„De Tbekomst'-DeKoog DE BEERE BAR 't IJ sibeertj DE BEEREKUIL? Vonderlijk land met een nteressante historie UIT.... in uw vakantie? MAALTIJD Voor een avondje gezellig uit iXELtoerist 1972 pagina 9 ,,'T IJSBEERTJE" ELKE AVOND DANSEN steeds de beste orkesten. „DE TOEKOMST" Beere goed Waarom Daarom Texels grootste ondergrondse bar J DBBBHBI IJSSALON - AUTOMATIEK IJS in 6 verschillende smaken (ook om mee te nemen per Vi of Vi liter) Slaatjes, kroketten, fricandellen, broodjes, patates frites en nog vele heerlijke hapjes. Dorpsstraat (naast „De Toekomst") Dan naar BAR-DANCING SLIJTERIJ - DRANKENSERVICE Dorpsstraat - De Koog Ruim gesorteerd in dranken, wijnen en bier SPECIALE AANBIEDINGEN: o.a in Sherry, Whiskey Johnny Walker Landwijnen Keiler Bier. Stenenplaats 2, Den Burg - Texel. Voor een uitstekende (PLATE SERVICE) SNACKBAR - RESTAURANT Den Burg en De Koog een van de gezelligste plekjes van Texel. Geopend vanaf 's middag 2 uur. Dorpsstraat - De Koog Bijgaand artikel werd geschreven door de heer J A. v. d. Vlls (72) uit Blaricum. Van 1921 tot 1928 was hij als onderwijzer in Den Burg werk zaam maar bleef ook na die tijd het eiland (waar hij in Zuidhaf fel een fraai gerestaureerde tweede woning bezit) frequent bezoeken. Zijn stu die van het Texelse verleden leidde tot het schrijven van „Texel, land en volk in de loop der eeuwen" dat reeds tien jaar is uitverkocht en in de loop van volgend jaar een aan zienlijk uitgebreide herdruk zal bele ven Ook schreef hij Tragedie op Texel", een ooggetuigeverslag van de opstand der Georgiërs tegen de Duitsers op Texel in april 1945 waarvan reeds zes drukken zijn uit gegeven. De verdiensten van Van der Vlis als historicus van Texel" werden in 1964 officieel erkend door zijn benoeming tot ereburger van de gemeente Texel. worden miljoenen liters melk van de ca. 5000 runderen verwerkt. Wat de land bouw betreft: deze wordt voor een be langrijk deel in de uitgestrekte Eier- landse polder met zijn grote boerderijen bedreven. Vooral pootaardappelen en gerst worden in grote hoeveelheden uit gevoerd. Ze hebben een niet minder goede naam dan het schaap. Gelukkig geen industrie Vissers en schapenboeren, bloembol lentelers en landbouwers zorgen in de eerste plaats voor het bestaan van de bevolking. Een verzorgende aktieve middenstand en een korps onderwijs gevende mensen met de ambtenaren maken de samenleving van ons eiland compleet. Industrie kent het eiland ge lukkig niet. Want de zuivelfabriek, waar melk en de waterfabriek, waar zeewater wordt verwerkt, kunnen nau welijks als industrie aangemerkt wor den. Ze zijn zó geplaatst, dat de fraaie en zo afwisselende landschappen er nauwelijks door worden verstoord. Texel is een enig land, volop afwis seling kan er Uw deel zijn. U kunt varen met de visserlui, praten met de bollenkwekers, dwalen door de nog grotendeels vrije duinen, wandelen en paardrijden overal. Vogels hoort U waar U komt en in de honderden hektaren bos kunt U zich terugtrekken en een zamer voelen dan waar ter wereld ook. Het geraas van de branding is er van verre hoorbaar een machtige hemel koepel met een steeds wisselend wol- kenspel is er Uw deel. En de bepaald niet achterlijke bewoners zullen graag een praatje met U maken. Snuif de zil tige lucht diep in Uw longen, laat U lekker bruin branden in een afgelegen duinpan, eet een versgevangen visje. Blijf niet hangen op één plaats, trek er op uit: het is goed voor U met zo'n 80 man personeel. Niet alleen voor de vreemdelingen-bezoekers, ook voor de Texelse bevolking is de veer dienst daarom van groot beléng. Oudeschild had nog in de achttiende eeuw meer inwoners dan Den Burg. Alle straatjes daar waren geplaveid, terwijl men in Den Burg nog door het zand ging. Het dorp, ontstaan in het begin van de 17de eeuw, had zijn snelle groei aan de opkomst van Amsterdam als belangrijkste haven van de wereld te danken. Op de thans zo verlaten rede lagen honderden schepen, komend van Amsterdam op een gunstige wind om uit te zeilen te wachten. Soms duurde dit maanden en Janmaat ging dan te gast in de vele herbergen van het dorp, waar hij zich met wijntje en Trijntje trachtte te vermaken. Er is in die jaren heel wat gebeurd in Oudeschild Het zeemanskerkje, goed gerestau reerd, met een paar koperen kaarsen kronen, eens door Tromp en De Ruyter in dankbaarheid na een behouden reis geschonken, getuigen nu nog van de glansperiode, die het dorp in het verle den heeft meegemaakt. Aan de welvaart is in de Franse Tijd een eind gekomen. Napoleon verbood alle scheepvaart op Engeland, het dorp raakte in verval. Toen de donkere jaren eenmaal voorbij waren en Holland onder Koning Wil lem I een koninkrijk werd, was de be- d en nieuw in een ichtig landschap b'n halve eeuw geleden, toen het nsme nog nauwelijks in opkomst s telde Texel 7000 inwoners. Nu zijn er ongeveer 12.000 Men zal begrij- i, dat de ontwikkeling van het toe- ne daar iets mee te maken heeft. Be id de bevolking in 1920 voor het rgrote deel uit geboren-Texelaars, jzamerhand is dit veranderd. Het p De Koog, waar maar een tiental n stond, is een moderne uitge- ide badplaats geworden, waar nog ir een heel enkel huis en het oude kje aan het verleden herinneren, rt in deze plaats is maar een gering Ivan de mwoners van afkomst Texe- Het wordt nu in hoofdzaak be nd door mensen, die zich van elders iet dorp vestigden. In wat minder fce mate is dit met Den Burg het al- Het hoofddorp heeft echter zijn alder van weleer goeddeels behou- Het is een miniatuur stadje, waar de hoofdstraten gelegen zijn rond voornaamste gebouwen: de Grote 'k. al gebouwd in de 15de eeuw en ultra moderne raadhuis, enige jaren 'f> tot stand gekomen onder leiding professtor Wieger Bruin. In de te Kerk, die U gerust kunt gaan be- 60, zijn vooral de grafzerken be dekkend. Lees de fraai gebeitelde «riften op de zerken en het zal U telijk worden, dat Texel eens voor belangrijk deel van de zeevaart te. Het raadhuis, waar sommige be ters nogal bezwaren tegen hebben, en gebouw van deze tijd: het is licht wijding gerestaureerd en dan in al hun eenvoud juweeltjes van vroege burger lijke bouwkunst. Terecht is het hart van Oosterend tot een beschermd dorps gezicht verklaard en worden steeds meer huizen in hun oorspronkelijke staat teruggebracht. Als U Oosterend en omgeving bezoekt, zal het U opvallen dat ook daar heel wat nieuwe huizen zijn gebouwd en dat vele een opschrift hebben, dat aan de scheepvaart of de visserij herinnert. In de fraaie bunga lows wonen dikwijls visserlui, die 's maandagsmorgens voor dag en dauw met hun moderne kotters de haven van Oudeschild verlaten op weg naar vis gronden, hetzij in de buurt van IJsland of Helgoland, hetzij in het zuidelijker deel van de Noordzee. Na uren varen bereiken ze de visgronden, ze blijven daar zo lang mogelijk aan het werk, maar trachten steeds om vrijdagsavonds in Oosterend terug te zijn. Met het weekeinde zijn de mannen graag thuis. De houten blazerschuiten behoren in de De rede van Texel aan het eind van de 18e eeuw met op de achtergrond het dorp Oudeschild. Een kniesoor is hij die het de mensen niet gunnen zou. Oudeschild, vervallen bloei Voor de buitenstaander moet het wat vreemd klinken dat wij in de eerste plaats over de te Oosterend thuisbeho rende kotters hebben geschreven en zal de vraag rijzen of er dan in Oudeschild geen vissers wonen. Inderdaad is het kleinste deel van de tegenwoordig zo moderne vloot, eigendom van Oude schilders. Weliswaar neemt dit aantal iregelmatig toe, maar Oosterend blijft in deze van overwegend belang. In Oude schild wonen heel wat mensen die bij T.E.S.O. (Texels Eigen Stoomboot On derneming) werkzaam zijn. Het is de belangrijkste onderneming op het eiland volking van 1600 tot 800 inwoners te ruggelopen. Eigenlijk mag pas in onze tijd weer van een zekere welvaart wor den gesproken. Texel heeft nog maar enkele jaren een ruilverkaveling achter de rug. Hoe wel daarmee veel veranderd is, zijn nog heel wat oude schapenboerderijen en schapenboeten blijven bestaan. Omdat men de tuinwallen spaarde, heeft het oude Texelse heuvelland daarom nog veel van zijn bekoring behouden. Men vindt er een net van machtige 'wandel paadjes, overal klinkt het geroep of gezang van vogels en als voorheen dar telen er de lammeren nog onder be schutting van de bemoste tuinwallen Hoewel het Texelse schaap dus nog steeds voor de eilandeconomie van bete kenis is hebben landbouw en rundvee teelt een nog groter belang gekregen. In het moderne zuivelbedrijf, gelegen aan de zuidzijde van de Hoge Berg loor wie het nog met weet: Texel is i wonderlijk land. Denk niet dat de üohers er anders zijn dan in Uw eigen irt. Evenmin als Uw buren thuis zijn achterlijk. Noch in hun kleding, noch in gedrag wijken ze af. Het is al een ye eeuw geleden, dat de Texelse kap het gouden oorijzer door oudere wen nog werd gedragen. Maar als de i'ige folk/orevereniging tracht de be kers ,,van de overkant" wat afwisse- I aan te bieden, kunt U heel wat van oude klederdracht aanschouwen. Dan )rt U de tonen van het draaiorgel, dat iciaal voor U van stal is gehaald, U jeugdige en oudere Texelaars bij de ksdansen en mogelijk merkt U iets van ambachten zoals die vroeger beoefend rden. Na afloop van de folkloristische loningen herneemt het leven zijn nor- Ie gang. i gaat naar Uw pension of tent terug ter verstrooiing een detective of een int te lezen. Wij kunnen U wel aan- relen ook de tweemaal 's weeks ver- ijnende Texelse Courant eens een ertje door te nemen. Want dit blad, sedert 1887 regelmatig van de pers nt, is eigenlijk de beste bron van Drmatie, die over het eiland bestaat, was een tijd, dat deze krant niet al- n plaatselijk, maar ook landelijk, ja Es internationaal nieuws gaf. Maar dit is lang voorbij. Daarvoor leest n op Texel een der grote provinciale andelijke dagbladen. Ook wat dit be ft zijn de eilanders met de andere oners van ons land op één lijn te len. Bij het doorlezen van het lokale d, dat berichten over het gehele nd geeft, zal U duidelijk worden i zeer de inwoners met elkaar een heid vormen. Ze zijn Texelaars, ze i daar een beetje trots op, ja zelfs beetje chauvinistisch of hun huis nu at ergens aan de Vuurtorenweg hoog het noorden, in de Prins Hendrik der of in het Kogerveld. en zeer efficiënt gebouwd. Maar vooral de raadzaal, iwaar de gemeenteraad bij eenkomt, laat zien dat een modern ge bouw toch óók heel aantrekkelijk kan zijn. Menigeen zal een dergelijk gebouw nauwelijks op het eiland verwacht heb ben. Ook in Den Burg zijn veel inwo ners niet van Texel geboortig. Welvarend Oosterend De dorpen Oosterend, (met de nabij gelegen gehuchten Oost en Zevenhui zen), Den Hoorn, De Waal en Oudeschild hebben goeddeels hun vroegere karak ter behouden. Juist daar zult U veel ge boren-Texelaars aantreffen, die er van ouder tot ouder hebben gewoond. Nog spreken velen uit die dorpen het oude dialect, nog treft men er een reeks antieke huizen aan, soms met grote toe- vissershaven tot het verleden, langza merhand zijn er de moderne motor- kotters voor in de plaats gekomen. Kostbare schepen met een motorver mogen van soms 1000 paardekracht, van radar en echolood voorzien en met bemanningsverblijven, die heel wat meer comfort bieden dan de scheepjes uit vroeger tijden. Toch moet het leven van de vissers niet onderschat worden: het is een veeleisend en zwaar bestaan. Valt de vangst mee dan blijft men on getelde uren aan het werk. Is er tegen slag, dan vaart men naar een andere plaats, waar men méér hoopt te vangen. Van regelmatige rust is geen sprake. Blootgesteld aan de woede van de ele menten, moet hard gewerkt worden. Van luxe is nimmer sprake. Maar ver geleken met voorheen is er welvaart onder de visserlui gekomen: daarvan bouwen ze hun bungalows in Oosterend.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Texelsche Courant | 1972 | | pagina 39