Kragemakers vechten
in Waalenburg
AGENDA
BRIGADIER PIET EN DE SPORTCOMPUTER
Electrohuis Bakker uitgebreid
'mbM
FILMNIELWS
ogels, wel en wee (XVI)
Voor Texels vrienden
E BLAD
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 30 MEI 1969
door A. J. Binsbergen
Van april tot juli houden de
eniphaanljes hun toernooien. Op
o0s eiland is één van de vaste
erblijfplaatsen van deze vech-
ersbazen het terrein van Natuur-
onunienten in Waalenburg. Van-
de weg door het reservaat, zo
vel rechts (in drassig terrein) als
links (op een boven het grasland
uitstekende bult) kan men ze zien,
jodat op sommige dagen de auto's
met vogelliefhebbers en zomaar-
eeos-kijkers zich langs de weg
aaneenrijen.
De balts van de kemphaan is
éen van de merkwaardigste ge
dragingen van vogels. Het uiter-
bjk van de vogels gedurende de
broedtijd is bovendien sterk ver
schillend van dat in de rest van
het jaar. Zijn alle mannetjes van
juli'augustus tot april volkomen aan el
kaar gelijk, in het voorjaar bezitten zij
terk in kleur verschillende kragen. Zo
gjn er zwarte kragen, roodbruine, grij
ze, grijsgestreepte, beige en volkomen
vitte en nog allerlei variaties daar
tussen. Bovendien is de huid tussen de
Ooen en de snavel kaal en met wratten
bezet; ook deze kale huid verschilt in
kleur.
Apartheid
Op de baltsplaatsen van de kragema-
kers, zoals de kemphanen op Texel wor-'
den genoemd, bestaat een strikte inde
ling in rangen. Zo zijn er mannetjes, die
zich een vaste plaats veroverd hebben,
er zijn, mannetjes die om een plaats
moeten vechten, geen vast „honk" be
zitten, en dan zijn er nog de verschop
pelingen, die helemaal geen eigen ge
bied bezitten, er niet om vechten, maar
door de anderen, de bezitters, van tijd
lot tijd op hun honk geduld worden.
U moet zich hierbij voorstellen, dat een
baltsplaats is verdeeld in een aantal
„honken" (territoria) van ongeveer 30
cm m doorsnee. Die worden dus bezet
door de bezittende klasse, de z.g. „honk-
mannetjes", een gedeeltelijk door de
middenstand in de vorm van de z.g.
„randmannetjes". De andere vogels, die
geen eigen honk hebben, zitten om of
tussen de honken, nemen soms plaats in
een honk, bij een van de bezitters daar
van.
Vechten vindt plaats tussen de bezit
ters van de verschillende territoria,
tussen bezitters en indringers, dus tus
sen honkmannetjes en randmannetjes.
De z.g. „satellietmannetjes" nemen aan
de gevechten doorgaans niet deel. In
deze toernooien komen uiteraard aller
lei standen en typische gedragingen
voor, naast de gevechten om het territo
rium ook vertoon om de wijfjes te lok
ken. Opvallend is dat de aktiviteit sterk
toeneemt, zodra wijfjes op de baltsplaats
aankomen. Meestal vinden dan ook de
paringen plaats.
Wit minder in tel dan zwart
Nu is het merkwaardige dat in het
algemeen donker gekleurde kragen be
horen tot de bezittende klasse Wit is
veel minder in tel witte kragen zijn
altijd „satellietmannen". Aangezien de
kleur van de kraag voor het leven vast
staat, zijn de vogels gedoemd altijd te
blijven in de klasse waarin ze begonnen
zijn. Alleen tussen de rand- en honk
mannetjes bestaat de nodige uitwisse
ling. Zo kan een mannetje beginnen als
randmannetje, op middelbare leeftijd
opklimmen tot honkman en op oudere
leeftijd weer aftakelen tot randman.
Naast de kleur van de kraag zelf speelt
die van de pluimen boven op het hoofd
ook een rol zo is bijv. een mannetje
met een witte kraag en donkere plui
men meestal geen niet-bezitter.
Wijfjes bijzonder onopvallend
De wijfjes, de kemphennetjes, zijn
«m stuk kleiner dan de haantjes en
hebben niets opvallends in hun veren
kleed. Ze lijken wel iets op een tureluur,
maar hun poten zijn sober bruin ge
kleurd. Hierdoor, èn doordat ze vrijwel
geen geluid voortbrengen, vallen ze
weinig op. Hun nesten bouwen zij goed
verborgen in het gras, zodat het erg
moeilijk is ze te vinden.
Op de weg
Vroeger vochten de Waalenburger
kemphaantjes op de weg, die toen nog
zo'n oud landweggetje was, met een
paardepaadje in het midden. Ze hebben
het nog korte tijd nadat de weg ge
asfalteerd was volgehouden, maar zijn
toch geweken voor het snelverkeer.
Voor de oude Texelfilm heeft mijn va
der indertijd de vogels nog op weg ge
filmd.
Toen we vorige week op Terschelling
een paar dagen vakantie doorbrachten,
hebben we daar kunnen genieten van de
kemphanen langs het fietspad van Oos
terend naar Midsland. Ze houden erg
van kort gras en daar was het in meer
dan voldoende mate aanwezig. Overi
gens is niet alleen Texel „vogeleiland".
Ook Terschelling zou deze bijnaam met
ere dragen er zijn maar weinig vo
gels die je hier wel en daar niet ziet. Ik
ben er dan ook best aan m'n trekken
gekomen, ondanks het minder fraaie
weer.
Er valt op het ogenblik bijzonder veel
te genieten op ons „Gouden Boltje".
Overal zie je in het land de vogels op
hun nesten zitten of rondlopen met hun
jongen. Bij de Petten, in de Mokbaai
en langs de dijk bij Dijkmanshuizen
lopen verscheidene kluten met hun
grappige donsjongen rond. Er zijn heel
wat van die beestjes op de foto gezet;
het aantal lelelensen en kijkers was wel
opvallend. Vanuit de auto laten de vo
gels zich meestal helemaal niet storen,
zodat je ze in alle rust, op je gemak, be
kijken kunt.
INGEKOMEN PERSONEN
Johannes G. de Winter, van Amster
dam, De Clercqstraat 95" naar Den
Burg, Kogerstraat 19; Johan Metselaar,
van Twisk, Dorpsweg K 159 naar Den
Burg, Schilderend 124; Lészló Tóth,
met gezin, van Berkhout. Baarsdorper-
meer 6 naar OudesChild, H 43; Johanna
Iiuisinga, ev. Spaans, met zoon, van
Weesp, Jan Prinsstraat 9 naar Den
Burg, Emmalaan 9; Vroukje Knol, van
Westst werf Wolvega,, Haulerweg 60
naar De Koog, Ruyslaan 22; Liesbeth
F. J. Marinus, van Vleuten-De Meern,
Evertsenstraat 2 naar De Cocksdorp,
C 35; Hermina Kluiter, van Nieuwe-
schans, Tichelweg 14 naar Den Burg,
H 96; Elisabeth van Ricl, ev. Kikkert,
van Hoorn, Ramen 33 naar Den Burg,
II 120; Hans van der Klift, van Drie-
bergen-Rijsenburg, Loolaan 100 naar
De Koog, Ruyslaan 21; Jan Bruggen-
kamp, met gezin, van Bolsward, Grote
Kampen 14 naar Den Burg, B 176; Jo
hannes P. Beers, van Uithoorn, Adm.
Tromplaan 71 naar Den Burg, Molen
straat 30; Judith A. van Ginkel, met
zoon, van De Bilt, Utrecht, Prins Bern-
hardlaan 28 naar De Koog, zomerwo
ning achter K 37; Hendrik A. J. Gans,
van Den Helder, Het Nieuwe Diep 5,
naar Den Hoorn, H 131, Johannes G.
Kuil, van Den Helder» Tiet Nieuwe
Diep 5, naar Den Hoorn, H 131; Jan de
Bruin, van Doorn, Mariniersweg 7 naar
Den Hoorn H 131; Ernst E. van Bavel,
van Katwijk, Wassenaarseweg 75, naar
Den Hoorn, H 131; Geradus Marinus,
met gezin, van Loosdrecht, O Loos-
drechtsedijk 131 naar De Cocksdorp
C 35; Meijert Mulder, met gezin, van
Wieringen, Elft 22 naar Den Burg, Ele-
mert 12.
TEXELSE MARKT
Aangevoerd 850 lammeren, prijzen
ƒ120,tot 7144,Handel lui - duur.
1 koe ƒ1000,—.
220. Waarom was er zoveel ontstelte
nis te zien geweest op het anders zo
rustige gelaal van smid je Verholen?
Laten we eerlijk zijn: voor een partijtje
gezond knokken was hij heus niet bang
Doch nu vervulde hem iets van grote
zorg. De heer Sjakie Jansen, beter be
kend als de atonale dichter Sacha Jan-
sonius, had namelijk gemerkt, dat zijn
vrienden-kunstenaars niet opgewassen
waren tegen de soldaten, die dagelijks
gehard worden met onbegrijpelijk ruwe
oefeningen. Het ging er dus op lijken,
dat de ongewassen kracht der cultuur
STEUNT HET RODE KRUIS
Het Nederlands Rode Kruis, in 1867
opgericht naar het voorbeeld van J. H.
Dunant, heeft thans te veel taken om
in kort bestek te bespreken. Wij noe
men in de eerste plaats het korps vrij
willigers, allen bevoegd om eerste hulp
te verlenen. Veel leden van dat korps
stellen jaarlijks een week van hun va
kantie beschikbaar om te helpen aan
boord van het hospitaalséhip de „J.
Henry Dunant", of in het Dunanthuis
te Zeist, waar invaliden een zorgeloze
vakantie komen doorbrengen.
De „Dunant" maakt jaarlijks een
dertig weektochten met zeventig chro
nisch bedlegerige patiënten aan boord.
Op doze manier is het mogelijk gewor
den dat mensen, voor wie de wereld
bestaat uit vier muren, toch nog een
zekere afleiding hebben. De leden van
het Rode Kruis Korps achten het een
eer aan de afleiding mee te werken.
Het Dunanthuis in Zeist: veertien
weken per jaar worden de deuren van
dit vakantieoord, midden in de bossen,
opengezet om onze gehandicapte mede
mensen blijheid en gezelligheid te bie
den. En ook daar staan de Rode Kruis-
helpers en -helpsters steeds gereed.
Tot de andere taken behoren: de
bloedtransfusiedienst, een van de beste
in de gehele wereld. Duizenden Neder
landers staan ieder half jaar hun halve
liter bloed af om hun medemens-in-
nood te redden.
De Moedermclkcentralc, die als „tus
senpersoon" fungeert tussen de moeder
die haar teveel aan melk wil afstaan
voor een baby die hieraan gebrek heeft.
De Trombosedienst. Verpleegsters,
daartoe speciaal opgeleid, nemen thuis-
liggende trambose-patiënten bloed af.
Na onderzoek in het laboratorium,
wordt door de dokter de samenstelling
en dosering der medicamenten vastge
legd.
De Hoornvliesinstanties. Vele Neder
landers hebben schriftelijk vastgelegd,
dat zij na overlijden hun hoornvlies be
schikbaar stellen voor degenen, die niet
of nauwelijks meer kunnen zien. Ook
hier is het Rode Kruis de tussenper
soon.
Wij noemen verder nog de bijna 1000
hulpposten langs de wegen en de lek-
tuurvoorziening voor zieken.
Gaarne wekken wij onze lezers op
dit Rode Kruis dat zoveel goed werk
verricht, bij de komende kollekte ruim
te willen bedenken.
Zaterdag 31 mei
De Koog, viswedstrijd op het strand voor
gasten en Texelaars.
Zondag 1 juni
De Koog, viswedstrijd op het strand voor
gasten cn Texelaars.
Dinsdag 3 juni
Den Hoorn, nedrlaagwedstrijd De Mok-ZDH
Zondag 8 juni
Gezelligheidsrit paardensportvereniging
Juist voor de pinksterdrukte is de
verbouwing, uitbreiding en inrichting
van Electrohuis Bakker n.v. in Texels
drukke Weverstraat gereed gekomen.
Een modern bedrijf, dat in de kop van
Noordholland nauwelijks zijn gelijke
heeft, getuigt van de wil om Koning
Klant zo goed mogelijk van dienst te
zijn.
Alle afdelingen zijn opnieuw gegroe
peerd en meestal ook uitgebreid, waar
door niet alleen het assortiment aan
zienlijk groter werd, maar vooral de
service beter tot zijn recht kon komen.
Radio, teve en aanverwante artike
len zijn in grote verscheidenheid over-
en schone kunsten het danig moest af
leggen tegen de brute kracht van het
veldgrijs en de soldatenlaarzen, stom
pen, schoppen en trappen
„Dan maar de fik erin", knarsetande
Sacha. „Wij, kunstenaars, denken nu
eenmaal anarchistisch. Wij willen oude,
gevestigde instellingen wegvagen. En
wat is daarbij nuttiger dan een doosje
Koning Dagoberts Bloedeigen Ziekte-
bestrijdende Piratenluci'fers!"
En hoeplaaarrrrts! Daar ging
de eerste vlam al aan. „Wel poffer-de-
hier-en-gunter!" gromde Sacha. „We
BURGERLIJKE STAND VAN TEXEL
Geboren: Jan Jacob, zv. Fedde de
Jong en Gerarda H. Sleutel; Annie
Theodora Jannie, dv. Hendrik G. Strick
en Jannie Haan; Monique Daniëlle, dv.
Adriaan C. Mantje en Wilhelmina E.
Groot; Annette Francisca, dv. Andries
de Ridder en Agatha A. Groeneweg.
Ondertrouwd: Pe'trus N. van der
Zande en Johanna A. Witte; Marius
W. Trap en Cornelia van der Zee;
Abraham J. Van Hoogen en Lucy Eel-
man.
Ooverleden; Anna G. Bos, oud 62
jaar; Grietje Huisman, oud 77 jaar;
Elisabeth J. Dogger, oud 84 jaar; Engel
tje Bakker, oud 79 jaar.
De samenwerking van Museumvere
niging en Vriendenkring Texel blijkt
goede gevolgen te hebben. Bij de ver
schijning van het tweede nummer van
het tijdschrift „Texel" mag dit zonder
voorbehoud worden geschreven. Het is
goed van vormgeving en druk, rijk van
foto's voorzien en bovendien van een
inhoud, waarvoor de redakteur Andri
Binsbergen alle lof verdient.
De heer D. Mus schreef een aardig
artikel over een tocht per zweefvlieg
tuig over ons eiland en spreekt de hoop
uit, dat vakantiegangers in de toekomst
gelegenheid zullen krijgen om deze
mooie sport tegen een verlaagd tarief
te beoefenen.
Andri Binsbergen behandelt enkele
facetten van de' recreatie-voorziening
en is van mening, dat we ons niet al te
ongerust behoeven te maken over to
neelvoorstellingen, buitenlandse dans
groepen enz., waarvoor een vorig jaar
maar geringe belangstelling was. Texel
blijft veel gasten trekken, volgens de
schrijver zal men het vooral in kwa
liteitsverbetering op allerlei gebied
moeten zoeken. Wij hebben een eiland
waar families komen, daar behoren wij
aan te dënken. Men is uit op rust en
weet zch op eenvoudige wijze te ver
maken. Maar een vuil strand, dat slecht
wordt bijgehouden en stinkend afval
water zijn daarvoor geen aanbevelin
gen. Een zuiveringsinstallatie voor
rioolwater, ruime parkeerplaatsen, goe
de wegen naar het strand zijn een ver
eiste. Hij schenkt aandacht aan het
geplande „Kerckeland van het Staats
bosbeheer en aaht zowel op economisch
als schoonheidsmoticven het behoud
van de mooie oude landschappen nood
zakelijk. Geen hoogbouw aan het Horn-
tje of elders in of bij de landschappen.
Spaar bovenal de bochtige oude dijken,
tuinwallen en schapenboeten, zelfs als
dit miljoenen kosten zou.
De zeer lezenswaardige uitgave met
een artikel van de heren H. Kievits en
G. Gerrits over oud Den Hoorn sluit
met een fraai gedicht over ons eiland
van mevrouw P. J. Carrière-Bilheimer.
zichtelijk opgesteld, van zoeken is geen
sprake meer. In de afdeling gramofoon-
plafen is vooral het populaire genre
groter van omvang geworden. Wat
geldt voor deze afdeling mag trouwens
gezegd worden van alle bedrijfsonder
delen: men trachtte overal keuze en
service op te voeren. En een reisje
„overzee" is daardoor overbodig ge
worden. De oppervlakte verlichtingsor
namenten is dubbel zo groot geworden,
door een verantwoorde inkoop kan in
allerlei genres en prijzen worden gele
verd.
In onze tijd van hoge lonen heeft
Electrohuis Bakker vooral ook grote
aandacht aan de doe-het-zelvers ge
schonken, die in het ruime magazijn
vlak achter de eigenlijke winkel afzon
derlijk geholpen worden door een er
varen monteur, die graag alle moge
lijke hulp en voorlichting geeft.
Als wij nog vertellen dat de vloer
oppervlakte van het bedrijf bijna
700 m2 bedraagt, dat vooral ook de
afdeling expeditie ingrijpend werd ver
anderd en last not least een keurige
kantine getuigt van een juiste sociale
instelling, dan is er alle reden om de
familie Bakker met het vernieuwde be
drijf geluk te wensen.
hebben de fakkels toch zeker niet voor
niets meegebracht!''
„Hoeraaaaü! De fakkels gaan weer
aan!" brulden Sachas vrienden opge
togen. „Steek de boel in de fik, jon
gens! Het hele dorp moet er aan! Laat
het knetteren met huizen, kerk en leger
en al!! Er blijft geen steen op de ande
re!"
De vastbesloten en kwaadaardige ge
zichten van dikke Sacha en zijn adju
danten voorspelden waarlijk niet veel
goeds
(Wordt vervolgd)
Zaterdagavond 8 uur draait in City
theater „Ten eeuwigen dage verdoemd''
Soldaat Prewitt wordt overgeplaatst
naar de compagnie van kapitein Hol
mes. Deze hoopt promotie te maken
door het regiment het bokskampioen
schap te bezorgen; als Prewitt weigert
tot de boksploeg toe te treden, geefi
Holmes zijn boksers te kennen, dat zij
Prewitt moet entreieren tot hij toe
stemt. Sergeant Warden raadt Prewitt
aan bakzeil te halen, maar zorgt ander
zijds dat Prewitt de krijgsraad ontloopt
als hij eindelijk tegen een sergeant in
opstand is gekomen. Warden minacht
Holmes en laat zijn oog vallen op diens
knappe vrouw Karen. Hij dringt bru
taal bij haar binnen en zij accepteert
hem. Holmes heeft haar van begin af
bedrogen. In de omgang met Warden
vindt zij onverwacht do vervulling
waarnaar zij gesmacht heeft. Intussen
ls Prewitt verliefd geworden op een
meisje, Alma, uit een amusementsclub.
Prewitts vurige ernst en jaloezie zijn
voor het meisje moeilijk te begrijpen,
maar tenslotte heeft Prewitt in haar
villaatje een tehuis. Hij vlucht dan ook
daarheen als hij de sergeant van het
strafkamp heeft doodgestoken. Holmes
wordt uit de dienst gezet wegens zijn
schandelijke methoden en Warden zou
nu openlijk voor zijn liefde voor Karen
kunnen uitkomen. Maar zij heeft be
grepen, dat hij eigenlijk „getrouwd" is
met het leger en zij gaan verdrietig
uiteen. Onverwacht komt dan de aan
val op Pearl Harbour en Prewitt gaat,
ondanks Alma's smeekbede zijn com
pagnie opzoeken. Maar een patrouille
roept hem aan en als de altijd koppige
Prewitt doorloopt, wordt hij neerge
schoten. (Toegang 14 jaar, zwart-wit,
breedbeeld)
Zondagmiddag 3 uur draait „Vader
tje Langbeen" in City-theater. „Vader
tje Langbeen" is het ontroerende ver
haal van een lief 18-jarig weesmeisje,
dat zich plotseling ziet overgeplaatst in
een wereld van luxe en vrolijkheid,
door een onbekende weldoener. Later
verschijnt deze weldoener ten tonele,
onder een andere naam, en schenkt
haar de liefde waar zij als jong meisje
van droomde.Jervis Pendleton is
een millionair, die een imposant huis
bewoont in New York". Als het verhaal
begint staat Jervis op het punt om naar
Europa te gaan. Vlak bij Parijs krijgt
de auto pech en Jervis loopt een ge
bouw binnen om hulp te vragen. Dit
gebouw is een weeshuis. Terwijl Jervis
staat te wachten op de direktrice, komt
hij onder bekoring van een lief wees
meisje, dat de zorg voor de kleine kin
deren he*eft. Hij is getroffen door de
wijze waarop zij haar lot draagt en
met kinderen omgaat. Dit doet hem be
sluiten haar te adopteren Julie krijgt
een visum en wordt naar Amerika ge
stuurd, waar zij geplaatst wordt op het
Walston College voor meisjes. Zij kent
haar weldoener niet, hoewel zij hem
een paar maal per maand een brief
moet schrijven, en haar wederwaardig
heden moet melden. Jervis nodigt ten
slotte Julie uit naar New York met de
vakantie. Jervis neemt haar mee uit en
ze hebben beide een paar heerlijke da
gen. Julie is van Jervis gaan houden
en Jervis op zijn beurt ook van Julie1.
Julie schrijft keer op keer haar wel
doener „Vadertje Langbeen", die deze
naam dankt aan de lange schaduw van
zijn benen op de muur van het weeshuis
het enige, dat de kinderen ooit van hem
gezien hebben. Julie begrijpt eindelijk
dat Jervis „Vadertje Langbeen" is en
overgelukkig sluit hij haar tenslotte in
zijn armen. (Toegang alle leeftijden).
Zondag- en maandagavond 8 uur
draait in City-theater „Mondo-Bizarro"
Met als uitrusting een 1000 mm lens,
een teledynamische microfoon en dui
zenden meters film reisden twee came
raploegen rond de wereld, om uit hun
verbazingwekkende materiaal de film
„Mondo Bizarro" samen te stellen. Eén
van de gevaarlijkste karweien was wel
het vastleggen van een geheime slaven-
keunng en -markt in Syrië. Onder het
zwaar bewapende oog van scherp uit
kijkende wachten, filmden zij de ver
koop van slaven en slavinnen Op de
Bahama's komen afstammelingen van
negerslaven bijeen om hun ritueel te
vieren. Het bloed van een kip samen
met dat van een slang wordt door le
den van de in extase geraakte groep
gedronken als het „fluïdum van het le
ven". Voor 2000 yen kan men in één
van de 7.220 massageinrichtingen in
Japan een zeer speciale behandeling
ondergaan. De Japanse schonen zijn er
op getraind om niet alleen met hun
handen te werken. Het bed van oud-
Nederlander Jack Schwarz werd ge
vormd door 17 roestige spijkers. Een
wetenschappelijk gezelschap en journa
listen worden verzocht naalden te in
fecteren vóór de fakir ze door zijn li
chaam drijft. Maar er is geen bloed te
zien en de wonden zijn meteen gene
zen. „Mondo Bizarro" eindigt met de
indrukwekkende reportage van de (bo
ven reeds beschreven), geheime slaven
markt. Eén van de gruwelijkste gebeur
tenissen uit de wereld van vandaag; 'n
bizarre wereld. (Toegang 18 jaar,
breedbeeld; in kleur).
VERTROKKEN PERSONEN
Han E. Engel, van Den Burg, ww
aan de Burdetsraat, naar Zaandam,
Zuidervaart 20; Leonard E. J. Lap, met
gezin, van De Koog, K 7 naar Den Hel
der, Emmastraat 32; Wïjtske Faber, ev.
van 't Hof, van Den Burg, Beatrixlaan
104 naar Small land Nijega Kommisje-
wei 1; Johan D. Roepre, met gezin, van
Den Burg, Keesomlaan 41 naar Veere,
Pelgrimstraat 37; Jacobus Pret, van
Den Hoorn, H 131 naar Leiden, J. P.
Coenhof 58; Herman P. Bakker, van
Den Burg, Schoonoordsingel 21 naar
Amsterdam, Spinozastraat 45hs.
