Cjroen 17wartsjexeh in het harL,
Electrohuis
(j
Kastanjeboom (150) onderging
chirurgische behandeling
D
Serviezen
Straalkachels
jeerlingen RHBS onderzoeken
verhouding burger - gemeente
Goede ontvangst van Sikkens'
éénacter „Veilig in de kelder"
Enquête start
binnenkort
Archeoloog G. L). v.d. Heide sprak over
geschiedenis van Zuiderzeegebied
Voor Rotary Texel
leroep niet ontvankelijk
mORLOPIG RUST
OP DE HORS
echte gezinsbank
60 JAAR MOERBEEK
A.E.G. f22.50
SIMCA1301/1501
TtMOlTT
Garage
„WESTEND"
r IJDAG
82e JAARGANG No. 8306
OKTOBER 1968
jlgave N.V. v/h Lange veld De Rooij
pjlbus 11 - Den Burg, Texel - Tel. 2741
Harry de Graaf, Keesomlaan 43, Den
tel. (02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
Verachjjnt dinsdags en vrijdags.
Bank: Ncdcrl. Middenstandsbank; Coöp. Raif-
feisenbank. Postgiro 652. Abonn.pr. ƒ3,55 p.
kw. 40 ct. incasso. Advert: 18 ct per mm.
De 25 leerlingen van de vierde klas
de RHBS Texel zullen over enkele
reken beginnen met het enqueteren
an 220 willekeurige Texelaars. Het is
bedoeling te ontdekken welke bete-
enis het voor de Texelaar heeft, dat
iij bij een gemeente hoort. Vastgesteld
ial worden in hoeverre de burger be-
ingstelling heeft voor het gemeentelijk
lestuur, in hoeverre hij een positieve
ouding tegenover de gemeente heeft
welk beeld hij heeft van zijn ge-
jeentelijk bestuur. De 220 ondervraag-
en zullen een doorsnee van de Texelse
evolking zijn, zodat de conclusies die
it de enquête zullen worden getrok-
:en, maatgevend voor de hele eiland-
levolking zijn.
Het idee voor de enquête is uitge
daan van de heer O. Feitsma, leraar
taatsinrichting. Hij acht het nuttig dat
njn leerlingen door het enqueteren
ver dit onderwerp contact krijgen met
llerlei mensen en vindt ook het uit
kerken van de resultaten leerzaam. De
eerlingen werken overigens voorname-
ijk in hun vrije tijd aan dit unieke
project". Einddoel is een waar-
chijnlijk zeer lijvig rapport, waarin
e door het onderzoek aan het licht ge
komen feiten worden opgesomd als-
nede de conclusies die eruit kunnen
'orden getrokken.
De 'heer Feitsma verwacht dat zijn
lerlingen binnen twee weken aan de
lag kunnen.
Vragenlijst
Momenteel wordt gewerkt aan de
ragenlijsten, die door de leerling zelf
weten worden ingevuld: hij onder-
raagt de geënqueteerde aan huis De
ijst van te ondervragen mensen is sa-
lengesteld aan de hand van het be-
olkingsregister, waarbij de te bezoe-
adressen volkomen willekeurig
erden getrokken. De ondervraagden
)lijven anoniem; hun naam komt dus
net op het enquêteformulier te staan,
loewel de gemeente niets met het plan
litstaande heeft, hebben burgemeester
>prenger en secretaris Beemsterboer
aten weten graag medewerking te wil
len verlenen en met belangstelling de
resultaten tegemoet te zien. Zij zullen
tot het eind van het jaar geduld moeten
hebben De heer Feitsma gelooft zijn
rapport niet eerder klaar te kunnen
hebben. Met het enqueteren van de 220
Texelaars zal ongeveer drie wéken ge
moeid zijn. Om het analiseren gemak
kelijker te .maken zal gebruik worden
gemaakt van de begrippen gemeente
lijke burgerschap en gemeentelijke bur
gerzin. Onder het eerste moeten we
verstaan de belangstelling van de bur
ger voor het gemeentelijk bestuur; de
gemeentelijke burgerzin is de innerlijke
houding tegenover de gemeente.
Verband
Om zoveel mogelijk denkbare ver
banden te kunnen constateren, moet
men veel van de ondervraagden weten;
geslacht, schoolopleiding, beroep, gods
dienstige gezindte, verenigingsactivitei
ten, het al of niet wonen in een be
stuurscentrum, enz. De heer Feitsma
heeft zich wel enigszins moeten be
perken om in de praktijk geen moei
lijkheden te krijgen. Zo zal niet naar
het inkomen worden geïnformeerd, hoe
wel dit gegeven wel tot zeer interes
sante conclusies zou kunnen leiden.
'Bij het enqueteren zal worden ge
vraagd naar het tijdstip waarop men op
Texel kwam wonen, de koopgewoonten,
aandeel in het verenigingsleven, het be
kleden van functies in verenigingsle
ven, ambt of kerk, of men met kennis
sen wel eens over gemeentelijke aange
legenheden spreekt en over welke on
derwerpen, of men tevreden is over het
gemeentebestuur, in welk opzicht het
beter zou kunnen enz. Men wordt ver
der uitgenodigd een oordeel te vellen
over de wijze waarop de gemeente be
paalde taken vervult. Gevraagd wordt
of men de namen van bepaalde plaatse
lijke autoriteiten kent en wat de be
langrijkste taken van die functionaris
sen zijn. Van de ondervraagden wordt
niet verwacht dat zij ingewikkelde be
schouwingen geven. De beantwoording
geschiedt volgens het doorhalen-wat-
niet-verlangd-wordt systeem en het
.aanwijzen van reeds gegeven mogelijk
heden.
NAJAARSVERGADERING
OUD-LEERLINGEN
De oud-leerlingen van de landbouw
school houden vrijdag 11 okober hun
najaarsvergadering in de Landbouw
school, aanvang 8 uur. De agenda ver
meldt de bespreking van het winter-
programma en de uitreiking van de
prijzen van de onlangs gehouden ploeg-
wedstrijd. Ook de diploma's hand- en
machinemelken worden uitgereikt. Ver
der zullen dia's van Texel worden ver
toond.
NIOZ SLUIT DEEL VAN WAD AF
Binnenkort zal een deel van het door
het Nederlands Instituut voor Onder
zoek der Zee gepachte Wad bij de
Prins Hendrikpolder worden afgeslo
ten. Het is een langs de dijk gelegen
strook van ongeveer twee kilometer
lengte waar binnenkort met verschil
lende proefnemingen zal worden be
gonnen. Bordjes met het opschrift
„Biologisch proefterrein geen toe
gang voor onbevoegden" zullen de
grens van het afgesloten gebied aan
geven.
Het Ministerie van Defensie zal de
lors voorlopig niet als schiettcrrein
unncn gebruiken. De Kroon heeft na-
nelijk beslist dat het beroep van de
ninister van Defensie tegen de weige-
ing van de hinderwetvergunning door
en W niet ontvankelijk is. Ook het
icrspronkelijke verzoek om een hinder
wetvergunning is door de Kroon niet
mtvankelijk verklaard. Men is van me-
»ng, dat B en W dit ook hadden kun-
icn doen. Vandaar dat het besluit van
en W om de vergunning te weigeren,
vernietigd. Het verzoek om een
chietinrichting op de Hors te mogen
lebben bevatte nl. onvoldoende infor
matie omtrent de te volgen aanvlieg-
outcs, het soort vliegtuigen en de aard
an de raketten en oefenbommen.
Het besluit van de Kroon houdt dus
nog geen definitieve weigering van de
chietinrichting in. Defensie zou nu een
•eter geformuleerde aanvraag kunnen
ndienen, waarmee de hele procedure
'pnieuw zou beginnen. Tijdens de lang-
'urige behandeling van de geruchtma-
tende kwestie zijn op de Hors geen
efeningen meer gehouden, zodat het
'P de uitgestrekte zandplaat en in de
langrenzende natuur- en recreatiege-
'ieden al twee jaar rustig is geweest,
leze stilte, zo wordt nu verwacht, zal
'og minstens één jaar aanhouden.
In de Middelburgse schouwburg heeft
de toneelgroep Studio zaterdagavond
de éénacter „Veilig in de kelder" van
de Texelse HBS-lcraar drs. J. Sikkens
opgevoerd. Het stuk was opgenomen in
een reeks van drie, gepresenteerd onder
de naam Trichloor. Blijkens de recensie
in de Provinciale Zeeuwse Courant
maakte het stuk van Sikkens verreweg
de beste indruk. Met betrof hier overi
gens nog niet de officiële première; die
vindt plaats op een nog nader te bepa
len tijdstip. Intussen zal Trichloor vrij
wel elke avond in de provincie zijn te
zien.
Trichloor omvat dus drie op zichzelf
staande éénacters van verschillende
auteurs: „Racket baby" van de Pool
Mrozek, „Veilig in de kelder" van de
Nederlander J. Sikkens en „The succes-
full life of three" van de Cubaanse
Maria Irène Fornes. De drie stukken
vertonen een duidelijke parallel. Repe
terend motief is de decadentie van de
huidige samenleving, het aantonen van
absurditeiten in een soms amusante,
soms navrante benadering. Voor wat
betreft „Veilig in de kelder" merkt de
Provinciale Zeeuwse Courant op: Sterk
ensemblewerk van Studio, in een gede
cideerde prachtige regie van Lodewijk
de Boer. Dit onderdeel maakte de
avond tot een evenement. De regisseur
wist in toon en mise-en-scene een zo
grote harmonie tot de tekst te bereiken,
dat de auteur zich voor de vertolking
van „Veilig in de kelder" geen idealer
gezelschap kan wensen. In een enorm
tempo velt Studio hier het door Sik
kens uitgesproken vonnis over een
maatschappij, die welvaart ziet in ver
val, die kracht put uit vermoeide fra
sen. Sikkens schreef een geweldig stuk
toneel. De hele facade draaft voort:
holle woorden, modewoorden, sussende
cliché's, betuttelende interventies, de
gekanaliseerde chaos van een wereld,
die bij ieder nieuw uitgedacht wapen
hoera en om vrede roept Wat Sikkens
doet lijkt erg gemakkelijk, zijn bena
dering is al bijna weer een nieuw
cliché, de hypocrisie van de samenle
ving is zo duimendik, dat elke vorm
van ontluistering te gemakkelijk wordt.
Maar Sikkens benadering is zo indrin
gend, zo compleet, dat men haar er
vaart als een zeer intelligent geschre
ven extract vol nieuwe harde vormen
van symboliek. Het is noch fatalisme
noch een roep om bezinning. Het is een
momentopname, bestemd voor het ar
chief, vergelijkingsmateriaal, leuk voor
later. „Veilig in de kelder" maakt dit
drieluik van Studio vooral ook tot een
artistiek succes. De bezetting van „Vei
lig in de kelder": Edda Barens, Jaap
Hoogstra, Tom Jansen, Hugo Metsers,
Wim de Meijer, Liesbetli Struppert.
Gisteravond is „Trichloor" opgevoerd
in Tilburg. Hedenavond wordt gespeeld
in Breda, morgen in Nijmegen, maan
dag in Almelo, dinsdag m Delft, wóens-
dag in Amersfoort, donderdag en vrij
dag in Eindhoven, 15, 16, 17 en 18 ok
tober in Scheveningen en de 19e in
Arnhem.
VERENIGINGSSUBSIDIES
VASTGESTELD
Burgemeester en Wethouders zijn ak
koord gegaan met de voorstellen van de
Stichting Cultureel Werk omtrent de
subsidies voor de diverse verenigingen.
De in de krant van de vorige week ge
noemde bedragen, zijn dus definitief
toegekend.
„Archeologie is het meest simpele
vak ter wereld", aldus de heer G. D.
van der Heide, hoofd van de afdeling
Oudheidkundig Bodemonderzoek van
de Rijksdienst voor de IJsselmeerpol-
ders en beheerder van het museum
voor de IJsselmeerpolders op Schok
land. De heer v.d. Heide sprak dins
dagavond in hotel „De Lindeboom-
Texel" voor de Rotaryclub. Dat ar
cheologie zo'n simpel vak is, heeft
geen der toehoorders echter geloofd.
Uit het betoog bleek namelijk dat het
aankomt op deduceren en combine
ren en dat bij dit merkwaardige detec
tivewerk ook kennis van andere we
tenschappen, zoals biologie, noodzake
lijk is om de conclusies te kunnen
trekken, waarmee de kennis van de
prae-historie wordt vergroot. De heer
v.d. Heide sprak over het gebied van
de Zuiderzee en zijn bewoners in de
afgelopen 10.000 jaar. Hoewel hij
slechts 40 minuten spreektijd ter be
schikking had („250 jaar per minuut"),
wist hij zijn gehoor te boeien met veel
interessante feiten. De vertoonde dia's
vormden daarbij welkome illustratie.
Men heeft veel van de wordings- en
bewoningsgeschiedenis van het Zuider
zeegebied kunnen achterhalen door op
gravingen. Vooral de laatste tijd, nu
grote delen van de voormalige Zuider
zee door de mens worden droogge
maakt, heeft het archeologisch onder
zoek de vleugels kunnen uitslaan. Be
langrijke gebeurtenissen bij het ont
staan van het gebied waren de ijstijden.
Het landijs voerde grote hoeveelheden
morenenpuin mee, dat bij het smelten
van het ijs achterbleef. Nog duidelijk is
de voorste begrenzing van het zg.
Drentse stadium, de voorlaatste ijstijd
te zien. De lijn loopt van Texel, Wie-
ringen, Gaasterland, Urk, Schokland,
de Voorst, Havelte en via Drente oost
waarts. Op alle genoemde plaatsen zijn
de verhogingen en puinresten nog te
vinden. De gletsers van de laatste ijs
tijd bereikten de bekende lijn Haarlem-
Nijmegen, het Amcrsfoortse stadium.
Nagegaan kan worden uit welke ge
bergten in Scandinavië de stenen af
komstig zijn. Na een betrekkelijk war
me periode volgde een nieuwe ijstijd,
maar daarbij bereikten de gletsers ons
land juist niet. Ten zuiden van de ijs
massa's heerste een koud klimaat. Er
was een toendralandschap en nog zui
delijker lagen uitgestrekte steppen.
Mammoeten
Thans uitgestorven dieren als mam
moet, wolharige neushoorn, reuzen-
hert en steppenwisent leefden en stier
ven er. Hun beenderen, tanden, slag
tanden en geweien worden in de bodem
aangetroffen, tot op een diepte van 30
meter. Ook bij Texel, dat men in geo
logisch opzicht wel tot het besproken
gebied kan rekenen, zijn overblijfselen
van mammoeten opgevist. Aan de hand
van de resten en de bodem waarin ze
worden gevonden, kan worden gezegd,
dat de dieren van tijd tot tijd door het
water werden overvallen (als de rivie
ren door het ijs verstopt waren) en
verdronken, getuige de vele beenderen
die in de voormalige rivierbeddingen
zijn aangetroffen. Mede door deze
vondsten kon de vroegere ligging van
IJsel en Vecht worden vastgesteld.
Voorts is gebleken, dat de mensen zich
juist in de buurt van de rivieren ves
tigden, op de verhoogde gedeelten,
want hier worden hun resten en de
resten van hun gebruiksartikelen ge
vonden. In Oostelijk .Flevoland werd
een 6000 jaar oud bos aangetroffen.
Maar ook uit de overblijfselen van die
ren kan men zich een voorstelling ma
ken van het landschap. De overblijfse
len van bevers wijzen erop, dat het een
waterrijk gebied met veel bomen moet
zijn geweest. In het Zuiderzeegebied
zijn massa's stenen gebruiksvoorwerpen
gevonden, uit de periode van 220-1800
v. Chr. En ook potten waarvan de stijl
kenmerkend is voor bepaalde culturen.
Minder primitief
De heer v.d. Heide vertelde, dat de
mensen uit de jonge steen- en brons
tijd minder primitief waren dan men
over het algemeen denkt. Er moet een
georganiseerde maatschappij zijn ge
weest en al heel vroeg zijn contacten
met andere volken gelegd. Dat laatste
blijkt uit de voorwerpen, die van die
volken afkomstig zijn. De mens uit het
stenen tijdperk liet zijn werktuigen b.v.
door specialisten maken. Hun werk
plaatsen, met massa's stenen en herts-
(Zie vervolg derde blad)
GEEN VOORRANG
OOSTEREND Dinsdagavond ont
stond op de hoek Oosterenderweg-
Harkebuurt een aanrijding. Van Harke-
buurt kwam de Oosterender P.M. Hij
gaf geen voorrang aan de op de Ooster-
enderweg rijdende G. Terwindt in zijn
Austin 7. Terwindt trachtte uit te wij
ken en kwam al remmend tegen een
verkeersbord tot stilstand. De Austin
werd licht beschadigd. De Opel van M.
mankeerde niets.
PRIJSWINNAAR 60 GULDEN
woensdag 2 oktober
De heer Th. van Heerwaarden,
Molenstraat 71, Den Burg
Maak een proefrit bij:
Vliestraat 11 - Oosterend
Telefoon (02223) 396
PARKSTRAAT 26-30 - DEN BURG
E oude kastanjeboom
op de Stenenplaats te
Den Burg heeft deze
week een vrij zware
operatie ondergaan. Twee
boomchirurgen, de gebroe
ders Copijn uit Groenekan,
zijn drie dagen met de be
handeling bezig geweest.
Pas over enkele jaren kan
worden gezegd of de opera
tie is geslaaqd, maar de he
ren Copijn hebben goede
hoop, dat de verzwakte pa
tient er weer bovenop zal
komen.
Boomchirurgie wordt nog
maar twee jaar in Nederland
beoefend. In het buitenland,
vooral de Verenigde Staten,
is het beroep veel langer be
kend. Bomen, die tekenen
van ouderdom vertonen wor
den vaak omgekapt. In veel
gevallen zou dat niet nodig
zijn geweest als men de
boomchirurg erbij zou heb
ben gehaald. Door een spe
ciale behandeling is het mo
gelijk de bomen nog genera
ties lang in stand te houden
zonder gevaar voor de omge
ving.
Populaire ouwe
De oude kastanjeboom op
de Stenenplaats, misschien de
oudste, in ieder geval Texels
populairste boom, vertoonde
de laatste jaren zo ernstige
ouderdomsgebreken, dat men
er bij gemeentewerken al re
kening mee hield, dat hij zou
moeten verdwijnen. De ge
broeders Copijn werden erbij
gehaald, maar deze wilden
de patiënt niet opgeven. In
tegendeel: de kansen op her
stel werden nog groot geacht.
Dat de laatste jaren grote
stukken van de kroon zijn af
gestorven, houdt verband met
verslechtering van de wor
tels, zo vertelde de heer Jöm
Copijn ons. Dat is veroor
zaakt door de grondverdich-
ting (o.a. het gevolg van het
verkeer) ten beschadigingen,
die zijn ontstaan bij het leg
gen van kabels en pijpen.
Versterkend voedsel
Geholpen door personeel
van gemeentewerken werden
stukken van de wortels bloot
gelegd en de stervormige kuil
die daarbij rond de stam ont
stond, werd opgevuld met
humus, waaraan een speciale
meststof, „dendroform", werd
toegevoegd. Door deze
krachtvoeding zal de boom
tot extra groei worden ge
stimuleerd.
De behandeling bestond
verder uit het verwijderen
van dode en halfdode takken.
De wonden, die daarbij ont
stonden, werden behandeld
met een speciale lakbalsem
Verwacht wordt dat de afge
zaagde vlakken binnen en
kele jaren zullen zijn over
groeid, zodat ook inrotten
niet meer mogelijk is.
Zwaar leven
Een kastanjeboom heeft op
Texel geen makkelijk be
staan. In het algemeen kan
zelfs worden gezegd dat kas
tanjebomen op de eilanden
niet thuishoren. Ze zijn ge
voelig voor het zout uit de
zeewind. In het voorjaar
worden zo veel jonge bladen
vernield, waardoor de boom
slecht assimileert.
Dat de kastanje op de Ste
nenplaats er toch al sinds
mensenheugenis staat, is te
danken aan de beschermende
huizen die er dicht omheen
staan. De top groeit dan ook
niet boven die huizen uit.
De boom op de Stenen
plaats is ongeveer 150 jaar
oud. Hij is waarschijnlijk in
1813 geplant, mogelijk als
oranjeboom na de Franse tijd.
Marteling
Burgers, die de dikke
boomstam als mededelingen
bord gebruikten, hebben er
in de loop der jaren honder
den spijkers ingeslagen. Ook
onder die marteling heeft de
conditie van de boom gele
den; het in de sappen te
rechtkomende ïjzeroxyde ver
oorzaakt allerlei ongunstige
reacties. De heer J. van
Hoorn, directeur van Ge
meentewerken, zei te hopen,
dat het publiek hiermee
voortaan rekening zal 'houden
en zo zal helpen de boom nog
lange tijd te behouden.
