Cjroen rwarLrJexelsin het harL,
Keijser en Dijt verdienden hun
sporen in de eiland-politiek
Joke Witte (18) is boos ovei
T elegraaf-in ter view
„Wethouders zonder ervaring"
had Texel al eerder
..sa
„De metamorfose van een \Texelse tiener'
Brigitte maakte er
maar wat van"
A. v. d. Slikke
J. A. v. d. Vlis concludeerde uit oude raadsnotulen
Dameskapsalon
DINSDAG 20 SEPTEMBER 1966
TEXELSE
80e JAARGANG No. 8101
(JltgaTe N.V. T/h Lange veld de RooQ
Postbus 11 - Den Borg, Texel - Tel. 2058
Kedaktle: Harry de Graaf, Wilhelminalaan 33,
Den Burg, tel. 2058, avonds 2382.
COURANT
Verschijnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Ncderl. Middenstandsbank; Coöp. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,95 p.
kw. -f 30 ct incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
Tot voor kort dachten wij dat Texel
niet zjo'n heel erq achterlijk qebied
was. Dank zij de moderne communi
catiemiddelen en het sterk toenemende
bezoek van mensen uit de qrote steden
slaaqt vooral de jeugd erin de lande
lijke modelijn voor wat betreft gedrag
en kledinq aardiq te volqen. Diverse
Texelse jonqens lopen met lanq haar,
draqen graag een versleten spijker
broek en zijn lekker-demonstratief op-
standiq. Ook in de meisjes herkent
men allanq niet meer de schuchtere
boerinnetjes-in-spe. Zij weten wat zij
moeten aantrekken om door hun leef-
tijdsqenoten voor vol te worden aange
zien en door hun ouders voor half-
daaps. En omdat zelfs de Texelse
jeuqdtaal nu doorspekt is met bijvoe-
qelijke naamwoorden als „hip" en
„blits", dachten wij dat het wel snor
zat. Totdat we De Teleqraaf van zater
dag in handen kreqen, waarin op pa
gina 31 een zes kolommen tellend ar
tikel met foto's is opqenomen onder de
kop „De metamorfose van een Texelse
tiener", qevolqd door de kreet: „Ik
voel me niet meer thuis op het eiland".
Die Texelse tiener bleek de 18-jarige
Joke Witte uit Den Burg te zijn, die een
openhartig interview had toegestaan
aan ene Brigitte. Het verhaal dat daar
uit voortkwam was voor de (zeer vele)
Texelse Telegraaflezers nogal schok
kend, want de indruk werd gewekt, dat
de sinds drie weken in Amsterdam
woonachtige Joke zo ongeveer van de
hel in de hemel was gekomen. Daarbij
bleek voorts, dat wij niet op de hoogte
waren van de nieuwste mode-inzichten
in de tienerwereld.
„De grote stad en het kleine provin
cieplaatsje leveren een geheel ander
modebeeld op", zegt Brigitte en als be
wijs voert ze Joke aan, die ze in een
restaurant in Amsterdam heeft ont
moet. „Vier weken geleden woonde
Joke nog bij haar ouders in Den Burg
op het eiland Texel en in geen enkel
opzicht onderscheidde zij zich van haar
leeftijdsgenootjes. Sinds kort woont
Joke nu bij kennissen in Amsterdam,
waar zij een opleiding voor mode-ont
werpster volgt. Zij paste zich aan bij
het leven van de grote stad en werd een
echte Amsterdamse tiener. De verande
ring, die Joke in die tijd onderging, is
echter opvallend, zoals wel blijkt uit de
foto's op deze pagina", schrijft Brigitte.
Joke vroeger - Joke nu
Die foto's spreken duidelijke taal. Op
de eerste zien we de langharige, in spij
kerbroek gestoken Joke ondersteboven,
genomen tijdens een buiteling boven
een trampoline te De Koog. Het onder
schrift: „Joke vroeger. Een wildebras,
die van het buitenleven hield". De vol
gende opname toont Joke als een keu
rig gekapt meisje met een rokje aan,
dat braaf zit te lezen: „Joke nu. Van
buitenkind werd zij een stadsmeisje, dat
houdt van hippe minirokjes en vooral
van het dynamische leven van een stad
als Amsterdam". Dat heeft die jonge in-
boorlinge toch maar verrassend snel
geklaard! Maar ze is dan ook onderhan
den genomen door de vooraanstaande
kapper Loek Limburg en deze heeft eer
van zijn werk, want Joke houdt het
kapsel zélf elke dag bij. Inwendig is ze
ook al aardig veranderd in die paar we
ken. „In het begin benauwde de stad
mij. Ik was nog nooit langer dan een
dag in Amsterdam geweest. Maar nu ik
er een paar weken woon, lijkt het net
of alle huizen lager zijn geworden en
ook het verkeer vind ik niet zo grieze
lig meer. De eerste dagen durfde ik niet
te fietsen. Ik ben gaan oefenen in een
stil gedeelte en nu fiets ik overal heen".
Ontdekking
Een kolommetje verder: De mensen
uit de grote stad waren voor Joke een
grote ontdekking. „Op Texel leef je in
een kleine gemeenschap. Je kent er
■bijna iedereen en je bent ook op elkaar
aangewezen, omdat er zo weinig ver
tier is Je bent hier niet aange
wezen op verenigingen, want er zijn
zoveel uitgaansmogelijkheden".
Schokkend voor haar nog op Texel
rondtobbende mannelijke leeftijdsgeno
ten was Jokes oordeel over hen; „Maar
de jongens in Amsterdam vind ik veel
galanter. Ik ken hier nog niet zoveel
mensen, maar het viel me toch op".
Verlangt Joke terug naar haar
Schoonheidssalon
Parkstraat 20 Telef. 2371
rustige leven op Texel? Ze schudt haar
hoofd en zegt: „Ik geloof het niet. Als je
eenmaal aan een grote stad bent ge
wend, kun je niet meer wennen aan het
leven op een klein eiland. Ik ga wèl af
en toe mijn ouders opzoeken"
Dat laatste deed Joke het afgelopen
weekend en terloops liet ze zich ook
nog even in met haar minder bedeelde
vroegere vrienden. Het is voor Joke
geen prettig weekend geworden, want
de Texelaars voor zover zij lezen kun
nen. hadden om haar onthullingen in
het landelijke ochtendblad hartelijk ge
lachen. Overvloedig viel haar de boert
en jokkernij ten deel, toen zij door de
stille straatjes liep en zich in 't Skiltje
liet zien, waar men grijnzend infor
meerde of ze niet liever naar haar ga
lante jongens in Amsterdam ging.
Nooit gezegd
Gisteren stortte Joke haar hart uit
bij onze redacteur. Boos en ontgoocheld
was ze over het artikel van Brigitte
l(„geen vrouw maar een mèn met een
bril en rood haar!"), die er maar wat
van gemaakt had. Nooit had Joke op
Texel en de Texelaars afgegeven. In
tegendeel: ze had Texel aangeprezen als
een heerlijk rustig oord, waar je fijn
jezelf kunt zijn. „Natuurlijk heb ik ook
gezegd dat ik me tot Amsterdam aange
trokken voelde om de uitgaansmogelijk
heden, maar daarmee heb ik Texel niet
veroordeeld. Ik vind het afschuwelijk,
dat ze op Texel denken dat ik me nu
zoveel verbeeld. Ze hebben uit alles wat
ik over Texel heb verteld, alleen het
negatieve opgenomen en dat nog eens
flink aangedikt. Dat kunt U navragen
bij een kennis van mij, die bij het inter
view aanwezig was. Nu, ik had het
eigenlijk wel kunnen verwachten hè;
het is tenslotte De Telegraaf.
Dinsdag 20 september
Den Burg, De Zwaan, bloemschikwedstrijd 's
morgens inleveren. Bespreking en prijsuitrei
king 's avonds 8 uur.
Donderdag 22 september
Den Burg, De Zwaan, R.K. Vrouwengilde,
eerste bijeenkomst aanvang 20.00 uur. Spreker
de heer Kötterman over het medisch consul
tatiebureau voor alcoholisme
TWEE AUTO'S ZWAAR BESCHADIGD
OUDESCHILD Van zaterdag op
zondag, even na het middernachtelijk
uur, botsten op de Heemskerckstraat te
Oudeschild twee personenauto's op el
kaar, die daarbij vrij ernstig werden be
schadigd. De aanrijding gebeurde in de
bocht bij de fa. Frans Zegel. Uit de
richting Den Burg naderde de 22-jarige
kottervisser E. uit Oudeschild, die zo
in het gesprek met de naast hem zitten
de J. K. opging, dat hij de uit de rich
ting van de haven naderende Citroën
van de Amsterdammer S. Jansma (68)
niet opmerkte. De wagens raakten ei
kaar m de linkerflank en werden ern
stig ontzet. Wel konden zij op eigen
kracht een garage bereiken. Geen dei-
inzittenden liep verwondingen op.
ARTIKELEN TEGEN KLEINE
VERGOEDING
OOSTEREND De gymnastiekver
eniging Oosterend heeft nog een aantal
Persil-geschenken in voorraad. Deze
kunnen zonder bonnen, maar tegen een
kleine vergoeding worden overgeno
men. Het gaat o.a. om koffers en dames-
en herenhorloges. Geïnteresseerden
worden verzocht zich te vervoegen bij
de heren J. Daalder, Vliestraat 15, G de
Jong of S. Rentenaar, tel. (02223) 227
Van 26 september t/m 10 oktober
KUNSTTENTOONSTELLING
IN R.H.B.S.
Van maandag 26 september tot en
met maandag 10 oktober zal in de wes
telijke vleugel van de R.H.B.S. te Den
Burg een kunsttentoonstelling worden
gehouden, bestaande uit een 35 stukken
tellende collectie schilderijen, etsen,
gravures en houtsneden. Ze zijn afkom
stig van de Groningse expressionisten-
groep „De Ploeg", waarin schilders als
Wiegers, Dijkstra, Werkman, Altink en
Hansen zijn georganiseerd.
De tentoonstelling zal in klassever-
band worden bezocht door de RHBS,
ULO, LTS, Landbouwschool, Land-
bouwhuishoudschool en het Vormings
instituut voor meisjes. Voor deskundig
commentaar zal tijdens de rondleidin
gen worden gezorgd door de schilder J.
Sax.
Maandagmiddag om vijf uur zal de
tentoonstelling officieel worden ge
opend door burgemeester C. de Koning
in het bijzijn van diverse genodigden.
Naast de jeugd van de genoemde scho
len kan de tentoonstelling ook worden
bezocht door andere geïnteresseerden,
gedurende de avonduren. Verenigingen
zouden een dergelijk bezoek waarbij de
heer Sax ook voor toelichting zal zor
gen, in hun wmterprogramma kunnen
opnemen. Nadere inlichtingen worden
bij het bureau Culturele Zaken (raad
huis) verstrekt.
R. P. Kcijscr
DE RECENTE politieke crardverschuivinqen op ons eiland hebben onder
andere tot gevolg gehad dat een Texelaar tot wethouder is gekozen
zonder dat hij tevoren ooit zitting in de raad heeft gehad of op een
andere manier politieke ervaring heeft opgedaan. Velen hebben
daarop met bezorgdheid gereageerd. Kan een man, die „van toeten noch
blazen weet" binnen redelijke tijd op krachtige en positieve wijze zijn invloed
in het college van B. en W. doen gelden? De geschiedenis van ons eiland
leert dat op deze vraaq bevestigend kan worden geantwoord. In het begin
van deze eeuw deed zich tweemaal achter elkaar een situatie voor, die sterk
aan de laatstgehouden wethoudersverkiezingen doet denken. Ook toen wer
den Texelaars in het gemeentebestuur gekozen, die nog geen ervaring ais
raadslid hadden opqedaan.
De heer J. A. v.d. Vlis uit Blaricum, een kenner van de geschiedenis van
Texel, vertelde ons dat het deze twee wethouders zijn geweest, die op Texel
een reeks van ingrijpende verbeteringen tot stand hebben qebracht en
daarbij van een bijzondere visie blijk gaven. Zij waren rasbestuurders waar
de Texelse qemeenschcrp veel aan heeft te danken. Zonneklaar blijkt dat als
men nu de notulen van de raadsvergaderingen uit die dagen doorleest. Dat
heeft de heer v.d. Vlis in de afgelopen weken gedaan en zijn conclusies no
teerden wij tijdens een vraaggesprek in zijn fraai gerestaureerde „Berghen-
huse" in Zuid-Haffel.
Van der Vlis. Die wethouders, waar
ik op doel, hebben op Texel grote in
vloed gehad. De eerste was J. S. Dijt,
die bij de verkiezingen van 1907 in de
raad kwam en tijdens de eerste zittmg
tot wethouder werd gekozen met 10 van
de 11 stemmen Dijt bleef tot 1923 ac
tief. De andere was Reijer Pieter Keij
ser, die bij het aftreden van Dijt werd
gekozen, dus in 1923, en ook direct
wethouder werd, met 8 van de 13 stem
men. Keijser was er trots op dat de
kiezers hem een groot aantal voorkeur
stemmen hadden gegeven. Op de lijst
van de Vrijzinnig Democraten stond als
nummer één Epe. Deze verwierf 114
stemmen en Keijser, als nummer twee,
kreeg er 321"
Texelse Courant: Waaruit bleek die
grote invloed van Dijt en Keijser?
VI.: Beide mannen waren persoonlijk
heden, die in raad en B. en W. een
dominerende positie innamen Dijt was
afkomstig uit 'n aanzienlijk geslacht, in
tellectueel ingesteld, en dijkgraaf van
het belangrijke waterschap de Dertig
Gem. Polders toen hij wethouder werd.
Hij was de eerste Texelaar, die in Wa-
geningen hoger landbouwkundig onder
wijs genoot. Het was vanzelfsprekend
dat de raadsleden hem met bijna alge
mene stemmen tot wethouder benoem
den. Men keek tegen hem op, want in
kennis en beschaving stak hij boven al
len uit. U moet er rekening mee hou
den, dat in 1907, het jaar van zijn ver
kiezing, het algemeen kiesrecht nog niet
bestond. De meeste raadsleden kwamen
uit de zg. burgerstand, ze beschouwden
Dijt als de eerste van hunsgelijken.
Keijser, die 16 jaar later aan het be
wind kwam, werd wel onder het Alge
meen kiesrecht verkozen, ook de vrou
wen stemden toen. Was de benoeming
van Dijt een vanzelfsprekendheid, voor
Keijser was dit niet het geval. Hij moest
vechten èn voor zijn lidmaatschap van
de Raad èn voor zijn verkiezing tot
wethouder, de getallen die ik U zo even
noemde, maken dit wel duidelijk. Keij
ser had in wedijver met zijn concurren
ten een groot bedrijf opgebouwd en dit
tot de belangrijkste graan- en kunst
mesthandel van Texel gemaakt. Hij was
geen intellectueel, maar een geboren
koopman met een scherp verstand. Be
trekkelijk laat is hij in de politiek ge-
J. S. Dijt
gaan, zijn bedrijf had eerst zijn voile
aandacht. Pas toen hij dit gedeeltelijk
aan anderen kon overlaten, kon hij zich
aan een behartiging van de gemeen
schapsbelangen wijden".
T.C.: Er wordt wel eens verteld, dat
Dijt oerconservatief was en Keijser
vooruitstrevend. Wat zegt U daarvan?
VI.; Ik vind deze kwalificering in zijn
algemeenheid onjuist. Om te beginnen
zou eerst de betekenis van die woorden
vastgesteld moeten worden en daarna
zouden wij aan de hand van alles wat
onder Dijt en Keijser tot stand geko
men is en dat was niet weinig!
een vergelijking kunnen maken. Ik ver
moed dat U met conservatief bedoelt:
weinig belangstelling hebbend voor de
volksklasse. Wel, al U dat bedoelt ja,
dan was Dijt conservatief. Maar U moet
er wel op letten, dat de sociale wetten,
die nu voor de bevolking van zo'n gTote
betekenis zijn niet op Texel, maar in
Den Haag zijn gemaakt. Dijt hield zich
aan de bestaande wetten, hij kon er
Wilhelminalaan
(02220) 2948
niets aan doen dat zeker in de eerste
jaren van zijn wethouderschap de ar
men met een tuitzakje vol halve centen
van de diaconie naar huis werden ge
stuurd. Hij had een afkeer van lonken
naar het „gewone volk", toonde echter
herhaaldelijk, dat hij wel bereid was
ook voor de geringe man wat te doen.
Toen burgemeester Hiddingh eens met
afgrijzen in de Raad sprak van het
„rode spook waar iedereen bang voor
is" en bijna alle raadsleden hem bij
vielen, maakte Dijt de opmerking dat
men overdreef en hij prees de onder
wijzers van het eiland, ook degenen die
geweigerd hadden bij een oranjefeest
mee te werken. Ze zijn goed voor de
kinderen, zei hij. Ze geven goed onder
wijs, daór komt het op aan. En hij ver
oordeelde niet, merkte slechts op, dat ze
te veel één kant op keken. Dijt was een
verlicht despoot.
T.C.: En Keijser?
VI.: Toen een verhoging van de wet-
houderssalarissen aan de orde kwam,
bleek hij daar een voorstander van te
zijn, hoewel hij zelf gefortuneerd was
en geen behoefte aan een wethouders
salaris had Hij zei: „Ik heb mijn men
sen in het bedrijf altijd goed behandeld
en boven het geldende loon betaald, ik
ben daar wèl bij gevaren. Een wethou
der moet ook uit de volksklasse be
noemd kunnen worden. Welke arbeider
kan de betaling missen van de tijd, die
hij als wethouder werkzaam is? Maak
de wethouderswedde zo hoog, dat ook
een arbeider de functie vervullen kan.
Ook Keijser was geen socialist, maar
met behulp o.a. van de S.D.A.P., was hij
tot het hoge ambt in de gemeente ge
komen. De algemene tendens in het
land ging in de richting van sociale
maatregelen, Keijser volgde die, zoals
Dijt de tendensen van zijn tijd gevolgd
had.
T.C.: Wat heeft Dijt voor Texel ge
daan?
VI.Dijt zag en toen misschien
niet geheel ten onrechte het belang
der agrariërs als nummer één op Texel.
Het toerisme had nog niet veel te bete
kenen, de visserij leverde de tweede
bron van inkomsten, maar was ver
houdingsgewijs minder belangrijk dan
tegenwoordig. Omdat hij ook dijkgraaf
was, kregen onder zijn bewind de we
gen alle mogelijke aandacht. Geduren
de zijn gehele wethouderschap van 16
jaar zijn de aanleg en de verbetering
van de wegen voortdurend aan de orde
geweest. Weet U dat in 1907 de Dorps
straat van De Cocksdorp nog niet ver
hard was en dat men ook in het ver
vallen De Koog nog over een landweg
liep? Men heeft Dijt verweten, dat hij
niet durfde investeren, maar niets is
meer bezijden de waarheid. Onder zijn
bewind is herhaaldelijk kapitaal voor
de aanleg van nieuwe wegen geleend,
naar de smaak van echt-conservatieven
liep de rente op de kapitaalsrekening te
hoog op. Ik zal U een voorbeeld geven,
waaruit blijkt, dat niet alleen voor de
wegen, maar voor tal van andere ver
nieuwingen kapitaal opgenomen werd.
Volkomen willekeurig neem ik de ge
meentebegroting voor 1913. Deze sloot
met een bedrag van ƒ72.000,een
voordelig saldo van ƒ600,was daarbij
becijferd. Het college van B. en W
Gaarland was toen burgemeester en D.
P. Bakker was de tweede wethouder,
leende toen een bedrag van ƒ19.000,
met een looptijd van 19 jaar ter bekos
tiging van a. de bouw van school met
schoolhuis in Zd.-Eierland, b. een on-
derwiizerswoning in Den Hoorn, c.
straatverharding te De Cocksdorp, d.
verbreding van de Kogerweg bij Her
manshoeve, e. leermiddelen voor de
Zeevaartschool, f. het bouwen van een
huisje voor onbehuisden, die uit een on
bewoonbaar verklaarde woning gezet
moesten worden.
Resumerend kan ik slechts zeggen,
dat de wegen en het onderwijs Dijts
voortdurende aandacht hebben gehad.
T.C.: Is het waar dat onder het be
wind van Dijt Den Burg boven de an
dere dorpen bevoordeeld werd?
VI.: In 1907 verleende de Raad con
cessie voor de aanleg van een aerogcen-
gasbedrijf. Ik zal U de geschiedenis van
dit bedrijfje besparen, misschien praten
wij daarover een andere keer nog eens.
Dit gasbedrijf heeft bestaan lot 1919 en
werd gevolgd aoor een elektriciteitsbe
drijf, dat alleen Den Burg van stroom
voorzag. Omdat men vermoedde dat het
elektriciteitsbedrijf wel eens een strop
voor de gehele gemeente kon worden,
bewerkte Dijt de totstandkoming van
een garantiefonds, dat geheel door par
ticulieren uit Den Burg bijeen gebracht
werd. Het bedrijf heeft nooit met ver
lies gewerkt en het fonds is nimmer
aangesproken Ik vind het niet juist, dal
slechts Den Burg eerst gas en later
elektriciteit kreeg. Dit heeft onder de
bewoners van de buitendorpen veel
kwaad bloed gezet; men zag er een be
voordeling van Den Burg in
Ook met de oprichting van een Zee
vaartschool, die aanvankelijk, op aanbe
velingen uit een rapport, in Oudeschild
zou komen, maar die tenslotte toch in
Den Burg werd gevestigd, heeft Dijt
zich veel ergernis op de hals gehaald.
Het raadslid Mets van Oudeschild, dat
veel voorbereidend werk voor de op
richting van de school had verricht en
die daardoor benoemd was in de Com
missie van Toezicht op die school, trok
zich gekwetst en gegriefd terug.
T.C.; Wat is hel belangrijkste werk,
dat in de ambtsperiode van Keijser tot
stand gekomen is?
VI.: De oprichting van de Texelse
Electriciteits Maatschappij. Gebruik
makend van de bestaande wrevel onder
een belangrijk deel van de bevolking
jegens Dijt, wist Keijser zijn verkiezing
tot raadslid en wethouder te bewerken.
Jovialer in de omgang dan Dijt, minder
strak in zijn opvattingen en vooral ook
minder autoritair, heeft hij met een
eindeloos geduld het publiek overtuigd
van de mogelijkheid dat gehéél Texel
geëlektrificeerd zou kunnen worden.
Als een schaakmeester met grote capa
citeiten is hij daarbij te werk gegaan
tegen de aanhangers van het oude ré
gime in. Het waren vooral mindere go
den, die zich in deze tijd beledigend en
onjuist over Keijser in woord en ge
schrift uitgelaten hebben. Dijt, als dijk
graaf van De Dertig Polders was uit
welke overwegingen dan ook, een te
genstander van de bemaling der pol
ders met elektriciteit. Hij gaf de voor
keur aan oliemotoren. Keijser was met
het oog op de rentabiliteit voor een be
maling met elektromotoren geporteerd.
Eigenlijk kon hij voor zijn elektriciteits
maatschappij een stroomafname door de
polders niet missen. Er ontwikkelde
(Zie vervolg pagina 2)