Waardeloos stuk
AGENDA
J
r
Dampo
Snoep vernietigt drie miljoen
tanden en kiezen per jaar
Gewaagde theorie: kosmos heeft
een vaste middellijn
:h
COMMENTAAR
Aanvullende raadsagenda
Damclub Texel
Bronchiletten
Vroege lammetjes
Appels eten is
gezonder
Meer dan één kosmos?
Gladde weg;
pompend remmen
LDERS in deze krant treffen on
ze lezers een voorlopig over
zicht aan van de toeristische
ovemachtingscijfers over het
ht [fgelopen seizoen. Blijkens de verge-
Pee ijking met het seizoen 1968 is het aan-
al overnachtingen met 6% teruggelo-
>en. Voor wie niet beter weet moet
lat een schrikbarend getal zijn. Het
emeentebestuur weet (liever: ver-
óedt) echter wel beter en merkt in
ien commentaar bij het overzicht op
Cat de opgegeven getallen niet over-
nstemmen met de werkelijkheid.
,Wij zijn ervan overtuigd dat het aan-
;1 overnachtingen met globaal 25%
:an worden verhoogd", lnplaats van
>en teruggang zou er dus een stijging
ijn en dat is heel andere praat. Cij-
ers die het tegengestelde van de wer-
:elijkheid beweren zijn waardeloos en
elfs gevaarlijk voor de ontwikkeling
•cm het toerisme op Texel. Want
vaar toe dienen in de eerste plaats de
ijfers van de gastenstatistiek? Om zo
lauwkeurig mogelijk de groei van het
oeristisch bezoek aan Texel vast te
tellen en op grond van deze gege-
zelf^ens de onontbeerlijke overheids-
teun bij het realiseren van tal van
^eristische projecten te bepleiten. De
emeente Texel maakt wel een merk-
/aardige indruk als zij allerlei voor-
ienïngen nastreeft („om het zich snel
dtbreidende toerisme mogelijk te ma-
:en") terwijl uit de nuchtere cijfers
an de afgelopen jaren blijkt dat de
rek naar Texel flink terugloopt. Een
x:h al niet zo scheutige overheid zou
laar aanleiding in kunnen zien om de
and stevig op de knip te houden. B.
n W. kunnen er wel bijzeggen dat
.e realiteit anders is, maar die 25%
i niet meer dan een voozichtige
chatting waaraan de „hogere instcm-
,es" wellicht weinig waarde toeken-
.en. Natuurlijk zien B. en W. dat ook
vel in en zij zijn voornemens er voor-
:an beter op te letten dat de logies-
mstrekkers hun plicht tot invullen en
m inleveren van het nachtregister ook
werkelijk nakomen. Als dit niet zeer
serieus gebeurt kan men de gasten
statistiek beter afschaffen en voortaan
ofgaan op de vervoerscijfers van Tesc
en de ovemachtingscijfers van bedrij
en die er blijk van hebben gegeven
,un invul- en inleverplicht wel na te
llen komen. Het zijn dan ook deze
ijfers die aantonen dat de officiële
:atistiekcijfers ver beneden de waar-
eid zijn.
Met onwillige honden is het slecht
lazen vangen. De logiesverstrekkers
loeten zelf inzien dat zij verstandig
ioen door hun verplichtingen na te ko
en; het is hun eigen belang. Niet de
;igst voor een hoge boete moet hen
ilichtsbewust maken, maar het stre-
en om aan te tonen dat Texel in
genstellmg tot de meeste andere re-
eatiegemeenten langs de Holland-
i kust wel degelijk elk jaar meer
ensen moet opvangen. Van belang is
het propaganda-effekt dat uitgaat
an steeds stijgende cijfers. De mens
een kuddedier en voelt zich over het
algemeen niet aangetrokken tot va-
Scmtiegebieden waar het stiller wordt
en waar „dus" blijkbaar niets (meer)
te beieven is.
j. Nog vaak hoort men als argument
om de gastenstatistiek niet in te vul
len dat de Fiscale Inlichtingen- en Op-
m fgponngsdienst (FIOD) inzage van de
jfljcijfers krijgt. Het is wel geprebéérd,
vei telde ons een ambtenaar, maar de
cijfers per bedrijf blijven geheim. In
de administratie wordt niet met namen
Vrijdag 23 januari
pen Hoorn, dorpshuis, 20.00 uur, uit
ering D.E.K. en Fanfare,
pen Burg, LTS-kantine, 20.00 uur, fo-
iclub „De Kiekendief" met fotocursus
les 28 en 29.
Den Burg, hotel „De Lindeboom-Texel"
■20 00 uur, bloembollencultuur, lezing
foor M. Bakker
Zaterdag 24 januari
Den Hoorn, dorpshuis, 20.00 uur uit-
voering D.E.K. en Fanfare.
Cl Den Burg, landbouwschool, 20.00 uur,
uitvoering Ver. Oud-leerlingen Lagere
IQ^Landbouwschool met „Rosenwater en
itiiini
Ippelbloesem in dameshoeden".
Maandag 26 januari
Be Cocksdorp, hotel ,,'t Eijerlandt",
19.30 uur, jaarvergadering Plattelands-
lklfvrouwen De Cocksdorp-Eierland met
gezamenlijke broodmaaltijd.
Den Burg, hotel „De Lindeboom-Texel"
20.00 uur, Aankoopcentrale Texel met
orlichtingsavond moderne veevoeding
or ing. Bruggirik.
Dinsdag 27 januari
Den Hoorn, „Ons Huis", 14.00 - 16.30
uur, cursus Overkoepeling „Planten in
de woning".
Sudeschild, ,,'t Skiltje", 19.30 - 22.00
uur, cursus Overkoepeling „Planten in
de woning".
Den Burg, „Casino", 20.00 uur, verga
dering Folklore.
Donderdag 29 januari
Rfn Durg, hotel „De Lindeboom-Texel"
IjP'OO 16.00 uur, algemene vergadering
vereniging voor bedrijfsvoorlichting
m.m.v. F. A. M. Wilbers over „De repu-
itatie van agrarisch Nederland".
on hotel „De Lindeboom-Texel"
20.00 uur, ,,'t Nut", cabaret Coos van
flfde Velde.
maar met codenummers gewerkt, zo
dat ook de mensen die met de cijfers
werken moeilijk kennis kunnen dragen
van het aantal overnachtingen per be
drijf. Wie heeft er ooit een correctie op
zijn belastingaangifte gehad waar
door kon worden bewezen dat de
FIOD de cijfers wel krijgt? Men heeft
daar trouwens wel andere methoden
om de (bij)verdiensten van iemand
vast te stellen; wij willen de logiesver
strekkers zeker niet oproepen tot be
lastingontduiking.
Als het niet lukt om dit jaar alle
gasten te registreren komt er geen ver
andering in het scheve beeld dat de
laatste jaren over aantallen, verblijfs
duur, verdeling per sector e.d. is ont
staan. Dat zou bijzonder jammer zijn.
Aanvullende agenda voor de verga
dering van de raad der gemeente Texel
van dinsdag 27 januari 1970.
Texel, 20 januari 1970.
De burgemeester van Texel,
W. H. Sprenger
Aankoop van grond nabij De Koog
van de Gebr. K. en J. Uitgeest, wonen
de alhier.
Wijziging van de begroting van het
grondbedrijf voor 1970
C. Meedendorp kwam tot een zuini
ge remise tegen C. Dijker. Verder was
het een avond van de mindere goden.
C. Vinke won een stuk en vervolgde
op de juiste wijze. J. van Heerwaarden
hield Jb. Koom met zoveel stukken in
een opsluiting dat hij er zelf de dupe
van werd en W. Bakker gaf in over
wegende stelling royaal twee schijven
weg. J. Vinke had geen moeite met C.
v d. Werf, terwijl G. Dros blunderde,
waarvan goed werd geprofiteerd.
Uitslagen
C. Meedendorp-C. Dijker 11
C. v. d. Werf-J. Vinke 02
C. Vinke-P. Kooiman 20
J. van Heerwaarden-Jb. Koorn 02
G. Dros-C. Groenhof 02
D. v. d. Werf-W. Bakker 20
Hoestdrank in tabletvorm. 1.-
BIJ VERKOUDHEDEN
Koning winter regeert nog met vaste
hand maar de voortekenen dat zijn
heerschappij ten einde loopt zijn er toch
al. Het nieuwe jaar was nog maar zes
dagen oud toen op het bedrijf van de
heer H. J. Smit in Noordhaffel twee
lammetjes werden geboren. Dat het de
eerste Texelse lammetjes waren durven
we niet te schrijven want de boeren
lopen meestal niet te koop met zo'n
blijde gebeurtenis.
Bij de familie Smit vonden ze het
best leuk, vooral de kinderen Addie,
Peter en Margo die dan ook graag met
de lammetjes op de kiek wilden. De
lammetjes blijven met hun (4-jarige)
moeder voorlopig in de warme stal, zo
dat het lentetafereeltje achter gesloten
deuren blijft.
IS HET na kennisname van dit sta
tistisch gegeven nog overdreven, om
van „Ons snoepduiveltje" te spreken?
Zeker niet. Vooral niet als we be
denken, dat het trekken van een ele
ment van ons gebit als uiterste maat
regel wordt toegepast, wanneer na
verscheidene restauraties de tand of
kies reddeloos verloren is en dan ge
trokken wordt om een eind aan het
pijn lijden te maken.
Dat pijn lijden is nog maar één as
pect van deze droeve zaak. De invloed
van een slecht gebit op de gezondheid
is zeer groot, hoewel helaas niet zo
duidelijk in cijfers uit te drukken,
want het schijnt wel of wij dan alleen
worden opgeschrikt uif onze „zoetsap
pige" houding ten aanzien van het
steeds maar uitbreidend tandbederf.
Er is nog een ander statistisch ge
geven, dat er niet om liegt: het Neder
landse kind van 6 jaar heeft nl. ge
middeld 2 ontstekingen met pusvor-
ming in de mond
Dat wil zeggen dat dit kind dus
pus met bacteriën inslikt, terwijl bij
het kauwen grote hoeveelheden bacte
riën rechtstreeks in de bloedbaan wor
den geperst. Het behoeft geen nader
betoog, dat een kind met een dergelijk
misvormd, ontstoken en vies gebit géén
gezond kind genoemd kan worden, en
dan nog maar gezwegen van de maag
klachten die een slecht gebit vroeg of
laat ten gevolge heeft.
Beschavingsziekte
IN HET zuidelijke gedeelte van de
Atlantische Oceaan ligt de Britse eilan
dengroep Tristan da Cunha Op de
kustvlakte rondom de vulkaankegel op
het hoofdeiland worden aardappelen,
appels en groenten verbouwd, terwijl
de visserij overvloedig vis oplevert. In
1942 werd daar een vismeelfabriek ge
sticht. Daardoor steeg het welvaarts
peil aanzienlijk en kwamen ook de
produkten der westerse beschaving on
der bereik van de bewoners.
Als eerste aanwijsbare gevolg daar
van wezen de statistieken aan, dat bin
nen enige tientallen jaren het tandbe
derf vertienvoudigde! De belangrijkste
oorzaak van dit toenemend tandbederf
was onder meer het toenemend gebruik
van suiker. Geen wonder, dat in de ge
neeskunde de diverse tandziekten ge
rangschikt worden onder de bescha-
vingsziekten.
1 ons per dag
IN NEDERLAND bedroeg in 1900
het gebruik van suiker gemiddeld per
hoofd van de bevolking per jaar 12 kg.
In 1969 steeg het gebruik tot 42 kg.
hoofdzakelijk tengevolge van het ver
ergerde snoepen.
In overeenstemming hiermee waren
de 12-jarige kinderen in 1913 voor 37%
vrij van tandbederf, terwijl in 1967 dit
percentage slechts 1,4 bedroeg. Kunnen
er nog sprekender cijfers vermeld wor
den? Laten we er nog één aan toevoe
gen: de gemiddelde Nederlander (oud
en jong) gebruikt per dag 75 gram
snoep, waaruit veilig afgeleid kan wor
den, dat dit gewicht aan snoep voor
kinderen wel ver bóven het ons zal lig
gen.
Hoe ontstaat cariës
CARIËS is een soort corrosie, waar
bij de harde bovenlaag van de tand of
kies door bijtende stoffen wordt opge
lost. Die bovenlaag bestaat uit email,
ook wel glazuur genoemd, welks bij
zondere hardheid te danken is aan een
kalkzout, hydroxylspatiet, waaruit het
voor 97% bestaat.
Het grote gevaar waaraan deze pri
ma deklaag ten prooi valt, bestaat uit
de activiteit van ontelbare bacteriën
van een bepaalde soort, nl. strepto-
coccen, bolvormige bacteriën, die na
deling in snoeren bijeenblijven. Deze
zetten suiker, dat zich in ons voedsel
bevindt, en zetmeel dat door het speek
sel in suiker wordt omgezet, in melk
zuur om, waarin het kalkbestanddeel
van het glazuur oplost. Bovendien
stapelen deze bacteriën suiker als re-
servevoedsel op in de tandplaque, dat
is het laagje etensresten, dat zich aan
het gebit hecht, totdat het daarvan
afgeschuurd wordt bij het kauwen van
stevig voedsel (als appel) en bij grondig
poetsen. Na elke maaltijd krijgt het
gebit al een „zuurstoot" te verduren,
maar als daartussen door nog al eens
gesnoept wordt, komen daar even zo
vele zuurstoten bij, die van 10 minuten
tot een half uur kunnen duren. En dit
leidt dus tot steeds dieper gaand tand
bederf.
Wat te doen?
ZODRA het melkgebit van uw kin
deren voltallig is, dus op ongeveer 2-
jarige leeftijd, dient de regelmatige
tandheelkundige behandeling al te be
ginnen, Cariës en voortijdig verlies van
de melkkiezen leidt namelijk door op
schuiving van de blijvende kiezen
tot een onregelmatige stand van de
wisselelementen, waardoor het gebit
moeilijk te reinigen is.
Liefst na elke maaltijd, maar in elk
geval 's avonds voor het naar bed
gaan, dienen de tanden goed gepoetst te
worden. Onder goed wordt verstaan
vooral in verticale richting, daar in de
ruimten tussen de tanden en het tand
vlees de voedselresten zich het gemak
kelijkst opeenhopen.
Niet te veelvuldig laten snoepen,
want ieder snoepje veroorzaakt een
nieuwe zuurstoot.
Kalf verdronken
RESTAURATIE en trekken van reeds
aangetaste gebitselementen komt neer
op het „dempen van de put als het kalf
verdronken is". Op de laatstgehouden
vergadering van de Nederlandse Ver
eniging voor Sociale Tandheelkunde
werd dan ook zeer benadrukt dat men
meer dient te voorkomen dan te gene
zen.
Op consultatiebureaus en bij de
schooltandverzorging dienen hulp
krachten te worden aangesteld of bij
geschoold te worden als kinderverzorg
sters, mondhygiënistes of andere assis
tentes, die door hun individuele voor
lichting de preventieve tandverzorging
kunnen realiseren. De kosten van een
dergelijke organisatie worden geraamd
op een bedrag van circa ƒ7.000.000,
Maar als de ouders het alleen zouden
laten afhangen van wat anderen voor
hun kinderen doen, dan zouden alle ac
tiviteiten nog maar weinig helpen. Zij
zelf moeten allereerst zorgdragen voor
een verminderd suikergebruik. Het
eten van bijvoorbeeld een appel in
plaats van snoepen levert bovendien
nog het voordeel op, dat hiervoor het
gebit door de schurende werking ook
nog gereinigd wordt. Andere niet dure
vervangingen van het zoete snoepgoed
zijn o.a. een klein blokje kaas, een
crackertje, omdat dit in onderscheid
met andere bescuitjes geen suiker be
vat, verder pinda's en allerlei soorten
noten, maar dan weer niet te veel, van
wege hun bestanddeel aan vet.
Het snoepduiveltje kan werkelijk wel
aan banden worden gelegd.
IN HET JAAR 1761 publiceerde in
Augsburg een zekere meneer Lambert
zijn „Kosmologische brief" en deze
hield een bijzonder gewaagde theorie
in. Het gevolg hiervan was, dat velen
lachten om de schrijver van de brief
en toch
Johann Heinrich Lambert was de
zeer begaafde zoon van een kleerma
ker in de Elzas. De jongen werkt zich
door zijn grote vlijt op tot boekhouder
en later tot secretaris van een profes
sor in Bazel. Zijn liefde ging uit naar
de astronomie en zijn publikaties wa
ren van dien aard, dat zij zelfs door de
geleerden werden gewaardeerd, het
geen tenslotte resulteerde in zijn lid
maatschap van de Academie voor we
tenschappen te Berlijn.
Wat had Lambert nu in zijn in 1761
gepubliceerde brief gezegd? Ons zonne
stelsel is een deel van een groter sy
steem en dit weer een deel van ons ge
hele universum en dit universum
is weer een deel van een nog veel gro
ter geheel. En zo gaat het verder tot in
het oneindige. Natuurlijk was dit laat
ste iets zeer bijzonders en het gevolg
was, dat de theorie van Lambert in de
handboeken der astronomie hoogstens
als curiositeit genoemd werd.
Is er een oneindig
DE STRIJD der meningen over het
begrip „oneindig" is vooral in de laat
ste tijd in de astronomie weer heftig
ontbrand. Is dit slechts een mathema
tisch begrip, of is er in de realiteit iets,
dat werkelijk oneindig groot is? Dat is
de vraag!
De idee van een onbegrensd, maar
niet oneindig universum, zich bevin
dend in een onvoorstelbare vierdimen
sionale super-ruimte, was tot voor eni
ge tientallen jaren de wijze waarop de
meeste kosmologen het geheel zagen.
Men zag onze wereldruimte als een
bol, binnen welke al onze zonnestelsels.
Een lichtstraal die van de aarde uit de
ruimte inpriemt, zou dan na enige mil
jarden jaren uit tegenovergestelde rich
ting terugkomen. En men meende, dat
de astronomen dus heel voorzichtig
moesten zijn, wanneer zij een ver ver
wijderd sterrensysteem ontdekten en
dienden na te gaan of ze niet te doen
hadden rnet de weerkaatsing van een
ander sterrenbeeld aan de tegenoverge
stelde zijde van onze wereldruimte.
Een explosie het begin
HOE VERDER een sterrensysteem
van ons verwijderd is, met zoveel gro
tere snelheid verwijdert het zich van
ons. Dat was oorzaak van de zogenaam
de roodverschuiving van de spectraal
lijnen, bekend onder de naam „Doppler-
effekt". Wanneer een lichtbron zich
van ons verwijdert, worden lichtgolven
als het ware uit elkaar getrokken en
licht van een lange golflengte is roder,
dan van een korte golflengte. Het ge
volg van een en ander was, dat men
door de theorie van het steeds uitdijend
heelal aannam, dat dit zich voltrok
volgens de regels die gelden voor een
explosie.
Toen men de snelheid berekende
waarmee de sterrensystemen zich van
ons verwijderen, kon men ook het tijd
stip waarop en de plaats waar in ons
universum de aangenomen explosie
zou hebben plaatsgevonden, vaststellen.
Een en ander zou miljarden jaren ge
leden zijn gebeurd. Was dat tijdstip en
die plaats het begin van alles? Maar
hiermee begon ook het verschil van
mening onder de geleerden. Wat was
er dan voordien? Had het begrip tijd
hier zijn zin verloren?
Is het universum, zoals wij dat met
onze kijkers binnendringen en met on
ze radiotelescopen afzoeken, werkelijk
een bol met een zekere middellijn? Als
dat waar is, dan bestaat de mogelijk
heid, dat zich buiten onze bol nog an
dere bollen (universa) bevinden.
Antimatcrie
DE MOEILIJKHEID is dat nooit een
levend intelligent wezen in staat zal
zijn vanuit zijn bolvormig en beperkt
heelal iets waar te nemen van een
eventueel ander bestaand eindig heelal.
Maar dit alles is niet alleen een moge
lijke speculatie. Er is ook een antimate
rie!
De kernen van de atomen van onze
materie zijn positief elektrisch geladen,
terwijl de daaromheen draaiende elek
tronen negatief geladen zijn. Waarom?
Einstein stelde zich indertijd ook reeds
deze vraag. Men heeft inmiddels van
bijna alle elementdeeltjes van onze ma
terie „antideeltjes" gevonden. Er zijn
derhalve ook tegengestelde atomen met
een negatief geladen kern en positief
geladen elektronen. Maar deze antima
terie is in ons universum niet besten
dig.
Elk antideeltje smelt samen met een
gewoon deeltje, wanneer ze elkaar ont
moeten en ontwikkelen zich tot ener
gie. En precies zo moet het een wille
keurige materie uit ons heelal vergaan,
wanneer het een deeltje ontmoet uit
een heelal waar antimaterie de gewone
stof is. Aangezien het niet voor de
hand ligt, dat er bij het ontstaan van
het alles een voorkeur heeft bestaan
voor een bepaald soort materie, is het
zeker niet ondenkbaar, dat er naast ons
universum een zusteruniversum zou be
staan van wat wij noemen „antimate
rie".
Atomen en universa
IN ENGELAND lanceerde onlangs de
geleerde, P. F. Browne een theorie die
sterk doet denken aan die van twee
honderd jaar geleden van Lambert.
Volgens Browne kan elk universum ge
zien worden als een elektron van een
groter geheel, dat als atoom zou kun
nen worden beschouwd. Dit alles is
mogelijk, zonder dat het in strijd zou
komen met de geldende wetten van de
theoretische natuurkunde. Elk univer
sum met zijn onmetelijk vele onderde
len is als geheel slechts een klein deel
tje van de .superkosmos
De elektronen van onze materie zou
den omgekeerd ontelbaar veel universa
zijn van kleinere afmetingen.
Wanneer we deze gewaagdste van al
le theorieën als basis nemen, dan vol
gen daaruit nog meer opzienbarende
zaken. De door de vaste sterren in de
loop der miljarden jaren in het heelal
uitgestraalde energie zou zich weer
omvormen tot elementaire deeltjes van
onze materie. Hiemede zou een reeds
oude vraag opgelost zijn. Onze kosmos
dijt niet uit, maar het rodere licht van
een ver verwijderd sterrensysteem zou
een effect zijn van de afgegeven ener
gie onderweg. Op dezelfde wijze zou
men de tot nu toe onverklaarbare rood
verschuivingen in licht van andere kos
mische stralingsvelden kunnen verkla
ren.
Ons heelal zou dus een vaste middel
lijn hebben, er zijn nieuwe aanwijzin
gen voor de afbuiging van een licht
straal door het gravitatieveld van een
ster, die een betere verklaring zijn dan
de relativiteitstheorie.
Ieder commentaar op deze sensatio
nele theorie van de Engelse geleerde
schijnt voorbarig. Met het onvoorstel
bare begrip „oneindig", dat door Niet-
sche het „verschrikkelijke" werd ge
noemd, worden wij in deze theorie ster
ker geconfronteerd dan ooit tevoren.
Maar het grote alles zal vermoedelijk
wel zo gebouwd zijn, dat wij kleine
stervelingen het met ons bescheiden
verstand niet kunnen bevatten.
Naar aanleiding van de tientallen do
delijke slipongevallen van de laatste
weken adviseert het Verbond voor Vei
lig Verkeer alle weggebruikers met
klem de volgende regels in acht te ne
men
Houdt bij nat en glad weer rekening
met verandering van het wegdek.
Juist bij een lichte opvriezing kan
keibestrating spiegelglad worden.
Inhalen op tweebaanswegen blijft bij
de huidige weersomstandigheden ge
vaarlijk.
Vermijd bruusk optrekken, evenals
sterk remmen of scherp sturen.
Pas uw snelheid aan bij op- en af
ritten en op en onder viaducten.
Tijdig en geleidelijk remmen, niet
te dicht achter een voorrijder krui
pen, geleidelijk naar links gaan bij
inhalen, het niet te snel naderen en
ingaan van bochten zijn alle pun
ten, die het slipgevaar reduceren.
Het Verbond adviseert de wegge
bruikers zolang de wegen glad en
nat zijn om pompend en in cadans
te remmen. De wielen worden hier
door niet geblokkeerd, waardoor de
kans op doorglijden wordt tegenge
gaan.
