Sommige algen voor
gevaarlijk
zwemmers
De diepvries is 45 jaar
geleden uitgevonden
WkOF¥\E
m
ROTATOR
[f ROOM
BRIGADIER PIET EN DE SPORTCOMPUTER
ET DE ZILVEREN LEPEL
ïrinkivater oorzaak
van braakziekte
Heerlijke
weekend-
Brand: 2066
k^Voor volmaakt
Ij^koffiegenoL
eede blad
TEXELSE COURANT
VRIJDAG 18 JULI 1969
„Zwemmers en
E.
ONDER DE TITEL
]gen" schreef de bacterioloog dr. L
|en Dooren de Jong in de N.R.C. een
lort ingezonden stuk dat voor de ko-
nende zomer een ernstige waarschu-
ing bevat.
Allereerst deelde hij mee dat door
'aat- en stikstofbemesting de algen-
>loei in de wateren (plassen en meer-
veel sterteer geworden is dan
roeger, toen er minder afvalwater
erd geproduceerd.
Ondanks die algen komen, aldus de
,uteur, een aantal microscopisch zidht-
lare zogenaamde blauwwieren voor,
jie in hun protopla9ma gevaarlijke
oxinen herbergen: resp. de „fast" en
]e „very-fast deathfactor". Dat klinkt
te beginnen al niet erg bemoedi
gend, want als ik dit zou moeten ver-
l'alen kom ik tot: een snel de dood ver
oorzakende stof èn nog een héél snel
je dood veroorzakende substantie.
Vee sterft binnen 24 uur
DE AANWEZIGHEID van deze wie
ren is hier te lande in bepaalde plassen
;econstateerd. Vee en gevogelte dat
i'an dergelijk in bloei verkerend water
dnnkt, kan er binnen 24 uur aan ster-
'en.
Dit werd o.a. in de Verenigde Staten,
Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, Australië
en in Rusland waargenomen. De dieren
,terven door aandoeningen in het cen
traal zenuwstelsel en stoornissen in de
lever.
Zo ver komt het gelukkig niet bij de
cwerrunende en badende mens: de muf-
'e smaak en de troebele toestand van
iet water zal deze ervan weerhouden
iet te drinken. Toch kunnen hoeveel
heden hiervan tijdens het zwemmen
worden ingeslikt en aandoeningen van
iet maag-darmkanaal teweeg brengen;
:ij uitwendig contact met dit water
:an de huid worden aangetast.
De auteur nioemt ook de namen van
rnkele boosdoeners: het zijn de algen
Microcystis aeruginosa, Anabeana
ilos-aquae e.d.
Kwaadspreker
.GOEDS EN VEEL kwaads over al
gen". Zo luidde de titel van een opmer
kelijke voordracht die dr. Den Dooren
de Jong op 22 februari 1968 voor het
klinisch Genootschap te Rotterdam
ueld.
In deze uitvoerige verhandeling heeft
lij vele mertcwaardigheden over de
wondere wereld der wueren meege
deeld. Enkele passages daaruit laat ik
lieronder volgen.
De algen behoren tot de Thallophyta,
een groep van planten die gekenmerkt
is door het gemis van stengel en bla
deren; ze worden onderverdeeld in vele
klassen.
Geladen
DE ALGEN behoren tot de merk
waardigste organismen van de natuur;
ze zijn als het ware geladen met vitali
teit en ze beschikken over een onge
looflijk aanpassingsvermogen. De
groenwieren bevatten als kleurstof het
békende chlorofyl; daarnaast kennen
we de blauw-, bruin- en roodwieren al
naar de aanwezigheid van Fycocyanine,
Fycoxanthine of Fyco-erytrine.
Hun veelvormigheid is onvoorstel
baar groot. Ze kunnen microscopisch
klein zijn, zoals bijvoorbeeld de overal
aanwezige Ghlorella vulgaris, maar ook
wel 100 meter lang. Zulk een lengte
wordt bereikt door het voor de Cali-
fornisdhe kust ronddrijvende bruinwier
Macrocystrs, dat het gewicht heeft van
een flinke boom.
Hun wijze van voortplanting kan op
bacteriële wijze, dus door eenvoudige
deling geschieden, zoals bij de Cyano-
•^fyceeën. Bij andere algen kan de voort
planting seksueel zijn via een uiterst
ingewikkeld reproduktiesysteem. Maar
er zijn nok tal van andere bijzonderhe
den.
Tomatensoep
ALGEN KUNNEN in het ijs leven of
in het water van hete bronnen bij 85°
C., hoewel de deling hetgeen met
radioactieve isotopen is geconstateerd
boven 73° C. ophoudt.
Hun hoofdrij'k is het water, nl. de
zee, danikzij hun aanpassing aan het
zoutgehalte. Ze vermeerderen zach ook
sterk in brak water (fucussoorten tegen
zeeweringen e.d.) en zo wordt de scha
kel gevormd naar de algen die in zoet
water voorkomen.
De immense aantallen van gekleurde
algen (Noctula) kan zo groot zijn dat
de zee daardoor het uiterlijk kan krij
gen van tomatensoep. De Rode Zee
dankt zijn naam aan sterke vertegen
woordiging van Trichodesmium.
In het Oude Testament wordt in Exo
dus 7 21 melding gemaakt van een
bloedrode verkleuring van de Nijl. De
daarmede gepaard gaande stank en vis
sterfte behoeft niet zonder meer te
worden toegeschreven aan giftigheid
van de aanwezige algen. Ze kunnen in
rotting zijn overgaan en het daardoor
veroorzaakte zuurstofverbruik kan oor
zaak zijn geweest van de genoemde
sterfte.
Ziekten bij mensen
IN HET VERDERE betoog van dr.
Den Dooren de Jong komen dan ook de
in zijn ingezondenstuk genoemde
blauwgroene algen ter sprake.
De onweerlegbare toxiciteit van al
gen voor zoogdieren maakt het in hoge
mate aanneimlijk dat wieren ook bij de
mens ziekteverschijnselen teweeg kun
nen brengen.
Inderdaad bleék, dat deze na het
drinken,resp. inslikken van met algen
verontreinigde wijn, melk, fruit, vis,
e.d.; voorts na contact door zwemmen
in met algen begroeid water.
De verschijnselen daarbij zijn bij de
mens meer chronisch, bijgevolg meer
cryptogeen; ze kunnen daarom gemak
kelijk aan andere ooi-zaken worden toe
geschreven.
Bij spruw-adhtige syndromen in Por
to Rico kon de alg Protot'neca worden
•geisoleerd en als de oorzaak van deze
ziekelijke verschijnselen worden aan
gewezen.
In drinkwater
EN ZO ZIJN er in de loop der jaren
in verschillende delen van de wereld
bij afzonderlijke mensen of bij grote
groepen van personen ziekelijke stoor
nissen waargenomen, waarvan de oor
zaak eerst niet duidelijk was, maar
waar de ooi-zaak gezocht moet worden
in een algenintroxicatie.
Het is in hoge mate waarschijnlijk,
dat „het rotterdammertje" (braakziek
te), de maag-darmstoornis, die in vroe
ger jaren voorkwam bij personen die
pas in Rotterdam waren komen wonen,
aan toen in het drinkwater aanwezige
algentoxinen moet worden toegeschre
ven.
Naar alle waarschijnlijkheid heeft de
chlorering van het Rotterdamse drink
water hieraan een einde gemaakt.
ALS THOMAS B1RDSEYE niet in
1924 was gaan vissen in Labrador, in
het noordelijkste puntje van Amerika,
zou hij ook nooit bemerkt hebben dat
een levende vis zo uit het water ge
haald, bij een temperatuur van 45 gra
den C. onder nul dadelijk bevroor.
Maar dat wisten de vissers van Labra
dor ook al. De verdienste van Bird-
seye is, dat hij bestudeerde wat er
met de vis gebeurde als ze later in
warmer water werd gedompeld. Het
bleek dat ze bij een gunstige tempe
ratuur gewoon ontdooide en lustig
verder zwom, zonder nadeel ondervon
den te hebben van de tijdelijke be
vriezing. Hieruit concludeerde Birds-
eye dat nel en bij grote koude be
vriezen het leven conserveert en dat
op die manier cellen en sappen van
dierlijke of plantaardige oorsprong
vers zouden blijven.
Met die overtuiging voor ogen begon
de heer Birdseye een klein diepvries-
fabriekje voor vis. Dit werd een zoda
nig succes, dal hij een compagnonschap
aangeboden kreeg door een groot le
vensmiddelenconcern. In korte tijd nam
de diepvries een grote vlucht Andere
firma's volgden, soms met andere me
thoden, doch het was altijd diepvries.
De nieuwe methode overvleugelde de
ijskasten, die slechts tot doel hadden
de waren koel te houden. Met diep
vries is alles onbeperkt houdbaar en
dat is veel waard.
COPYRIGHT STUDIO AVAN
ci. -
A-228t3
In geval van brand altijd bellen
(02220) 2066. Dit geldt zowel voor over
dag als 's avonds en voor alle dorpen.
228. Als we nu nog even terugden
ken aan strip 224, dan herinneren we
ons hoe brigadier Piet was weggevlucht
uit het nederige stulpje van de gepen
sioneerde boef Joepie Scheermes. Hij
had een besluit genomenkonden
we toen lezen. Welk besluit? Wel.
hij was teruggegaan naar de politie en
had graag zijn uniform weer aange-
trdklken. „Vandaag nog slaan we toe'.,
had hij de commissaris voorgesteld.
„Die stomme Kille Bill dacht, dat-ie
me te pakken had. En die nóg stomme
re Joepie Scheermes heeft zijn mond
lelijk vooihijgepraat. Ik weet nu pre
cies wat Kille Bill van plan is.en
geloof maar dat ik hem een beste te
leurstelling bezorgen zal!"
En zo geschiedde het, dat Kille Bill
in de val liep. Langs allerlei sluipwe
gen en stille paadjes was hij doorge
drongen tot de stad Gravendrecht, doch
toen sloot zich de strik. Plotseling do
ken uit allerlei stegen, portieken en
zijstraten zwaargewapende agenten op,
die de vrachtauto tot stoppen dwongen.
„HALT! POLITIE!" donderde de stem
van brigadier Piet, die zelf midden op
straat stond en de actie leidde
Eventjes nog probeerde Kille Bill te
vluchten, maar hij merkte al gauw, dat
dit een vruchteloze poging was. Berus
tend stak hij toen zijn handen omhoog,
toen hij brigaditr Piet's zware revol
ver in zijn rug voelde. „Jammer van
alle moeite, welke ik eraan besteed
hebwas alles wat hij zei.
Ongeveer op hetzelfde moment voer
een groot passagiersschip de haven uit,
op weg naar Japan, Aan boord bevond
ziich een droevig gestemde dr. Yokdto.
Hij was nu alles kwijt.zijn vriend-
sahap van de smid. en ook zijn on
volprezen schepping de „sportcompu-
ter"
DE DIEPVRIESINDUSTRIE zal oök
in Europa 9poedig de gehele levensmid
delenbranche beheersen. Men kan het
bijna zo dwaas niet bedenken of het
zal in diepvriestoestand te koop zijn.
Zelfs de taarten bij de banketbakker
worden hier dan (gelijk in de V.S.) vers
en wel bevroren en als stenen opgetast
Wanneer u ze wilt opdienen, behoeft u
ze slechts te ontdooien en u hebt een
heerlijke verse taart op tafel staan, ook
al werd die weken geleden vervaar
digd.
Veel particulieren hebben zich reeds
een diepvriesapparaat aangeschaft en
het voordeel hiervan is, dat de huis
vrouw in een verloren ogenblikje voor
dagen tegelijk kan kopen. Wat voor
volgende dagen bedoeld is, kan ze da
delijk invriezen en het blijft goed en
komt op de bewuste dag kersvers op
tafel. Voor vlees is het helemaal ideaal,
men kan bouten zolang goed en vers
houden als men wil. Alles wat in het
jachtseizoen werd geschoten, kan be
waard worden tot een willekeurig tijd
stip van het jaar.
Aangezien niet iedereen is staat is
zich een dergelijk kostbaar diepvries-
apparaat aan te schaffen, zijn er vooral
op het platteland enorme d'iepvriesin-
stallaties ingericht waarvan grote en
kleine cellen verhuurd worden. Een
boer die een dergelijke cel heeft ge
huurd, kan er alles instoppen en op die
manier profiteren van de gemeenschap
pelijke diepvriesinstallatie. Het enige
nadeel is, dat men het ding niet aan
huis heeft. Er staan ook in ons land al
heel wat van dergelijke collectieve
diepvriesapparaten.
Wikken en wegen
TOOH HEEFT DE diepvries in ons
land nog niet die vlucht genomen, die
ze in de V.S. nam Wat kan daarvan
de oorzaak zijn?
Vermoedelijk moeten we het zoeken
in het feit, dat de Nederlander niet
zulke hoge eisen stelt als de Ameri
kaan, die dadelijk bereid is het nieuw
ste snufje te accepteren. Ook is de
Amerikaanse vrouw bereid voor een
gemakkelijker leven grote bedragen
neer te tellen De Nederlander is an
ders, die weegt en wikt. Men gaat bij
ons dadelijk de voordelen afwegen te
gen de meerkosten. En aangezien diep
vries altijd meer kost dan zelf verrich
te arbeid, gaat de Nederlandse huis
vrouw er niet zo snel toe over. Pas als
het beslist noodzakelijk is, komt er geld
op tafel en dan nog redeneert menigeen
dat diepvries slechts noodzakelijk is in
een bepaalde periode in het jaar, dal er
weinig vers te krijgen is. Hierbij den
ken we aan groenten en fruit. Toch
kan een diepvriesinstallatie ook in de
winter onschatbare diensten bewijzen
Met name voor het langer goed houden
van vlees, vleeswaren en vis. In heel
wat gezinnen zouden de maaltijden
vlotter kunnen worden toebereid en
meer variatie kunnen bieden als ook
de Nederlandse huisvrouwen thuis over
een keukendiepvriesinstallatae beschik
ten. Met de stijgende welvaart komt
ook die luxe binnen het bereik van
meer Europeanen.
iuuiiiiiiiiniuuiJiuiiuiuiiuiiyyiiuiiuiiuuiuiiiiiuiiiiuuiiiiiiii
llllllllllllllllllllllllllllllllllllUlllllliUIUHIUIIIIIIIllllllllllilllilllllllllllllllllllUUM
FEUILLETON door TOM LODE WIJK
19. Onder andere omstandigheden
zou Reindert Stok zijn vertoornde em
ployé bij de arm hebben gepakt en ge
zegd: „Nou Piet, néé.... ga zitten,
steek een sigaar op, spuit maarop, maar
doe geen overijlde dingen". Nu stond
zijn pet er niet naar. Hij had hommeles
gehad met de schuurbaas, hij liep te
piekeren over Tweehuijsen, hij had
zuur ontdekt in de schuur en „on top
of it1' was Magda voor een paar dagen
weg en dan voelde hij zioh als op een
onbewoond eiland.
„Je denkt toch zeker niet dat ik op
mijn knieën ga liggen om je te houen?"
vroeg ihij grof.
„Niet in 't minst". Nu het hoge woord
uit was, was de Braber akelig kalm.
En laten we er verder niet over pra
ten, we winden ons allebei op. Maar
eind volgende maand vertrek ik".
„Waarom ga je niet meteen?"
„Om de boel hier niet in 't honderd
te laten lopen, en omdat ik u niet de
voldoening wil geven te kunnen zeggen
dat u me er uit geschopt hebt. Versta
me goed, meneer Stok, ik zeg op. Niet
u mij".
jDan zeg ik jou bij deze op".
wDat kunt u niet eens en dat weet u
heel goed, het Arbeidsbureau zou het u
gauw vertellen".
„Dienstweigering?"
„Omdat ik een avond van mijn vrije
llJd will geven om de belangen van de
^ak met mijn baas te bespreken? La
ten we er een punt achter zetten, me-
iiuuiiuuuujiiiiiiiiiiiitiuiiiiiiiuiiiiuiuiuuyiuiu'
neer Stok. Morgen hebben we er allebei
over geslapen en dan kunnen we het
rustig regelen. U hebt nog maar niet
een-twee-drie een ander".
„En daar maak jij misbruik van".
„Vader", zei Nel opeens, „u bent on
billijk. Praat nou alsjeblieft niet ver
der, u maakt het alleen maar erger".
„Jij ook al!".toornde Reidert Stok.
„Ach", zei ze moedeloos, ,,elk woord
dat we nu nog praten is olie op het
vuur. Kom, ga mee naar huis, dan zet
ik koffie en dan eten we samen".
„Ik ga niet naar huis, ik eet wel bui
ten de deur", en hij stormde weg.
Ze stonden tegenover elkaar.
„Waarom deed je dat nou, Piet?"
„Jij ook al?'1 vroeg hij en opeens
moest hij lachen, want datzelfde had
Reindert zo even tegen zijn dochter ge
zegd.
„Ik schijn de enige te zijn die hier
zijn gezonde verstand houdt".
„Je hebt gelijk", zei hij spontaan.
„We stonden als twee kemphanen te
genover elkaar".
„En tenslotte is !hij de baas, én de
oudste".
„Met het laatste ga ik akkooid, het
eerste doet hier niet er zaïke".
„Maar je moet niet weggaan".
„Moet je nu zeggen! De kogel is door
de kerk. Je hebt 'het gehoord, niet?"
„Wat kan een man als mijn vader is,
anlders doen dan zeggen „ruk uit?" Dat
vindt hij er bij horen. Hij zou liever
zelf de boekhouding doen, dan iemand
soebatten".
„Gelijk he«eft-ie. Maar hij heeft het
gezegd".
„Piet, als ik vraag of je blijft, blijf
je dan?"
Ze voelde opeens hoe gespannen ze
was. Ging het nu om een goede kracht
voor de zaak alleen?
Hij scheen haar gedachten te raden.
„Denk je aan de zaak?" vroeg hij.
Ze schudde flauwtjes het hoofd, zag
hem niet aan.
„Nel, zou jij zelf het naar vinden als
ik wegging?" De gedachte dat zoiets
mogelijk zou zijn. was pas bij hem op
gekomen toen hij de woorden uitsprak.
Ze richtte het hoofd op. Ze zag hem
aan. „Ja" zei ze.
Zo stonden ze tegenover elkaar, zwij
gend, peilend elkanders gedachten. En
opeens zag hij in Nel Stok nog een an
der dan de kameraad met helder in
zicht en scherp verstand
„Zijn we dan toch.... vrienden van
elkaar".
„Ik wil niet dat je weggaat", zei ze.
„En ik wil niet weg van jou.Op
eens vonden hun handen elkaar. Hij
voelde haar sterke stevige hand de zij
ne omklemmen.
„Voor jou zou ik heel veel willen
doen of laten, Nel".
„Doe me dan niet het verdriet van er
tussen uit te gaan".
„Als je vader er mee akkoord gaat,
dan blijf ik. Om jou".
„Hij gaat er mee akkoord. Daar zorg
ik wel voor. Hij heeft nu al spijt als
haren op zijn hoofd. Maar maak het
hem niet moeilijk".
„Ik begin met mijn excuus te maken.
Je hebt gelijk, hij is de oudere, en ik
heb hem geprikkeld. Maar ik was zelf
erg geprikkeld. Nu niet meer. Dat komt
door jou".
„Dus je hebt me nodig".
„Dat begin ik in dit uur opeens te
beseffen".
samen gaan morgen-
„Piet?"
„Ja?"
„Zullen we
avond?''
„Reuze idee. Is mijn VoIk9w agent je
goed genoeg?"
„Laten we es demokratisch doen
niet?"
Piet de Braber reed stralend naar
huis.
Moet je wel wezen, dacht hij, ruzie
met de baas, ontslag, en even goed
fluiten.
Hou ik van haar? We hebben elkaar
een hand gegeven. Volgens de film
moest ze nu haar armen om je hals
slaan en moesten onze lippen elkander
vinden in één lange, innige kus. 't Leek
er niet op.
En toch reed hij fluitend verder.
HOOFDSTUK VIII
Waarin Reindert Stok een medewerker
kwijtraakt, en zijn dochter een man
krijgt.
Het was uitgekomen zoals Nel voor
speld had Vader Stok was een driftig
man, maar dat duurde nooit lang. En
toen Piet de volgende moigen, zonder
ergens anders over te praten, zijn ex
cuus maakte, niet voor wat hij gezegd
had, maar wel voor de manier waarop,
wist Reindert Stok met zijn figuur geen
raad, want hij besefte heel goed dat
zijn eigen verkeerde aanpak van de
zaak de jonggeman tot die scherpe op
merkingen en tot dat overhaast ontslag
hadden geleid.
„Nou ja, jong", zei hij, waar twee
kijven hebben beiden schuld en juist
omdat ik de oudste ben, had ik mijn
verstand moeten gebruiken. Zand er
over. En wat dat ontslag betreft, laten
we dat ook maar als een slip van de
tong beschouwen".
„Dat was het bij mij niet", zei Piet
voorzichtig. Reindert keek hem ver
baasd aan.
„Je wilt toch niet zeggen dat je wel
overwogen de benen neemt? Gisteren
was je in een kwade bui".
„Die kwade bui, zoals u het noemt,
kwam later pas. Maar meneer Stok, het
spijt me, ik zoek iets anders. Ik heb
eigenlijk al iets anders, maar daar is
geen haast bij".
„Dus je bent al die tijd al bezig met
iets anders?" vroeg Reindert nijdig.
„Ach nee, u weet, mijn oom, meneer
Zandvoort, heeft dat boekhoudbureau
Hij wordt met alleen een dagje ouder
maar hij heeft van moderne boekhou
ding ook niet zoveel verstand als nodig
zou zijn. En hij heeft me al meer dan
eens gevraagd, of ik hem niet zou wil
len komen helpen, dan zou ik later de
zaak kunnen overnemen. Kinderen
heeft hij niet, zoals u wel weet".
„Hm", zei Reindert een beetje tevre
dengesteld, want dit was toch anders
dan hij dacht, maar tegelijk stak zijn
ontstemming opnieuw op.
„Heb je het hier dan zo rot, dat je
met alle geweld weg moet?"
(wordt vervolgd)
