4
a
p
I
p
a
P
P
Coude beter te verdragen
dan warmte
Psychologische weerstanden
tegen
de pil
F
P
F
P
F
F
F
p
P
11
F
p
P
p
P
F
F
P
F
F
P
F
F
P
F
F
P
F
P
F
Oorzaak eerder kleine garnalen
dan wijziging fiseaal systeem
U wetenschap ontdekte:
Mosselparty
TEXELSE MOSSELEN
„DE ORANJEBOOM"
Veel vrouwen
stoppen ermee
KRUISWOORDPUZZEL
9
18
27
56 J2
Residu-vraagstuk
uiet verontrustend
Afnemende animo voor garnalenpellen
DE MANIER waarop de mens on-
meet de aarde bewoont, komt dui-
tot uitdrukking dat hij zich ge-
i heeft aan de bijbelse opdracht
aarde te bevolken. Er is bijna
plekje van enige betekenis op
te vinden dat niet op de een of
wijze door mensen wordt be
llen de verschillende klimaten
t dit bewonen der aarde van de
groot lichamelijk aanpas-
er mogen.
icrikaanse en Duitse geleerden
en op dit gebied uitgebreide on-
>ekingen verricht. Hun studies be-
het biometeorologische pro
van het acclimatiseren.
«ding en kleding hebben evenals
re verschillen in lichaamsbouw en
physiologische processen bij de
lenrasscn hierin een belangrijk
eel. Het zijn deze vier factoren die
21 m hun samenspel de mens onmo-
maken zich op dikwijls wonder-
wijze aan de sterk uiteenlopende
aten van de wereld aan te passen.
J ONS stofwisselingsproces ver-
dt energie en deze moet door het
igen van voedsel gecompenseerd
len. Een mens die slaapt, gebruikt
ïvolge van hetfeit dat zijn levens-
ties als het ware op een laag pitje
i, slechts 65 kilocalorieën per uur.
zwaarder het werk wordt dat hij
t verrichten, zoveel meer moet er
]n lichaam verbrand worden.
normaal wandelen worden 200
aioneen per uur verbruikt, bi;
nmen 500 kcal. per uur, bij trap-
Een energieverbruik van een zo-
jfltwikkeling van deze zogenaamde
tbolische warmte (metabole is het
kse woord voor „omzetten") kan
sportwedstrijden gedurende kor-
jd zelfs tot 3000 kcal. per uur stij-
Een energieverbduik van een zo-
ge omvang heeft binnen een halve
uut totale uitputting tot gevolg. Te-
wer de warmte-ontwikkeling in het
selijk lichaam als gevolg van che-
:he processen, staat de afkoeling
r natuurlijke factoren,
gauw de temperatuur van de
it om ons heen zakt beneden die
onze huid, die gemiddeld 34 gra-
Celsius bedraagt, wordt er warmte
geven aan de ons omringende
it.
'Al 1155
id 2
Infra-rode uitstraling
UNDER BEKEND is wel, dat het
nselijK lichaam ook afkoelt door de
r het lichaam zelf uitgestraalde in-
rode stralen van lange golflengte,
rbij spelen echter bepaalde natuur-
dewetten een rol en wel in verband
de temperatuur van de lucht. Hoe
er de temperatuur, hoe groter de
M oeling door stralingsverlies bij de
Daarin liggen bijvoorbeeld de
ige gevaren voor een leek, die de
ht wil doorbrengen onder de blote
nel in de tropen.
)e belangrijkste afkoeling vindt de
wel in het uittranspireren van
2 te miljoen zweetdruppeltjes, in
e streken transpireren wij ongeveer
vierde uit van de 2 te tot 3te liter
eistoffen die wij per dag tot ons ne-
n. En dat gebeurt door een volko-
normale afscheiding waarvan wij
wel niets merken. Bij bijzonder
te hitte kan een mens wel komen
het uitstoten van niet minder dan
liter vocht per dag. Het daaraan ver-
iden warmteverlies is de beste re-
aar van onze lichamelijke warmte-
ishouding, vooral in de tropen. Voor
naar buiten brengen van elke liter
dit worden 590 kilocalorieën ver-
likt.
afkoeling die hiermee kan wor-
bereikt, is slechts mogelijk, wan-
:r de omringende lucht in staat is
vocht op te nemen. Is dit door een
ditverzadigde lucht om ons heen
mogelijk, dan krijgt de mens zoge-
amde warmtestuwingen of een „zon-
steek", dingen die vooral in tropi-
gebieden kunnen voorkomen.
Beste temperatuur
DE IDEALE TEMPERATUUR voor
naakte lichaam bij een middelma-
vochtigheidsgraad van de omrin-
[ide lucht is wel 29 graden Celsius.
In gebieden waar de temperaturen
ihet vriespunt liggen, moet de mens
deze temperatuur gewend is, zijn
Uabolische warmteontwikkeling tot
t achtvoudige verhogen Hiertoe is
et iedereen in staat, hetgeen bleek
fen in december 1961 de vorst bij uit-
ndering ook doordrong tot het overi
gs altijd vorstvrije gebied van noord-
dia. Toen het kwik daar in één nacht
onder het vriespunt zakte, bevroren
vele mensen. Ook aan het aanpas-
igsvermogen van de mens zijn blijk-
ar grenzen gesteld.
Over het algemeen hebben wij echter
der geleerd ons tegen de koude te
fsohermen dan warmte te verdragen,
verband hiermee zou men zich nog
der een dichte bewoning van de pool
den kunnen voorstellen dan die van
t warme vochtige Amazone-gebied in
aid-Amerika.
Het klimaat waarin de mens leeft is
to groter invloed op hem dan velen
vermoeden. Zo kunnen culturen zich
slechts tot grote hoogte ontplooien on
der bepaalde klimatologische omstan
digheden. Zowel de tropen met hun ac
tiviteit verlammende hitte, als de pool
gebieden die van de mensen geweldig
energieverbruik eisen in de strijd tegen
het barre klimaat, weaken remmend op
culturele ontwikkeling. Hieruit vloeit
voort, dat grote culturen of minstens
toch bepaalde redelijke beschavings
vormen zoals we die kennen in Europa
en Amerika, gebonden zijn aan de re
gionen van middelbare breedte, waar
zich ook de trekroute bevindt van lage
drukgebieden. Zij scheppen daar blijk
baar een soort klimaat dat stimulerend
op de menselijke activiteit werk, door
dat de mens hier niet al te veel energie
moet gébruiken in zijn strijd tegen het
klimaat.
CURSUSSEN VAN OVERKOEPELING
Door het Overkoepelend Orgaan van
Vrouwenorganisaties zullen in de ko
mende maanden de volgende cursussen
worden georganiseerd
Cadeautjes maken
te geven door mevr. De Gier-Schonewil
uit Stompetoren. 6 lessen, ƒ7,50 per per
soon. Dinsdag 7, 14, 21, 28 oktober en 4
en 11 november,
te Den Hoorn, 's middags van 2.00 tot
4,30 uur in het Verenigingsgebouw
naast de pastorie. Opgeven bij mevr. De
Graaf, De Westen, tel. 263, en Den
Burg, 's avonds van 19.30-22.00 uur in
de Kerkekamer van de Doopsgezinde
Kerk, Kogerstraat. Opgeven bij mevr.
v.d. Knaap, Witte Kruislaan 22, tel.
2536.
Vervolgcursus naaien
te geven door mej. J. Ham, Heiloo, 6
lessen, 7,50 per persoon. Dinsdag 7, 14.
21, 28 oktober en 4 en 11 november, te:
De Cocksdorp, 's middags van 2.00 tot
4.30 uur in Hotel Kikkert. Opgeven al
daar, tel. 207. En te Oudeschild ,'s
avonds van 19.30 tot 22.00 uur in ,,'t
Skiltje". Opgeven bij mevr. Visser,
Loodssingel 42, tel. 2768.
Variaties met brood
Eenvoudige en feestelijke broodmaal
tijden, broodsoorten, beleggingen, scho
tels, slaatjes, lunchpakket, picknick
mand. Te geven door mej. P. Hage, Alk
maar. 3 lessen, 4,50 per persoon even
tuele ingrediënten. Maandag 13, 20 en 27
oktober, te De Waal, 's middags van 2.00
tot 4.03 uur in het Dorpshuis. Opgeven
bij mevr. Plaatsman, Hogereind 18, tel
3190, en Oosterend, 's avonds van 19.30
tot 22.00 uur in de Bijenkorf. Opgeven
bij mevr. Zegers, Achtertune 23, tel. 458.
Woord en Wederwoord
Spreken in het openbaar door mej.
Van Zoelen uit Den Haag. 4 lessen, ƒ6,
per persoon. Dinsdag 7, 14 en 28 oktober
en 4 november; te Den Burg, 's mid
dags om 2.00 uur bij mevr. Timmer,
Beatrixlaan 100. Opgeven bij mevr. v.d.
Knaap, Witte Kruislaan 22, tel. 2536. en
Eicrland, 's avonds om 19.30 uur bij
mevr. Dijkshoorn, ,,De Oorsprong", op
geven aldaar, tel. 208.
ERNA KAGER (8) WINNARES
BALLONNENWEDSTRIJD
De ballonnenwedstrijd voor de lage
re- en kleuterscholen op 18 juni ter ge
legenheid van het bezoek van de ko
ningin is een beetje teleurstellend ver
lopen. Oe meeste ballonnetjes kwamen
als gevolg van het ongunstige weer
niet ver; veel balonnetjes werden zelfs
gevonden in Den Burg. De meeste an
dere zijn waarschijnlijk in zee verlo
ren gegaan, zodat er slechts tien terug
meldingen waren. Het verst kwam het
balonnetje van de 8-jarige Erna Kager
(B 132 a) dat op ongeveer 100 mijl ten
noorden van Terschelling werd opge
vist door de kotter TX 38.
Erna Kager heeft een boekenibon ont-
(vangen, beschikbaar gesteld door de
gemeente. IDe tweede prijs, ook een
boekenbon, was voor de 5-jarige Ma-
rinda Luiken uit De Waal. Haar bal
lonnetje werd door een Duitse toerist
gevonden op een parkeerplaats in
Sneek.
(advertentie LM.)
vrijdag (heden) vanaf 19.00 uur
serveren wij
in vele variëteiten. Voor slechts
3,50 (all in), zoveel eten als U
wilt
Alle mosselen worden geserveerd
met velerlei garnituur.
Den Burg
telefoon 2157
DE ONTWIKKELING en hel gebruik
van de ovulatieremmers (kortweg: „de
pil") is een van de belangrijkste fac
toren in de snelle evolutie van de wes
terse mens ten opzichte van seksuali
teit. In deze ontwikkeling is de pil zon
der meer een mijlpaal, al was het al
leen omdat de geneeskunde de seksue
le problematiek van haar patiënten
niet meer uit de weg kan gaan. Con
traceptie in de vorm van de pil wordt
in Nederland door vele tienduzenden
vrouwen toegepast en dit aantal stijgt
nog voortdurend.
Toch is uit recente wetenschappelij
ke onderzoekingen gebleken dat vele
vrouwen met de pil niet in het reine
zijn, zulks om vaak zeer uiteenlopende
redenen. Opvallend veel vrouwen blij
ken na korte of lange tijd weer met
de pil te stoppen en over te gaan op
andere, veel riskantere vormen van
contraceptie. Meestal liggen aan dit
besluit psychologische factoren ten
grondslag, waarover prof. Buyse kort
geleden een belangwekkend artikel
schreef in het Tijdschrift voor Genees
kunde.
ONDERZOEKINGEN hebben volgens
prof. Buyse uitgewezen dat na één jaar
biina de helft van de vrouwen het ge
bruik van de pil weer staakten. Hij re
fereert zich hieribij o.a. aan een groot
scheeps -onderzoek, dat door de Ameri
kaanse arts Meylan werd ingesteld
naar het gebruik van de pil door de
Amerikaanse vrouwen. Ruim 7% van
de onderzochte vrouwen zette de medi
catie stop vanwege nevenwerkingen.
Een tweede groep omvatte de patiënten
die het gebruik van de pil staakten
niet omwille van ongewenste neven
werkingen, maar toch omwille van fac
toren van „acceptabiliteit".
1
Z
A
5
e
7
a
10
11
12
IA
IS
16
17
19
20
21
23
2A
26
2ë
29
30
31
32
33
39
35
36
37
39
39
AO
91
A2
A3
kk
95
A6
Aü
A9
52
53
SA WJ
55
S7
59
59
60
61
62
65
6A
65
66
67
68
69
70
71
72
73
7A
Het zijn o.a. vrees voor kanker, ge
brek aan vertrouwen in de doelmatig
heid van de tabletten, verzet vanwege
de echtgenoot, voortdurend risico het
innemen te vergeten, onmogelijkheid
om regelmatig op controle tp komen,
onbekwaamheid de verkregen instruc
ties op te volgen, ongunstig advies van
de huisarts, vrees voor gevolgen bij la
tere kinderen enz. Ruim 12te°/o staak
ten om deze redenen het gebruik.
In een derde groep kwamen de vrou
wen voor, die de medicatie stopzetten
noch omwille van zij effecten noch om
redenen van acceptabiliteit, maar om
dat contraceptieve maatregelen tijdelijk
of definitief nutteloos waren geworden
bijv. door huwelijk, door de wens om
zwanger te worden, door de dood van
de echtgenoot enz. In totaal 12te°/o van
de onderzochte vrouwen.
Angst
NIETTEMIN staat het wel vast, dat
vele vrouwen het gebruik van de pil
staken uit een soort van psychologische
weerstand. Prof. Buyse herinnert aan
een onderzoek, dat werd ingesteld door
de Leuvense dienst van gynecologie en
verloskunde en waarbij ook de psychia
ter werd ingeschakeld. Uit dit onder
zoek bleek dat de vrouwen, die dreig
den de ovulatieremmen stop te zetten,
kampten met verschijnselen die men
als volgt kan indelen; angstverschijn
selen 46°/o; stemmingsverschuivingen
37°/o; somatische klachten 40%; sek
suele functiestoornissen 17%. Verschil
lende vrouwen noemden meer dan één
van deze klachten.
Een opvallend hoog percentage vrou
wen kampte dus met angstverschijnse
len. Deze angst bestond o.m. uit vrees
voor lichamelijke beschadiging door het
medicament en vrees voor ontremming
van eigen driftmatigheid.
Somatische klachten waren in hoofd
zaak matheid, duizeligheid, ongewone
gevoelens in de buik.
Opvallend was dat vele patiënten
met een agressieve ondertoon over de
ze klachten spraken, alsof zij de dok
ter hiervoor verantwoordelijk wilden
stellen. De stemmingsversohuivingen
zijn ofwel van de apathisch-depressieve
reeks, ofwel van de prikkelbaar-ge
jaagde reeks met opgewondenheid en
agressiviteit.
Begeleiding
DE OVULATIEREMMERS betekenen
als chematisahe middelen een ingreep
op het lichaam van de vrouw. Toch ge
looft prof. Buyse niet dat de weerstand
tegen de pil in de laatste plaats bioche
misch verklaard kan worden. Er be
staat immers ook een sterke weerstand
tegen andere middelen van contracep
tie en daar kan men de biochemische
verklaring toch moeilijk hanteren
Daarom moet de verklaring voor de
weerstand tegen de pil in de eerste
plaats op psychisch niveau worden ge
zocht. Ovulatieremmers vormen een
Horizontaal 1. voormalig Ned. eiland;
3. blaasinstrument; 10. ws getekend,
afk.; 12. bep. windrichting, afk.; 14
verhoogde temperatuur; 15. roede; 16.
Russ. gebergte; 19. bep. houten verpak
king; 20. iemand met donkere huid; 21.
Jacob Russ. diplomaat; 23. versna
peringen; 26. stad in Italië; 28. Eerw.
Heer, afk. Lat.; 29. waarnemend, afk.;
31. onmisbaar bij schilderen; 33. voor
zetsel; 35. meisjesnaam; 37. stad in
Drente; 38. verder; 40. gekke; 43. soort
antilope; 44. manier, wijze; 45. lofzang;
48. m. versleten schroefdraad; 49.
Matheus, afk.; 50. geld in ruil geven;
52. element, afk.; 53. Bescherming Be
volking; 55. werkelijk; 57. profijt; 61.
bep. bomen; 63. futloos; 64. zilt; 66.
vereerd voorwerp; 68. bep. afbeelding;
69. van bep. hout gemaakt; 71. uitge
breide aansprakelijkheid, afk.; 72. ver
voeging w/w. zijn; 73 maatregel tegen
te hoge lonen; 74. bep. Europeaan.
Verticaal: 1. bep. vereen, v. landen
Wetsontwerp verontreiniging
oppervlaktewateren
Geregeld worden door diverse in
stanties, waaronder het Rijksinstituut
voor de Volksgezondheid, onderzoekin
gen verricht naar de aanwezigheid van
chemische bestrijdingsmiddelen in op
pervlaktewateren (polderwateren en
grote rivieren). Tot nog toe hebben de
onderzoekingen aan het licht gebracht,
dat de residuen van insecticiden in op
pervlaktewater geen onrustbarende
vormen aannemen.
Dit delen de ministers van verkeer
en waterstaat en van justitie en de
staatssecretaris van sociale zaken en
volksgezondheid (tweede onderteke
naar) o.m. mede in hun zojuist ver
schenen memorie van antwoord op het
voorlopige verslag van de Vaste Com
missie voor Verkeer en Waterstaat en
Volksgezondheid over het ontwerp van
wet, houdende regelen omtrent de ver
ontreiniging van oppervlaktewateren.
Waargenomen schadelijke invloed op
in het water levende organismen en
daarvan levende hogere diersoorten
konden tot dusver worden toegeschre
ven aan plaatselijke verontreinigingen
door bijv. lozingen van fabrieken, of
aan calamiteiten. De recente vergifti
ging van de Rijn is van het laatste een
sprekend voorbeeld. In ondelringe sa
menwerking is door diverse instanties
aan een meer uitgebredi onderzoekpro
gramma van diverse belangrijke wate
ren, o.a. de grote rivieren begonnen.
Tevens wordt in diverse commissies
onderzoek verricht naar de effecten op
het milieu van aangetroffen concentra
ties van verschillende soorten bestrij
dingsmiddelen, waarvan met name de
persistente.
Over het voorkomen van insecticiden
in oppervlaktewater in Oostelijk Fle
voland wordt medegedeeld, dat uit een
ook in 1968 gehouden onderzoek onder
meer bleek, dat in geen enkel monster
endusulfan aanwezig was. De residuen
van dieldrin waren niet onrustbarend
Als hoogste residu werd 0,05 mg/liter
aangetoond.
Het ligt in de bedoeling, eveneens
waarnemingen te verrichten in land
en tuinbouwgebieden met een struc
tuur, welke verschilt van die in de
IJsselmeerpolders.
psychische belasting. Prof. Buyse
noemt verschillende factoren.
Zo krijgt de vrouw het idee, dat zij
door de pil in te nemen de seksualiteit
mogelijk moét maken zonder lichame
lijke vruchtbaarheid. Maar van de bei
de partners is de vrouw doorgaans het
meest op de vruchtbaarheid en het
minst op de erotische gevoelens gesteld.
In die zin betekent het innemen van de
pil vaak een belasting van de echte
lijke relatie omdat een aantal vrouwen
het gevoel heeft de pil „voor de man"
te moeten innemen.
Bovendien meent prof. Buyse dat ve
le gehuwde vrouwen toch sterk wensen
om kinderen te krijgen. Vaak is dit
verlangen onbewust, maar juist kan
de vrouw veel weerstand tegen de pil
gevoelen.
Contraceptie en zeker contraceptie
d.m.v. de pil is psychisch dus zo be
langrijk, dat de arts dit niet op een
louter technisch niveau kan afhandelen
zo stelt prof. Bnyse tenslotte. Dik
wijls moet het echtpaar ingeleid wor
den in de problemen of is begeleiding
noodzakelijk. Op die manier wordt
orale contraceptie wellicht wél aan-
aanvaardbaar voor de vrouw en ook
voor haar partner. Door de psychologi
sche poblemen te negeren kan de
vrouw psychisch in moeilijkheden ko
men en kan ook de huwelijksband een
ernstige deuk krijgen.
afk.; 2. faam; 4. geloofsovertuiging,
afk.; 5. eveneens; 6. knoei; 7. hevig ver
langen; 8 jongensnaam; 9. Nederl.
Spoorwegen, afk.; 10. deel v. e. zin; 11.
rijfcuig(en); 13. wortel van standelkruid;
15. plaats in Limburg; 17. spinweefsel;
18. recta rechtstreeks; 20. Militaire
Politie, afk.; 22. het scheppen van
schoonheid, 24. Eminentie, afk.; 25.
verbinding van kiezel en zuurstof; 27.
assistent, afk.; 30. op die plaats; 32.
vóór anderen; 33. deel v.h. hoofd; 34.
gappen; 36. vrucht; 39. bep. misdrijf;
41. tak v.e. andere plant; 42. laan; 45.
met peper bestrooien; 46. halm; 47.
meer dan andere; 51. Romeins ge
schiedschrijver; 53. noemt men kortweg
de bootsman; 54. ten bedrage van; 56.
bep. Europeaan; 57 vervoeging w.w.
vléien; 58. Duits geld, afk.; 59. Spaanse
rivier; 60. steekwapen; 62. deel v. h.
gelaat; 65 kruisertje: plezierjachtje;
67. dof; 69. bep. Japans spel v. 2 per
sonen; 70. bep. windrichting.
Bij de moeilijkheden in de garnalen
visserij kan het fiscale element slechts
van ondergeschikt belang zijn. Onge
twijfeld speelt wel een rol de geringe
afmeting van de garnalen van de Wad
denzee in vergelijking met de grotere
die op verder afgelegen gronden wor
den gevangen, dan wel uit Duitsland
worden geïmporteerd. In het algemeen
bestaat er meer belangstelling van de
zijde van de kopers voor grotere gar
nalen, terwijl ook de pellers de voor
keur geven aan garnalen van grotere
afmeting.
Dit antwoord de minister van land
bouw en visserij, tevens namens de
staatssecretaris van financiën, aan het
Tweede Kamerlid, de heer Harmsen,
naar aanleiding van terzake schriftelijk
gestelde vragen.
Minister Lardinois geeft overigens
reeds geruime tijd aandacht aan moei
lijkheden in de garnalensector.
Ongeacht de belastingheffing van
pellers, vinden de buitenlandse garna
len, indien zij althans groter zijn dan
de Waddenzeegarnalen, een goede,
markt in ons land. Zo kunnen ook de
Nederlandse garnalenvissers, die gro
tere garnalen aanvoeren, een gereder
afzet voor hun produkt vinden dan zij,
die slechts over kleine garnalen be
schikken.
Waarschijnlijk ongeveer de helft van
alle in ons land gepelde garnalen ko
men uit Volendam. Het berust op een
misverstand, dat het pellen vóór 1 ja
nuari 1969 niet in de heffing werd be
trokken. De heffing van de inkomsten
belasting over dit loon geschiedde in
vorige jaren door inhouding van een
forfaitair percentage door de pelbazen.
Met ingang van dit jaar worde het nor
male voor inkomsten geldende fiscale
regiem toegepast. De bewinstlieden be
schikken niet over concrete gegevens,
of en in hoeverre de terugloop van het
aantal pellers mede gevolg is van deze
systeemwijziging.
