Groen kwartsJexeh in het hart-
Structuurverandering van VVV
n is dringende noodzaak
AGENDA
[ireeteur J. W. Dekker in jaarverslag:
jrleidooi voor een overdekt
winterrecreatiecentrum
„Geteisterde eiland" beslist
geen documentaire
Gemeenteraad uitgenodigd
voor boottochtje
i
Ook geschiedenis
aangepast
potest tegen plannen
met Balgzand
Texelaars ontwaakt!
Kennismaken met
het Balgzand
83e JAARGANG No. 8460
G 21 APRIL 1970
|re N.V. v/b Langeveld Dc Rooy
s 11 - Dcu Burg, Texel - Tel. 2741
L;ry de Graaf, Kcesomlaan 43, Den
(02220 2741, 's avonds (02220) 2403
Verschijnt dinsdags en vrijdags
Bank: Nederl. Middenstandsbank; Coöp. Raif-
feisenbank; Amro-bank. Postgiro 652. Abonn.
prys ƒ3,90 p. kw. 40 ct. incasso
Advert. 19 ct per mm. excl. 4% BTW
Vij kunnen ons niet permitteren op
Ifde wijze te werken als dertig jaar
Eie den. Een verdere ontwikkeling van
toerisme naar Texel is niet alleen
zaak van de direkt betrokkenen als
de hotel- en pensionhouders, bun-
Fverhuurders, campingexploitan-
nz. Het is zaak voor geheel Texel,
der toerisme, de enige vorm van
ustrie" die voor Texel is weggelegd
\K de w rkgelegenheid op Texel in
k geding komen". Aldus VVV-direk-
J. W. Dekker in de slotbeschou-
van het jaarverslag 1968 - 1969
hij voorlas tijdens de vrijdagavond
iaden jaarvergadering. Het aange-
van het zeer grote belang dat het
isme voor Texel vertegenwoordigt,
lelde hij aan de vraag of de VW
ijn huidige vorm wel voldoende in
is om voor de bevordering van het
[isme te doen wat nodig is.
het verleden hebben wij herhaal-
b.lUo varaBtwoorMSprafa r.o i, r« jttlU
aar zijn nu de mensen gebleven die
el tegen het naturistenstrand ageer-
omdat dat zo zedenbedervend zou
Er is nu een plan aan de orde dat
wérkelijke aantasting dreigt te
den van ons leefmilieu en nu zwijgt
el. Ik doel op het plan tot inpolde-
en industrialisatie van het Balg
bij Den He'lder. Het rapport waar-
dit schrikwekkende voornemen op
mis te verstane wijze wordt aan-
•ndigd is reeds drie maanden be-
Zijn er op Texel geen vogellief-
(rs die dit belangrijke fourageer-
ied willen laten zoals het is? En de
Laat hen bedenken dat hier
derde van de vis wordt geboren en
;it. En de voorstanders van mi-
iygiëne? Dulden die op zó korte
id van Texel een water- en lucht-
lilende industrie? Op het vasteland
It reeds druk aktie gevoerd tegen
plan: In Den Oever, Den Helder en
s Alkmaar, maar op Texel is (nog?)
ij proberen het publiek voor te
Iten door tentoonstellingen, discus
avonden en lezingen te organiseren.
Den Helder zijn we zelfs bezig met
maken van een speciale Balgzand-
die we gaan vertonen op scholen
op verenigingsavonden.
>p 23 mei organiseert de aktiegroep
Helder een vaartocht per viskotter
ncn zeegebied van het Balgzand. Er
■dt o.m. een bezoek gebracht aan de
seumboerderij te Den Oever waar
vismaaltijd wordt gebruikt. Uitge-
gd hiervoor zijn de gemeenteraden
■college's van B. en W. van Den Hel-
Wieringen, Anna Paulowna en
tri Gebruik wordt gemaakt van
telse garnalenkotters. We hopen zo
Balgzand meer bekend en dus meer
lind te maken.
•md mei wordt in Den Helder voorts
grote discussieavond over hetzelf-
ondenverip gehouden. Wat wij van
Texelaars vragen is: help ons met
behouden van het Balgzand. Zij
>ben er het meeste belang bij.
Namens de aktiegroep,
Frans v. d. Wal jr.,
Bassinggracht 35, Den Helder
•Bet gebouw van Timmer en de Raif-
nbank in De Koog wordt dus een
etkantoor".
delijk gesteld, dat het toerisme zich in
een dusdanig snelle ontwikkeling be
vindt, dat het moeite kost om deze
steeds bij te houden, laat staan voor te
blijven. Enkele jaren geleden reeds gin
gen wij over tot de Logies Informatie
Dienst ten behoeve van die gasten, die
naar Texel komen zonder vooraf lo
gies te hebben besproken. Na een aarze
lende start werkt deze dienst thans
voortreffelijk; ook hier geldt, dat in
formatie over de beschikbare akkom-
modatie bepalend is voor het resultaat.
In 1969 werd in samenwerking met een
15-tal hotels bij de Teso een all-in pak
ket samengesteld, terwijl een speciale
lijst van bungalows werd uitgegeven,
betrekking hebbende op de winter
maanden. Voorbereidingen werden ge
troffen om te komen tot een reis-annu-
leringsverzekering. Daar de gasten vaak
maanden tevoren een vakantieadres
moeten bespreken lopen zij het risico
door onvoorziene omstandigheden toch
op te draaien voor de kosten, verbon
den aan een annulering. Aan de andere
kant verspeelt de huurder bij een an
nulering op korte termijn dikwijls de
2e helft van de huursom. Schade dus
voor de gast en gastheer, die kan wor
den voorkomen door het afsluiten van
een verzekering".
Aanpassen
,,'Het is noodzakelijk, dat wij ons aan
passen aan nieuwe ontwikkelingen in
het toeristenverkeer, dat wij onze volle
aandacht besteden aan de bevordering
van het toerisme over het gehele jaar.
Bij de oprichting van de VW en een
groot aantal jaren daarna was het de
bedoeling om door zoveel mogelijk pro
pagandistische aktiviteiten tot een zo
goed mogelijke bezetting gedurende de
zomermaanden te komen, waarbij alge
meen als „zomer" de maanden juli en
augustus worden aangemerkt. Mede als
gevolg van sterkere propaganda voor
de bevordering van het toerisme in het
voorseizoen is juni thans qua bezetting
al als seizoenmaand aan te merken.
Uitbreiding van aktiviteiten door het
VVV-apparaat leidt onherroepelijk tot
de noodzaak tot personeelsuitbreiding
en een sterkere financiële basis. In het
personeelsbestand is sinds 1960 weinig
veranderd; in het seizoen 1969 was het
aantal informatrices gelijk aan 1960,
gedurende 3 wintermaanden beschikken
wij thans over twee extra informatrices.
De administratie wordt nog steeds ver
zorgd door één boekhouder, terwijl de
geldomzetten aanzienlijk stegen; in
1960 was het beschikbare budget rond
ƒ50.000,in 1970 zal het rond
ƒ200.000,bedragen; in 1960 werd aan
propaganda d.m.v. advertenties voor
een bedrag van ƒ1.100,besteed, in
1970 zal het rond ƒ16.000,bedragen;
in 1960 was het aantal overnachtingen
rond 600.000, in 1969 rond 1.600.000.
Tegen deze achtergrond dringt de
vraag zich op, of de huidige struktuur
van de VVV nog wel de juiste is. Wij
leven in de periode? van de jumbo-jet,
die ca. 500 passagiers in een korte tijd
over een afstand kan vervoeren. Hoe
veel jaar zal het nog duren voor een
vakantiereis vanuit Nederland naar bv.
Hawaii voor de gemiddelde vakantie
ganger tot de normaalste zaak van de
wereld behoort? In de laatste jaren
zoekt niet alleen de Nederlander, maar
ook de Duitser, de Belg, de Brit om er
maar enkele te noemen het steeds ver
der".
Uit het succes van de all-inreizen is
af te leiden dat Texel ook buiten het
zomerseizoen gewild is. Maar voor een
werkelijk grootse ontwikkeling van het
toerisme in de periode september-juni
is het nodig dat er recreatiemogelijkhe
den komen die ook bij slecht weer kun
nen worden benut. Dergelijke recreatie
mogelijkheden zouden moet worden on
dergebracht in één overdekt centrum.
Zowel volwassenen als kinderen moe
ten er zich kunnen vermaken want
Texel is in de eerste plaats gezinsva-
kantie-eiland; de verblijfsakkommoda-
tie is daar al op afgestemd. De heer
Dekker stelde dat met de stichting van
een dergelijk centrum hoge kosten ge
moeid zullen zijn, maar de uiteenlopen
de recreatievormen (bv. overdekt
zwembad, sauna, sporthal, ruimte voor
kinderspelen, kindercrèche, bowlingba
nen, discobar enz.) zullen in fasen kun
nen worden uitgevoerd.
Balgzandplan
Fel van leer trok de heer Dekker te
gen de plannen tot inpoldering van het
Balgzand ten behoeve van industrieves
tiging. „Steeds luider worden de pro
testen tegen lucht- en waterverontrei
niging. In toenemende mate gaat men
inzien dat wij bezig zijn ons leefklimaat
te verpesten. In dit verband is het on
begrijpelijk dat de Balgzandcommissie
in haar nota durft te stellen dat de
Waddenzee zondeT bezwaar dienst kan
doen als reservoir voor afvalwater en
dat eventuele lucht- of waterverontrei
niging van een weinig dichtbewoond
areaal als het Waddengebied eerder
mag worden toegestaan dan die van een
gebied met dichte bevolking. In haar
ijver om voor Den Helder industrie aan
te trekken ter bevordering van de
werkgelegenheid gaat men blijkbaar
glashard voorbij aan de recreatieve
functie van de Waddenzee en de Wad
deneilanden. Alleen al op Texel genie
ten jaarlijks tussen de 150.000 en
200.000 mensen van de zuivere en ge
zonde zeelucht, een aantal dat in de ko
mende jaren o.m. door arbeidstijdver
korting en verlenging van de vakanties
nog sterker zal kunnen groeien. De ves
tiging van industrieën die de milieu
hygiëne aantasten is niet alleen een
zaak van de betrokken gemeente doch
zeer zeker ook van de aangrenzende
gemeenten. In ons aller belang dienen
wij ons daarom met kracht te verzetten
tegen dit onderdeel van de plannen".
In 1969 heeft de waterverontreiniging
zich overigens al doen gelden, zowel op
het land als op het strand. In april
werd het strand tussen paal 9 en 12
bedekt met een dikke laag olie, die door
energiek ingrijpen van Gemeentewer
ken en Rijkswaterstaat snel werd op
geruimd waardoor Texel voor veel
slechte publiciteit gespaard werd.
Donderdag 23 april
Den Burg, hotel „De Graaf", 20.00 uur,
postzegelruilbcurs.
Zaterdag 25 april
Den Burg, City-theater, 20.00 uur, pre
mière film Russenopstand op Texel.
Den Burg, Burgemeester De Koning-hal
9.30 - 12.00 uur, bijeenkomst Rotary.
Den Hoorn, „De Waldhoorn", 19.00 uur,
solistenconcours.
Den Burg, „De Oranjeboom", 20.00 uur,
Revuegroep Schoonoordsingel - Witte
Kruislaan - Kogerstraat. Voor bejaar
den en andere belangstellenden. Ieder
gratis toegang.
Scene uit „Het geteisterde eiland".
„Langzaam verlaat de pont zijn stei
ger. Op het dek zijn honderden mensen
gehuld in vodden. Met ogen vol haat
kijken zij in de richting van de haven,
waar aan de hijskraan vijf van hun
vrienden werden opgehangen. Het is
een waarschuwing voor diegenen die
tegen het Derde Rijk durven op te ko
men". Het bovenstaande lezen wij in
de beschrijving die „Sovcxportfilm"
(aangesloten bij de handelsdelegatie van
de USSR in Nederland) geeft bij de
film „Het geteisterde eiland" die za
terdagavond 25 april in het City-the
ater te Den Burg zijn Nederlandse pre
mière beleeft.
Zoals bekend heeft de film de op
stand der Georgiërs op Texel tot onder
werp, maar al uit het vervolg van de
genoemde beschrijving blijkt dat men
niet moet rekenen op een soort docu
mentaire waarin de gang van zaken in
april 1945 zo nauwkeurig mogelijk
wordt weergegeven. Het geteisterde
eiland is in de eerste plaats een speel
film tegen de achtergrond van de Rus
senoorlog. De gebeurtenissen die de
aanleiding vormden voor de bloedige
gebeurtenissen van 25 jaar geleden
worden in de beschrijving als volgt
weergegeven:
De gemeenteraden van Den Helder,
Wieringen, Anna Paulowna en Texel
zijn uitgenodigd om op zaterdag 23 mei
een tocht per viskotter te maken over
het Balgzand bij Den Helder. Het ini
tiatief daartoe is uitgegaan van de zg.
„Balgzand filmgroep" te Den Helder
(een uit jongeren bestaand comité dat
het behoud van het Balgzand propa
geert) die wordt gesteund door de Lan
delijke Vereniging tot Behoud van de
Waddenzee en de actie „Wees wijs met
de Waddenzee".
Texelse vissersschepen zijn gratis be
schikbaar gesteld om het grote gezel
schap te vervoeren: de TX 88 van
Boom. de TX 27 van Blom, de TX 12
van Dogger en de TX 15 van Vlas. De
Texelse raadsleden zullen in Oudeschild
kunnen instappen; de anderen gaan in
Den Helder aan boord. Omstreeks twee
uur 's middags verlaat men Den Helder
en volgt dan een route langs het Am-
steldiep naar Den Oever. Tijdens de
tocht zullen de raadsleden allerlei we
tenswaardigheden vernemen over de
Waddenzee in het algemeen en de grote
waarde van het Balgzand in het bijzon
der. Zoals bekend zijn er plannen om
het Balgzand droog te maken en om
er industrie te vestigen. Dat voornemen
daartoe werd neergelegd in het enkele
weken geleden verschenen Balgzand-
rapport. Blijkens dit rapport vindt de
betrokken commissie de industrievesti
ging hier gunstig omdat men het afval
water in zee kwijt kan terwijl de lucht
verontreiniging geen ernstige gevol
gen zou hebben omdat het Waddenzee
gebied dun bevolkt is. De aktiegroep en
vele anderen die strijden tegen de
steeds verdergaande verontreiniging
van het milieu, zijn over deze argumen
ten zeer vertoornd. Gevreesd wordt dat
de Balgzandplannen zullen doorgaan
als de publieke opinie er zich niet dui
delijk tegen verzet. De aktiegroep is
van mening dat het plan in de eerste
plaats een zaak is voor Den Helder en
de naburige andere gemeenten want
vooral daar zal men de gevolgen van
een industrie op het Balgzand aan den
lijven gaan ondervinden. De organisa
toren van de boottocht vertelden ons
dat de protesten tegen het Belgzand-
plan tot dusver nog niet e?rg massaal
zijn. Van Texel zijn zelfs nog geen be
zwaren vernomen. Het is in ieder geval
zaek dat de bestuurders weten om
welke belangen het gaat en deze zullen
tijdens het boottochtje dan ook uitvoe
rig worden voorgelicht over de gevaren
die aan industrialisatie van de Wadden
zee zijn verbonden. Het Balgzandplan
zan niet binnen een paar jaar kunnen
worden uitgevoerd. Men wil daarom
ook de leden van de nieuwe gemeente
raad die over enkele maanden wordt
gekozen, laten meevaren. Derhalve zijn
ook de op verkiesbare plaatsen staande
candidaten uitgenodigd, voor zover die
al niet reeds in de gemeenteraad zitting
hebben.
In Den Oever zal het gezelschap in
de museumboerderij aan een vismaal-
tijd aanzitten. Waarschijnlijk zullen
schol, schar, garnalen en tong worden
opgediend. Dan volgt gelegenheid tot
discussie met de bioloog Boom en dhr.
Pronker van de landelijke vereniging
tot behoud van de Waddenzee. Met de
kotters gaat het dan weer terug naar
Den Helder, waar een persconferentie
zal worden gegeven.
„Tijdens de tweede wereldoorlog
worden afzonderlijke groepen Russische
krijgsgevangenen over heel Europa ver
spreid. Een Georgisch bataljon van
krijgsgevangenen uit verschillende con
centratiekampen ging naar Nederland.
Het verzetscentrum in het bataljon
zocht contact met het Nederlandse ver
zet. Het wantrouwen der Duitsers je
gens de gevangenen groeide met de dag.
Om het bataljon volkomen te isoleren
werd het tenslotte overgebracht naar
het eiland Texel, in februari 1945. Op
vijf april komt het verzetscentrum van
het bataljon te weten dat de Duitsers
van de bewoners al hun bezittingen in
beslag zullen nemen en de jonge man
nen gemobiliseerd zullen worden voor
de strijd samen met de Georgiërs, tegen
de bondgenoten. Door tijdgebrek moes
ten de Georgiërs snel een aanvalsplan
uitwerken. De operatie zal om één uur
in de nacht plaatsvinden. Het Duitse
garnizoen, dat viermaal sterker was,
werd vernietigd en boven het eiland
wapperde de Hollandse vlag".
Het verhaal klopt dus niet helemaal
met de beschrijving zoals we die ken
nen uit het boekje „Tragedie op Texel"
van J. A. van der Vlis.
De beschrijving vervolgt: „Aan en
kele Duitsers is het gelukt het vaste
land te bereiken en hun leger te alar
meren. De Duitsers begonnen het ei
land me* zware artillerie te beschieten.
De Duitse landingstroepen komen op
Texel. De bloedige gewelddaden zijn
begonnen. Per reddingkoot zijn enkele
Georgiers erin geslaagd in Engeland te
kom in de hoop hulp te krijgen; dit
bleek tevergeefs te zijn. Drie weken na
de capitulatie werd op Texel nog ge
vochten en zijn ruim tweehonderd
Georgiërs in vredestijd gesneuveld".
Historische feiten
Onze film is geen documentaire, het
is geen journaal. Het is een speelfilm,
maar de makers zijn uitgegaan van his
torische feiten, aldus de beschrijving.
„De mensen die in de film voorkomen,
beelden geen mensen uit die hebben be
staan, maar al deze patriotten samen
moesten een waarheidsgetrouw beeld
geven van de strijd tegen het facisme
op het eiland Texel. Het was voor de
makers van de film zeer moeilijk en
praktisch onmogelijk de karakters van
de Nederlandse bewoners van Texel
volkomen natuurgetrouw weer te ge
ven, maar wij hopen dat deze onvolko
menheid gecompenseerd zal worden
door de enorme achting, erkentelijkheid
en liefde, die het volk van Georgië
toedraagt aan de heldhaftige leden van
de Nederlandse verzetsbeweging op het
eiland Texel".
Laatstgenoemd citaat is van de re
gisseur Sjota Managadze, de oudste re
gisseur van Georgië en al dertig jaar
bij de film werkzaam. Het scenario is
geschreven door Re»waz Taboekasjwilli.
Genoemde heren zullen met de Russi
sche ambassadeur en zijn handelsatta
ché bij de première aanwezig zijn even
als enkele hoofdrolspelers.
Op de première zijn overigens alleen
genodigden welkom. Voor andere be
langstellenden zal de film op de ge
bruikelijke openbare wijze draaien en
wel van zondag 26 tot en met woens
dag 29 april.
HOOG WATER
21 apr. 8.29 en 20.46; 22 apr. 9.02 en 21.21;
23 apr. 9.33 en 21.55; 24 apr. 10.06 en 22.32;
25 apr. 10.39 en 23.04.
Aan het strand is het ongeveer een uur eerder
hoog water.
