Grote stukken van Den Hoorn en
Oosterend worden beschermd
BROTHER
POSTSPAARBANK
RENTE TOT
mm
VOORSTEL VAN RIJKSPLANOLOGISCHE DIENST
Mogelijk gevolg: moeilijkheden en
vertraging bij bouwplannen
Bakkers Ijzerhandel n.v.
FILMNIEUWS
DE
PORTABLE
SCHRIJFMACHINE
met tabulator
kost 265 gld
is gevat in een fraaie
koffer en is voor u
in voorraad bij
Van uit
de gezellige
warme
huiskamer naar het koude kille bed
kans op 2 maanden gratis stroom
De ministers van cultuur, recreatie en maatschappelijk werk en van Volks
huisvesting en ruimtelijke ordening zijn voornemens belangrijke delen van
Den Hoorn en Oosterend aan te wijzen als zg. beschermd dorpsgezicht in de
zin van artikel 20 van de monumentenwet. Het voorstel is afkomstig van het
Hooid van de Rijksplanologische dienst en Gedeputeerde Staten van Noord
holland hebben het gemeentebestuur van Texel verzocht over deze aangele
genheid het advies van de raad in te winnen. B. en W. willen het streven
van de twee ministers wel onderschrijven, maar zij zijn van mening dat
wanneer de voorstellen ongewijzigd worden doorgevoerd deze wel vergaan
de consekwenties kunnen hebben voor de uitbreidingsplannen-in-onderdelen
Den Hoorn (1962) en Oosterend 1965).
„Het behoud van aantrekkelijke
dorpsbeelden is een zaak, die naar onze
opvatting ook de volle steun van de ge
meente behoeft, al ontveinzen wij ons
niet dat de uitvoering ervan op bouw
plannen in het betrokken gebied in het
algemeen een vertragende invloed zal
hebben en soms ook wel tot moeilijk
heden zal kunnen leiden", zo schrijven
B. en VV.
Zij voegen er echter aan toe, dat in de
toelichting op de aanwijzing wordt ver
meld, dat het niet de bedoeling is een
bepaald gebied te „bevriezen" en dat
derhalve voor het onmogelijk worden
van een bepaalde ontwikkeling niet be
hoeft te worden gevreesd. Daaruit put
ten B. en W. de hoop en de verwachting
dat de Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg de eventuele bouwplannen in
de dorpen met het nodige begrip zal
willen bezien.
Oosterend
De Rijksplanoloog schrijft in zijn
toelichting m.b.t. Oosterend
„Het dorpsbeeld van Oosterend wordt
beheerst door het zeer oude, deels nog
uit de 11de eeuw daterende kruisvor
mige kerkgebouw, dat op bijzonder
fraaie wijze is gesitueerd. Rond het min
of meer rechthoekig gevormde kerkhof,
waarop in het midden de kerk staat,
ligt de nauwomsluitende bebouwing
van Kerkstraat, Kerkplein, Blazerstraat
en Oesterstraat.
Het kerkelijk erf, dat plm. 1 meter
hoger is gelegen dan de daaromheen
liggende straatjes, wordt omgeven door
een oude bakstenen borstwering, waar
boven een haagbeplanting voor een ver
dere erfafscheiding zorgdraagt. Direct
buiten de borstwering wordt het ge
hele kerkterrein door een krans van
oude lindebomen omsloten. De eenvou
dige bakstenen verharding van de
smalle aansluitende straten en de daar
aan gelegen, deels aaneengesloten wo
ningen vormen een waardige en karak
teristieke afsluiting.
Schilderachtig
Mede door de hoge kwaliteit van de
woningen Kerkstraat 1, 9 en 11, Kerk
plein 2, 3, 4 en 6 en Blazerstraat 1, 3 en
6, die alle op de lijst van door het rijk
beschermde monumenten zijn geplaatst,
'bezit dit dorpsbeeld een niet te onder
schatten waarde. Ook draagt de bebou
wing van de Peperstraat, die noord
oostelijk aan de kerksituatie is verbon
den, in niet geringe mate bij tot het
schilderachtige beeld De straat ken
merkt zich door de vele oudheidkundig
waardevolle panden en door de eenvou
dige wijze waarop de rijbaan met een
rabatbestratmg van de bebouwing is
gescheiden. Een aantal woningen grenst
met de topgevel aan de straat en vele
hiervan bezitten nog het eertijds veel
vuldig in dit gewest toegepaste houten
voorschot. In dit verband wordt gewe
zen op de panden Peperstraat 2, 14, 20,
21, 22, 25 en 35 alsmede op de nrs. 8,
10 en 12 die zijn voorzien van een hou
ten adhterschot.
Onbebouwd laten
Bijzondere vermelding vraagt de uit
Parkstr. 10, tel. 2058, Den Burg
1775 daterende Doopsgezinde Verma
ning aan de Peperstraat 26, een van de
drie schuilkerken van het eiland. Door
het naastgelegen ombebouwde terrein
heeft men een goed gezicht op de oost-
gevel van dit typische gebouw. Het ook
in de toekomst onbebouwd laten van dit
terrein is van belang. Ofschoon nog an
dere delen van het dorp, zoals het Oos
telijk stuk van de Koetebuurt en de om
geving van de Schoolstraat, karakte
ristiek zijn door de aanwezigheid van
monumenten, is de relatie hiervan met
de kerk en omgeving door tal van la
tere huizen verbroken. Het voorstel tot
beschermd dorpsgezicht beperkt zich
daarom tot het hierboven beschreven
gebied. Maar ook voor de rest van het
dorp zal bij het ontwerpen van het
stedebouwkundig, plan grote zorgvul
digheid betracht moeten worden".
Den Hoorn
Over Den Hoorn wordt opgemerkt,
dat het dorp door zijn vorkstruktuur
van het westelijke en waarschijnlijk
oudste gedeelte, gelijkenis vertoont met
de nederzettingen, die op de stroomrug-
gronden van het Betuwse rivierenge
bied zijn ontstaan. „Aan weerszijden
van de bebouwde west-oost gerichte
Herenstraat ligt langs de dieptegrens
der kavels een achterstraat, die niet be
bouwd is. In het Westeinde bundelen
de drie straten zich aaneen tot een weg,
die naar Loodsmansduin en Hoornder-
slag leidt. Het oostelijk deel van het
langgerekte dorp wordt gevormd door
de Diek, die vrijwel in het verlengde
van de Herenstraat is gelegen". Voorts
wordt de grote landschappelijke waarde
van de N.H. Kerk en omgeving aange
geven. „Door de vrije ligging op de hoge
grond vormt het gebouw een dominant
monument dat tot in de verre omtrek
overheerst".
Rondom de kerksituatie ligt een aan
tal schapenweiden, die op typische wij
ze door zoden dijkjes worden omringd.
Het is een gelukkige omstandigheid, dat
juist de omgeving van de kerk wordt
gevormd door dit voor Texel zo karak
teristieke landschap. Gezamenlijk leve
ren zij een gaaf beeld op van het oude
Texelse land.
Van de eigenlijke dorpsbebouwing
aan weerszijden van de Herenstraat en
aan de Diek is over het algemeen meer
het totale beeld, dan de kwaliteit van
de individuele bebouwing van belang
De bebouwing bestaat hier in hoofd
zaak uit aaneengesloten panden, die
deels met de topgevels en deels met de
langsgevels in een rooilijn zijn gerang
schikt.
Loodsen
Op enkele plaatsen wordt het beeld
afgewisseld door een vrij erf of geeft
een steeg toegang tot het achtererf en
de daarlangs lopende Achterstraat
Vooral in de 18de en 19de eeuw woon
den in deze straat vele loodsen, waaraan
de gerestaureerde huizen Herenstraat
49, 51 en 53 de herinnering voortdra-
gen. Van oudheidkundige waarde zijn
vervolgens de nrs. 1, 6, 14, 26 en 60.
Vooral het eenvoudige pandje met hou
ten voorschot Herenstraat nr. 1 is van
belang vanwege de fraaie ligging ten
opzichte van de Kerkstraat.
De bebouwing aan de Diek heeft een
overheersend agrarisch karakter, waar
bij veelal de relatie tot de aangrenzende
weilanden ongeschonden is. Helaas
heeft de Diek door 'het kappen van
verscheidene bomen en een aantal re
cente verbouwingen van oude panden
veel aan charme ingeboet.
Het is evenwel mogelijk,bij een wel
overwogen regeling, veel van het ka
rakter te herstellen. Vermeldenswaard
is tenslotte nog het schuilkerk je, dat
achter het pand Diek 11 is gelegen".
Voor wat betreft de consekwenties
van de aanwijzing tot beschermd dorps
gezicht meiken B. en W. op dat de ge
meenteraad ingevolge de wet op de
ruimtelijke ordening verplicht is binnen
één jaar na de inschrijving van de be
slissing een bestemmingsplan vast te
stellen of te herzien, ter bescherming
van het betreffende dorpsgezicht.
Bouwvergunningen voor percelen, die
binnen het beschermde deel van het
dorp liggen moeten aan de monumen-
tenraad worden toegezonden. Zolang
omtrent een beschermd bestemmings
plan nog niet onherroepelijk is beslist,
moet een beslissing op een ingediende
bouwaanvraag voor het betreffende ge
bied worden aangehouden. Daarvan
moet de Minister van Cultuur, recreatie
en maatschappelijk werk op de hoogte
worden gesteld en deze moet binnen
twee maanden laten weten of hij de
vergunning ongewenst acht. In het ene
geval ksn de vergunning alsnog wor
den verleend; in het andere geval neemt
hij contact op met zijn ambtgenoot van
Volkshuisvesting en Bouwnijverheid,
wiens oordeel dat binnen drie maan
den moet zijn uitgesproken beslis
send is.
Op de voorgestelde begrenzing van
de beschermde dorpsgezichten hebben
B. en W. wel enige kritiek. In Oosterend
is b.v. daar behalve de naaste omgeving
van de kerk ook 'n deel van de Peper
straat in betrokken. Zij achten dit min
der logisch en wijzen erop dat de ge
volgen daarvan voor het uitbreidings
plan nogal ingrijpend zyn, omdat het
vervallen van de uitweg van het Bijen
korfwegje op de Peperstraat, de projec
tie van een nieuw verbindingspad tus
sen Mulderstraat en Peperstraat en de
projectie van een bijzonder of openbaar
gebouw tussen dit nieuwe pad en de
uitweg van het Bijenkorf wegje hierdoor
in gevaar zou kunnen komen. Daarom
stellen B. en VV. de raad voor te advise
ren dit gedeelte van de Peperstraat
buiten het beschermd gebied te laten.
Beroep ongegrond?
Zoals onze lezers zich zullen herinne
ren, werd het in 1962 door de raad
vastgestelde uitbreidingsplan voor Den
Hoorn in 1964 door GS niet goedge
keurd, omdat de omvang van het plan
te groot werd geacht en in verband met
enkele landschappelijke bezwaren. De
gemeenteraad besloot op 20 maart 1964
tegen dit besluit beroep in te stellen
-bij de Kroon. Een beslissing daarover is
nog niet gevallen, want de zitting van
de Raad van State zal eerst op 24 no
vember a.s. worden gehouden. Omdat
het in verband met de gevolgen van de
nu voorgestelde dorpsbescherming no
dig was, hebben B. en W. wel alvast
inzage kunnen krijgen van het advies,
dat door het ministerie van volkshuis
vesting en ruimtelijke ordening aan de
Raad van State is voorgelegd. Dit ad
vies is afwijzend; het beroep van de ge
meenteraad zou ongegrond moeten
worden verklaard om ongeveer dezelfde
redenen als waarom GS hun goedkeu
ring eraan onthielden.
Volgens B. en W. zal het nu voorge
stelde plan tot aanwijzing van een groot
deel van Den Hoorn tot beschermd
dorpsgezicht de kans van slagen van het
gemeentelijk beroepschrift nog aan
zienlijk reduceren. Het gevolg van een
ongegrond-verklaring van het beroep
schrift is dat het uitbreidingsplan Den
Hoorn geheel opnieuw moet worden
opgezet, waarmee weer veel tijd ge
moeid zal zijn. Daarom is nagegaan
welke kansen er zijn om een nog zo
groot mogelijk deel van het 1962 inge
diende uitbreidingsplan veilig te kun
nen stellen. B. en VV. menen dat het
mede in verband met het nu voorlig-
gende beschermingsplan alsnog wen
selijk is de geprojecteerde woonstraat
ten noorden van de Diek prijs te geven.
Hierdoor wordt aan de landschappelijke
bezwaren van GS tegemoet gekomen,
terwijl ook de omvang van het plan tot
meer bescheiden proporties wordt te
ruggebracht. Er vervalt dan nl. de mo
gelijkheid tot bouw van 77 woningen.
B. en W. menen, dat de geprojecteerde
uitbreiding aan de zuidzijde van het
dorp wellicht kan worden goedgekeurd,
waardoor Den Hoorn op korte termijn
voldoende expansiemogelijkheid krijgt.
„Dit streven komt ons meer accepta
bel voor dan het risico van een volle
dige verwerping van het uitbreidings
plan te blijven lopen", aldus B. en W.
wDit plan is inmiddels aan de raad van
State medegedeeld. Tijdens de zitting
van de Raad van State kan het
standpunt van de gemeenteraad in deze
bekend worden gemaakt". De gemeente
Iheeft in het gebied waar de 77 wonin
gen ten noorden van het dorp waren
geprojecteerd, reeds grond in eigendom
verkregen, maar deze grond blijft als
ruilgrond zeer bruikbaar, zo zeggen B.
en W
Wat de voorgestelde begrenzing van
het beschermde dorpsgezicht van Den
Hoorn betreft, wordt opgemerkt dat
deze begrenzing ook nog ingrijpt in het
uitbreidingsplan zuidelijk van de Diek.
Dit wordt bijzonder bezwaarlijk geacht
en daarom willen B. en W. de grens
van het beschermde gebied tot achter de
bebouwing aan de zuidzijde van de
Diek verleggen. Omdat ook „De Naai",
het geprojecteerde pleintje tussen Diek,
Herenstraat, Kerkstraat en het Lage
Achterom geheel in de begrenzing zijn
inbegrepen, wil men ook De Naai buiten
het beschermde gebied houden. Het
moet volgens het gemeentebestuur mo
gelijk blijven dit pleintje meer allure en
omvang te geven, omdat Den Hoorn nu
een centrum ontbeert. De raad wordt
gevraagd aldus te besluiten.
VOOR HET GEESTELIJK MISDEELDE
KIND
Van 31 oktober tot en met 6 novem
ber wordt een landelijke collecte ge
houden voor een vergeten groep in onze
maatschappij: het geestelijk misdeelde
kind. In de r.k. vereniging „Voor het
zorgenkind", de chr. vereniging „Phila
delphia" en de neutrale vereniging
„HeLpt Elkander" hebben de ouders,
vrienden en opvoeders van deze kinde
ren echter hun krachten gebundeld.
Laat de ouders van normale kinde
ren bedenken hoeveel financiële zorgen,
naast alle verdriet, de ouders van die
andere kinderen hebben. Broodnodig
zijn vakantiehuizen, waar deze kinderen
een paar weken kunnen worden opge
vangen, zodat de ouders even „op
adem" kunnen komen. En laat zij ook
beseffen dat, wanneer hun kinderen op
eigen benen kunnen staan, die andere
ouders nog angst hebben om de toe
komst van hun zorgenkind. Daarom
móeten er meer goede en prettiger in
richtingen en tehuizen komen, waar de
kinderen later kunnen worden onderge
bracht. Wees dankbaar dat van U alleen
een financieel offer wordt gevraagd en
breng deze dankbaarheid tot uiting in
Uw gave. D.
ZUIVERE HUID
PUROL en PU ROL-poeder
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 19 tot en met 26 oktober 1966
Geboren: Catharina, dv. Wilhelmus
Ploeg en Diena Staik; Arend, zv. Johan
van den Brinik en Pietje Poortinga;
Marcel, zv. August C. de Geest en Neel-
tje E. Eelmari; Angelina Maria, dv.
Matheus J. Bakker en Duvera A.
Bakker; Silvia Wilhelmina Johanna, dv.
Cornelis Witte en Theodora Witte.
Overleden: Antje van der Vis, wv.
Kikkert, oud 69 jaar.
Niet nodig als u zo'n veilige
Invcntum zwakstroom onder
deken koopt.
j
Verkrijgbaar bij:
Leverbaar in een- en tweepersoons uitvoering (met apart
regelbare trafo's). Prijzen 85.en 129,
Unieke garantietermijn van 3 jaar.
als u tussen 15 september en 31 december 1966. zo'n In-
ventum zwakstroom onderdeken koopt (of een verrijdbare
radiator of een andere elektrische kachel).
I Elke weck 10 prijswinnaars.
VERTROKKEN PERSONEN
Maria Jimmink van W 49 naar Vel-
sen, Schlpbroekenweg 10; Cornelis J.
Duinker, van Den Hoorn, Herenstr. 11
naar Zaandam, Botenmakerstraat 94;
Hendrikus A. van Veen, van H 94b naar
Haarlem, Roskamstraat 16; Jan Slot van
S 13 naar Oanada; Cornelis G. van Es,
van Den Burg, Beatrixlaan 112 naar
Delft, van Toreestweg 67 I; Stefan
Heidstra, van Den Burg, Weverstraat
67 naar Leiden, Coornhertstraat 42; Pe
trus J. H. Horsten, van De Koog, Ka
merstraat 23 naar Dordrecht, Draai 1;
Cornelis Eijerman met gezin, van Den
Burg, Kogerstraat 46 naar Z. en N.
Schermer, Grootschermer A 73; There-
sia van Stnen, van Oudeschild, Tromp
straat 20 naar Amersfoort, Utreohtse-
weg 293; Mariska M. A. Kunst, van Den
Burg, Kogerstraat 100 naar Hilversum,
Karei Doormanstraat 432; Ilona I.
Kunst van Den Burg, Kogerstraat 100
naar Hilversum, Bosboom Toussaintstr.
49; Richard P. Bakker, van Den Burg,
Boogerd 11 naar Haarlem, Edward Jen-
nerstraat 80; Siebren Knosse met edht-
genote, van E 5 naar Zijpe, 't Zand,
Willem 's Hartstraat 14; Yjibbele Jonk
man van H 131 naar Doorn, Woestduin-
laan lib; Geertruida B. Wierdsma ev.
Van Ree met kinderen, van Den Burg,
Waalderstraat 20 naar Heerhugowaard,
Const. Huygenstr. 45; Arnold A. Tuine-
ma, van Den Burg, Kogerstraat 84 naar
Arnhem, Koningsweg 23a; Johanna S.
H. v. Wilsum, van Den Burg, Boogerd 35
naar Den Helder, Huisduinerweg 3;
Annigije Meester, van K 2 naar Gronin
gen, v. Panhuysstraat 31a; Joannes J .F.
Duin, van Den Burg, Reijer Keijserstr.
8 naar Tilburg, Henri Hudsonstraat 17;
Cornelis van Engelenburg, van H 131
naar Doorn, Mariniersweg 7; Jan M.
Bakker, van De Waal, Hogereind 10
naar Arnhem, Velperweg 158; Martinus
C. Kooij, van Den Burg, Kogerstraat 116
naar Den Helder, Duinroosstraat 41;
Cornelis A. Bos, van C 57 naar Den
Helder, Leeuwenhoekstraat 23; Johan
nes A. Dernison, van Den Burg, Zwaan
straat 2 naar Den Haag, Brusselselaan 2;
Martha F. Witte, van Den Burg, Schil
derend 45b naar Haarlem, Parklaan 75.
Eddy R. Drijver, van Den Hoorn,
Herenstraat 34 naar Schoorl, Heereweg
78; Renée S. Eelman, van Den Burg,
Julianastraat 9 naar Zwitserland, Ve-
vey Boulevard. St. Martin 12; Margare-
tha M. Boom, van Oudeschild, De Ruy-
terstraat 125 naar Vlaardingen, Ceram-
straat 3; Aagje van Leeuwen, ev. v.d.
Meeberg, van Oudeschild, De Houtman-
straat 3 naar Vlaardingen, a.b. m.s.
Marsdiep I a/d Oost Havenkade; Wil
helmus J. Vreeman, van H 131 naar
Doorn, Sitiolaan 137; Klaas de Porto,
van Den Burg, Gasthuisstraat 11 naar
Alkmaar, Akeleistraat 2.
TEXELSE MARKT
Maandag werd aangevoerd: 1 ram
ƒ250,6 schapen ƒ80,tot ƒ120,
9 graskalveren 350,tot ƒ450,1
'koe ƒ1100,9 pinken ƒ650,tot
750,en 5 nuchtere kalveren ƒ145,
tot 225,—.
„Een degelijk romantisch verhaal in
super panavision technicolor" is de op
historische gegevens berustende film
„De laatste der Cheyennes", die men
zaterdag-, zondag- en dinsdagavond in
het City-theater kan zien. Het verhaal
beschrijft de moordende tocht van 286
Cheyenne-indianen, die zijn ontsnapt
uit hun reservaat in het huidige Okla
homa en te voet een afstand van 1500
mijl afleggen naar hun vroegere jacht
gebied Yellowstone. De Indianen komen
onmiddellijk in conflict met hun blanke
onderdrukkers. Er ontbrandt een hevige
strijd; aan beide zijden vallen doden.
Dat is niet het eerste gevecht. Ook tegen
de natuur hebben de Indianen een har
de strijd te leveren. Ze worden ge
plaagd door hittegolven, sneeuwstor
men, voedselgebrek. Tweedracht ont
staat als de hoofdman „Dull Knight"
sterft. Toch slagen de Cheyennes erin
de vrijheid te bereiken en roken zij
tenslotte met de blanken de vredes-
sigaar want er is geen tabak meer voor
de gebruikelijke vredespijp. (In kleuren
toegang boven 14 jaar).
Speciaal voor de jeugd is de Neder
landse film „Sjors van de rebellenclub"
van H v.d. Linden, naar het bekende
stripverhaal van A. A. M. Viergouten.
Het verhaal begint als de rebellenclub,
onder voorzitterschap van Sjors, bijeen
is in vergadering. Er is geen cent meer
in kas en om daar verandering in te
brengen, besluiten zij een circus op te
richten. Dat gebeurt. Met bij elkaar ge
raapte en geleende doeken en zeilen
wordt het een en ander in elkaar ge
flanst en de jongens slagen erin een
best programma te bieden. Maar het
verhaal krijgt een spannende wending
als zowel Sjors als Sjimmie door in
brekers worden gegrepen en meegeno
men naar Afrika. Maar ze ontsnappen,
zwalken met een vlot over de oceaan en
komen terecht op een eiland. Ze moeten
het opnemen tegen wilde dieren, tegen
inboorlingen en. weer tegen de twee
inbrekers. Dat de schurken tenslotte
overmeesterd worden, is te danken aan
de rebellenclub, die er voor zorgt dat
het pleit tijdens een groot gevecht
wordt beslecht. (Alle leeftijden).
INGEKOMEN PERSONEN
Theodorus H. F. Hees, van Schiedam,
Burg. v. Haarenlaan 1430 naar H 131;
Johan E. Meyer, van Hilversum, Nood
weg 37 naar H 131; Adriaan H. Voort-
huijzen van Amsterdam, v. Spilbergen-
str. 51 III, naar Kogerstraat 59; Popke
van Bruggen, van Groningen, Stra-
tinghweg 44 naar Den Burg, Binnen-
burg 15; IJmkje Braam ev. Van Zeijlen,
van Groningen, Celebesstraat 38a naar
De Koog, Brink 22; Maria J. Ansems ev.
De Vries, van Vessem, Ca Mr. de la
Courtstraat 16 naar Den Burg, Waalder
straat 25a; Boelo Koens en echtgenote
van Antwerpen, naar De Koog, zomerw.
achter Plevierstraat 15; Willem P. J.
Keller, van Doorn, Mariniersweg 7 naar
H 131; Inse Daalder, van Soest, Nieuwe-
weg 47 naar K 56.