Bolomey komt met alternatieven uivering bij de bron goedkoper dan ersleidingen c L^T7~~ ver 598 lel kas f (MwwsnbJiiii, IE BLAD TEXELSE COURANT VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1970 lesit l|Ie t ivertng van afvalwater is een on- erp dat in het afgelopen jaar st actueel is geworden. Tal van in- iën zien zich voor het probleem s mai|atst om van hun afval af te komen, •twijfeld het goedkoopst is het om uil te storten in het dichtstbijz^n- ft anaal, in de rivier of in zee. Aan- Ift elijk gaf dit niet zoveel problemen ""*op den duur begonnen de kanalen Ier ook de rivieren zodanig te ver- n dat alle leven erin werd gedood at het eens kristal heldere water iderde in een open riool met alle ian verbonden nadeel. De toevoer vuil was namelijk te groot om in •trekkelijk kleine hoeveelheid wa an kanaal of rivier bacteriologisch irden afgebroken. Het was daarom oor de hand liggende gedachte om uil via pijpleidingen te vervoeren een enorm veel groter water: de Nog niet zolang geleden was dat ooruitstrevende gedachte. In Gro- werd vorig jaar bij Hoogkerk persleiding in gebruik genomen idoor het afvawater van strokar- Jsjfli brieken e.d. rechtstreeks in de |enzee werd gepompt zodat de ka- in de provincie Groningen niet r werden vervuild. Biologen vrees- oen al dat dit geen echte oplos blijken te zijn. Hun waarschu- waren vergeefs en minister er opende met veel feestvertoon irsleiding. De biologen hebben in- ;ls gelijk gekregen. Waar de pers- gn fjtg in de Waddenzee uitmondt is Dgeving ontstellend vervuild; het is er uitgeblust. Nu zijn er nieu- annen voor persleidingen. finan r ïen dt, nj houdt Bea ïsit ïle issi !0)2 Kil ne ivri in e fabrieken van de Veenkoloniën hun vuil gaan spuien in de Eems, in de Waddenzee. Het grote ar- ut is dat deze oplossing het goed- 11 dC t is. Men is het er wel over eens uivering van het afvalwater ge- is alvorens het in zee of kanaal gestort, maar er wordt vanuit jJidat de fabrieken zich de enorme ftfriii die daarmee zijn gemoeid, on- lijk kunnen permitteren. En dus is jeneigd aan het persleidingenplan te houden. Niet zo roi"tlHet Waddenbulletin, orgaan van IGl landelijke vereniging tot behoud le Waddenzee, werd een artikel lomen van de heer J. G. W. Bolo- waarin deze met betrekking tot ersleidingplannen in Groningen aan te tonen dat de behandeling iet afvalwateer bij de bron, dus 1 fabriek, minder kostbaar zal zijn le aanleg van persleidingen waar- iet vraagstuk slechts zal worden latst. Het was de bedoeling dat ■tikel zou worden opgenomen in lad ,,De Ingenieur" vóór de a.s. [dering van de Provinciale Staten ''roiiingen. Maar omdat nbet zeker lat het blad voor die dat.um zou nen werd het ook in het Wadden- opgenomen en werden over- en aan tal van mogelijk geïnte- rden en belanghebbenden toege- a Met weglating van al te weten schappelijke details nemen ook wij het hieronder over. Wie van de weggelaten passages op de hoogte wil zijn, kan het complete artikel bij onze redaktie af halen. De Koninklijke Akademie van Weten schappen heeft een rapport gepubli ceerd waarin duidelijk stelling wordt genomen tegen lozingen op zee van on gezuiverd afvalwater. Prof. Dr. D. J. Kuenen deed hetzelfde in een rede tijdens de Akademiedagen te Assen en Prof. Dr. A. Quispel noem de in een lezing te Utrecht de lozing van 24 miljoen inwoner-ekwivalenten op het Eems-estuarium „een volkomen absurde oplossing". De Olympiawerke te Leer in Duits land hebben in 1969 voor 1V* miljoen D.M. een zuiveringsinstallatie moeten bouwen. Het Libby-Geselschaft aldaar betaalt voor zuivel-afvalwater 120.000 D.M., te verhogen tot 220.000 D.M. De stad Leer zelf heeft twee jaar ge leden voor 5,5 miljoen D.M. een riool- zuiveringsinstallatie gebouwd. Mag met de eerstbedoelde uitspraken van de meest bevoegde en meest be trokken zijde, verstrekt door de Duitse voorbeelden, de diskussie gevoeglijk als gesloten worden aangemerkt, zo rest thans de taak een globale schatting te maken van de kosten, gemoeid met de verwezelijking van het alternatief: de zuivering bij de bron. Daarbij moeten enige punten voorop worden gesteld. De vraag is verlegd Er zijn diverse onderzoekingen ver richt op het gebied van terugwinning van waardevolle stoffen waarbij dan de reduktie van de vuilgraad van het af valwater ten hoogste als een neven voordeel werd gezien. De pogingen uit bedrijfsoogpunt terecht gestaakt als bleek dat de recylering niet lonend was, d.w.z. geen behoorlijke winst op leverde. Thans evenwel ontstaat er een geheel nieuwe toestand: de wet op de behandeling van afvalwater legt ver plichtingen op en dientengevolge luidt de vraag niet langer: „verdienen we er mee?" maar veeleer: „hoe kunnen we door terugwinning de kosten van zui vering zoveel mogelijk beperken?" Hiermede kregen oude onderzoekingen op dit gebied hernieuwde betekenis en zij zullen dus hierna aan de orde wor den gesteld. Zo stellen de plannenmakers zich het persleidingensysteem voor dat het afval water van de fabrieken In de Veenkolo niën moet afvoeren naar het Eems-esta- rium. 109, mo: rk i OSH Ret 02Z «0FD- e ieke i bron ist PROV. GRONINGEN k wuru- GRONINGEN HOOGEZAND FOXHOL urn r PROV. DRENTE HOOG WATUM DELFZIJL TERMUNTEN DOLLARD*. NIEUWE HOOFD GEMAAL SCHANS 7 VEENDAM O.PEKELA NW. PEKEIA STADSKANAAL TER APEL de investering op nul mogen stellen. De persleidingen zelf brengen niets op, doch vragen daarentegen jaarlijks per- sings- en onderhoudskosten. Eerder be toogden wij dat de raming van de Com missie Industrieel Afvalwater Gronin gen ad ƒ145.000.000,wegens prijsstij ging sinds 1968 en wegens kosten van uitrottingsbassins aanzienlijk zou moe ten worden verhoogd. In de hierbovenbedoelde vergelijking moeten wij bij dit verhoogde bedrag nog optellen het gekapitaliseerde be drag der jaarlijkse persings- en onder houdskosten. In totaal zullen uit dezen hoofde het vergelijkingsbedrag der persleidingen mogen stellen op rond 200 miljoen gul den. Overheidssteun Voor het geval de kosten wegens zuivering bij de bron het eindpro- dukt uit de markt zouden prijzen, kan tenminste worden gerekend op de hulp van de overheid tot een bedrag, even groot als dat hetwelk zij bereid bleek k fonds perdu te steken in een perslei- dingenprojekt. Gedacht mag worden in een orde van grootte van 150 miljoen. Bestuurders kunnen dit fiasco niet voor hun rekening nemen Investering In het hiernavolgende zal voor een goed begrip van het woord 'investering' onderscheid moeten worden gemaakt naar de opbrengsten, resp. kosten die de investering meebrengt. Zijn de opbrengsten zo groot dat daar mee rente en afschrijving volledig kun nen worden betaald, dan zullen wij, voor de vergelijking met persleidingen, Deze in uitzicht gestelde steun van overheidswege (maar dan merkwaardi gerwijze via het departement van Wa terstaat en niet via Ekonomische Za ken) heeft de zaak overigens in aan zienlijke mate scheefgetrokken. De pressie, van overheidswege uitge oefend in de richting van afvoerleidin- gen, stond een objektieve afweging van het niet gesteunde alternatief in de weg. Nu door de uitspraak van de bio logen afweging niet langer aan de orde is en zuivering bij de" brond noodzake lijk zal zijn, is het slechts de vraag of steun aan de fabrieken een eis is, en zo ja, of de ekonomie een volledige steun tot 150 miljoen aan de betrokken indu strieën rechtvaardigt. Geen perfektionisme Vast zal moeten staan welke eisen aan het geloosde water moeten worden gesteld. Voldoende bekend is dat, zoals overal elders, de wegwerking van de laatste procenten verontreiniging de hoogste kosten meebrengt. In dit ver band zij vermeld dat het zuivere en daardoor gevoelige zeewater waarin zich een gekompliceerde leefgemeen schap bevindt, een veel sterkere aan spraak maakt op een goede behande ling van afvalwater idan een stelsel van kanalen die uit hun aard nauwe lijks anders dan eutroof kunnen zijn en waarin van een waarlijke biotoop, van een levensgemeenschap, praktisch geen sprake is. Indien deze kanalen, die meer dan een halve eeuw lang in de slechtst denkbare toestand hebben verkeerd, zo danig worden verbeterd dat zij geen stank verspreiden of andere hinder op leveren, blijven wij met beide voeten op de grond staan. Het is niet nodig er drinkwater van te maken, erin te zwemmen of er forellen in te kweken. Daarbij zal een verspreiding van de lozingspunten de natuur meer gelegen heid geven tot nareiniging dan een kon- centratie. Kosten We willen nu trachten een indruk te geven van de orde van grootte van de kosten die zijn gemoeid met een zuive ring bij de brond omdat het interes sant is te weten of de biologen die zo duidelijk de lozing op zee hebben af gewezen, onze ekonomie daarmee een gevoelige slag zouden hebben toege bracht. Een vermoeden in die richting zou kunnen rijzen nu van de zijde van het Riza is medegedeeld dat een zuivering (maar dan nog zó onvolledig dat pers leidingen niet zouden kunnen worden gemist) een bedrag van 800 miljoen tot 1 miljard zou vergen. Tegenover de schrik en de ontsteltenis welke het noemen van deze bedragen bij de niet- ingewijden mocht hebben teweegge bracht, zouden wij het voorbeeld willen stellen van een gist- en spiritusfabriek die ingeval van aansluiting op een bio logische zuiveringsinstallatie zou moe ten rekenen op 1 a 2 miljoen gulden 's-jaars doch die bij de uitgisting van haar afvalwater zoveel gas zou winnen dat daarmee niet alleen rente, afschrij ving en exploitatie van de gistingsin stallatie ad ƒ1.000.000,- zouden zijn be taald, maar dat bovendien nagenoeg voldoende zou zijn overgehouden om de nabehandeling van het restant langs biologisch-aerobe weg te financieren. Het onderzoek, het bezichtigen van fabrieken waar deze gisting mettertijd werd toegepast en het nemen van lang durige gistingsproeven geschiedden een tiental jaren geleden. Thans zou de in vestering duurder zijn, de rentestand is hoger en de gasprijs een weinig lager, zodat op een zó gunstig resultaat nl. een kosten-loze volledige zuivering van het afvalwater, nu niet zou mogen worden gerekend. Maar wel kan worden vast gesteld, dat ook thans deze volledige zuivering geenszins een dure zaak zou zijn. Veenkoloniën vergelijkbaar De aardappelmeel- en strokartonfa brieken in de veenkoloniale driehoek leveren een afvalwater dat in hoeveel heid per fabriek en in koncentratie van organische stof goed vergelijkbaar is met dat van het hierboven bedoelde be drijf. Moeilijkheden, die echter niet oplos baar zijn, vormen de campagne-gewijze produktie van de aardappelmeelfabrie ken en het bijmengen van hulpstoffen in de strokartonindustrie. Voorts levert een aardappelmeelfabriek in tegen stelling tot een gistfabriek afval water van zo lage temperatuur dat voor een goede uitgisting een voorverwar ming noodzakelijk zou zijn waardoor de ekonomische waarde gewonnen gas niet of niet volledig ter beschikking zou ko men, omdat het voor de verwarming zou moeten worden benut. Niettemin is de anaerobe behandeling van gekoncen- treerd organisch belast afvalwater zo veel goedkoper dan efen aerobe behan deling dat de eerste tot een relatief goedkope zuivering zal kunnen leiden. De industrie heeft zelf met betrek king tot de zuivering bij de brond niet stilgezeten. Vele publikaties wijzen op pogingen in deze richting. Door de nieuwe benadering, wij zei den het reeds, krijgen studies die eens zijn afgebroken, nieuwe betekenis en alle wettigen zij de konklusie dat door terugwinnen van eiwit, gist, gas of an derszins de investering mogelijk geheel of althans voor een belangrijk gedeelte zal kunnen worden terugverdiend. Latere, meer gedetailleerde bereke ningen zullen voorts kunnen aantonen of ondanks de hoge kosten van pers leidingen voor dicht bijeengelegen fabrieken een koppeling wordt gerecht vaardigd door de grotere ekonomie der gekombineerde installaties. Gaan wij uit van de redelijke veron derstelling dat de eiwit- en gistwinnin- gen, zo zij al geen winst zullen afwer pen dan toch wel nagenoeg ekonomisch uit kunnen komen dan is voor onze kostenvergelijking met het afvoerleidin- genprojekt nog slechts de behandeling van de resterende 5°/o van belang. Voor een fabriek van gemiddeld 1.400.000 in woner-ekwivalenten (uit het rapport van de commissie Industrieel Afvalwa ter Groningen leiden wij af, dat in de toekomst 15 fabrieken een ekwivalentie zullen vertegenwoordigen van 21 mil joen) zou dit betekenen bijvoorbeeld 'n Pasveersloot voor 70.000 i.e. Een inves tering van rond ƒ3.000.000,zonodig te vermeerderen met de gekapitaliseer de beluchtingskosten c.a. Maar mis schien kunnen deze laatste worden goedgemaakt door affiltreren van vita- minekomplexen en door winning uit het aktief slib van waardevolle komponen- ten. Ervaringen 'Bij de aardappelmeelfabriek „Oran je" bij Smilde wordt het afvalwater na winning van het eiwit opgeslagen in 'n oxydatievijver van 54 ha, 1,5 m diep, waarbij de B.O.D.*) daalt tot 30. Er is noöh slibafzetting, noch gasvorming van betekenis en er vindt intensieve beluch ting plaats door roering onder invloed van temperatuursverschillen. Bebou wing van de omtrek is afwezig zodat eventuele reukbezwaren gering zijn. Deze eenvoudige en goedkope behande ling krijgt nieuw relief nu deskundigen (Mansholt) de landbouwgrond eerder 'n blok aan het been achten dan een pro- duktiebasis en dus 54 ha voor efen vijver nauwelijks een vraagstuk kan beteke nen. Tenslotte willen wij de aandacht ves tigen op wat 'Dirkse, na het koelwater- vraagstuk behandeld te hebben, publi ceert over proefnemingen met oxydatie van afvalwater. Merkwaardigerwijze acht hij deze aerobe methode bij uitstek geschikt voor grote hoeveelheden rela tief sterk verontreinigd water (in de or de van 8.000 mg O2/I B.O.D.) Hij noemt het lage energieverbruik, alsmede de Na het monster van Hoogkerk, komt de mammoetspulter uit de Veenkoloniën eenvoud en de lichte konstruktie van de door hem beschreven oxydatietoren. Door een meerfasensysteem kan het reinigingseffekt oplopen tot 95 a 100%>. Strokarton In het hierbovenstaande is onzerzijds in het bijzonder gedacht aan aardappel meelfabrieken omdat deze het leeuwen deel van de vervuiling veroorzaken. Voor de strokarton zouden volgens de Commissie Industrieel Afvalwater Gro ningen 3 miljoen inwoner-ekwivalenten overblijven, verdeeld over 15 fabrieken, gevende 200.000 i.e. per fabriek gemid deld. Maar ook de strokartonfabrieken kunnen hun afvalwater behandelen en wel door methaangisting. De voorwaarden die elders in de we reld worden gesteld t.a.v. lucht- en wa terverontreiniging vereisen bijna volle dige terugwinning van chemicaliën, on geacht de economische konsekwenties. Dit vereist indamping, verbranding en chemische omzetting. In Finland zijn bijna alle fabrieken voorzien van zo danige installaties daar hoge brandstof prijzen de processen uit' ekonomische overwegingen aantrekkelijk maken, maar ook in andere houtverwerkende landen als bv. Tsjechoslowakije en Oostenrijk worden voortdurend nieuwe installaties gebouwd, vooral bij ver bouw en nieuwbouw van fabrieken. Ook worden nevenprodukten gewonnen. Een Finse fabriek produceert bakkers- gist en dit zou in de toekomst 't hoofd- produkt kunnen worden. Stro heeft een lager ligninegehalte en een hoger gehalte aan hemicellulose. Dit maakt vergisting als nevenproces aantrekkelijk. Onderzoek naar de ver werking van afvalprodukten bij de stro- verwerkende industrie wordt o.a. in Hongarije verricht. Tijdsduur De tijd, nodig voor de aanleg van de persleidingen, wordt door de Commissie Industrieel Afvalwater Gfroningen op 9 jaar geschat. In de Verenigde Staten wordt aan de industrie 5 jaar gegeven om de proble men zonder persleidingen en zonder subsidie op te lossen. De noodtoestand in Groningen zal dus bij zuivering bij de bron in korter tijd kunnen worden opgeheven. Persleidingen In deze beschouwing hebben wij niet gepoogd begrotingen te geven. Dit zou slechts kunnen geschieden door onaf hankelijke werkgroepen van chemici, biologen, werktuigkundigen en ekono- men na meer gedetailleerde uitwerking van mogelijkheden voor elke fabriek. Het was slechts ons doel een indruk te geven van de orde van grootte waarin door de bestuurderen die hier beslissin gen moeten nemen, zal moeten worden gedacht. Als wij verwachten dat zowel de eiwit- als de voedergistwinning zich zelf zullen bedruipen, en er dus slechts een investering van de hiervóór ge noemde rond 3 miljoen nodig zal zijn voor de behandeling van het afvalwater is dit wel uiterst globaal en zal er met afwijkingen naar boven en naar bene den rekening moeten worden gehouden. 'Dit is ook nodig omdat het resultaat van de terugwinning van waardevolle stoffen mede afhankelijk is van de prij zen op de wereldmarkt. Zou ook maar één bestuurder na het afschuwelijke débacle van Den Haag, waar de golven geelbruin zijn, waar langs de hoogwaterlijn een baard van toiletpapierschilfertjes kan worden aangetroffen en waar zwemmers klagen over vettig water, na de twijfelachtige lozing van Hoogkerk, die met oosten wind op de steiger van Schiermonnik oog te ruiken was en waarover nog geen onderzoëkingen zijn gepubliceerd en na de niet mis te verstane aanwij zing door de biologen nog een onmete lijke fiasco in het Eems-estuarium voor zijn rekening willen nemen? En dat dan nog ondanks de waarschijnlijkheid dat voor aanzienlijke lagere bedragen een zuivering bij de bron kan worden ver kregen? Aanduiding voor mate van veront reiniging van water met organische stof. Afkorting van Biochemical Oxigen Demand.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1970 | | pagina 9