'ex else families in de
17e en 18e eeuw
Acht overwegingen
om uw salaris
te storten op een
AMRO-Privé-rekenins:
1
2
3
4
5
6
7
8
AMRO BANK
ROTATOR
rGOUDKROO^S
Oplossing
puzzel
IX a d a tTaTb r a kTe
KOFFIEMELK
Voor 'n
"bekroond"
kopje koffie Jj
LANDBOUW en VEETEELT C >»o tïrftnln^M
Aanschouwelijk onderwijs
AMSTERDAM-ROTTERDAM BANK
Iveede blad
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 30 MEI I960
Met genoegen brengen wij onze
lezers enkele artikelen over het
bovengenoemde onderwerp ont
leend aan een voordracht door de
heer Dr. M. D. Dijt voor de Rotary
gehouden. Achtereenvolgens zul
len de bronnen voor het familie
onderzoek, de herkomst van de
bewoners en het ontstaan van de
namen behandeld worden. Bij een
groeiende culturele belangstelling
zullen deze artikelen hopelijk toe
komstige onderzoekers van dienst
zijn.
bronnen van het familieonderzoek
INaarmafe men verder in het verle-
i zoekt, wordt het moeilijker gege-
fens over Texelse families te vinden,
liuqqaande tot 1811 kan men het
Est en vrij gemakkelijk gebruik ma-
van de registers van de Burger-
jke Stand, waarin men geboorten,
Lweli/ken en overlijden opgetekend
jiidt. In de akten staan steeds de na
men van de ouders vermeld en bij hu-
lelijk en overlijden de plaats van
fcboor/e. Voor de echtparen getrouwd
jr 1811, d.w.z. kort daarna, vindt men
Ewoonlijk in de bijlagen de namen
fcn de ouders en ook wel eens die
En de grootouders.
|Voor gegevens van vóór 1811 komt
|en onvermijdelijk terecht bij de doop-
i trouwboeken van de verschillende
|?rken, die op het Rijksarchief in Haar-
i worden bewaard en die door ieder-
fcn kosteloos iedere werkdag geraad
pleegd kunnen worden. Het meest uit-
^breid zijn de boeken van de Rooms-
latholieken, die voor het gehele eiland
i Den Burg bijgehouden zijn. Ze be-
innen al in 1644, maar er is een hiaat
Joor de jaren 1649 tot 1677. Enkele la-
Ere perioden zijn minder goed bijge
houden. De doop- en trouwboeken van
Gereformeerden (Hervormden) zijn
Einder volledig. Het oudste trouwboek
jan Den Burg begint al in 1624, het
loopboek pas in 1700. Soortgelijke
fceken bestaan nog van Den Hoorn, De
waal, Oosterend en Oude Schild. De
werkelijke administratie van De Koog
Tevat enkele zeer oude stukken, maar
J allesbehalve compleet. Bijzonder be-
Ingwekkend zijn ook de grafboeken
■an Den Burg, kort na de tweede
wereldoorlog teruggevonden op een
Tolder van de N.H. kerk. Deze laatste
joeken behoren tot de oudste in onze
jrovincie. Van de Doopsgezinden uit
Jroeger tijden is veel verloren gegaan,
Êgenlijk begint hun administratie pas
mstreeks 1770.
Verrassend
I Men zal begrijpen dat behalve de ge-
loemde boeken ook veel andere stuk-
len van de kerkelijke gemeenten be
baard gebleven zijn, waarin van alles
Jver de Texelse families terug te vin-
len is Men doet daarbij soms verras-
lende vondsten. En af en toe blijkt dat
let ook vroeger nogal eens aan pais en
■rees haperde In enkele overgebleven
Joeken van diakenen vindt men behal-
de benoeming van predikanten,
luderlingen en diakenen, ook wel korte
lerslagen over huisbezoeken, ruzies,
llecht gedrag en ook wel over kerkelij-
Ke bestraffingen. Het oudste kerke-
Taadboek van Den Hoorn is incompleet,
Imdat er een deel is uitgescheurd,
waarin van alles over financiële mal
versaties onder een bepaalde predikant
lezen was.
Een studie over Texelse families
blijft onvolledig zonder het raadplegen
de uitgebreide notariële archie
ven, die steeds per notaris bewaard en
ïpgeborgen zijn. Voorts zijn er nog de
verslagen van de schepenbank, de plaat
selijke rechtbank, waarin van alles over
iet verleden van de bevolking te vin-
len is. Doodgewone ruzies, maar ook
ïmstige misdrijven waarop de doodstraf
>tond, komen er in aan de orde. Ook
leze archivalia zijn in het Haarlemse
irchief te raadplegen.
Weeshuis-administratie
De administratie van het Algemeen
•Veeshuis, thans opgenomen in het Ge-
neente-archief, waarin van alles over
le wezen, maar ook over de waterleve-
'anties aan de schepen op de rede te
'inden is, bleef praktisch ondoorzocht.
Het is gebleven bij een voortreffelijke
beschrijving door de oude meester
Schuitemaker. Dit archief is in wan
orde geraakt gedurende de opstand
van de Georgiërs, maar is, in opdracht
van de gemeente, opnieuw geadmini
streerd in Haarlem.
Tot de oudste stukken waaruit geput
an worden behoren een lijst van ge
zinshoofden uit 1622 in het Gemeente
archief van Medemblik en registers met
R OiD E
PIAiR.T
Mi' iHiofSIA
sXMJPJ5|"T
T 8AjSilE;v E'R!T
UL>OÏKI
RjJViE'R
1L A A T S T Xw I E O E ui"
"iLinirEiL^AI^FRl-1
het aantal schoorstenen in* hetzelfde
archief. Er werd nl. op schoorstenen een
belasting gelegd. Men sprak niet van
schoorstenen maar van „rookgaten".
Hierin vonden wij, dat in Oudeschild in
het begin van de zeventiende eeuw en
kele grote huizen waren met 3 of vier
rookgaten: het waren de woningen van
de Commissarissen van de Amsterdam
se Admiraliteit, die in 1933 helaas afge
broken zijn. De N.H. kerk van Oude
schild werd pas in 1650 gebouwd. Rond
de Admiraliteitswoningen is het dorp
ontstaan.
Huydecopcr
Van veel belang voor de studie van
familienamen is ook het Huydecoper
Archief, dat'zich in Utrecht bevindt.
Balthazar Huydecoper is van 1732 tot
1769 schout van Texel geweest. Dit ar
chief bevat o m. een lijst met de namen
van alle Texelse families, waaraan de
beroepen van de bewoners, hun aantal
len kinderen enz. toegevoegd zijn. Vol
gens de heer Van der Vlis blijkt uit
deze lijst dat in 1742 niet minder dan
42% van de bevolking rechtstreeks bij
zeevisserij en scheepvaart betrokken
was.
Volledigheidshalve vestigen wij nog
de aandacht op de uitgebreide overzich
ten door de heer J. F. Daarnhouwer te
Bussum over enkele Texelse families
gemaakt, waarin o.a. de geslachten
Blom en Kikkert diepgaand behandeld
zijn. In een volgend artikel zullen wij
iets over de herkomst van de Texelse
bevolking naar voren brengen.
door Dr. M. D. Dijt
LEIDSE MARKT
Op de Leidse markt brachten de 1542
aangevoerde lammeren (waaronder 1000
dieren uit Noordholland) 120,tot
140,op. De handel was vlot.
Tf—BrUi«n - bulUn t«r«nlwow4*QAald 4*
Mijnheer de redakteur,
Uit mijn tuintje aan de Wilhelmina-
laan is een bordje met Verboden Toe
gang weggenomen. Vergeefs tracht ik
de ouders van de kinderen te vinden
die dit hebben gedaan. Omdat al mijn
naspeuringen vergeefs gebleven zijn,
wilt u mij misschien ter wille zijn op
dat die ouders tot terugbezorging kun
nen overgaan.
Met vriendelijke dank, W.
BROMFIETS BOTSTE OP AUTO
DE COCKSDORP J.N. uit Krom
menie reed op de tweede Pinksterdag
met zijn brommer en veel te grote snel
heid van De Cocksdoip in dcJ richting
van de vuurtoren en haalde nabij het
hoog liggende gedeelte van de weg,
waar twee krommingen zijn, een auto
in. Nauwelijks gepasseerd kwam hem
een tegenliggende auto tegemoet en een
botsing volgde, waarbij J. naar de
rechterkant van de weg geslingerd
werd. Nauwelijks was dit gebeurd of
de eerder ingehaalde auto vernielde
brommer. Deze was total loss". Beide
auto's werden beschadigd. J.N. had een
zware beenbreuk en is naar een Zaans
ziekenhuis gebracht.
UIT HET POLITIERAPPORT
•DE KOOG Günther W, in een
zwarte Volkswagen naar Texel geko
men om de „Frische Luft", had met
een vriend zijn tentje neergezet op het
kampeerterrein aan de Badweg in De
Koog. Toen het al goed donkèr was
ging hij in zijn eentje naar het dorp
om een biertje te drinken. De vriend
had daaraan geen behoefte en bleef in
de tent achter.
Hoevéél biertjes Günther in de nacht
van zaterdag op zondag heeft gedron
ken weten we niet, maar het staat vast
dat hij eerst nevelig en daarna be
schonken raakte. Flauw drong het nog
tot hem door dat hij op Texel was en
dat zijn tent ergens achter de duinenrij
op een kampeerterrein stond. Leunend
tegen muren en deuren schoot Günther
maar weinig op. Hij vond de Badweg,
maar toen hij aankwam waar de weg
het duin opging, zonk de moed hem in
de schoenen; hoe kwam hij óp tegen die
torenhoge bult? De goden waren met
hem, hij zag met wazige ogen de zwar
te Volkswagen waarmee hij en zijn
vriend de lange reis naar Texel had
den gemaakt. Hij onderscheide op de
nummerplaat de letters N.Hde let
ters van zijn geliefde Nordhorn. Wat
leek dat oer-ver weg. In zijn roes flit
ste door Günthers brein een gedachte:
waarom zou hij die eindeloos hoge bult
op gaan, hij kon toch veel beter in zijn
vriends wagen even uit gaan slapen?
Helaas was het sleuteltje onvindbaar.
Gelukkig lag een stuk hout in de buurt
Met minder goed gerichte bewegingen
probeerde onze Günther eerst het por
tier open te wrikken. Het lukte niet,
hij werd er woedend onder. Ik zal er
eens een paar keer op slaan, misschien
helpt dat, dacht hij. Een ruit viel in
scherven en dat was een probaat mid
del.Na herhaalde mislukkingen kon hij
het portier ontsluiten. Hij zakte ineen
achter het stuur en viel in een dromen-
loze roes.
Zo vond hem de politieman, die moeite
genoeg had hem wakker te maken en
die vergeefs trachtte om opheldering
over de zwaar gedeukte en beschadigde
wagen te krijgen. Hij belandde in de
voortreffelijk ingerichte cel van het
nieuwe Koger politiebureau, verder
naar hem omkijken was overbodig.
Een stikdonkere nacht had zich over
De Koog ontfermd toen de dienstdoen
de politieman een andere Duitser op
bezoek kreeg, die aan kwam geven dat
zijn zwarte Volkswagen op een schan
dalige manier mishandeld was. De po
litieman was een scherpzinnig man en
begreep dat de Duitser in de cel wel
eens de dader kon zijn. De cel werd
ontsloten en de reeds aardig opgeklaar
de dronkaard werd ter verantwoording
in het bureau gebracht. Maar hij werd
volkomen helder toen bleek dat hij een
verkeerde zwarte Volkswagen óók met
de letters N.H. van het verre Nordhorm
gerammeid had.
rubriek voor ««Aw
Toen ik onlangs schreef, dat ik het
goede voorbeeld nog altijd een belang
rijk voorlichtingsmiddel vond kreeg ik
van een lezer te horen, dat het slechte
voorbeeld mogelijk nog wel een be
langrijker middel bij de voorliching is.
Daar zit wel iets in.In het verleden heb
ik ook meermalen gebruik gemaakt van
„schepen op het strand" als een opwek
king om het anders te doen. Maar ti
zult begrijpen, dat het ook voor mij
aantrekkelijker is om met „koplopers"
te werken, dan met „achterblijvers".
En voor de personen in kwestie geldt
dit zeker.
Een vorm van aanschouwelijk onder
wijs, waarbij je niemand over de kuif
strijkt en ook niemand e'en gevoel van
minderwaardigheid geeft is het aanleg
gen van een proefveld. Ze zijn de laat
ste jaren zeer spaarzaam, omdat men
bij de landbouwvoorlichtingsdienst
meer in de richting van centrale proef
velden is gegaan. Maar ook dit jaar is
er toch weer een proefveld, dat ,voor
de plaatselijke voorlichting van veel
belang is. We bedoelen het kweekbe-
slrijdingsproefveld bij J. de Visser,
P.H. Polder nabij „Ceres".
Wat er te zien is
Toen we een paar weken geleden ge
legenheid gaven om de resultaten te
zien hebben daar een 20-tal boeren en
boerenzoons gebruik van gemaakt. Ze
waren zonder uitzondering overtuigd
van de waarde van dit proefveld.
Het effect op de bestrijding van de
kweek is wel zeer duidelijk. Daar is
echt geen vergrootglas voor nodig.
Een bespuiting met 15 kg. TC A en
het strooien van 20 kg gekorrelde TCA
per ha, op een tijdstip tussen vier en
twee weken vóór het zaaien van de"
bieten geeft een sterke remming aan
de groei van kweek. Eigenlijk is het
zo, dat op de behandelde veldjes nog
van geen groei van kweek sprake is.
Bij de onbehandelde veldjes zijn er,
die letterlijk groen zijn van de kweek.
Ook het effect op de kweekbestrijding
van een nieuw middel van Orga is
goed, maar mogelijk iets minder dan
van TCA. Verder zijn er aanwijzingen,
dat op de met TCA behandelde veld
jes ook minder muur voorkomt. Het
effect van het onkruidbestrijdingsmid
del Pyramin, dat algemeen wordt ge
bruikt voor de onkruid'bestrijding in
bieten op het onkruid muur laat nog
al eens te wensen over.
Op het moment, dat we dit schrijven
is nog weinig of niets te zien van een
remming van de groei van de bieten
door de behandeling met TCA en het
middel van Orga.
Mede op verzoek van bezoekers heb
ben we op 20 mei op een veldje, waar
op nog geen bestrijding had plaats ge
had bespoten met het nieuwe middel
van Orga om na te gaan wat in dit
stadium het effect is op de bestrijding
van kweek en de groei van de bieten.
Als er bietentelers zijn, die dit proef
veld alsnog willen bekijken, dan is hier
voor gelegenheid, Op de veldjes zijn
piketten geplaatst, die aangeven welke
behandeling is toegepast. Wil men met
een groepje gaan, dan zijn we wel be
reid om ter toelichting op he»t proef
veld aanwezig te zijn.
GOED EN GEMAKKELIJK HOOIEN
De tijd van de voederwinning is voor
de veehouders een zeer belangrijke tijd.
gemakkelijk contant geld opnemen
(ook door uw echtgenote b.v.);
geen kqsten. Alle giro-mogelijk
heden. En iedere boeking ziet u
op het dagafschrift;
3%% rente. En spaar-mogelijk-
heden met 4 t/m 6/4% rente;
een voorschot is mogelijk. Maar
belangrijker mogelijkheid: de
AMRO-Lening;
Betaalcheques, om contant te be
talen zonder contant geld op zak;
u kunt de bank de betaling van
huur, verzekeringen, electriciteit
e.d. laten verzorgen;
alle overige diensten van de
AMRO Bank staan tot uw be
schikking;
uw geld is veilig en voordelig bij
de AMRO Bank. Maak daar ge
bruik van.
In deze weken wordt er nl. al voor een
flink deel beslist o-ver de produktie van
de melkkoeien in het komende winter
seizoen en ook over de kosten, die deze
produktie meebrengen zal. Het verschil
tussen goed en slecht ruwvoer is veel
meer dan 1 kg krachtvoer per dag in
het winterseizoen en ook daarmee lukt
het nog niet om met slecht ruwvoer tot
een topproduktie te komen.
De tijd van de ruwvoederwinning is
ook een periode van drukke arbeid en
als het tegen zit ook van spanningen.
Mijn ervaring is, dat je in de tijd van
de voederwinning de veehouders niet
te veel voor de benen moet lopen. Het
is daarom echt niet zonder reden als
we ieder jaar ook in deze rubriek veel'
aandacht besteden aan de methoden,
die bij de voederwinning worden ge
bruikt. En die er o.i. op gericht moeten
zijn om goed ruwvoer te winnen met zo
min mogelijk (zware) arbeid en angst.
Welke mogelijkheden
voor goed hooi
U zult begrijpen, dat wanneer we
over goed hooien spreken, dat dan de
zaak van de hooiventilatie niet onbe
sproken kan blijven. We hebben de in
druk, dat er dit jaar toch wel weer een
aantal veehouders voor het eerst hooi
ventilatie zal gaan toepassen.
In veel gevallen betekent dit tevens
een overgaan van gebaald hooi naar
los hooi. We hebben er geen misver
stand over laten bestaan, dat ook ven
tilatie van gebaald hooi mogelijkheden
geeft. In bepaalde gevallen (weinig
ruimte voor berging) zal dit ook nodig
zijn.
We willen er ook geen misverstand
over laten bestaan, dat ventilatie van
los hooi meer mogelijkheden geeft dan
van geperst hooi. Inschuren van los
hooi bij een gehalte aan droge stof van
65% is bij een goed ventilatiesysteem
heel goed mogelijk. Het gebeurt in be
paalde omstandigheden ook wel eens
met succes bij een drogestofgehalte van
60%. Willen we persen, dan zullen we
in ieder geval toch wel naar een ge
halte aan droge stof van 70% moeten
gaan. Dit betekent zeker een verlen
ging van de veldperiode met één dag.
En dat kan juist funest zijn, want als
het tegen zit kan die ene dag ook een
week of langer worden.
We willen ook nog wel eens wijzen
op het grote belang van goed schud
den. Er bestaat vooral bij oudere vee
houders een ingeroeste angst voor heel
veel schudden. In de eerste plaats, om
dat men er van uitgaat, dat hooi, dat
al geschud ligt meer van slecht weer
heeft te lijden dan hooi, dan nog op het
zwad ligt. In de tweede plaats heeft
men van jongsaf geleerd, dat veel
schudden verlies van fijne delen geeft.
Ook al zou het waar zijn, dat ge
schud hooi meer lijdt dan hooi op het
zwad is dit o.i. geen reden om zo lang
mogelijk te wachen met schudden. Door
hooi lang op hel; zwad te laten liggen
wordt de veldperiode onnodig ver
lengd. We moeten alles in het werk
stellen om het aantal dagen, dat het
hooi buiten ligt zo klein mogelijk te
maken.
Wat het verlies van fijne delen be
treft willen we dit opmerken. Dit ver
lies komt vooral op het moment, dat al
van hooi moet worden gesproken. Het
schudden moet dan voor het grootste
deel al gebeurd zijn. Bij droog weer
gaan we vanaf de eerste dag schudden.
Tweemaal per dag is beslist beter dan
eenmaal.
Hoe gemakkelijk hooien
U moet nu niet gaan denken, dat we
gaan praten over een mogelijkheid,
waarbij het hooien op de stoel kan ge
beuren. We zullen er mee moeten blij
ven rekenen, dat de voederwinning een
tijd blijft, waarbij de handen uit de
mouwen moeten. Toch blijft het zaak
te zoeken naar mogelijkheid om de ar
beid te verlichten.
En dan denken we toch weer aan de
hooiblazer, of nog wat preciezer aange
duid aan de aanzuig blazer. Toen
we een paar jaar geleden hiermee een
demonstratie gaven op het bedrijf van
de heer W. G. Commandeur was dit
geen succes. Dit was vooral te wijten
aan een tekort aan aandrijfkracht. Voor
een vlotte verwerking is een elektro
motor van minimaal iVz pk nodig. Vrij
zeker is 10 pk nog beter. Deze kracht
kan echter vrijwel nergens aan het
stroomnet op Texel worden onttrokken.
Op één van de Texelse bedrijven zal
dit jaar nu gekwerkt worden aan een
aanzuigblazer, waarbij de kracht wordt
geleverd door een 15 pk dieselmotor,
afkomstig van een pers. Hiermee zal
het euvel van een tekort aan kracht
wel verholpen zijn.
Aan het eind van de pijp van de bla
zer komt ook hier een hooiverdeler,
die het hooi in het vak verwerkt, waar
door geen of praktisch geen werk ge
daan behoeft te worden voor het ver
delen van het hooi in het vak.
Het „afschutten" van het vak is hier
gebeurd met licht bouwstaal. Op deze
manier heeft dit afschutten zonder ei
gen arbeid t(die was van weinig bete
kenis) niet meer dan ƒ100,gekost.
We hebben van deze installatie wel
enige verwachting. Zodra „het spul"
draait zullen we u er van op de hoogte
stellen. Als onze verwachtingen werke
lijkheid worden, dan zijn we hiermee
naar ik meen een goede stap voor
waarts op de weg naar gemakkelijker
hooien.
