Emi
®1Ü»I
Iviwsifis
^MOSTERD
SPAR
A-
3
SHERRY
De geheim zinnige verdwijning
van de Grote Stern
.ANDBOUW en VEETEELTHm »hw <Ur<»rilntfr»i
'fl
MMGAMs
Nieuwe oogst
Grote aardbeien
98 cent
lekker hoeft niet duur te zijn!
VLEESWAREN
SCHAALTJE
BRAAD-
KUIKEN
ROOK
WORST
3
'Y
Kopen bi) de Spar
is sparen bij de koop
Lekker eten
ROOMBOTERSPRITS 98
FIJNE VLEESWAREN
TILBURY BIER 79
ZALM hele moot i?9
SCHOUDERLAPPEN 4?8
Vogelswel en wee
ubriek voor I on,i«v
bezint eer ge begint
Ivorig jcrar onstreeks deze tijd
'♦♦fljiree/ ik in deze rubriek een artikel-
onder de kop: „Boer worden en
|er zijn". Daarin wees ik er op, dat
besluit om boer te worden vaak
00l lei gemakkelijk wordt genomen,
laar dat het boer-zijn nog al eens te-
Itfsfeiiing geeft. Het leek me goed
I] we weer in de maanden leven,
maaiin in veel gezinnen de beslissing
lord/ genomen over de toekomst van
9/l»n zoon, hier nog eens enkele regels
gaiijn te besteden.
leldiffe' iS beslist niet zo, dat het al of
n oje/ slagen in de keuze van het beroep
enige punt is, dat er over beslist
l we meer of minder gelukkig zullen
™*§ven, maar het is toch wel een bui-
ingevvoon belangrijk facet bij het vin
den van levensgeluk.
Boer worden
I Hoewel het zeker niet meer zo is, dat
Idere boerenzoon automatisch ook het
nsAerenberoep kiest, zijn er naar mijn
••Opening toch nog wel heel wat gevallen,
ugu»aann de drang om als zoon van een
Pwerengezin ook boer te worden nog
Hij groot is. Vooral als er wat de op-
Ëolging betreft geen keus is, d.w.z. dat
maar één zoon is. Lang niet iedere
of boerin kan zich zonder meer
lailerzoencn met de gedachte, dat na hen
let bedrijf in andere handen zal ko
len. Het is zdker niet zo, dat we hier-
'•B'lloor geen begrip kunnen opbrengen,
«-lis er één of meer zonen zijn, die met
Tolle overtuiging het beroep van boer
►♦Aezen, dan mag dit best een zaak van
■reugde en voldoening zijn voor boer
lenouders. Maar dat ,,volle overtui
ging" moet dan van de kant van de
^pon ook wel duidelijk aanwezig zijn.
I Het gebeurt nog maar al te vaak, dat
lanneer de zoon geen zeer duidelijke
ludieaanleg heeft de enige keuzemoge-
■jlcheid het boer worden is. Dit is naar
■ujn mening veel te smal gezien. Het
I zeker niet zo, dat wanneer vastge
steld moet worden, dat op grond van
Ie resultaten op de lagere school een
ÉBS-opleiding er niet in zit, dat dan
Ie Lagere Landbouwschool het enige
llternatief is. Zelfs in ons eigen woon-
lebied is er een ruimere keuze. Mede
iAethet oog op de juiste keuze van het
IHeroep is het een zegen, dat we sinds
een aantail jaren ook de LTS op het
eiland hebben.
Verder zou ik tooh ook nog eens wil
len wijzen op de Ulo-school. Ook als er
bepaalde aanwijzingen zijn, dat de jon
gen in kwestie uiteindelijk het beroep
van boer zal kiezen kan een opleiding
op de Ulo-school zeer nuttig zijn. In de
eerste plaats, omdat er dan enkele ja
ren de mogelijkheid is om na te gaan
of er werkelijk een boer in de jongen
zit. In de tweede plaats moeten we er
rekening mee houden, dat een Ulo-op
leiding voor de toekomstige boer bui
tengewoon nuttig, zo niet nodig zal zijn.
Waarbij we er uiteraard van uitgaan,
dat indien na enkele jaren weloverwo
gen voor het boerenberoep, nog een
landbouwopleiding zal moeten ^olgen.
Boer-zijn
Ik geloof, dat ik niet te veel zeg als
ik de opmerking maak, dat er op ons
eiland de bewijzen zijn, dat een te ge
makkelijke keuze voor het boer worden
narigheid en teleurstelling geven. Ge
lukkig zijn er in de tegenwoordige tijd
ook na de eer9te verkeerde keuze nog
wel mogelijkheden om te veranderen,
maar het blijft een zeer „zure" zaalk
als na een aantal jaren het besluit moet
worden genomen om een ander beroep
te kiezen.
Misschien moeten we wel zeggen, dat
speciaal voor het beroep van boer geldig
dat het een overtuigende keuze moet
zijn. Er zijn naar mijn mening wel een
aantal beroepen, die je zonder een ze
ker idealisme behdorlijk goed vervullen
kan. Bij het boer-zijn is dit m.i. onmo
gelijk. Hoewel in veel mindere mate
dan voorheen, is het tooh altijd nog zo,
dat in het boerenberoap op bepaalde
momenten inspanningen en ontberingen
worden gevraagd, die in een groot aan
tal andere beroepen niet voorkomen.
Die kan men op de duur alleen verdra
gen als er een zeker idealisme aanwe
zig is.
Kort geleden had ik een gesprek met
een Texelse boer, dde ik zonder aarze
len tot de groep beste boeren op ons
eiland durf te rekenen. Toen ik infor
meerde of er ook een opvolger was
vertelde hij mij, dat er één zoon was,
die wel iets voor het bedrijf leek te
voelen. Een andere zoon had al bewust
een afidere richting gekozen. Hij ver
telde mij, dat hij ooik de zoon, die wel
iets voor het bedrijf voolde beslist die
ridhting niet in zou sturen. „Zelf" zo
vertelde hij mij, „had ik liever een an
der beroep gekozen, maar het zat er in
mijn tijd nog niet in."
Het feit, dat deze man, ondanks het
feit, dat het boer worden niet de eer
ste keuze was tooh een goede boer is
geworden mag beslist niet betekenen,
dat men het er tooh maar op waagt om
boer te maken als er geen boer in zdt.
Lang niet iedereen kan in deze om
standigheden het plichtsbesef en de
volharding opbrengen, om tooh nog
met een zeker idealisme boer te zijn.
Laten we ook als agrariërs als het gaat
om de beroepskeuze „moderne" men
sen zijn.
NU HET GEREGEND HEEFT
Wij menen, dat het goed is om nu er
na de droogte van de laatste weken
een flinke hoeveelheid water is geval
len, aandacht te vragen voor de volgen
de zaken.
Bestrijding van stekels
Hoewel een droge periode nooit een
verontschuldiging kan zijn om niets te
doen aan het bestrijden van stekels is
het toch wel zo, dat er ook wat dit be
treft perioden zijn, waarin het ij-zer
heet is Het is voor een goed effekt van
de chemische bestrijding van belang,
dat de stekels aan de groei zijn. Net
als voor gras, geldt ook voor stekels,
dat voor een goede groei water nodig
is. Als in het grasland op het moment
stekels staan, waarvan de bloeiknop in
zich komt, dan is er alle kans, dat een
bestrijding op dit moment 100°/o resul
taat geeft.
Houdt u aan de voorgeschreven hoe
veelheid MCPA, want zowel met een
grote afwijking naar boven als naar be
neden bereikt u niet, wat u bereiken
kunt.
Vernieuwing van grasland
Naar twee kanten geeft de regen hier
mogelijkheden. In de eerste plaats is er
meer gelegenheid om het een aantal
wöken met een kleinere oppervlakte
grasland te doen, omdat op het over
blijvende grasland meer groeit, vooral
als u een goed gebruik maakt van de
stikstof. In de tweede plaats is de kans,
dat het gras- en klaverzaad diirCkt goed
aanslaat na deze regen belangrijk gro
ter.
Nieuw grasland heeft vele voordelen.
Een voordeel, dat we de laatste weken
weer duidelijk zagen gedemonstreerd
is de mindere gevoeligheid voor droog
te van dit nieuwe grasland. Op één be
drijf zagen we naast elkaar (één per
ceel) eenjarig en tweejarig grasland. In
de droge weken was duidelijk te zien
dat het grasland, dat een jaar langer
lag meer last van de droogte had.
'Dit verschil is verklaarbaar. Deskun
digen op het gebied van de wortel ont
wikkeling hebben nl. geconstateerd, dat
V ï-.- 'y',?''t' -
- v>
Si/
de diepte van de beworteling het eer
ste jaar het grootst is. In het tweede
jaar is deze al minder en in he derde
jaar neemt dit nog meer af. Het is lang
niet de enige reden om grasland te
vernieuwen, maar niettemin een be
langrijk gegeven.
Als u van de goede groeiomstandig-
heden, die er op het moment voor het
grasland zijn wilt profiteren, dan kan
dit het beste als 'het land ,/kaal" is. Zo
lang het droog was hebt u als motief
voor het niet wegmaaien van het oude
gras nog kunnen aanvoeren, dat „oud
gras" nog altijd beter is als geen gras.
Het is overigens een motief, dat het
bij veel goede veehouders en ook bij
o,g niet meer doet. Het is nl. gebleken
Vorig jaar zomer stond in de kran
ten het volgende berichtje:
HOLLUM Tientallen sterns zou
den gisteren op Ameland een Duitse
familie en een aantal kinderen heb
ben achtervolgd en aangevallen. Het
waren de heer en mevrouw Bonsber-
gen die, met hun kinderen en een aan
tal Nederlandse kinderen een strand
wandeling maakten. Ze vonden een
sternnest met eieren en raapten die
eieren op. Ze werden toen aangeval
len door twee vogels. Op het moment
dat de Duitse familie met stokken ging
zwaaien om de vogels te verjagen,
zou een hele zwerm sterns zich in de
strijd hebben geworpen.
Meeuwen en sterns agressief
Weinig andere vogelsoorten gedra
gen zich zo agressief tegenover mensen
die zidh in hun broed terrein wagen als
meeuwen cn sterns. Iedereen die de
meeuwenlkolonde in de Westerduinen
heeft bezocht kan daarvan meepraten.
In snelle stootduiken komen de zil
vermeeuwen op de bezoekers af om pas
op het laatste ogenblik, vlak boven de
hoofden van de indringers, weer om
hoog te gaan. Ook de sterns en vooral
het visdiefje en de noordse sterns (blij
kens een bericht in Limosa, het orgaan
van de Nederlandse Ornithologische
Unie, waren het op Ameland noordse
sterns) zijn vaak zeer roekeloos in hun
aanvallen. Toch gebeurt het hoogst
zelden dat mensen werkelijk geraakt
worden, zodat het zwaaien met stokken
een blijk van onnodig paniek is. Er zijn
sledhts weinig vogels die werkelijk ge
vaarlijk kunnen worden, één daarvan
is de bosuil. De beroemde Britse vogel
fotograaf Eric Hosking heeft een van
zijn ogen bij een gevecht met een bos
uil verloren.
Minder sterns dan vroeger
De kansen dat we op Texel worden
aangevallen door sterns wordt helaas
steeds kleiner. Er is een tijd geweest
in de vijftiger jaren nog dat er
tussen de 25.000 en 40.000 grote sterns
broedden in ons land, zo'n 80% van de
totale Westeuropese bevolking van de
ze soort. Op de Schorren was sinds ja
ren een van de grootste kolonies van
ons land gevestigd, waar in goede ja
ren (de aantallen hebben altijd sterke
fluctuaties vertoond) wel zo'n 10 000
paren nestelden. Nu is de kolonie op
Texel al sinds een jaar of vijf volko
men verdwenen en broeden er alleen
op Griend en op de Kwade Hoek op
Schouwen nog grote sterns; het totale
aantal ligt al enkele jaren onder de
duizend.
De dwergstern is ook al sinds een
aantal jaren van Texel verdwenen, ter
wijl de mee9t algemene dwergsoort van
Nederland, het visdiefje, snel m aan
tal verminderd is De enige soort die
niet aan deze grote achteruitgang mee
schijnt te doen is de noordse stern, een
soort die zich de laatste vijftig jaar
steeds meer naar het zuiden heeft uit
gebreid.
Vergiftiging de oorzaak
Het aantal grote sterns op de Schor
ren is nooit constant geweest. Het zijn
vogels die weinig honkvast zijn en
soms en masse naar elders vertrekken.
Oorzaak van zo'n massale verhuizing
kan bijvoorbeeld zijn een stormvloed,
waardoor de eieren en jongen verloren
gaan.
dat men van dit oude gras nog het
meeste profijt hebt als het in een droge
tijd wordt gemaaid. Nadat het enkele
dagen in de zon is gedroogd maken de
koeien er nog heel wat van op.
Maar nu dit verouderde motief niet
meer geldt is er zéker reden om een
„oude pruik" te verwijderen. Op be
drijven met veel schapen kan gras, dat
de koeien niet opnemen, of alleen met
veel productieverlies, nog wel eens
voor een gedeelte worden afgeweid. Op
bedrijven met geen of weinig schapen
ontkomt men er niet aan om regelma
tig wat overgebleven gras te maaien
en als „rommel" af te voeren. Doet
men dit niet, dan kan dit liters melk
kosten.
Een reden om een ander broedgebied
op te zoeken dan ook zijn een te gerin
ge hoeveelheid voedsel (zandspierimg
e d.) in het broedgebied, een schaarste
die verschillende oorzaken kan hebben.
Het is voorgekomen dat in jaren dat
hier sterns verdwenen, ze zidh plotse
ling in grote aantallen aan de Engelse
kust vestigden.
Dit alles zijn natuurlijke fluctuaties.
Voor de uitzonderlijk sterke achteruit
gang van de grote stern zijn andere
oorzaken. Iedere vogel die zich uitslui
tend met vis voedt is uiterst gevoelig
voor verontreiniging van hel water
door giftige stoffen, zoals de gechlo
reerde koolwaterstoffen (DDT en fami
lie). Deze stoffen komen door lozing
van polderwater in de Waddenzee,
worden daar geconcentreerd in het
plankton, voedsel en vissen, het gehal
te aan deze vergiften wordt in de vis
sen nog hoger en de vogels gaan er
aan dood. Door deze zelfde verontreini
ging zijn we ook al veel lepelaars en
bovendien visdiefjes, dwergsterns en
eidereenden kwijt geraakt. Enfin, het
verhaal is al bekend genoeg. Alleen
door een sterke beperking van het ge
bruik van deze giftige stoffen, of bever
nog vervanging door niet gevaarlijke
bestrijdingsmiddelen, kan aan deze
verontrustende ontwikkeling een halt
worden toegeroepen.
Weinig productief
De grote stern legt meestal maar één
ei en is dus weinig productief. Welis
waar kan deze soort, evenals de aan de
sterns verwante meeuwen, een vrij ho
ge leeftijd bereiken (ca 20 jaar), maar
dit kleine kindertal biedt bitter weinig
kansen voor herstel na een zo ernstige
afname als we nu gezien hebben. Ook
bij zeevogels als alken en zeekoeten
zijn de legsels klein 1 of 2 eieren
waardoor deze soorten de stookolie-
rampen wel nooit te boven zullen ko
men.
Welke soorten
Op Texel broeden thans nog twee
soorten sterns, de visdief en de noordse
stern. Beide kunt u bijvoorbeeld zien
in de Petten, ten zuiden van Den
Hoorn, bij de Mokbaad. Deze soorten
lijken zeer veel op elkaar. Beide heb
ben een rode snavel, maar de visdief
heeft er een zwarte punt aan en de
noordse 9tem niet. Bovendien staat de
noordse stern iets lager op de poten en
heeft hij een langere staart dan de vis
dief Al met al valt het niet mee ze uit
elkaar te houden.
De grote stern, die niet meer op
Texel broedt, maar toch nog regelma
tig langs de Noordzeekust zpwel langs
do Waddendijk te zien is, is veel min
der sierlijk dan de eerder genoemde
soorten en heeft een harde roep („star
riet"). Grote sterns vissen vaak didht
bij het strand, waarbij ze sbootdudkend
vaalk helemaal onder water verdwijnen.
De lange zwarte snavel van de grote
stern heeft een gele punt. De dwerg
stern is stukken kleiner dan de andere
sterns, hij heeft een gele snavel met
een zwarte punt en een witte driehoek
op zijn voorhoofd.
Verre trekkers
Alle sternsoorten zijn verre trekkers.
De noordse stem, die tot in de pool
streken broedt, trekt in het winterhalf
jaar naar het zuidpoolgebied en vol
brengt zo, heen en terug, een reis die
in lengte gelijk is aan de omtrek van
de aardbol. Een geweldige prestatie. De
andere stemsoorten gaan niet verder
dan Afrika, waar echter veeal de eve
naar gepasseerd wordt.
A'ieen uitgezochte
(«MARGARINE
'.mi :|.i
Dipjes 0
ËkjfsiUjk z i/rok -leste
Hatende értbixn.
t Ooed QJnYj
inu-ai»,L
kS»
=4<±>VANILLE FUDGE
©DOPERWTEN
ALLERFIJNST
Altijd Order c>
bit prrefittrfon
Yfjoenirgen
SOEPBALLETJES
MACARONI.
®CHIPS
®VRUCHTENHAGEL
JUS O'ORANGE
xerds teterc
dprdkicn.
vanX&f
v i>' geuno-z
dcti/tccnvrv&l.
•Vutter HWtt
SvryUar/jx
zynnte't arsJg-xm
De Ombudsvrouw
gratis menutips.
Bel 020-942356
fordbaengsn
tn ook rog een ooi
0-rje nngpsty
cercle
af te!Men
Spjsrpun t, zests tg
a'/its /rx-t het
1' "IfiPr -
FLESSEN
whiskey
glas
3 Flesjes
bij 2 zak es vleeswaren
EEN PRACHTIG
voor een heorli|ke zalmsalade
blik Fancy Pink
bi| 500 gram goudse- of edammerkaas:
EEN VACUUM VERPAKTE
MALSE BLANKE
voor
slechts
per 500 gram
500 gram magero
reklame geldig van 14 t/m 19 juli 1969
prijswi zigmgen voorbehouden
Pu 29
door A. J. Binsbergen