Groen 'wartsJ~exehin het harL,
eeuwse mosselindustrie kan naar
Texel worden overgebracht
Sylt is met Texel nauwelijks
te vergelijken
losselcommissie" en Jonge Ondernemers:
rijdag^bespreking te Den Burg
P. Jongejan en P. Witte werden
winnaars van ploegwedstrijd
Helft van aantal badgasten
zwemt er naakt
Eiland biedt tal
van voordelen
Zaterdag trekkingsavond
in Oosterend
Vrijdagavond in Oranjeboom
Kennis maken met
de mosselen
i\G 30 SEPTEMBER 1969
83e JAARGANG No. 8406
N.V. v/h Langcveld De Rooij
11 - Den Burg, Texel - Tel. 2741
jjry de Graaf, Kecsomlaan 43, Den
(02220) 2741, 's avonds (02220) 2403
1rijdag wordt in hotel „De Oranje-
>m" te Den Burg een mosselparty
leven waarbij ieder die dat wil in
gelegenheid wordt gesteld om op
dei wijze bereide mosselen te
even. De mosselparty wordt 't be
lt van een mosselcontactdag die
!oeld is om de aandacht te vestigen
Texel als mogelijke vestigings
eis voor de mosselindustrie die in
band met het afsluiten van de Oos-
zhelde uit Zeeland moet verdwij-
De organisatie van het een en
ter berust bij de zg. mosselencom-
sie, die een sub-commissie is van
gemeentelijke industriecommissie,
initiatief is genomen door de Jon-
Ondernemersorganisatie. Er hebben
=e Jonge Ondernemers in de com-
ssie zitting, de heren J. Zuidewind
I. v. d. Meer en de voorzitter van
afdeling Texel van de vissersver-
ging, de heer J. Th. Boom. Voor het
cement zijn tal van autoriteiten
jenodigd die met een eventuele
plaatsing van de Zeeuwse mossel-
hstrie aar Texel te maken hebben,
alleen zijn vertegenwoordigers
gemeente, provincie en rijkswater-
nf aanwezig, ook voormannen van
Zeeuwse mosselindustrie zullen ac
tie précence geven, evenals verte-
v/oor digers "uit Wieringer visserij-
ogen. Betrokken bij het evenement
ook Drs. A. C. Drinkwaard, de lei
van de proefnemingen in de kunst-
tige mosselverwaterplaats in Het
rof/e.
)e mosselindustrie is van grote eco-
nische betekenis. Er is in Zeeland
er dan ƒ100 miljoen omzet per jaar
e gemoeid. De in het kader van het
'taplan af te sluiten Oosterschelde
ft de Zeeuwse mosselindustrie ech-
voor grote problemen gesteld. Hoe-
I momenteel plannen worden bestu
urd om de Oosterschelde open te hou-
ien men zelfs denkt aan een pijplei-
ig (kosten 80 a 80 miljoen) ziet het
toch wel naar uit dat de mossel-
Sustrie naar een ander gebied moet
fden verplaatst. De grote vraag is:
arheen? Het meest voor de hand ligt
waddengebied en voor Texel en
igeving zouden de papieren wel eens
tl gunstig kunnen liggen.
Spoed geboden
Oosterschelde hadden de Zeeuwen
dig voor het verwateren van de in de
ddenzee gevangen mosselen. De
sselen moeten nl. in de gelegenheid
•rden gesteld het binnen hun schelpen
lenomen zand naar buiten te werken,
om tandengeknars bij de (hoofdza
ak Franse) consumenten te voorko
mt. Voor het verwateren heeft men
omend zeewater van voldoende zui-
keid nodig. De Oosterschelde func-
neerde tot dusver als verwaterplaats,
Toekomstbeeld
maar over vier jaar is dat afgelopen.
Dan gaat de dam dicht en moeten de
mosselen ergens anders heen. Van over
heidswege heeft men dat uiteraard zien
aankomen en om vast te stellen aan
welke voorwaarden een nieuwe verwa
terplaats elders langs de kust moet vol
doen, werd besloten in 't Horntje op
Texel een kunstmatige experimentele
mosselverwaterplaats aan te leggen. Dit
miljoenenproject is inmiddels vrijwel
gereed; de proefnemingen zijn op
kleine schaal al begonnen. Binnen vier
jaar moet Drs. Drinkwaard rapport uit
brengen over zijn bevindingen.
Geschikt gebied
De Jonge Ondernemers achten het
feit, dat de verwaterplaats op Texel is
gekomen al een belangrijke vingerwij
zing. Zij concluderen dat hier aan de
voorwaarden, waarvan stromend zuiver
zeewater de belangrijkste is, kennelijk
wordt voldaan. Waarom zouden op of bij
Texel de definitieve verwaterplaatsen
niet kunnen worden aangelegd? Meer
dan de helft van de Zeeuwse mosselen
komt al uit de Waddenzee en als ook de
Zeeuwse handel zich op Texel zou ves
tigen, zou zijn voldaan aan de vraag om
een vorm van schone industrie, die
vooral in de wintermaanden een flink
stuk werkgelegenheid zou bieden om
nog maar niet te 9preken van allerlei
nevenverschijnselen, die een injectie
voor de plaatselijke economie zouden
kunnen betekenen. Eén van de neven-
effekten: Als de mosselvissers naar
Texel komen, wordt de kottervloot met
tenminste zestig vaartuigen uitgebreid,
wat geen probleem is gezien de op han
den zijnde havenuitbreiding en waar
door een bij de nieuwe haven te stich
ten onderhouds- en reparatiedok renda
bel zou kunnen werken.
De boot niet missen
Als van Texelse zijde niet met veel
nadruk op de voordelen van deze om
geving wordt gewezen, gaan genoemde
mogelijkheden voor het eiland zeker
verloren. Vestiging van industrie op
Texel wordt vaak onmogelijk genoemd,
waarbij men wijst op de geïsoleerde
eilandpositie en de beperkte mogelijk
heden van aan- en afvoer. Dat geïso
leerd zijn van Texel, zo meent de mos
selcommissie, is voorgoed verleden tijd.
Er is een frequente veerdienst, die de
(gekoelde) vrachtauto's (afzetcontainers)
met mosselen in korte tijd kan overzet
ten. Als het nodig is kan men bovendien
schepen laten varen. De route Texel-
Parijs vergt slechts drie uur meer dan
Zeeland-Parijs. De voordelen die de
mosselindustrie op Texel straks geniet
zijn: ruime haven te Oudeschild met het
daarbij geprojecteerde industrieterrein
van 10 ha., het schoonste water van de
gehele Waddenzee voor de verwater
plaatsen, arbeidskrachten juist in de tijd
dat de mosselindustrie de meeste hulp
krachten nodig heeft en faciliteiten voor
onderhouden en reparatie van schepen.
De mosselcommissie wil bereiken dat
Texel de boot in deze niet mist. Het is
niet denkbeeldig dat de verwaterplaat
sen eventueel bij Texel worden aange
legd, maar dat de rest van de industrie
en de eigenlijke mosselhandel in Zee
land blijft gevestigd. Texel redt dan de
Nederlandse mosselindustrie, maar
wordt er geen cent wijzer van. Hoe dat
te voorkomen zal 't thema zijn waarover
vrijdagmiddag door een groep van on
geveer 25 genodigden in de Kristalzaal
van De Oranjeboom wordt gesproken.
Aktie restauratie N.H. kerk
OOSTEiREND Zaterdagavond
wordt in het Gèbouiw voor Christelijke
Belangen te Oosterend ten overstaan
van notaris Van Wij land de trekking
gehouden van de loterij die de afgelo
pen maanden werd gehouden ten bate
van de restauratie van de N.H. kerk.
De lotenrverkoop is enigszins teleur
stellend geweest; ongeveer de helft
werd niet aan de man gebracht. Voor
degenen die wel loten hebben gekocht
betekent dat echter dat hun kans op
een der prijzen twee keer zo groot is.
Overigens is het op dit moment en op
de trekkingsavond nog mogelijk loten
te kopen. Telefonische bestellingen
kunnen worden gedaan bij de heer C.
de Jong, telefoon (02223) 283. De trek
kingsavond begint om acht uur. Ook
voor niet-lotenlbezitters is het de moei
te waard om te komen.
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Bank: Nedcrl. Middenstandsbank; Coop. Ralf-
fetsenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prijs ƒ3,90 p. kw. 40 ct incasso.
Advert. 18 ct. per mm. excl. 4% BTW
HOORNDER BEJAARDEN
MORGEN WEER BIJEEN
DEN HOORN Woensdagmiddag
(morgen) om half drie komen de
Hoornder leden van de bejaardensoos
weer in „De Waldhoorn" bijeen. Nieu
we leden zijn bij die gelegenheid ook
welkom.
Volgende week, 8 oktober, bestaat de
Hoornder bejaardensoos 10 jaar. Dat
zal worden gevierd tijdens een gewone
soosmiddag die echter gevolgd wordt
door een broodmaaltijd en een door de
leden zelf verzorgde gezellige avond.
Ter gelegenheid van het tweede lus
trum krijgt de Soos de bejaarden, van
Oudeschild op bezoek.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
De zuigelingen, die aan de beurt
zijn, worden op het bureau verwacht
op de tijden dat hun eigen huisarts
zitting heeft. Deze tijden zijn als volgt:
dokter Barnard, woensdag 1 oktober
om 13.00 uur.
dokter Elias heeft vakantie.
EIERLAND De heren P. Jongejan
(rondgaande ploegen) en P. Witte (wen-
telploegen) zijn zaterdagmiddag win
naars geworden van de jaarlijkse ploeg
wedstrijd van de oud-leerlingenvereni-
ging van de landbouwschool. De wed
strijd werd deze keer gehouden op het
bedrijf van de heer B. v.d. Beek,
„Mariahoeve" aan de Vuurtorenweg. De
weersomstandigheden waren slecht
(harde wind en buien) maar de toe
schouwers hadden zich hierdoor niet la
ten weerhouden. Ook het aantal deelne
mers was hoger dan vorig jaar: 14.
Er werd met 6 rondgaande en 8 wen-
telploegen gewerkt. De lichte tot zeer
lichte zandgrond op dit meest noorde
lijk gelegen stukje bouwland van Texel
leverde nogal wat problemen op; vooral
de lichtste plekken speelden de deelne
mers parten. Loting besliste op welk
perceel geploegd moest worden. Vooral
in het begin waren de moeilijkheden
groot. Men moest de grond eerst leren
kennen alvorens goed ploegwerk kon
worden getoond. De beginvoor was bij
de meeste deelnemers dan ook uitge
sproken slecht. Ook de aanstorting en
de voren werden door de meeste jury
leden slecht en soms zelfs zeer slecht
genoemd.
Favorieten
Al gauw werd duidelijk dat de win
naar van vorig jaar, Piet Jongejan, die
bij de loting een der beste perceeltjes
had getrokken, weer knap werk lever
de. Ook Piet Witte en Geert Timmer
staken ver boven de overige deelnemers
uit. Het zijn geroutineerde ploegers, die
elk jaar meedoen en zo hun ervaring
nog vergroten. Overigens bleken onder
de zes deelnemende nieuwelingen ook
talenten te zitten. A. Saai en C. West-
Op Sylt is het toerisme op een zo to
taal andere wijze georganiseerd, dat een
vergelijking met Texel nauwelijks mo
gelijk is. Dat is een van de conclusies,
die B. en VV. en gemeenteraad hebben
getrokken bij hun bezoek aan dit bij de
Deense grens gelegen Duitse Wadden
eiland. Dat Sylt als doel voor het jaar
lijkse raadsreisje werd gekozen, hield
verband met twee actuele problemen:
het verzoek van de Nederlandse Fede
ratie van Naturistenverenigingen om op
Texel een stukje strand voor naaktba-
den ter beschikking te stellen en het
inmiddels genomen besluit tot invoering
van toeristenbelasting. Sylt is befaamd
om zijn naaktstranden; in de loop der
jaren heeft men de stukken „FKK"-
strand telkens moeten uitbreiden omdat
steeds meer badgasten tcxtielloos wilden
zwemmen en zonnebaden. Dit jaar be
stond de helft van het aantal gasten
dat naar Sylt kwam uit FKK-mensen
en volgend jaar, zo wordt verwacht, zal
het aandeel van de blootzwemmers te
gen de zestig procent lopen. Sedert ja
ren wordt op Sylt 'n toeristenbelasting
geheven, de Kurtax. Het is een bestem
mingsheffing, die niet door de gemeente
wordt geïncasseerd maar door een apar
te stichting, de Kurverwaltung, die met
de aldus vergaarde miljoenen allerlei
toeristiche attracties sticht en exploi
teert.
Zoals op alle Duitse eilanden ligt de
nadruk meer op „Heilung" dan op „Er-
holung". Men gaat niet alleen om z'n
plezier naar Sylt, men komt er vooral
om gezondheid op te doen. De Kurver
waltung heeft op Sylt (vooral in groot
ste gemeente Westerland) dan ook een
complex van gebouwen gesticht waarin
zijn ondergebracht: verwarmd zeewa-
tergolfzwembad, stoombaden, slikba-
den, saunabaden, gelegenheden voor
koud-warmwaterkuren, gelegenheden
waar men de damp van zeewater kan
inhaleren („inhalatoriums"), lighallen,
gelegenheden om zeewater te drinken,
Schotse douche, lichtbaden, massage
gelegenheden. Dezelfde Kurverwaltung
exploiteert echter ook een casino ten
behoeve van de goklustigen; ook de ge
meente Westerland exploiteert zo'n ge
legenheid.
Sylt is half zo groot als Texel, telt
24.000 inwoners en 10 gemeenten.
Vorig jaar werden 3,5 miljoen toeristi
sche overnachtingen geregistreerd.
(Texel 1,7 miljoen). Hoewel ook hier
sprake is van een topseizoen, draait de
toeristenindustrie, dank zij al deze
overdekte recreatie- en genezingsmoge
lijkheden, het gehele jaar.
Lange reis
Dinsdagochtend vertrok het Texelse
gezelschap met de eerste boot, op de
heer Barendregt na allen in gezelschap
van echtgenote. Alleen de echtparen
Timmer, Roeper en Zijm waren niet van
de partij. De reis per TESO-bus duurde
maar liefst 12 uur. TESO had dan ook
twee chauffeurs meegegeven, 's Avonds
om half negen kwam het gezelschap in
Niebüll aan, waar in een hotel werd
overnacht en vanwaar de volgende
ochtend het laatste stukje naar Sylt met
de trein werd afgelegd. Dat was nood
zakelijk, want over de 12 km. lange
Hindenburg-dam, waarmee het eiland
sinds 1927 met de vastewal is verbonden
rijdt alleen de Bundesbahn. Auto's met
bestemming Sylt moeten daarom ook in
wagens worden geladen. Afhankelijk
van het gewicht van de betrokken auto
kost dat DM 16,30,— (enkele reis,
11% BTW niet inbegrepen).
Op het station van Westerland werd
het gezelschap begroet door de heer
Schnittgart, de public relationsman van
de Kurverwaltung. Men wandelde
daarop naar het centrum van de 11.000
inwoners tellende plaats, terwijl Herr
Schnittgart vertelde over de vele veran
deringen die Westerland de laatste ja
ren had doorgemaakt. Westerland
maakt een grootsteedse indruk, vooral
door de flatgebouwen, die het silhouet
van de stad beheersen. Overigens wordt
op Sylt overal laagbouw toegepast, vaak
heel rustiek en met rieten daken.
Leeg strand
Het strand maakte een verlaten in
druk. Er was juist een storm geweest
(de orkaan die vooral in Scandinavië
veel schade heeft aangericht), zodat alle
strandstoelen en andere attributen naar
boven waren gehaald. Westerland heeft
een boulevard die aan Scheveningen
doet denken.
(Zie verder pagina 2).
dorp deden het bijvoorbeeld helemaal
niet gek.
Voor de geploegde sneden kon de
jury over het algemeen weinig bewon
dering opbrengen; de zeer losse struc
tuur van de grond sprak hier waar
schijnlijk een woordje mee; de deelne
mers konden hun ploeg vaak niet juist
afstellen. De dekking van groen en stop
pel was over het algemeen wel heel
goed. De eindvoor liet bij de rondgaan
de ploegen veel te wensen over; geen
enkel jurylid kende voor dit onderdeel
meer dan 16 punten toe (maximaal was
(vervolg naar pagina 2)
De heer A. G. v.d. Berg van „De
Oranjeboom" weet alles over de berei
ding van mosselen. Vrijdagavond a.s.
zal dat blijken tijdens de „mosselparty",
waaraan ieder kan deelnemen, die eens
met mosselen als delicatesse kennis wil
maken. Op Texel worden praktisch geen
mosselen gegeten. Ze zijn er onbekend,
derhalve ook onbemind. Daar moet ver
andering in komen, vindt de „mossel
commissie" (bestaande uit de heren J.
Zuidewind, J. Th. Boom en J. v.d. Meer),
want Texel moet weten waarover het
praat als het de mosselindustrie wil
aantrekken. „Er heersen over mosselen
allerlei nare misverstanden", zegt de
heer v.d. Berg. „Mensen die nooit een
mossel hebben geproefd, hoor je vol af
schuw praten over de mosselparasiet en
over mosselen, die in een bepaalde tijd
van het jaar giftig zouden zijn. Alle
maal vreselijk overdreven en voor een
deel gewoon niet waar! Als mosselen
op de juiste wijze worden bereid, is er
geen vuiltje aan de lucht".
Mosselen worden vooral gegeten in
België en Frankrijk, op allerlei manie
ren. De heer v.d. Berg heeft er een stu
die van gemaakt en kan bogen op be
reidingservaring in zijn vorige werk
kring. Veel mensen beginnen niet aan
een openbare mosselmaaltijd, omdat ze
niet weten hóe ze de mosselen moeten
eten. Ze peuteren met mes en vork,
maar dat is niet nodig. Bij het eten van
gekookte mosselen is het de gewoonte
het dier uit de schelp te halen met be
hulp van een andere lege schelp. Mos
selen worden gekookt tezamen met een
bepaalde groente en zekere ingrediën
ten, waarover de heer v.d. Berg het stil
zwijgen bewaart. Aldus ontstaat een
soort soep, die na afloop van de mos
selmaaltijd wordt gedronken, niet uit
een beker of met een lepel maar zó uit
het pannetje. Ieder moet zijn pannetje
dus zo aan de lippen zetten en dat is
voor beginners wel even wennen. De
„mosselensoep" heet een probaat mid
del tegen verkoudheid te zijn.
Naast de gekookte vorm kunnen mos
selen in het zuur of gebakken worden
opgediend. Populair is mosselen met
roggebrood en bier en dan bestaat er
een heel collectie van sausjes, waarmee
gekookte, zure of gebakken mosselen
worden opgediend. Verrukkelijk is bijv.
mosselsaté, waarbij gebakken mosselen
aan stokjes worden geregen en in een
pikante saus gedoopt. Het aantal varia
ties wordt zo oneindig, hoewel er be
paalde standaartrecepten zijn die in
België en Frankrijk populair zijn en op
elke menukaart prijken.
Ieder, die er zin in heeft, kan vrijdag
avond vanaf zeven uur komen proeven.
De kosten bedragen ƒ3,50 per persoon,
maar voor dat bedrag mag men zoveel
mosselen eten als men wil. Het is de
bedoeling de mosselparty iedere eerste
vrijdag van de maand te houden.