Even uit de plooi
komen heren!
5
1
AUSTIN
Herenmode MOERBEEK
Uw modehuis
OPENING
HOTEL ,DE PELIKAAP
BLOEMBAK
f3,70
D. NAGY
Is ons zonnestelsel wel compleet
Ook op aarde zijn maankraters te vinden
ra
ipd
Psychologie in de
topsport
Thermostaten
dienen de veiligheid
De vergulde kif
va
HET HEILIGE getal zeven, dat in diverse godsdiensten en culturen een
grote rol speelt of speelde, heelt ook in de sterrenkunde lange tijd een be
langrijke plaats ingenomen.
In de oudheid waren van ons zonnestelsel alleen de planeten lupiter, Sa-
turnus. Mars, Venus en Mercurius bekend.Omdat men dacht dat de zon en
de maan ook planeten waren, vertegenwoordigden zij met elkaar het getal
zeven. In het middelpunt stond zo dacht men de stilstaande aarde en
de planeten cirkelden daaromheen. Men zocht eenvoudig niet verder en het
zou tot 1871 duren voordat William Herschel de volgende planeet, Uranus,
ontdekte. Daarna werd het moeilijk om nog andere te ontdekken, omdat ze
zo ver weg moesten staan, dat ze bijna niet te zien waren.
Maar omstreeks 1846 rekende de
Fransman Leverrier uit, dat er buiten
baan van Uranus nog 'n planeet moest
zijn, die een storende invloed op diens
Onze schaatsers kunen er van mee
pratenen onze hardlopers en onze
wielrenners. Op de korte afstand moe
ten zij plotseling en binnen enkele
seconden een topprestatie leveren. Dat
is een ongehoorde psychische belas
tingdie reeds menige wereldklasse
atleet deed falen.. De vaak maanden
durende training, op het ogenblik van
de beslissende wedstrijd afgestemd
hangt niet alleen van de conditie, tak-
tiek en techniek af. Medebeslissend
over zege of nederlaag zijn zenuw
kracht en psychische evenwichtigheid.
De trainers van zeer gevoelige top
sportmensen moeten derhalve in de
regel vakexperts en psychologen tege
lijk zijn.
Het is in de praktijk moeilijker, al
gemeen geldende psychologische
principes op te stellen dan succes be
levende oefeningsmethoden te ont
wikkelen. De trainers kunnen alleen
van geval tot geval beslissen, hoe de
prestatie in de weg staande psycholo
gische factoren uit de weg kunnen
worden geruimd.
De zenuwarts Manfred Steinbach,
enige jaren geleden eerste achtmeter-
verspringer van de Bondsrepubliek,
heeft getracht, door een typologie van
de sportsman hiervoor aanknopings
punten te vinden. Hij onderscheidt vier
atletentypen: de zelfverzekerde, die
dikwijls wordt gekenmerkt door een
overdreven geldingsdrang, de stem
mingsmaker, die zichzelf en anderen
zelfvertrouwen weet te geven, de onze
kere, geremd en pessimistisch ingesteld,
en tenslotte de zonderling.
Zelfvertrouwen
Belangrijke conclusies over de bete
kenis van de psychische elementen
in de topsport trok de roei-professor
Karl Adam, vader" van de Duitse
acht die wereldkampioen werd. Hij had
de ervaring opgedaan, dat met een in
tensieve training gewoonlijk sterkte ge
voelens van onbehagen verbonden zijn.
De overwinning hiervan geeft een ge
voel van zelfvertrouwen, waaruit pres
tatiereserves gemobiliseerd worden. Des
te sterker het motief van het zelfver
trouwen het streven naar roem of ma
terieel gewin overheerst, des te minder
bestaat het gevaar van een verrassend
falen.
Een moderne prestatietraining
dwingt de atleten tot een regelmatig
overwinnen van psychische beletselen,
die het organisme tegen overbelasting
beschermen. Zij treden eerder op dan
fysische vermoeidheidsverschijnselen en
houden iemand, ondanks zijn duidelijk
blijkende prestatievermogen, van top
prestaties af. Deze conclusies wijzen op
de wetenschappelijke nog niet onder
zochte betekenis van de psychologie in
de topsport.
Donder-speech
In de praktijk zijn het tot nu toe al
gemeen bekende psychologische „trucs",
die trainers dikwijls op het moment dat
zich een bepaalde situatie voordoet, ge
bruiken om dode punten of crises in
hun beschermelingen te overwinnen.
Een zeer nuttige uitwerking heeft altijd
weer de „strafpreek". Vermaard zijn
nog altijd de „donder-speeches" waar
mee Karei Lotsy voor de oorlog de Ne
derlandse sportdelegaties „oppepte".
Ook in andere landen heeft men er
succes mee. Tijdens de Europese roei-
kampioenschappen in 1963 deed bij
voorbeeld de dreiging van de Duitse
trainer Karl Adam voor de Olympische
Spelen een andeer crew uit te kiezen,
wonderen: de Duitse acht won de finale.
Ook taktische aanwijzingen zijn voor
hen niet in de laatste plaats psychologi
sche hulpmiddelen. Het plan, de krach
ten volgens bepaalde gezichtspunten in
te delen, geeft psychische ruggesteun.
De prestaties van een ploeg zijn ten
slotte evenzo afhankelijk van de „goede
geest", die er in heerst, als van de vorm
van het individu. De coach van een
nationaal elftal moet er wel degelijk op
letten of „zijn" mensen het speciale
voedsel smakelijk vinden, of zij plezier
hebben bij de training enmet wie
zij op een kamer huizen. Speciale aan
dacht moet ook worden besteed aan de
verzorging van de reservespelers.
Een volgens wetenschappelijke me
thoden opgebouwde training is waar
schijnlijk gezien over vele jaren rich-
tingaangevend voor de ontsluiting van
nieuwe perstatiereserves. Toch moeten
trainers nog bijna elke dag experimen
teren om de tweede component voor
topprestaties een aan de mentaliteit
van hun beschermelingen aangepast
psychologisch advies effectief te la
ten werken.
baan uitoefende. Hij vroeg de Duitser
Galle van de Berljjnse sterrenwacht er
naar uit te kijken, en op een avond
vond deze ongeveer op de aangegeven
plaats de nieuwe planeet, die de naam
Neptunus kreeg.
Tenslotte kwam men met behulp van
de fotografie het bestaan van de laatste
planeet, Pluto, aan het licht.
Asteroïden
WE WETEN nu dat ons zonnestelsel
bestaat uit een ster, de zon en negen
planeten, de aarde meegeteld. Daarbij
komen nog hun satellieten, zoals de
maan, die bij de aarde hoort.
Bijna alle planeten hebben manen,
Saturnus zelfs negen. Maar er is meer.
De ruimte tussen de planeten wordt ge
deeltelijk gevuld door brokken materie,
asteroïden genaamd, met middellijnen
van enkele honderden kilometers tot
enkele tientallen meters. De banen van
sommige erg grote zijn berekend en
kregen namen als Ceres, Pallas, Juno
en Vesta.
Hun banen bleken erg onregelmatig
te zijn. Men stelde ook vast, dat ze niet
rond waren, maar de vorm van rots
blokken hadden. Men wistechter niet
waar ze vandaan kwamen, wat hun
oorsprong was. Zoals gewoonlijk ont
stonden allerlei theorieën, waarvan er
een tenslotte gewonnen heeft.
De catastrofe
TUSSEN de planeten Mars en Jupi
ter is plaats voor nog een planeet, zon
der dat die anderen zou storen. Hij zou
2,8 maal zo ver van de zon staan als
de aarde. En juist tussen de twee ge
noemde planeten zwerven de meeste
brokken rond. Zou het niet mogelijk
zijn, dat daar inderdaad eens een pla
neet rondcirkelde die op de een of an
dere manier uit elkaar gevallen of ge
sprongen is?
Hiervoor zijn diverse aanwijzingen.
Bijvoorbeeld de enorme kraters op de
maan. Als er een planeet uit elkaar ge
sprongen is, zouden de brokstukken die
kraters veroorzaakt kunnen hebben.
Toen men dit veronderstelde, werd
aangevoerd dat dan ook op aarde zulke
kraters moesten zijn en dat daar mets
van te vinden was.
Pas kort geleden kon de Canadese
luchtmachtfotografie vaststellen, dat
over geheel Canada een tiental kraters
verspreid zijn, die op grote hoogte aan
hun ronde vorm herkend konden wor
den. Dat ze nooit eerder ontdekt wer
den, komt omdat ze in de loop der eeu
wen grotendeels opgevuld, begroeid en
afgebrokkeld zijn door de werking van
wind, water en erosie. Bovendien zijn
de brokken voordat ze de aarde raak
ten, gedeeltelijk door de wrijving met
onze dampkring verbrand. Tenslotte
zal een groot deel ervan in de oceanen
terecht gekomen zijn.
De kraters op de maan daarentegen
zijn onveranderd gebleven na de inslag,
omdat daar door het ontbreken van een
dampkring al deze invloeden achter
wege bleven.
Samenstelling
ZELFS de samenstelling van de aste
roïden doet denken aan die van de pla
neten. De metaaldelen zijn gelijk aan
die van de aarde, de gesteenten dezelf
de als in de aardkost gevonden, en ook
de verhoudingen tussen de aantallen
metaalachtige en steenachtige brokken
komen overeen met die van een pla
neet.
Zoals we dus zien zijn er veel punten
die voor het bestaan van zo'n planeet
pleiten. Wij zullen wel nooit weten hoe
ze er uit zagen, en door welke oorzaak
ze verging.
Een vreemd idee, als we bedenken
dat de kernbommen die wij kunnen
maken misschien ooit zo sterk zullen
zijn, dat ze onze goede aarde uiteen
kunnen laten springen. Dan zal er tus
sen de planeten Venus en Mars ook
plaats zijn voor een planeet, waarvan
de brokstukken
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
van 2 tot en met 8 april 1969
Geboren: Peter Alexander, zv, Pieter
A. Bet-sema en Willemina A. Brouwer,
Jolanda Anna, dv. Jurjen Geertsema en
Pietje Spigt; Dennis Bernard, zv. Ro
bert P. J. Beumkes en Hendrijntje El-
dering; Richard, zv. Hendrik W. van
Tatenhove en Anna K. Eelman; Poulin,
dv. Poulus Verhagen en Jantje Schuur
man; Maarten Frederik, zv. Frederik
P. Koorn en Ruurdje I Neuhoff; Mi
randa, dv. Albert Bruijn en Hendrica
M. Bakker; Menno, zv. Johannes Ou
deman en Adriana G. Beenhakker;
Juliette, dv. Jan P. Krotje en Marianne
Bakker; Miranda, dv. Jan P. Krotje en
Marianne Bakker.
Ondertrouwd: Hans G. Ollesch en
Judith F. de Geest.
Overleden: Willem J. M. Krugers,
oud 27 jaar.
BRANDMELDING
Bij brand altijd bellen (02220) 2066.
Dit geldt voor alle dorpen, zowel over
dag als 's nachts.
VERTROKKEN PERSONEN
Mattheus Heijligenberg, met gezin,
van Oudeschild, Haven 4 naar Den Hel
der, Bloemstraat 16; Jantje Visser, ev.
Hilverda, van Den Burg, Hallenweg 10
naar Hengelo (O.), Prof. F. Zemicke-
straat 293.
We horen tegenwoordig zó vaak van
apparaten, die zijn uitgerust met een
thermostaat, dat het woord wel voor
niemand meer een vreemde klank zal
hebben. Wasmachines, ovens, koelkas
ten, strijkijzers en kachels, bijna alle
maal hebben ze een thermostaat of zijn
met ingebouwde thermostaat te leve
ren. Maar wat is nu eigenlijk zo'n
thermostaat en waartoe dient hij pre
cies?
In de eerste plaats is een thermostaat
er voor de veiligheid. Dat kan zijn ter
bescherming van het apparaat zelf, zo
als bijvoorbeeld bij een wasmachine,
waarin een thermostaat is gebouwd om
te voorkomen dat oververhitting op
treedt. Zou, door welke oorzaak dan
ook, de temperatuur van de wasmachi
ne te hoog worden, dan treedt de ther
mostaat in werking en wordt de stroom
uitgeschakeld. Hoe dat gebeurt, zullen
we straks nog zien. Soortgelijke ther
mostaten treffen we ook aan in ovens,
droogautomaten, ventilatorkachels en
zo meer. Zij behoeden dus het apparaat
zelf voor vernietiging of beschadiging.
We kennen echter ook de thermo
staat, die de temperatuur regelt ter be
scherming van het door ons gebruikte
materiaal. We denken ondermeer aan
de temperatuurregelaar in een elektri
sch strijkijzer. In dit geval gaat het
niet om het behoud van het strijkijzer,
maar om dat van ons strijkgoed. De
thermostaat zorgt er voor, dat onze
strijker niet warmer wordt dan voor
nylon, wol of zijde wenselijk is. Behal
ve voor de veiligheid van ons goed,
zorgt deze thermostaat ook voor een
beperking van het stroomverbruik. Er
wordt slechts stroom verbruikt als de
temperatuur te laag dreigt te worden.
Het rode lampje waarschuwt dat er
stroom wordt gebruikt. Het gaat uit,
zodra de gewenste temperatuur aanwe
zig is. Het zal zonder meer duidelijk
zijn, dat de eerste soort thermostaten
de belangrijkste zijn, hoewel ze geluk
kig minder vaak in werking treden dan
de tweede. Zij immers beschermen de
vaak kostbare apparatuur, maar voor
komen tevens dat die op enigerlei wij
ze gevaar zou kunnen opleveren voor
de gebruiker. Met het oog op de vei
ligheid eisen de keuringsinstanties
daarom deze thermostaten.
Het zal u nu al duidelijk zijn, dat in
een moderne wasautomaat beide soor
ten thermostaten aanwezig zijn. De ene
ter bescherming van de machine, de
andere om het wasprogramma naar
wens te doen verlopen.
De werking
Hoe werkt nu zo'n thermostaat? La
ten we beginnen met de veiligheids-
thermostaat. Deze bestaat meestal uit
een buisje, dat met vloeistof of gas is
gevuld. Dit buisje is gewikkeld om het
verwarmingselement en staat in ver
binding met een schakelaar. Bij het op
lopen van de temperatuur zet het gas
of vloeistof uit. Wordt nu de tempera
tuur te hoog, dan treedt door deze uit
zetting een schakelaar in werking. U
ziet, het principe is heel simpel, maar
u begrijpt ook, dat wel heel wat tech
nische kennis en precisie eraan te pas
komt om een en ander goed en be
trouwbaar uit te voeren.
De tweede soort thermostaten, waar
over we gesproken hebben en die we
bijvoorbeeld kennen uit onze strijk
ijzers, werken volgens een ander prin
cipe. Men spreekt hier wel van een
bimetaal thermostaat. Hierin bevindt
zich namelijk een staafje, dat bestaat
uit een mengsel van twee metalen met
verschillende uiteenzettingscoëfficiënt.
Dat wil zeggen dat het ene metaal meer
uitzet bij verwarming dan het andere
Wordt nu het apparaat ingeschakeld
dan wordt dit staafje óók verwarmd.
Door het genoemde verschil gaat het
buigen. Aan het einde bevindt zich een
metalen blokje, dat door de kromming
van het staafje wordt opgetild, zodat
de stroom wordt onderbroken. Om nu
te zorgen dat deze verbreking van het
contact ook bij verschillende tempera
turen plaats heeft, oefent men door
middel van de regelknop druk uit op
dit staafje. Hoe zwaarder die druk is,
des te sterker zal de neiging om te bui
gen van het staafje moeten zijn; dat be
tekent dat de temperatuur des te hoger
zal moeten worden opgevoerd. Het be
rekenen van de juiste druk, die daar
voor nodig is, vereist uiteraard weer de
nodige deskundigheid.
Uit het bovenstaande blijkt wel, dat
een thermostaat in feite is gebaseerd
op vrij eenvoudige natuurkundige be
ginselen. De toepassing ervan is echter
minder eenvoudig. Er zijn tal van va
riaties op mogelijk en hoe secuurder
de thermostaat moet werken, hoe fijner
werk er aan te pas komt, maar dat is
natuurlijk voor strijkijzers en wasma
chines niet nodig. Die zouden dan veel
te duur worden. Voor precisie^-appara-
ten bestaan reeds elektronische ther
mostaten.
Wij huisvrouwen, zijn echter allang
gelukkig met de bestaande, die voor
ons de warmte regelen in onze strijk
ijzers, elektrische dekens, ovens, diep
vriezers, koelkasten, kortom in onze
huishoudelijke apparatuur.
Het is voorjaar
Gewoon even bij ons binnenstappen voor
tijdskleding.
Wij hebben een enorme keus in
Jacks,
Polo Pulls
Pullovers
Spencers
Coll pullovers
Sportoverhemden
Cord pantalons
Spijkerbroeken
Badstof en velours sweaters
in Terlenka, Trevira 2000, Diolen,
moderne kleuren,
In elke prijsklasse.
P.S. Ook voor jongens.
van
ijker
tnièr
erhe
HOTEL
DE PELIKAAN
TEXEL
ZATERDAG 12 APRIL 1969
4 uur 's middags
van ons sfeervolle
kip - restaurant
Plate-service van
diverse kip-menu's
speciale kindermenu's
snacks
diverse dranken
Ter gelegenheid van de opening
heerlijk kop koffieƒ0,7
(tweede kop koffie gratis)
Pelikaanweg (weg 14) - De Koog - tel. (02228) 20
zwaar plastic
80 cm lang
voorbuiten of binnen
normale prijs 5,70
ZOLANG DE VOORRAAD STREKT
voordeelpri
DEN BURG
OUDESCHIlt
02230-3
Prijzen incl. B.
S«v«n 800 00 f 498ÖJN
3«r*n 1000 oo f B19ZJ0
Seven Cooper
1000 cc f 7493.80
Seven Cooper S
f 10784,
1100 Olider I
ItOO Glider f
1800 Balanza f
AUTOMOBIELBEDRIJF
