Cjrocn ^warts jexeh in het harL,
De Rijkshogereburgerschool Texel
Wat ons bindt'werd
waardevolle avond
JtU
en wat eraan vooraf ging
BAKKERS IJZERHANDEL - DROS MAGAZIJNEN
„IN CASINO"
vrijdag
11 november
door J. A. v. d. Vlis
IN iet alle „pittige"
vragen beantwoord
Weg naar eenheid lang en moeilijk
Gouden
gordijnring
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1966
TEXELSE
80e JAARGANG No. 8116
Uitgave N.V. v/li Langeveld De Kuoij
Postbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2058
Redaktic: Harry de Graaf, Dorpsstraat 19, De
Koog. Tel. (02220) 2058, 's aronds (02228) 410
COURANT
Bij de herdenking van het tienjarig
bestaan van onze Hogere Burger School
is men geneigd zich af te vragen of er
voorheen op Texel ooit voorgezet on
derwijs in schoolverband gegeven werd
en welke omstandigheden en overwe
gingen er tenslotte toe hebben geleid,
dat op ons eiland een school voor mid
delbaar onderwijs tot stand kon komen.
Wij gaan ongeveer een eeuw in het
verleden terug toen mijnheer Verberne,
van Texel geboortig (1807), maar onder
de vereniging van ons land met Beigië
institeur te Halle ten zuiden van Brus
sel, er genoeg van kreeg om in de zui
delijke Nederlanden met vijandigheid
behandeld te worden. Hij wachtte het
conflict, dat zich toespitste tot de Tien
daagse Veldtocht, niet af maar keerde
naar Texel terug, waar hij in de Molen
straat, toen nog Franse Pad geheten, op
het hoekje van de Zwaanstraat, eertijds
Kapersglop genoemd, een instituut
opende, waar behalve gewoon lager on
derwijs ook vakken als wiskunde en
vreemde talen onderwezen werden. In
tegenstelling tot de onderwijzers op ons
eiland werd hij „monsieur" genoemd,
hij was een man van aanzien en gezag,
die enige tientallen jaren lang kinderen
van welgestelden tot hogere ontwikke
ling trachtte te brengen. Het schoolgeld
was hoog, het instituut was een typische
standenschool. Tot in het derde kwart
van de vorige eeuw heeft Verberne met
succes zijn school in stand gehouden.
Zijn opvolger was Monsieur Gleijnis,
die school hield in de Parkstraat in het
gebouw waar de drukkerij van de
Texelse Courant gevestigd is. Gleijnis is
minder lang dan Verberne op Texel ge
bleven, hij voelde zich hier onvoldoende
gewaardeerd en hij was jong en ener
giek genoeg om weg te gaan en het In
stituut Gooiland tot bloei te brengen.
Ook de school van Gleijnis was duur,
merwaardig is, dat Gleijnis in zijn wo
ning kostleerlingen hield, van wie som
migen zelfs uit Groningen kwamen.
MULO
Na het vertrek van Gleijnis was de
tijd rijp óm op Texel een school voor
Meer Uitgebreid Lager Onderwijs te
stichten Het kenmerk van deze school
was dat er verschillende leerkrachten
aan verbonden waren en dat niet langer
van een standenschool sprake was. Ook
de gewone man op ons eiland, die be
hoorlijk begaafde kinderen had, kon
deze naar de nieuwe Mulo sturen zon
der dat hij een hoog schoolgeld behoef
de op te brengen. Het is niet doenlijk op
deze plaats het verloop van het Mulo-
onderwijs uitvoerig te bespreken. Stip
pen wij slechts aan dat de gemeente
raad in 1890 een zekere J. P. Thijsse tot
hoofd benoemde, die weliswaar slechts
enkele jaren bleef, maar die in zijn
latere carrière het eiland nimmer ver
geten zou, getuige zijn publikaties over
Texel in talloze geschriften.
Meester Groenewold
Hendrik Groenewold is zijn opvolger
geworden. In een reeks van jaren heeft
hij grote aantallen kinderen voor het
MULO-diploma, voor de derde of vierde
klasse van de HBS en ook wel voor het
gymnasium opgeleid, Medewerking
kreeg hij daarbij soms van predikanten.
De heer Groenewold stond als uiter
mate bekwaam aangeschreven. Nog zijn
er heel wat oudere Texelaars, die bij
hem school hebben gegaan en die met
respect zijn naam noemen, al dient
Oktober 1956: Het noodonderkomen voor de
R.H.B.S. in aanbouw.
hieraan te worden toegevoegd, dat hij
zich bij de beoordeling van kinderen
van bepaalde families soms wat teveel
door vooroordelen liet leiden. Hoe het
ook zij, onder zijn leiding en onder die
van zijn opvolger W J. Jouwersma
heeft de school tijden van grote bloei
'beleefd. Voor velen was het MULO-
onderricht eindonderwijs, maar enkelen
die verder leerden ,,.aan de overkant"
hebben na het middelbaar onderwijs
zelfs universitaire studie gevolgd.
Druk bezocht
In 1953 had de MULO-school een
groot aantal leerlingen. Bovendien volg
den 34 kinderen tussen 12 en 20 jaar in
Den Helder de HBS of het lyceum.
Terwijl gemiddeld over het gehele
land 7°/o van alle verder-lerende kinde
ren naar een middelbare school gingen
(in Noordholland was zelfs sprake van
10,l°/o) zond de gemeente Texel maar
3,2°/o van zijn kinderen naar H B S enz
De Mulo-school werd zo druk bezocht
omdat er op het eiland zelf geen ander
onderwijs mogelijk was. Het is te be
grijpen, dat Burgemeester en Wethou
ders, te weten de heren C. de Koning,
C. H. Roeper en Th. R. Hin deze toe
stand met lede ogen aanzagen en dat zij
pogingen in het werk stelden om ook
hier een H.B.S. te krijgen.
In verband hiermede is de brief be
langrijk, die B. en YV. op 31 maart 1955
naar de Staatssecretaris van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen zonden en
waarbij met klemmende argumenten
medewerking voor de oprichting van
een H.B.S. werd gevraagd. Toen gingen
voor middelbaar onderwijs reeds iedere
dag 44 kinderen op en neer tussen Ou-
dcschild en Den Helder. Bij een prog
nose kwam uit de bus, dat een eigen
H.B.S. reeds in 1956 129 leerlingen
trekken zou, een aantal dat in 1965 tot
201 gestegen zou zijn. Waar dergelijke
prognoses op den duur dikwijls kant
noch wal plegen te raken, is het stellig
merkwaardig, dat deze voorspelling
praktisch juist bleek te zijn. Op het
ogenblik telt de school 205 leerlingen.
Burgemeester en Wethouders zaten
niet stil. Zij wisten de steun van de
Raad voor hun plan te winnen en toen
maar even bleek, dat de kans op inwil
liging van hun verzoek in Den Haag
groot was, werd met instemming van
iedereen de vroegere woning van nota
ris Mulder als direkteurshuis aange
kocht Op de Rijksbegroting van 1955
kwam een post voor de nieuwe H.B.S.
voor, de Kamers gingen daarmee ak
koord en bij Koninklijk Besluit van 2
juni 1956 werd de heer C. van der Eijk
tot directeur benoemd. Met de inspec
teur van het middelbaar onderwijs zou
hij weldra naar Texel gaan om daar
inlichtingen aan belangstellende ouders
te geven. In mei 1956 hebben zich voor
de nieuw te vormen eerste en tweede
klasse resp. 25 en 10 gegadigden aange
meld, op 14 juli staan de namen van 26
kinderen in de Texelse Courant ver
meld, die voor hun toelatingsexamen
geslaagd zijn. De H.B.S. zal voorlopig
in een afdeling van de Openbare Lagere
School ondergebracht worden, want het
noodgebouw dat in allerijl aan de
Hoornderweg wordt opgericht, is nog
niet gereed. Last not least is een lera
rencorps aangeworven, waarin geduren-
Direktcur C. v.d. E(jk
de de komende tien jaar nogal wat
mutaties voor zullen komen
Noodgebouw
De nieuwe school kwam in het nood
gebouw op 9 januari 1957. Het is echt
een nóódgebouw gebleken, want het
vertoont nu reeds na een jaar of negen
talrijke gebreken. In de zomer is het te
warm, in de winter zijn de gangen niet
verwarmd, de direkteur ontbreekt het
aan een spreekkamer waar hij onder
alle omstandigheden rust heeft, de ver
lichting is onvoldoende, het gebouw
vertoont overal kieren, die tocht door
laten. Het spreekt vanzelf, dat direkteur
Het was een qoed idee van het be
stuur van het Overkoepelend orgaan
van Vrouwenorganisaties om een
avond te wijden aan verschillende le
vensbeschouwingen onder het motto
„Wat ons bindt". De belangstelling
voor dit actuele onderwerp was goed;
het dubbele lokaal van de landbouw
school was vrijwel geheel bezet met
vertegenwoordigsters van diverse
vrouwenverenigingen. Dat deze bijeen
komst bijzonder nuttig is geweest en
stellig voor herhaling vatbaar is, even
tueel in een iets andere vorm, staat
vast. Waarmee niet gezegd is dat het
gebodene en de daarop volgende dis
cussie aan ieders verwachtingen heelt
beantwoord. Dat hing er van at, met
welke verwachtingen men naar de
landbouwschool was gekomen! Dege
nen, die in de mening verkeerden ant
woord te krijgen op een aantal moei
lijke vragen op levensbeschouwelijk
gebied, moeten bedrogen zijn uitgeko
men. Zij hebben ervaren dat de drie
korte causeriën, resp. door pastoor
Brinkman uit De Cocksdorp over het
R.K. geloot, ds. P. Oskamp over het
protestantisme en de heer C. v.d. Eijk
over het humanisme meer vragen heb
ben opgeroepen dan beantwoord. Maar
degenen die mèt ds. P. Oskamp be
seffen dat juist het voortdurend oproe
pen van vragen, lastige vragen, een
middel is om tot het uiteindelijke doel
Verschijnt dinsdags en vrgdags
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Boe
renleenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ2,95 p.
kw. -f- 30 ct. incasso. Advert.: familieberichten
14 ct p. mm.; andere advert. 12 ct p. mm.
en leraren wel eens jaloerse blikken
werpen op de vele fraaie andere scho
len, die in Den Burg zijn gebouwd. Hoe
graag zouden ook zij in een modern ge
bouw ondergebracht willen worden.
Misschien krijgen zij binnen niet al te
lange tijd hun zin, als in het kader van
de wet op het voortgezet onderwijs op
Texel schoolgemeenschappen zullen
worden gesticht. RHB5 en ULO zouden
dan in één nieuw gebouw, met alle mo
gelijke voorzieningen voor gezamenlijk
gebruik, kunnen worden ondergebracht
Tot nu toe zijn 444 leerlingen tot de
H.B.S. toegelaten, sedert 1962 is het
mogelijk te kiezen voor de A- of de B-
opleiding. In totaal zijn 105 leerlingen
geslaagd tvoor hun eindexamen en van
deze gingen er 39 hoger onderwijs vol
gen Het rendement lijkt niet hoog, het
zou o.i. echter onjuist zijn de betekenis
van de H.B.S. uitsluitend naar het aan
tal geslaagden voor het eindexamen af
te meten. Het is wel zeker, dat velen
van hen die de eindstreep niet haalden,
toch in sterke mate door het_middelbaar
onderwijs, dat door specialisten wordt
gegeven, beïnvloed zijn.
Verdienste
Het was een grote verdienste van het
bestuur onzer gemeente zó geijverd te
hebben, dat Texel de school kreeg, van
achterstand in onderwijsmogelijkheden
'kan in onze plattelandsgemeente niet
meer gesproken worden. Het is de ver
dienste van de direkteur, de heer C.
van der Eijk, dat hij praktisch uit het
niets een Hogere Burgerschool heeft ge
bouwd met mej. Bruggeman en de he
ren Boere, Hennephof, Van Neerrijnen
en Vermetten, die hem van het eerste
uur af trouw zijn gebleven. Velen, te
velen zijn te kort aan de school verbon
den geweest. Met veel beleid en stuur
manskunst heeft hij zijn schip varende
gehouden, na tien jaren houdt het nog
steeds koers Daarom is heel Texel di
rekteur en leraren verplicht voor hun
uitstekende werk Daarom is heel Texel
ook burgemeester De Koning en de
wethouders Roeper en Hin verplicht
voor het initiatief, dat zij destijds ge
nomen hebben. En daarom is er reden
dit eerste jubileumfeest te vieren en het
glas te heffen; op de gezondheid van de
school, van de stichters, van direkteur,
leraren en leerlingen. Proficiat
te geraken, zullen voldaan zijn ge
weest.
Wat tijdens de discussie vooral duide
lijk werd is dat de geestelijke leids
mannen van vandaag geen pasklaar
antwoord meer hebben op de vragen
van de gelovigen. Duidelijk werd ook,
dat met het losser worden van de teu
gels (vooral de r.k. kerk!) de eigen ver
antwoordelijkheid van elk individu voor
zijn daden zwaarder is geworden. Wie
de grotere vnjheid in de geloofsbele
ving als een vergemakkelijking be
schouwt, slaat de plank mis. De ontwik
keling is stormachtig verlopen. Zelfs de
jongeren hebben moeite om deze te
volgen. In enkele jaren tijds lijken alle
zekerheden te zijn weggevallen. De ge
lovige, die tot voor kort dacht er te zijn
met het nauwgezet vervullen van zijn
„plichten" is aan het denken gezet en
voelt dat hij daarmee niet kan volstaan.
Sprekende over het schijnbaar gemak
kelijker worden van de Katholieke
Kerk, zei pastoor Brinkman: „Het schip
van Petrus is in de branding maar er
valt niets te jutten!" De veranderingen
zijn ingrijpend, zo blijkt uit tal van
uiterlijke verschijnselen. Dat een bis
schop zich voor de VARA-televisie laat
interviewen, was korte tijd geleden nog
ondenkbaar.
Altijd zo geweest
Men begint los te komen van het ge
zegde: het is altijd zo geweest. Vreemd
eigenlijk, dat Jezus er niet tegenop zag
om met zondaars aan één tafel te zit
ten, terwijl men he\ geloof tot voor kort
het meest gediend achtte met afstand
van alles wat „andersdenkend" was. In
Een dezer dagen gebeurde het,
dat een Texelaar, die in een win
kel in Den Burg een zakje kope
ren gordijnringen had gekocht,
toi de ontdekking kwam dat een
van de ringen belangrijk meer
waard was dan alle andere bij
elkaar. Dat was n.l. een gouden
trouwring. De man begreep, dat
geen sprake kon zijn van een bij
zondere Sinterklaasactie en stelde
de bediende, die hem aan de rin
gen gehoipen had, van zijn vondst
op de hoogte. Deze bediende
merkte toen pas, dat hij zijn
trouwring had verloren. Het ken
nelijk wat te ruime kleinood was
bij het inpakken van de gordijn
ringen van de vinger geschoven.
FOLKLORE-BALLONNEN IN
NOORDBRABANT TERUGGEVONDEN
Kennelijk was de wind pal noord tij
dens de laatste folklore-woensdag van
dit seizoen, toen een groot aantal kin
deren aan een ballonwedstrijd deelnam
De drie ballonnetjes, die het verst kwa.
men, werden allen in de provincie
Noord-Brabant teruggevonden.. De
ballon van Kees en Tijs Haarsma, Waal
enburg W 77, De Koog, kwam terecht
in Moergestel en de afzenders verwier
ven daarmee de eerste prijs, een waar
debon van ƒ10,De ballon van Wil-
leke Arensman werd gevonden te
Heesch door Tien van Venrooij, Vinke-
straat 60, aldaar Willeke Arensman
komt daarom in aanmerking voor de
tweede prijs, een waardebon van 7,50.
De derde prijs, een waardebon van
ƒ5,gaat naar Janneke Harting, Schil
derend 132 te Den Burg, wier ballon te.
recht kwam in Drunen. De prijzen kun
nen worden afgehaald bij de heer J.
Zegel (Textielhuis, Binnenburg).
VERKOOPDAGEN BRACHTEN
ƒ1450, —OP
DE WAAL De verkoopdagen met
attracties, die traditiegetrouw door de
Ned. Hei-vormde Vrouwenvereniging te
De Waal werden georganiseerd, zijn
succesvol verlopen. In totaal werd een
bedrag van ƒ1450,ontvangen, een re
sultaat waar men trots op kan zijn. Het
bestuur van de Vrouwenvereniging
dankt allen, die door hun medewerking
aan het succes hebben bijgedragen.
Opbrengst fancy-fair
ƒ2100,— VOOR „D.E.K."
DEN HOORN De fancy fair, die
vorige wéék vrijdag en zaterdag ten
bate van het fanfarekorps D.E.K. werd
gehouden, bracht totaal 2900,op.
Na aftrek van kosten blijft voor D.E.K.
ƒ2100,over, een flink bedrag
MAANDAG START EHBO-CURSUS
OOSTEREND Maandagavond be
gint in de o.l. school te Oosterend de
EHBO-cursus, waarover wij reeds eer
der schreven. Degenen, die zich niet
hébben opgegeven, kunnen dat uiterlijk
maandagavond alsnog doen. Er kunnen
nog enkele deelnemers worden toege
laten. De eerste bijeenkomst begint om
21.00 uur.
de R.K. Kerk krijgen de leken steeds
meer invloed en zij verwerven zeggen
schap in geloof en beloofsbeleving. Er
wordt gesproken over zaken, waar men
vroeger nauwelijks aan denken mocht.
Er wordt gediscussieerd over het ge
mengde huwelijk, lijkverbranding, bij
beluitleg en alle mogelijke andere za
ken waarover vroeger alleen de leiding
van de kerk een oordeel mocht hébben.
De kerk leert nu van de mensen, die
eerst van haar leerden. De kerk staat
open voor nieuwe ideeën, maar voor de
groei naar eenheid is nog veel tijd
nodig.
Verschillen
Ds. P. Oskamp vertelde, dat de toe
nadering tussen de mensen van ver
schillende overtuiging begonnen is in de
laatste oorlog. Katholieken, protestan
ten, joden, communisten, humanisten
vonden elkaar in het gezamenlijk verzet
en leerden elkaar waarderen. Dat neemt
niet weg dat de verschillen in opvatting
(Zie vervolg pagina 2)