in ,,'t Is 'n gekke, rare, dolle, dwaze
wereld" (It's a mad, mad, mad, mad
world"), een film die vrijdag-, zater
dag-, zondag-, maandag- en dinsdag
avond in het City-theater draait. Het is
een bijzondere film, alleen al om de
enorme schare van bekende filmsterren
die er aan meewerkte. Voor de verfil
ming van bet verhaal maakte regisseur
Kramer gebruik van 19 van de meest
ervaren „stuntmen" die in Hollywood
rondliepen. Zij waren nodig, o.a. voor
een serie spectaculaire autobotsingen,
veertien in totaal! Het gegeven: in vier
auto's op weg naar Las Vegas, zitten
een president van een zeewiermaat
schappij, zijn vrouw, zijn schoonmoeder,
een tandarts-met-echtgenote, een stel
letje „gak-writers" en nog enkele figu
ren die onder merkwaardige omstandig
heden elkaar hebben gevonden. Zij be
leven een reeks vreemde avonturen,
waarbij zij in tal van benauwende si
tuaties worden gewikkeld en betrokken
raken bij huwelijks- en andere rampen.
(In kleuren alle leeftijden).
Zondagmiddag wordt „Zorro de ge
maskerde wreker" vertoond, een film,
die de belevenissen van de Californi-
sche patriot, die de Amerikaanse bezet
ters na de afscheidingsoorlog Van 1834
niet wil accepteren. In dit verhaal gaat
het om Juan, die er valselijk van wordt
beschuldigd, dat hij de pastoor heeft
vermoord, een misdaad die in werke
lijkheid de bezetters op hun geweten
hebben. Zorro slaagt erin de gouver
neur te dwingen de moordenaars hun
gerechte straf te doen ondergaan. De
film wordt alleen zondagmiddag ver
toond. (In kleuren, breedbeeld toe
gang boven veertien jaar).
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Nedcrl. Middcnstandsbank; Coöp. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,95 p
kw. -f 30 ct. incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert 12 ct. p. mm.
OVERDENKING
Godfried Bomans schrijft in een van
zijn vertellingen over een oom van
hem, die ieder jaar in een winkel in
Haarlem allerlei ansichtkaarten van
verschillende landen kocht, ze adres
seerde aan vrienden en kennissen, er
iets aardigs op schreef, ze daarna mee
gaf met iemand, die naar het betref
fende land ging en ze daar liet posten.
Zelf bracht hij zijn vakantie door in een
klein stadje in eigen land, met biljarten
en heerlijk niets doen.
Zijn vrienden en kennissen, die de
ansichtkaarten ontvingen, bewonderden
hem om zijn prestaties en reislust, tot
dat het een keer uitlekte.Toen voel
de men zich bedrogen.
De schrijver filosofeert dan verder
over dit thema van het reizen, en hij
geeft die oom van hem groot gelijk.
We zijn nu weer aangekomen aan de
maanden van reizen De kranten hebben
sinds het voorjaar massa's advertenties
afgedrukt van de ontelbare reisbureaus.
De banken sturen ons de folder toe van
reisverzekeringen. Voor 1 gld. kan je
jezelf reeds laten verzekeren, niet tegen
een ongeluk, maar als je onverhoopt
toch een dodelijk ongeluk mocht over
komen, ontvangt je familie 20.000 gld.
De post brengt ons de ansichtkaarten,
en dan zeggen we: „Hé, zijn die daar op
vakantie!"
Het is ook weer de tijd van de vele
s.o.s, meldingen, van mensen die terug
geroepen worden, terwijl ze pas ver
trokken waren, of hun reis bijna be
ëindigd hadden.
Het verlangen om te reizen is bij de
meeste mensen aanwezig, en de moge
lijkheden in onze Westerse wereld wor
den steeds groter. Het jaarlijkse vakan
tiereisje is voor velen de oase in de
dorre woestijn van hun dikwijls, al
thans in eigen ogen, saai beroepswerk.
Het beeld van ,,de reizende mens" is
de laatste tijd in de theologie en in de
prediking ook zeer geliefd We spreken
over de Kerk als „Gods volk op weg".
En „op weg zijn" veronderstelt „bewe
ging", geplaatst worden voor nieuwe
omstandigheden. Vandaar de onrust, die
de laatste jaren sterk gegroeid is in
kerkelijke kringen, waar alles tot dan
toe vast stond
Als wij onszelf zien als „reizigers die
onderweg zijn" dan zullen we niet zo
gemakkelijk in bekoring komen ons zelf
te beschouwen als „gearriveerden". Dan
zullen we bij onszelf en anderen kunnen
begrijpen dat we niet in alle omstan
digheden „geroutineerde reizigers" zijn.
Dat we dus onderweg wel eens domme
dingen doen
En al zouden we soms wel eens de
neiging hebben, om als de man uit het
verhaal van Bomans, rustig in een klein
verborgen stadje te gaan biljarten, we
moeten reizen zo lang we leven En dat
reizen betekent „mensen ontmoeten",
„risico's lopen" (waar geen verzekering
voor is), „anderen behulpzaam zijn, als
ze onderweg pech mochten hebben, en
genieten van de schoonheid".
Bomans eindigt zijn vertelling over
het reizen aldus: „Gij moet de dingen
gaan zien met de intentie, waarmee ze
gemaakt zijn". Hij bedoelt daarbij; ker
ken en andere bezienswaardigheden.
Wij zouden dit willen uitstrekken tot
alles wat we mooi vinden. Maar dat eist
dan ook van ons dat we niet slechts
„gereisd worden," maar dat we onze
menselijke vermogens (denken en be-
schouwen-mediteren) nooit op vakantie
sturen.
A. v d. B.
GESLAAGDEN PROEFKLAS R.H.B.S.
De volgende leerlingen zijn voor de
proefklas van de H B.S. geslaagd:
J. W. Bakker, J. M. Barhorst, J. T. Bas,
C. M. Boersen. F. Bosma, C. Bremer,
A. J. v.d. Brink, H. P. Coutinho, J. M.
Dogger, C. Dros, J. J. Dros, P. T J.
Duin, C. A. M. Eelman, W. Eelman,
J. M. G. Graaf, M. J. van Groenigen,
J. van Groenigen, K. V. M. Halsema,
H. M. Hottentot, J. J. M. Kager, G M.
Keijser, M. P. Keijser, A. M. M. Keijzer,
A. J Kikkert, O. M Klip, G. J. Kooger,
A. J. de Kort, H. J. Kuik, H. J. Kuip,
C. J. M. Lexmond, E P. Peetoom, S. P.
Rijk, S. Siebinga, M. Stark, A. Timmer,
J. A. Timmer, M. A. Trap, J. I. Vee-
nema, T. Vos, E. H. Vrijdag, A F. M.
Witte, Th. C. Witte, W. Witte, M.
Zijm.
Acht leerlingen werden afgewezen.
INGEKOMEN PERSONEN
Harry P. Wuis, van Den Haag, Gevers
Deynootweg 15 naar De Koog, Ruijslaan
39; Wilhelmina M. Bakker, van Oude
Niedorp, Rijdersstraat 51 naar Den
Burg, Kogerstraat 68; Hendrik A Bak
ker, van Amsterdam, Th. Schwartze-
straat 16 I naar H 6.
VERTROKKEN PERSONEN
Pietje M. Stoepker ev. Herweijer, van
Den Burg, Wilhelminalaan 120 naar
Strijen, Bonaventurasedijk 108 (met
dochter); Maria Smit ev. Nuijens, van
Den Burg, Molenstraat 37 naar Anna
Paulowna, Breezand, Pastoor Verhoef
straat 17.
