Luxaflex
aluminium jaloezieëi
duur? Kom nou...!
Kom bij Centra meteen grote tas
en een kleine portemonnee.
pinda
kaas™
sperzife
boneni
vissticks
10
9
beschuit
n
85
m
VehhaAe,
Zonder de maan zon op aarde
geen leven zijn
lit mmm wou ..ik
59
toilet fris 4
59
paarde-
rookvlees 7
49
2
P
HET TUIN BOEK
Hulp voor de zwalmven
HET GROTE TUINB0EK
f29.25
MERCURY,
fijne snijworst 100 gram
kippesoep zakje JèZ
tomatensoep
IN EEN FLEURIG BLIK
BALLONNEN
GLAZENDOEK
kippesoep-pakket
fOS
soepgroenten in bekers
keurkaas
Qtóth grappig roertje
iJ-bij ieder zakje;
MOERBEEK'S INTERIEURVERZORGING dl
cl
DE MAAN is een hemellichaam dat
zich momenteel in de bijzondere be
langstelling van de aardbewoners mag
verheugen. Sinds wij onze techniek zo
danig hebben ontwikkeld, dat er mo
gelijkheden bestaan om de ruimte bin
nen te dringen en de maan met foto-
en televisiecamera's te verkennen, is
ook onze interesse voor alles wat met
de maan te maken heeft groter gewor
den.
Veel raadsels konden de laatste jaren
door nauwgezettere studie worden op
gelost. Op vele vragen is echter nog
geen antwoord en dan blijft de geleer
den niets anders over dan het opstellen
van hypotheses. Een van de vragen die
de wetenschap nog altijd bezig houdt,
is wel: waar is de maan vandaan geko
men?
Niet uit de aarde
REEDS LANG geleden werd door ge
leerden de op het eerste gezicht voor de
hand liggende theorie uitgesproken van
de afscheiding van de aarde, mogelij
kerwijs ten tijde van een toevallige na
dering van een hemellichaam. Op de
aarde zou dan op de plaats van de af
scheiding de Stille Oceaan zijn ge
vormd Zulk een theorie verklaart
veel, maar is helaas niet houdbaar te
gen de wiskundige kritiek.
Er bestaat nog de theorie van het in
bezit nemen van een reeds bestaande
maan door onze manen. De onverbid
delijke wetten van de hemelmechanica
vereisen daarvoor echter het toevallig
bij elkaar komen van beslist drie li
chamen: de aarde en twee andere die
naar massa overeenkomst vertonen met
de maan Daarbij moet de nadering niet
willekeurig zijn, maar zodanig, dat één
van de „manen" over kan gaan naar
een baan rond de aarde. De mogelijk
heid van een dergelijke samenloop is
onwaarschijnlijk klein, en als de maan
er louter op die manier zou moeten zijn
gekomen, dan zou ze er eenvoudig
weg niet zijn.
Maar waar is de maan dan vandaan
gekomen? Aan die vraag werken ge
leerden over de gehele wereld. Een ge
heel nieuwe hypothese is ontwikkeld
door een jonge sow jet-geleerde, de wis-
en natuurkundige Jewgeni Roeskol. Hij
meent dat de maan is ontstaan in de
zich rond de aarde bevindende zwerm
van kleine satellieten. Volgens de mo
derne kosmische begrippen is de aarde
evenals de andere planeten, „als vast
klevend" uit afzonderlijke brokken ont-
omringd zijn geweest door de zwerm,
waaruit ook de maan zich heeft ge
vormd.
Leef tij d s verschil
MEN MAG STELLEN, dat het stelsel
aarde-maan niet als een dubbelplaneet
uit de een of andere tweevoudige oor
sprong is ontstaan, omdat in dat geval
de massa's van de aarde en de maan
gelijksoortig zouden zijn geworden. An
derzijds is een latere vorming van de
maan, toen de aarde reeds praktisch
gevormd was, onwaarschijnlijk, omdat
de zwerm daarbij reeds uitgeput zou
zijn er niet genoeg materie zou zijn
overgebleven voor de vorming van sa
tellieten.
Berekeningen tonen aan dat het be
gin van de vorming van de maan blijk
baar moet worden gesteld op de perio
de toen de massa van de toekomstige
aarde ongeveer de helft bedroeg van
haar huidige. Het verschil in „leeftijd"
tussen de aarde moet omtrent 200 mil
joen jaren bedragen.
De maan ontstond op een afstand
van 5 a 10 maal de straal van de aarde,
dat wil zeggen dat ze zich aanvanke
lijk tien maal dichter bij de aarde be
vond dan thans het geval is. DeJ door
haar veroorzakte zware vloeden in de
aarde en het ten gevolge van de wrij
ving verflauwen daarvan hebben ge
leid tot een geleidelijk verlies van
energie en de daarmee gepaard gaande
aanzienlijke verwijdering van de maan.
Daarbij ging de maan door een gordel
van achtergebleven kleine satellieten.
Met het neerkomen daarvan op het
maanoppervlak is de vorming van en
kele van de zogenaamde „maanzeeën"
verbonden, wier ontstaan op de maan
op zichzelf raadselachtig genoeg is.
Drukverschil
TEGEN HET uiteengezette schema
van de vorming van de maan heeft men
tegenwerpingen die er op neerkwamen,
dat in dat geval de aarde en de maan
een overeenkomstige samenstelling zou
den moeten hebben, hetgeen men in de
werkelijkheid niet constateert.
Over het vraagstuk van de chemische
samenstelling van het binnenste delr!
aarde is echter tot op heden niet het
laatste woord gezegd. Bovendien is de
druk in de centrale gebieden van de
maan en de aarde1 zeer verschillend
vanwege het grote verschil in hun mas
sa's. Daarmede kam men ook het ver
schil in samenstelling tussen onze pla
neet en haar satelliet verklaren.
De voorgestelde hypothese van het
ontstaan van de maan is natuurlijk niet
definitief. De verdere ontwikkeling van
onze kennis zal het mogelijk maken een
meer afgerond oordeel te vellen over de
juistheid er van.
Ontstaan van ons leven
MET DE aanwezigheid van de maan
is, hoe paradoxaal of het ook is, het
ontstaan van het organisch leven op
aarde verbonden.
De maan verzekerde de stabiliteit
van onze wereldbol, ondanks het snelle
draaien van het oorspronkelijke li
chaam. Zonder dat had onze planeet
zich niet kunnen veranderen in een
uniforme harde massa met op het op
pervlak een zwaartekracht, die de mid
delpuntvliedende' kracht in aanzienlijke
mate overtreft.
De aarde had in het begin van haar
bestaan een omwentelingstijd rond haar
as van ongeveer 4 tot 5 uur. Maar als
gevolg van de getijdewerking van de
zijde van de maan werd de duur van
onze etmalen geleidelijk langer. De
maan begon zich van onze planeet te
verwijderen en gaat daar thans mee
door. Door rechtstreekse astronomische
waarnemingen wordt dit bevestigd.
Enkele jaren geleden werden deze
conclusies nog eens bevestigd door mid
del van een analyse van de micro
structuur van fossiele koralen. Net als
een der ringen op de doorsnede van een
boom, aan de hand waarvan men zijn
leeftijd kan vaststellen, openbaart de mi
crostructuur van de koralen de duur
van de aardse etmalen. Gebleken is, dat
Vi het geologische tijdperk dat men het
„Cambrium" noemt, het aantal etmalen
per jaar meer dan 400 bedroeg! Ieder
etmaal duurde derhalve in totaal on
geveer 20 uur.
In mijn stukje van 1 mei j.l. wijdde
ik enkele regels aan de zwaluwen, die
toen het weer op Texel gearriveerd
waren. Inmiddels is ht eind mei gewor
den en zijn de meeste boeren-, huis- en
oeverzwaluwen, iedere soort op zijn
eigen typische wijze, aan het nestelen
geslagen. Op veel boerderijen zullen zij
met vreugde begroet zijn en vliegen de
vogels af en aan met nestmateriaal of
broeden in veel gevallen zelfs al.
Welkom
Niet overal echter zullen de zwalu
wen met gejuich begroet worden.
Waarom? Omdat de vogels soms wel
eens op lastige plaatsen zitten, vlak
boven een deur bijv., zodat het gevaar
bestaat dat je wat op je hoofd krijgt,
als je door die deur moet. In ieder ge
val wordt het straatje of de stoep voor
het huis besmeurd. De een zal dat niet
erg vinden, heeft zoiets voor de vogels
wel over, de ande'r ziet ze liever ver
trekken. Oplossing? Men verjaagt de
vogels en stoot de nesten van de gevel.
Dat is één oplossing, maar niet de eni
ge en zeker niet de beste.
Niet doen
De nesten van de gevel, in een ge
bouw of op een binnenplaats verwijde
ren mag volgens de Vogelwet. Maar,
laten we zuinig zijn op onze vogels, die
het toch vaak al zo moeilijk htbben (ik
schreef al over de massale sterfte on
der zwaluwen in hun wintergebied in
Zuid-Afrika) en die bovendien voor de
insektenbestnjding beter zijn dan de
chemische middeltjes. De oplossing
voor de misère is eenvoudig: spijker
een plankje onder het nest, zodat de
uitwerpselen of de kluitjes modder die
bij de bouw of daarna nog naar bene
den komen uw hoofd of uw straat niet
kunnen bereiken.
Staatsbosbeheer helpt
Voor advies of daadwerkelijke hulp
kunt u zich wenden tot het Staatsbos
beheer (telefoon (02228) 227) en die hulp
zal met graagte en zonder enige kosten
gegeven worden. Ook voor hulp in an
dere vorm, zoals het bevorderen van
het nestelen van huis- en boerenzwa
luwen, bijv. door het aanbrengen van
steunplankjes, of het voorkómen van
het nestelen van deze vogels aan uw
gevel als u vindt dat dat nodig is, kunt
u bij het Staatsbosbeheer aankloppen.
Nogmaals visarenden
In het jaarverslag van de RSPB, de
Engelse vereniging voor vogelbescher
ming, heb ik inmiddels gelezen, dat er
in 1969 drie paren visarenden in Schot
land hebben gebroed, die ieder 2 jon
gen hebben grootgebracht. Niet minde'r
dan 39.500 mensen hebben de observa
tiepost in het Loch Garten reservaat
bezocht en zagen de vogels daar. Na
tuurlijk een geweldige reklame voor
de vogelbescherming in Groot Brittan-
nië. Trouwens, die observatieposten
hebben ze veel in de' reservaten van de
RSPB en daardoor is het mogelijk, dat
grote aantallen mensen naar de vogels
kunnen komen kijken zonder dat er van
verstoring van de rust in de broedter-
reinen sprake is. Met het oog op dat
gevaar is op Texel door Natuurmonu
menten zowel ais Staatsbosbeheer een
maximum aantal bezoekers per excur
sie van 10 of 15 vastgesteld. Een uit
kijkpost zoals bij de Geul voldoet dan
ook aan een behoefte en het zou én voor
de vogels én voor de vogelliefhebbers
prachtig zijn als ook in andere terrei
nen e'en dergelijke observatiepost ge
bouwd zou kunnen worden.
8rl.,»A Tan laiari kalian Terenh»oei*9*eld d» fadalha'•v^Cr*
JACATRA'S HEILIGE KANON
In het oude Jacatra (Indonesië) is (of
was) een uit 1640 daterend bronzen ka
non, waarvan de legende wil (en 't is er
aan te zien) dat dit een totleven
en gelukbrengend, ja zelfs goddelijk in
strument is. De uit het latijn vertaalde
inscriptie luidt: „ik kwam uit mijzelf
voort".
Deze constructieve legende recht
vaardigt het je een kanon, mensenwerk,
eens gegoten om dood en verderf te
brengen, te plaatsen in de gemeenschap
van een Oosters land.
Op Texel is het juister en zeker aan
de kust het water, de zee, te zien als
historische band met „het verleden" de
zeelieden de vaste wal, de wereld.
De waterputten bij Brakestein, de
lamp -van De Ruyter in de N.H. kerk
van Oudeschild rechtvaardigt het hier
een bank te' plaatsen, waar ieder naar
behoefte z'n eigen legende kén maken,
in plaats van dit storende koude zwarte
kanon.
C. J. Ellen
WAAR LETTERLIJK ALLES IN STAAT
2149 praktische raadgevingen
45 handige tabellen
536 groot-formaat bladzijden
1600 tekeningen
240 zwart/wit foto's
160 kleurenfoto's
van F. Böhmig
BIJ uw tuinwerkzaamheden zult u dit grote boek nooit
tevergeefs raadplegen. Het is een volledig handboek voor
de siertuin, de groente- en de fruittuin U vindt er letter
lijk élles in - ook over allerlei dingen die u zelf voor uw
tuin kunt maken Een vermaard tulnadviseur staat u van
dag tot dag terzijde en leert u de juiste aanpak en me
thoden. 2149 praktische raadgevingen voor groei en bloei,
toegelicht en verlevendigd door niet minder dan 1900
illustraties. Een boek waar u levenslang plezier van hebtl
Bestel dit prachtige tuinboek bij uw boekhandelaar
n.v. -A langeveld de rooij
Et lend dealer van 'Luxaflex' jaloezieën en horren
de meest betrouwbare en zuinig
ste buitenboordmotor.
Nu alle modellen met Thunderbolt-
ontsteking.
Vraag inlichtingen bij
JAN EN FLIP DUINKER,
„De Zuidwester", Oosterend,
telefoon (02223) 402.
pot 360 gram
f'k
'SCo
1/1 blik
diepvries
pak
Unox
Unox AO
palingworst so gram y O
geurige
spuitbus met la|r I
trekautomaat JaJ O
100 gram
Maggi heldere
fijn gekruide
Met zachte vei I ige zeepstaaf jes
Dl RECTAL MET
2 VERRASSINGEN VOOR UI
OF MET EEN
met veel eieren, lekker luchtig
rallen
39
Aanbiedingen geldig t/m 30 mei Uitverkocht voorbenouden
diepvries
500
gram
diepvries per stuk
stevig belegen 500 gram
zoutjes:
peppers, dippers,
knispers, knoedels
en spankers W.
45 cent per xak»e
Hogerstraat 8 -14 Telefoon 2572 Den Burg
En zeker niet op de Lange duur.
En da's lang bij oprechte
'Luxaflex' aluminium
jaloezieën met het merk
'Luxaflex' op koordknopje en
onderlat.Voordeliger-en dan
met zoveel zekerheid en
service en garantie-kan
immers niet. Kunt u makkelijk
zelf vaststellen als u ettelijke jaren
geduld oefent. U kunt het ook op ons
woord van vakman-dealer aannemen
Kom 'ns langs. Kunnen we u
meteen vertellen van al die andere voordelen van
Luxaflex' jaloezieën. Vrijblijvend. Zoals het hoort.
