(jroen T^wartsjexels in het harL,
Het Raadhuis wordt gebouwd
op historische grond
CJ
MEUBELS uit geheel EUROPA
raverij kan kennis vergroten
van geschiedenis Den Burg
Meubelhuis Texel
ELECTROHUIS
„de worsteltent"
Kleurentelevisie
Cliff en kleur
pre N.V. v/h Langeveld De Root)
rtbus 11 - Den Burg, Texel Tel. 2741
Harry de Graaf, Keesomlaan 43, Den
tel. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
[DAG 29 SEPTEMBER 1967
81e JAARGANG No. 8204
Verschijnt dinsdag en vrijdags
Bank: Neder!. Middenstandsbank; Coöp. Raif-
feisenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ3,30 p.
kw. 30 et. incasso. Advert.: familieberichten
14 ct. p. mm.; andere advert. 12 ct. p. mm.
Een jaar ot wat geleden nam de ge-
eenteraad het besluit het Park in
in Burg zijn oude naam Weezen-
terug te geven. Waar op het
enblik het postkantoor staat, was
fer het weeshuis, dat gedurende
Russenoorlog zo beschadigd
nd, dat afbraak welhaast onvermij-
ilijk scheen. In het jaar 1573 heeft
fillem de Zwijger de Texelaars verlof
teven het oude kloostertje, gewijd
de Heilige Agnes, dat reeds in het
(in van de vijftiende eeuw was ge-
Af als weeshuis in gebruik te ne-
Een vrij groot aantal perkamen-
die betrekking hebben op het oude
istertje is bewaard gebleven. Het
bijna alle stukken, waarbij vrome
tuwen, die wilden gaan leven vol
ks de derde regel van St. Francis-
orde, hun bezittingen aan het
isfer afstonden. Reeds vóór de her-
rming hadden de laatste zusters die
't klooster woonden een toevlucht
70nden in het Leidse klooster van
Barbara.
lij de ingang van de Wezentuin
an twee gemetselde hekpalen van
de baksteen, in elk waarvan e«n ge
iteen geplaatst is resp. met het wa
ft van Texel en het jaartal 1611 en
:t het wapen van Den Burg. Beide
relstenen zijn afkomstig van het ou-
raadhuis, dat in de tweede helft van
negentiende eeuw afgebroken is. Het
«5 een prachtig gebouwtje in Hol-
idse renaissancestijl, tot de bouw er-
i hadden de. burgemeesters van
xel reeds in 1606 besloten. Het
•nd met zijn voorgevel gekeerd naar
Vismarkt, onmiddellijk rechts daar-
n was de woning van de schout. De
orgevel van dit huis, hoewel ver-
ftkt, is nog steeds aanwezig. In dit
'loutshuis hebben alle schouten van
eiland gewoond o.a. Hendrik Reael,
lydecoper en Gisbert Conrad Rein-
ih. De laatste overleed in 1839, zijn
tfsteen ligt op het oude kerkhof van
Doopsgezinden achter de Hervorm-
kerk in de Binnenburg.
Tufstenen kerkje
De Hervormde kerk van Den Burg
oorspronkelijk gebouwd voor de Ka-
ilieke eredienst maar ging met de re
latie over naar de Gereformeerden,
toren kwam in de Franse tijd in het
at van de gemeente. Het gebouw
am in enige bouwperioden gereed
sen 1470 en 1481. Gedurende de be-
ftgrijke restauratie van deze kerk,
rt na de tweede wereldoorlog, heeft
Het bouwterrein aan de Groeneplaats. Hier
zal in de komende weken ecu zeventig meter
lang en drie meter diep gat worden gegraven.
Mogelijk zullen daarbü sporen uit vroeger tij
den worden gevonden die ons iets kunnen ver
tellen over het vroegste verleden van Den
Burg.
de Rijksdienst voor Oudheidskundig
Bodemonderzoek resten van een vroe
gere kerk ter plaatse vastgesteld. Eens
was hier een Romaans tufstenen kerkje
daterend uit de elfde of twaalfde eeuw.
Oorspronkelijk waren er op Texel vier
van deze Romaanse kerkjes nl. óók in
De Waal, De Westen en Oosterend. Al
deze gebouwtjes zijn verloren gegaan,
alleen in de westmuur van de Her
vormde kerk van Oosterend is nog een
vrij groot stuk tufsteen van een Ro
maanse kerk aan te wijzen. Behalve de
hierboven genoemde archiefstukken die
betrekking hebben op het oude kloos
tertje zijn nog tamelijk veel middel
eeuwse papieren over Texel bewaard
gebleven. Deze stukken bevinden zich
in het Algemeen Rijksarchief in Den
Haag en zijn afkomstig uit de dertien
de en veertiende eeuw. Buitengewoon
interessant zijn vooral de zg. rentmees
tersrekeningen van Texel zoals die o.a.
door Jan van der Goude geschreven
zijn. Deze man was voor de edelman
Jan van Beaumont, die Texel in leen
had, rentmeester op het eiland. Ieder
jaar maakte hij voor zijn Heer een
overzicht van inkomsten en uitgaven.
Toen Van Beaumont in 1356 gestorven
was liet de rentmeester in de vier ker
ken van het eiland missen lezen "om
memorie te doen.voor miins liefs
heren siele dien God ghenadigh is".
Ook dit hebben wij in zo'n oude reke
ning gevonden. Opvolgers van Jan van
der Goude waren o.a. Gelis van Win
delnesse van 1356 tot 1363 en Coen van
Oesterwijc van 1363 tot 1373.
*s-Gravenburght
De rentmeesters waren op het eiland
belangrijke mensen, zij woonden in een
huis dat speciaal voor hen was ge
bouwd en dat ongeveer op de plaats
stond waar zich nu het oudste gedeelte
van Hotel Texel bevindt. Het staat vast
dat in 1370 een nieuw huis voor de
rentmeester werd gebouwd, en even
zeer vast dat Texel veel eerder het
grafelijk gezag had moeten aanvaarden
en wij kunnen daaruit opmaken dat er
reeds vroeger een woning van de ^ent-
meester was. In de hiervoor genoemde
rekeningen komt men herhaaldelijk
posten over reparaties of verbouwingen
van 's Graven huis, dat best 's Graven
burght" gedoemd kan zijn, tegen. Aan
vankelijk had dit eerste stenen woon
huis op Texel nog een dak van stro,
naderhand werd het met leien gedekt.
bij
Europa Meubel
Tel. 2246 - Den Burg
Op uw verzoek wordt u gehaald en thuisgebracht
gewelven. Het is niet uitgesloten dat de
"verwulfde" kelders, die zich ook nu
nog onder het oudste gedeelte van Ho
tel (Texel bevinden en waarop later
het schoutshuis werd gebouwd van 's
Graven huis afkomstig zijn. Een onder
zoek zal dit wellicht bevestigen.
Achter 's Graven huis was een grote
tuin, grenzend aan een weg die langs
de woning van de rentmeester liep.
Deze weg is pas eeuwen later met ste
nen verhard en werd toen Gravenstraat
genoemd. Een goed deel van die tuin
bestond nog in het midden van de
achttiende eeuw, naderhand is een ge
deelte met huizen bebouwd. De op het
eiland zo bekend geworden schout Bal
thazar Pluydecoper liet door zijn per
soneel die tuin en nog een paar kleine
re stukjes grond bij de Weezentuin met
groenten betelen. In een tijd dat de ge
wone man op het eiland nooit groente
at en zijn menu in hoofdzaak bestond
uit roggebrood, erwten, bonen en
(soms) gezouten vlees en vis wisten de
schouten reeds verse salade, aardbeien
en malse worteltjes te waarderen.
Onder het gebouw waren kelders met
De Burggracht
Alle gebouwen in dit artikeltje ge
noemd waren omsloten door een gracht
de zg. Burggracht. Net als sommige
Amsterdammers hun grachten als
stortplaatsen van vuilnis gebruiken, de
den de bewoners van Den Burg, die in
hün gracht allerlei overtolligheden
wierpen. De Texelse vroedschap maak
te hiertegen herhaaldelijk verordenin
gen, "keuren" genaamd, waarin de da
ders met straf werden bedreigd. Zo af
en toe was het desondanks noodzake
lijk de Burggracht weer op diepte te
brengen. Er werd dan een aanbesteding
gehouden. Met een modderpraam en
baggeremmers werd het werk uitge
voerd. In 1902 is de gracht als zodanig
buiten gebruik gesteld en werd er een
riolering in aangelegd. Over de gracht
waren enkele bruggetjes o.a. waar nu
Fotohandel Nauta, .Fotohandel De Waal
en Hotel De Zwaan gevestigd zijn.
De Kroniek van Medemblik uit het
midden van de achttiende eeuw en dus
niet zo heel oud, weet te vertellen dat
Den Burg drie stadspoorten had. Ze
zouden hebben gestaan waar de brug
getjes lagen. Omdat poorten zonder
een muur moeilijk aanvaardbaar zijn,
zou er dus op de Burgwal een stands
muur hebben gestaan. Nooit is echter
in enig historisch betrouwbaar geschrift
iets over de poorten en de muur vast
gelegd, noch is bij de talloze graverijen
die in Den Burg plaats hadden iets van
een standsmuur of van oude poorten
gevonden. Wij kunnen dan ook moeilijk
geloof aan dit bericht uit de kroniek
hechten.
Nog niet zolang geleden stond in een
rapport dat aan de gemeente werd uit
gebracht te lezen, dat de naam Den
Burg afkomstig is van een burght, die
eertijds midden is het dorp had gestaan
Het bouwsel zou overeenkomst hebben
'«vertoond met de )Leidse burght, die
vrijwel intact gebleven is. Deze burght
werd gebouwd om de aanvallen van
de Noormannen te weerstaan en zou
gebouwd zijn tussen de jaren 800 en
1000. Nooit is in Den Burg ook maar
iets van zo'n Noormannenlburght terug
gevonden. De mededeling mist zelfs al
le schijn van bewijs.
Zoals wij hiervoor al opmerkten is
het niet aannemelijk dat ons hoofddorp
zijn naam te danken heeft aan 's Gra
ven huis, of 's Graven burght, het huis
waar dus de rentmeesters woonden. Zo
lang geen andere berichten tot ons ko
men is dit voorlopig alles wat over de
naam Burg opgemerkt mag worden. De
Burggracht en de er naast lopende wal
zullen stellig lang geleden ter bescher
ming van kerk, klooster en 's Graven
huis hebben gediend. Wal en gracht
hielden deze gebouwen omsloten, stel
lig ook omdat woeste "bootsgezellen"
maar al te dikwijls op Texel aan wal
gingen om te plunderen.
Ada van Holland
Reeds in het jaar 1203 heeft graaf
Willem I zijn nicht Ada op Texel in
ballingschap gestuurd. Omdat het
kloostertje pas in de eerste helft van
de vijftiende eeuw is gebouwd en het
oude Tempelierenklooster in Gerrits-
land op zijn vroegst in 1311 gesticht
kan zijn, moet de jonge gravin wel in
's Graven vestiging op Texel onderge
bracht zijn. Een losse aantekening in
een oud geschrift op het Gemeentear
chief vermeldt dat Burgwal en Burg
gracht aangelegd zijn in 1346. Dit zal
wel juist zijn, de invallen van de Noor
mannen waren toen al meer dan drie
honderd jaar achter de rug. Het Js
vreemd dat de gracht en wal om een
burcht zo laat aangelegd zijn.
In 1383 kregen de Texelaars het recht
om een jaarmarkt te houden, waar ver
schillende goederen belastingvrij aan
gevoerd mochten worden. Het privilege
waarbij dit recht wordt verleend noemt
ook de plaats waar die markt gehouden
zal worden en spreekt o.a. over "de
nieuwe brugghe". Als er een brug was,
moet er ook een gracht geweest zijn,
waarschijnlijk de gracht die reeds in
1346 gegraven was. Zomin het recht
om een jaarmarkt te mogen houden als
in 1415 de verlening van het stadsrecht,
noch het jaar waarop Burgwal en
Burggracht werden aangelegd leveren
ons het bewijs dat Den Burg ooit door
een muur met stadspoorten omgeven
is geweest.
Afwachten
Wij kunnen ons voorstellen dat me
nigeen die tracht dit te lezen, enige
moeite heeft onze redeneringen te vol
gen. Men zal het wel droge kost vinden.
Voor de belangstellende onderzoeker
is echter niets te droog. Naarmate hij
meer bijzonderheden vindt, naar die
mate zal hij voorzichtig nieuwe conclu
sies trachten te trekken, het onderzoek
zelf is voor hem een bron van voort
durend genoegen. Van harte hoopt de
schrijver dat de Rijksdienst voor Oud
heidkundig Bodemondei zoek, die na
overleg met de aannemer de bouwput
van het nieuw te bouwen raadhuis on
derzoekt, tot enig resultaat zal komen,
opdat een wat duidelijker beeld over
de oudste geschiedenis van het dorp
zal ontstaan. Het is best mogelijk, dat
uit de middeleeuwen maar weinig ge
gevens ter beschikking zullen komen
maar dat uit nog oudere tijden meer
gevonden wordt. Uit de Frankisch-Sak-
sische tijd is al eerder aardewerk te
voorschijn gekomen, dat vrij gemakke
lijk dateerbaar was. Laten wij maar
eens afwachten tot wellke resultaten
het onderzoek dat thans aan de gang is,
komen zal. VI.
TAFELTENNISCLUB HEEFT
TAFELS NODIG
De onlangs opgerichte tafeltennis
club telt ruim 20 leden, waaronder en
kele dames. Als trainingsavonds is geko
zen elke vrijdagavond van 7 - 10.30 uur
in het gymnastieklokaal van de Thijs-
seschool. Nieuwe leden kunnen zich
aanmelden bij mej. N. van Egmond,
Wilhelminalaan 10, Den Burg of op de
eerste trainingsavond vrijdag 6 oktober
Het bestuur van de nieuwe vereniging
bestaat uit J- de Boer (voorzitter), Nic.
Vos (secretaris), mej. N. van Egmond
(penningmeesteresse en ledenadmini
stratie), mej. Th. Veeger en Joh. Cnos-
sen.
Het bestuur heeft twee nieuwe tafels
besteld; deze kunnen zelf worden be
kostigd. De heer Graaf (spuiterij) heeft
verder een tafel toegezegd en er wordt
nog gezocht naar een timmerman die
een vierde kan maken. Van de oude
tafeltennisclub moeten nog enkele ta
fels op Texel rondzwerven. Diegenen
die precies weten waar, worden ver
zocht met het bestuur contact op te ne
men. Misschien kan de club de tafels
krijgen of kopen. Mogelijk zijn er an
dere particulieren die een tafel van
wedstrijdformaat (274 x 152,5 cm) be
zitten en er niets meer mee doen.
Het bestuur zal alles in het werk
stellen om het ledental op te voeren.
De vroeger bestaande tafeltennisclub
telde 60 leden en dat moet nu ook mo
gelijk zijn. Misschien kan dit jaar reeds
worden deelgenomen aan de competitie.
„WALDHOORN" WORDT
OFFICIEEL HEROPEND
DEN HOORN Op zaterdagmiddag
7 oktober, aanvang 3 uur, zal het
dorpshuis „De Waldhoorn" te Den
Hoorn officieel worden heropend. Zoals
bekend is het dorpshuis verbouwd en
gemoderniseerd.
in Hotel Texel
VRIJDAG 29 SEPTEMBER
19.00 - 19 25 „Luipaard op
schoot".
ZATERDAG 30 SEPTEMBER:
19.00 - 19.50 Thunderbirds
21.10 - 21.45 De vergeten woes
tijn, documentaire.
ZONDAG 1 OKTOBER
15.34 - 15.44 Paülus de boska
bouter.
16.05 - 16.27 Tonto de Indiaan.
19.30 - 20.00 Het intieme leven
van de ijsvogel.
OVERDENKING,
Ik weet niet hoe Cliff op het ogen
blik ligt bij de jongeren. Qf hij nog
wel "in" is of niet. Enkele jaren gele
den was deze Cliff Richard één van de
grote tiener-idolen, één van die jonge
ren, die in zijn liederen uitzong, wat bij
duizenden van zijn tijdgenoten leefde.
Ik krijg de indruk, dat hij op het
ogenblik minder "in" is. Zo gaat het
in de wereld slechts weinigen weten
zich te handhaven aan de top en er is
niets vergankelijker dan de tijdelijke
roem van een tiener-ster.
Ik weet niet of mijn indruk juist is,
dat het dalen van deze ster iets te ma
ken heeft met zijn kleur. Ik krijg wel
de indruk, dat de meest kleur-loze ster
ren het het langst uithouden aan het
tiener-firmament.
Toen de Beatles onlangs iets zeiden
over Jezus, wat sommige mensen als
godslastering in de oren klonk, toen ze
dus eindelijk iets deden, wat een klein
beetje op kleur-bekennen ging lijken,
en toen ze zagen, dat ze daarmee scha
de deden aan hun populariteit, hebben
ze hemel en aarde bewogen om toch
maar vooral duidelij te maken, dat ze
er niets mee hadden bedoeld. Toch had
den ze niets ander gedaan dan (volko
men terecht) stellen, dat zij zich in deze
tijd in een grotere populariteit mochten
verheugen dan Jezus. Maar zelfs de
weelde van deze waarheid konden ze
zich niet veroorloven en na de felle
reakties hebben ze zich dan ook ge
haast om hun uitspraken zo af te
zwakken, dat ze weer voor iedereen ak-
septabel waren.
Nu is het Cliff Richard, die (onlangs
nog voor onze televisie) de moed heeft
om kleur ete bekennen. Hij spreekt om-
onwonden uit, dat zijn leven zinloos is,
als het geloof in Jezus en in Zijn Rijk
daarin niet funktioneert. Dat geloof
klinkt nu ook in zijn liederen door..
Voor velen zal hij daardoor niet meer
zijn, die hij was: de gevierde kleurloze
ster, die je aan kon horen en die je
kon bewonderen, zonder zelf tot kleur-
bekennen gedwongen te worden. Hij zal
het wel merken, in zijn populariteit, in
zijn fan-mail, en.... in zijn portemon
nee. Want zo gaat het nu eenmaal
Anderen zullen misschien juist hier
door aan heet denken worden gezet,
want kleur-bekennen doet kleur-beken
nen en leven is kiezen. En zelfs hij, die
niet kleur-bekent, doet toch een keuze.
„Wie voor mij niet is, die is tegen
mij", zegt Jezus. En dan kun je alleen
nog maar ja of nee zeggen. En dan is
dat nee verder bepalend voor je leven,
niet alleen voor je geloofsleven, maar
ook voor je doen en laten en je zijn
als mens te midden van medemensen.
Maar dat geeft dan wel kleur aan het
leven.
L. Koopmans
3 OKTOBER
KINDERPOSTZEGELACTIE
U laat ze toch niet in de kou staan
Een heugelijke dag voor de Leide-
naren, maar voor hen niet alleen. Op
dinsdag 3 oktober begint in heel Ne
derland de jaarlijkse zegelslag "dóór
het kind - vóór het kind". Voor de
eenentwintigste keer sinds in 1947 de
schooljeugd voor de eerste maal er
massaal op uittrok om voor de zorgen
kinderen van ons volk kinderzegels en
kaarten aan de man te brengen.
Huis-aan-huis zullen de kleine pro
pagandisten proberen hun kleurige
waardepapiertjes en wenskaarten te
slijten. Ontvangt u ze vriendelijk We
weten het, er wordt vaak aan de deur
gebeld. U moet uw werk in de steek
laten, misschien staat de melk net op
overkokenErger u niet, ook niet
wanneer de jeugd in zijn ijver het
bordje "Aan de deur wordt niet ge
kocht" over het hoofd ziet. Ten eerste
verkopen de kinderen niet aan de deur,
ze komen alleen om uw bestelling op
te nemen. Ten tweede verdienen ze er
zelf geen cent aan. Integendeel, het
kost zo hun eigen (speel)tijd, ze offe
ren er blijmoedig een deel van hun
vrije uurtjes voor op. Ze werken ook
niet voor een prijs of een wit voetje te
halen bij de meester, nee, ze doen het
terwille van de goede zaak, ze wéten
voor wie ze op pad zijn langs de huis
deuren.
Misschien hebt u zelf jaren geleden
wel tot dit jeugdig legioen behoort; de
aktie van de schoolkinderen kan al bo
gen op een historie van twee decennia.
Dan zult u zich stellig het vuur herin
neren waarmee u toen met uw bestel-
lijsten langs de deuren draafde - een
PTT-loket op benen. Maar ook wan
neer u zelf tot uw spijt nooit een der
gelijke ervaring hebt beleefd, omdat u
de leeftijd toen al te boven was, zult
(zie vervolg pagina 2)
Deze week hebben wij een
dansvloer geïnstalleerd
