-Indijk
ijking Eierland was groots
waterstaatkundig werk
Zeewering voldoet nu aan
hoge eisen
zeer
SMIDJE VERHOLEN EN DE RARE ALCHIMIST
het 135-jarig bestaan van de polder Eierland
door L. J. Weijdt
KI
Behoorlijke opbrengst
bliksemaktie
Programma „Polder Paraat"
Ringsteken op
woensdag 22 juli
Tijdig rusten
IER
tie
ei de leuze Polder Paraat"
deze week o.a. herdacht dat de
Eierland 135 jaar geleden werd
kt. De in 1835 aangelegde zee-
echter niet de enige dijk
oor de polder Eierland ontstond,
wee eeuwen daarvoor waren er
iken uitgevoerd die voor de la-
rider Eierland en het omringen-
ried van veel grotere betekenis
zijn dan de dijk van 1835.
i begint mijn verhaal over de
Eierland en de zee niet in 1835
in 1617.
.al jaar werd de polder Waalen-
H voor de tweede maal ingedijkt
?n zeedijk de wie nu nog kennen
Rmgedijk, gelegen tussen de
s Waalenburg en Eierland. Op-
SllJkf moet worden dat in 1617
en Eierland nog twee aparte ei-
waren, van elkaar gescheiden
een grotendeels ondiep zeegat
adden en kleine geulen en ver-
m met het Marsdiep en het zee-
in Terschelling van weinig bete-
hield het in de Noordzee een
delta in stand en was het bij
reer en hoge vloeden een zeegat
j de dijkgraven rond de gehele
zee een slechte naam had. Ook
1617 aangelegde zeedijk had veel
aanvallen via dit zeegat te lijden
kostbare onderhoud van de dijk
ïede aanleiding om in 1629/1630
egat tussen Texel en Eierland af
ïmen.
Groot werk
ioonlijk vind ik dit een water-
;undig werk van de eerste orde.
I als ik daarbij denk aan de me-
de studies, de modelproeven, de
satie en het grote materieel dat
inzetten om de zeegaten in het
van ons land af te sluiten of om
staande zeedijk langs de polder
nd te verzwaren en te verhogen
ast mij alleen maar grote eerbied
le collega's van die tijd.
reet wel, het was geen diep zee-
was geen groot tijverschil maar
ordzee was óók toen onbereken
de getij stroom schuurde ook
iet moeizaam aangebrachte zand
n het enige wat ze konden inzet-
•as mankracht met schoppen en
tien kruiwagens, maar waar
lijk tenen manden, paard en kar
sschien zandpramen die met de
rbeugel werden geladen en met
ïop gelost. Draglines, bulldozers,
machtwagens en zandzuigers
n zeker niet gebruikt,
ir het gehele gebied rond het zee-
as de afsluiting van zeer grote be-
Verstoring
verstoring van het natuurlijke ge-
n bracht grote veranderingen,
het zeegat was afgesloten begon
iraak van de buitendelta. De mil-
kubieke meters zand, opgeslagen
delta, werden door wind en
n gestadig losgewoeld en in de
van de volgende eeuwen groten-
op de Texelse kust afgezet. Door
lanten van helm, het plaatsen van
chermen enz. werd het zand aan
:n gelegd. De afsluitdam werd de
duinregel langs de polder Eier-
De oude duinenkern van Eierland
groter en veel massaler,
uwe duinregels werden gevormd
ontstonden geheel nieuwe gebie-
lie nu nog in vele opzichten van
betekenis zijn zoals kampeerter-
Kogerstrand, de Nederlanden, de
de Slufter en de Krim.
gehele Noordzeekust van Texel
verzadigd met zand en mede door
astleggen van het zand werden de
»e zandduinen tot de zware hechte
egels die nu o.a. de Westelijke ke-
van de polder vormen,
waddengebied binnen de afslui-
ve'rd steeds hoger door het bezin-
an zand en slib in het nu traag
tende vloedwater, aangèvoerd door
idere zeegaten.
de kreken en geulen vulden ge-
'lijk op en in de huidige polder
alleen de Rogsloot en de Hoge-
il nog duidelijk zichtbare herin
gen aan de vroegere geulen.
Twintig weken
in 1835 werden de gronden achter
oormalige zeegat dan ingedijkt. De
km lange dijk werd door 1500 ar-
ts in de periode half april - begin
mber in 20 weken aangelegd. Over
ivaliteit van het werk was men in
ilgemeen niet tevreden. Gelukkig
en in 1846 de polders Eendracht en
arding ingedijkt en in 1876/1877 de
r Het Noorden. Het zeekerende
>lte werd daarmede teruggebracht
l. 2,5 km.
dit dijkgedeelte lag achter een
1 wad en werd verder door de ver
voor de dijk liggende duinregels van de
noordpunt en door het poldertje Vol
harding beschermd tegen de golfaanval-
len van de noordwesterstormen.
Voor de afwatering van de polder
via de Rogsloot en de Hogezandskil
werden voor deze geulen gemetselde
duikersluizen in de zeedijk gebouwd.
Zo lag de polder tot omstreeks de
eeuwwisseling veilig achter de zware
duinen en verder grotendeels ingesloten
door de andere polders en leek het ge
vaar voor dijkdoorbraak zeer gering.
Er kwam echter een kentering, de
buitendelta van het voormalige zeegat
was weggesleten en aan de zandaan-
voer kwam een einde. Ook het zand-
transport dat in regelmatige perioden
langs de Nederlanse kust plaats vindt
nam in betekenis af en de doorbraak
van de westkust en de noordpunt van
het eiland begon
Afname
Al vanaf het midden van de vorige
eeuw worden door Rijkswaterstaat me
tingen verricht waarbij" de groei of af
name van de kust t.o.v. de strandpalen
jaarlijks wordt vastgesteld en daaruit
bleek dat de afname van jaar op jaar
toenam.
Van verontrusting was nog geen spra
ke maar de zee die zo lang bondgenoot
was geweest bij de opbouw van de dui
nen ging onvermoeibaar getij na getij
door met het afschuren van de voor
oever.
Het strand werd smaller en lager en
bij iedere storm kalfde de duinen ver
der af.
Vooral de duinen aan de noordpunt
en langs het Eierlandse gat verdwenen
zienderogen onder invloed van de ster
ke ebstromen in het zeegat. In 1926
overstroomde het poldertje Volharding
dat 80 jaar lang als een beschermend
bolwerk aan de kop van de zeekerende
dijk had gelegen en ging in de daarop
volgende jaren geheel verloren Een
paar jaar later werden alle zeekerende
dijken van het eiland langs de Wadden
zee in het kader van de Zuiderzeewer
ken verhoogd.
Er was namelijk berekend dat door
afsluiting van de Zuiderzee vooral bij
noordwesterstorm een aanmerkelijke
verhoging van de stormvloedstand kon
optreden, vandaar deze dijkverhogin-
gen.
Zuiderzee
Het afsluiten van de Zuiderzee bracht
echter ook grote veranderingen in het
stromenbeeld van het Eierlandse gat.
Geulen verplaatsten zich en de aanval
op de Noordpunt werd mede daardoor
versneld.
Omstreeks de dertiger jaren werden
zanddijken aangelegd in lage duinge
deelten bij het Eierlandse huis.
Daarvoor weren reeds delen van de
gronden aldaar overstroomd. In 1938
werd een ruim l1/; km lange binnendijk
aangelegd, in de noordelijke kop van
de polder, omdat gevreesd werd dat de
zeedijk ter plaatse verloren zou gaan.
Gedurende de oorlog kon er door om
standigheden weinig aan de achteruit
gang worden gedaan en gingen de gron
den van het Eierlandse huis grotendeels
verloren.
Na de oorlog in 1948/1949 werd door
de Rijkswaterstaat de kop van de zee
dijk nabij de huidige reddingbootschuur
versterkt en getransformeerd tot het
bolwerk „Robbengat".
Ramp
Maar toen een fatale datum, 31 janu
ari 1953. Een zeer zware storm met een
stormvloed van ongekende hoogte tei
sterde de Neederlandse kust. De cata
strofale gevolgen van deze storm in het
zuiden zijn bekend en ook Texel werd
niet gespaard. De polder de Eendracht
overstroomde en op vele andere plaatsen
konden slechts met grote inspanningen
dijkdoorbraken worden voorkomen.
De zeedijk van de polder Eierland
werd echter slechts licht beschadigd.
Een gevolg van deze stormvloed is de
deltawet waarin o.a. eisen, normen en
financiering van de noodzakelijk ge
achte werken t.b.v. de waterkeringen
enz. worden geregeld.
Als in 1956 Rijkswaterstaat de dan
reeds meer dan lVa km grote kustaf-
name aan de noordpunt gaat beteugelen
door het maken van het bolwerk Eier
land, bestaande uit oeverbezinkingen
en een duinvoetverdediging rond het
duinmassief van de vuurtoren, wordt in
het kader van de deltawet ook een
voorlopige zanddijk aangelegd in de la
ge duinen tussen de binnendijk van
1938 en het voornoemde duinmassief.
In de daarop volgende jaren wordt
de oeve'rbezinking uitgebreid en het re
sultaat van deze werken is dat de ach
teruitgang vrijwel tot stilstand komt.
Veilig
In 1965 wordt in het kader van de
deltawet begonnen met de voorberei
dende werken voor de definitieve ver
zwaring en verhoging van de waterke
ringen langs de polder Eierland.
De afvoerleidingen van het bestaande
gemaal worden aangepast aan de later
te maken dijkwerken en worden voor
zien van stormschuiven Het werk is in
1967 voltooid en in dat jaar wordt be
gonnen met de dijkverzwaringen. De
zeedijk tussen de polder de Eendracht
en de binnendijk van 1938, wordt ruim
4 meter verhoogd tot een peil van 8.65
meter -f N.A.P.
Ook de binnendijk van 1938 wordt
verzwaard en ca 3,5 meter verhoogd tot
8 meter N.A.P. een hoogte waarop
'ook de zanddijk van 1956 wordt ge
bracht.
In dezelfde jaren worden in het ka
der van het zg. zwakke plekkenplan de
te lage gedeelten in de duinregels langs
de polder opgevuld met zanddijken.
Het is daarom gezien het voorgaande,
verheugend dit verhaal te kunnen be
sluiten met de wetenschap dat de 135-
jarige polder beschermd is door zeekd*-
ringen die aan zeer zware normen vol
doen.
De bliksemverloting die de sportver
eniging Oosterend samen met de mu
ziekvereniging Excelsior donderdag
avond in De Koog heeft gehouden is
goed geslaagd. Hoewel men niet alle
loten heeft kunnen verkopen bleef uit
eindelijk zoveel over dat Excelsior een
nieuw muziekinstrument kan kopen en
de drumband een trommel. De sport
vereniging heeft nu geld voor een aar
dig stukje van het tweede voetbalveld
te Oosterend.
Onder toezicht der Rijkspolitie wer
den de prijzen om 10 uur op het voet
balveld te De Koog getrokken. Deze
vielen op de volgende loten: 22, een
draagbare TV, 6803, een vouwfiets;
De prijzen kunnen afgehaald worden
903, een transistor radio. Verder vielen
er prijzen op: 17, 64, 204, 358, 669, 739,
773. 1289, 1314, 2785, 4011, 4812, 7671.
bij het „Koopcentrum" De Koog. Het is
de bedoeling om begin augustus een
dergelijke aktie te herhalen.
FELLE STRIJD BIJ EERSTE
KAATSWEDSTRIJD
Zaterdagmiddag is onder gunstige
weersomstandigheden op de speelweide
te Den Burg de eerste kaatswedstrijd
gehouden. Er werd fel strijd geleverd
om de prijzen. De eerste prijs ging naar
M. van Slooten, J. Wierdsma en L. Bak
ker van „Texel". De tweede prijs was
voor M. de Haan, W. Adema en B. de
Haan van „Den Helder". De konings-
prijs was voor de heer J. Wierdsma van
„Texel".
Winnaars van de verliezersronde
werden J. Vlagsma, C. de Groot en H.
Hoogerheide van „Texel".
Het evenement werd georganiseerd
door de onlangs opgerichte Kaatsver-
eniging Texel.
llllllllllllllllllllllllllllllllllliUllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllNlip
M Onderstaand geven wij een overzicht van de feestelijkheden, die woensdag,
M donderdag en vrijdag in Eierland worden gehouden
Woensdag
10.30 uur; openingsplechtigheid.
13.00 uur: luncht voor genodigden in
hotel „De Hoop".
15.00 uur: opening feestterreein voor
publiek.
H 18.00 uur: start sterrit vanuit alle
Texelse dorpen.Dcelname staat
open voor ieder. Het is de be
doeling dat men zich op één van
onderstaande adressen aanmeldt
en dan met auto, motor of brom
fiets alle andere adressen be
zoekt en zijn tocht eindigt in De
Cocksdorp. Daar moet de afge
stempelde controlekaart worden
getoond waarna men gratis toe-
gang heeft tot de feesttent en in
het bezit van een herinnerings-
vaantje wordt gesteld. Prijzen
worden uitgeloofd, o.a. voor het
oudste voertuig, oudste deelne
mer e.d. De finish sluit om half
negen.
H 20.00 uur: feestelijke mars door De
Cocksdorp waarna in de feest
tent een programma wordt afge
werkt waaraan o.m. Rita Corita
meewerkt en het Texels amuse
mentsorkest.
Donderdag
j 10.00 uur: behendingheidswedstrijd
voor tractoren op het terrein bij
de feestent.
1 14.00 uur: optocht voor kinderen met
versierde fietsen, autopeds e.d.
Opstellen bij het VVV kantoor,
waarna een rondgang door De j
Cocksdorp wordt gemaakt. Ook i
toeristenkinderen mogen mee- i
doen, bijvoorbeeld met versierde j
bolderwagens. Prijzen worden
uitgeloofd voor de fraaist ver- i
sierde voertuigen.
15.00 uur: feesttcrcin open.
20.00 uur; amusementsprogramma
met het amusementsorkest Texel j
en de clowns De Kamces.
Vrijdag
10.30 uur: start grote allegorische
optocht door de polder. De stoet
stelt zich op in de Langeveld-
straat te De Cocksdorp waarna
het verder gaat via Kikkert-
straat, Postweg. Schoolweg,
Hoofdweg en Hollandseweg. Ie
dereen mag aan de optocht deel
nemen. Toeristen die iets willen
uitbeelden zijn ook welkom. Men
hoeft zich niet door de historie
te laten inspireren; ook aktuele
hedendaagse onderwerpen zijn
toegestaan. Wie geen wagen
heeft neme contact op met de
heer C. Zijm (hoeve „Sir Ro
bert Peel") te De Cocksdorp.
14.00 uur: programma voor de Tex
else bejaarden in de feesttent,
o.a. met medewerking van de
folkorestichting Texel.
20.00 uur: feest met o.m. Sjakic
Schram en het Texels amuse
mentsorkest.
minimum
In het kader van de folkloreaktivitei-
ten zal op woensdag 22 juli in Den
Burg een ringsteekwedstrijd worden
gehouden, in samenwerking met de
Vereniging voor Vrienden van het
Paard. Degenen die willen deelnemen
worden verzocht zich voor zaterdag 18
juli op te geven bij mevrouw De Lugt,
telefoon (02220) 2072.
De ongcvallcncijfers van het Centraal
Bureau voor de Statistiek tonen het
kort en zakelijk aan: de tijd dat dui
zend doden de schrikbarende tol zal zijn
van het Nederlandse vakantieverkeer
lijkt aangebroken. De gestage stijging
van de ongcvallcncijfers in voorgaande
jaren 1965 (juni tot en met augustus)
723 doden, 1966: 738 doden, 1967: 821
doden, 1968: 837 doden en in 1969 (juni
tot en met augustus) 906 doden en bij
na 15.000 gewonden, rechtvaardigt deze
verwachting.
Met bovenstaande cijfers in gedach
ten en met de wetenschap dat vele tien
duizenden Nederlanders zich op dit mo
ment gereed maken voor de vakantie, is
het Verbond voor Veilig Verkeer ge
start met een aktie, waarin onder het
motto „2 uur rijden - XU uur rust", de
aandacht wordt gevestigd op een aan
tal veiligheidsaspecten.
De grootste drukte op onze wegen
werd op 10 juli verwacht toen het wes
ten van Nederland (Noord- en Zuidhol
land, Utrecht alsmede Gelderland ten
noorden en westen van de grote rivie
ren) plus de metaalindustrie de uit
tocht begon. Bovendien beginnen half
juli de schoolvakanties in Noordrijn-
Westfalen en barst de Duitse toeristen-
stroom los, niet alleen in ons land maar
ook op de Duitse wegen.
Een tweede hausse op de wegen volgt
op 24 juli wanneer het oosten en noor
den van het land, de bouw- en neven-
bedrijven en de textielindustrie aan de
beurt zijn.
Tijdens deze „pieken" zal het Ver
bond aan de vele Nederlanders, die hun
vakantie in het buitenland gaan door
brengen en daarbij met hun auto vaak
lange afstanden zullen afleggen, aan de
belangrijkste grensovergangen folders
met een aantal belangrijke tips en een
miljoen servetten met de slogan „twte
uur rijden - kwartier rust", uitreiken.
Met die 2 en lU wil het Verbond nog
eens extra benadrukken het grote be
lang voor eigen en andermans veilig
heid om fit en uitgerust achter 't stuur
te zitten, hoe lang en hoe ver de reis
ook is.
Een goede gewoonte is na iedere
twee uur rijden een kwartier te rusten.
Om goed Voorbereid op vakantie te
kunnen gaan werd in de afgelopen we
ken een reisfolder verspreid onder de
werknemers van een groot aantal be
drijven. Ten behoeve van de buiten
landse toeristen werd door het Verbond
in het Frans, Duits en Engels en in het
Nederlands voor de Vlamingen een fol
der samengesteld over de belangrijkste
Nederlandse verkeersregels. Deze fol
ders worden verspreid via de VW kan
toren, de grenskantoren en de Horeca
bedrijven. De aktie zal zeer frequent
worden ondersteund door radio en tele
visie.
Aan de in eigen land blijvende va
kantiegangers adviseert het Veerbond
wees extra oplettend op de toeristische,
niet op massaal verkeer berekende we
gen, verwacht hier onverwachte situ
aties (aan de verkeerde kant van de
weg lopende voetgangers, bermtoerisme
fietsers en 9pclende kinderen).
Kruip niet te dicht achter elkaar en
laat als bestuurder op die mooie routes
het sightseeing aan uw passagiers over.
De drukte waarin u terecht kan of zal
komen eist uw volledige aandacht voor
de weg op.
Tenslotte nog dit: waar de vakantie
bestemming ook ligt, in binnen- of bui
tenland, herinner u bij uw vertrek een
paar slogans van het Verbond, bijvoor
beeld: HO GEEN RISICO (voorzichtig
bij spoorwegovergangen), PROFIEL 2
MM 0,F MEER (zorg voor goede ban
den) en natuurlijk GLAASJE OP,
LAAT JE RIJDEN.
CM**
66. „Wel alle flitspuiten nog an toe!"
mompelde smidje Verholen. „Dit is de
auto van iemand, die iets te maken
heeft met die alchimisten-, Kludde- en
Knekelwoudzaak! Misschien is die vent
de Kludde zelf wel! Wat een ontdek
king!". Hij haalde gauw een Engelse
sleutel en een tang uit de trommel en
begon te rommelen onder de motorkap
van de auto. „En wat is er nu precies
met mijn kar aan de hand?" snauwde
de eigenaar.
„Ik zie het al", antwoordde de smid.
„De stroomverdeler maakt contakt met
het pingnonklepje. Dat geeft altijd zo'n
tikkend geluid. Even een nieuw split-
moertje er in en de zaak is voor de
bakker. Zie zo, da's klaar
De smid sloot de motorkap, borg het
gereedschap weer op en vervolgde:
„Als u dan nu even met mijn baas wilt
afrekenen.
Zonder verder nog een woord te zeg
gen duwde de automobilist twee 'bank
biljetten in de handen van Stef en
zoefffffWèg was hij!
„Ik geloof, dat ik eens even ga op
bellen", zei smidje Verholen toen pein
zend.
„Natuurlijk, jongen. Natuurlijk", zei
Stef, die de auto verbouwereerd stond
na te kijken. „Jij bent een reuzekerel,
Zemelmans. Het spijt me werkelijk, dat
ik je eerst voor zo'n suffertje hield.
„Ja ia", grinnikte smidje Verholen
alias Z. Zemelmans. „Een suffertje met
een gestreept truitje, een knevel en een
bolhoed, hè". Lachend liep hij het huis
binnen, zocht in de telefoongids een
nummer op en draaide de ikiesschijf.
„Hallo!? Spreek ik met het registratie
bureau?" vroeg hij toen. „Juist! Prima!
Zoudt u zo vriendelijk willen zijn even
voor mij na te zien wie de eigenaar is
van een grote, glanzende Rollsmobil,
genummerd W-l? Juist ja. Het nummer
is W-l.
En nu vragen we ons natuurlijk
nieuwsgierig af wat voor antwoord de
smid zal krijgen.
(wordt vervolgd)
