Over het landschapspark is het
aatste woord nog niet gezegd
Huidige plannen
verkeren nog in zeer
laag stadium
Stemming vol argwaan op discussiebijeenkomst in De Koog
nd
NEDERLANDSCHE MIDDENSTANDSBANK
O
Een bank
die vruchten afwerpt
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 10 november 1972
nen 'genoemd; misschien zou dat iets
voor Texel zijn. Het woord tuinwallen
zou dan jn ieder geval heel passend
zijnDe heer Van der Kloet ging
uitvoerig in o.p de geschiedenis van de
parken in diverse landen en gaf ver
schillende definities. Voor de aandach
tige krantenlezers bevatte zijn inleiding
niet zoveel nieuws. Ir. Kroon maakte in
eerste instantie niet zo'n beste indruk
door te verklaren dat hij nooit eerder op
Texel was geweest, maar wat hij ver
telde over de nationale landschapspar
ken had voor het merendeel van het pu
bliek wel nieuwswaarde. In 1970 deed
de ANWB de suggestie te komen tot een
Wet op de nationale perken en land
schapsparken". CRM stelde over dit on
derwerp een vertrouwelijke nota op,
die onlangs is vrijgegeven. Ir. Kroon
zei er verheugd over te zijn dat op
Texel zelf het initiatief tot instelling
van een landschapspark is genomen,
want opleggen van boven af is niet de
juiste weg.
Boeren
Het landschap is voor een belangrijk
deel opgebouwd door de boeren. De
landbouw zoals die nu wordt bedreven
leidt echter dat afbraak van datzelfde
landschap omdat door toepassing van
mechanische hulpmiddelen, kunstmest
en betere ontsluiting men steeds minder
afhankelijk is geworden van de moge
lijkheden zoals de natuur die bood. Cul
tuur is de natuur gaan overheersen.
Vroeger waren zandgronden niet in trek
en bleven derhalve onontgonnen. Nu is
zandgrond met kunstmest produktief te
maken. Het is al begonnen met de
komst van prikkeldraad waardoor de
houtwallen tussen de percelen overda
dig werden en derhalve verdwenen. Het
eeuwenlange evenwicht is thans ver
stoord. Nu als gevolg van toenemende
welvaart en mobiliteit het agrarische
•gebied een rol gaat spelen in de recrea
tie is het zaak dat in sommige daartoe
bij uitstek geschikte gebieden dit even
wicht wordt hersteld. Dat zijn de natio
nale landschapsparken. In tegenstelling
tot landschapsreservaten kan de grond
bij de eigenaars blijven maar de typi
sche kenmerken moeten worden be
waard of hersteld. Belangrijk in zo'n
gebied zijn de recreatieve mogelijkhe
den. Er moeten dus voorzieningen voor
dag- en verblijfsrecreanten komen.
Er kan worden gedacht aan biologisch
dynamische landbouw, zoals men dat op
Terschelling ook wil. Ook extensieve
.gewone" landbouw hoort tot die moge
lijkheden waarbij bijv. het accent zal
liggen op vleeskoeien inplaats van
melkkoeien. Een en ander zal inkomens
toeslagen noodzakelijk maken. Het moet
mogelijk zijn dat de overheid de grond
koopt als de eigenaar zich de beperkin
gen die de parkstatus met zich mee
brengt, niet wil opleggen. Er zal plaats
zijn voor een optimaal agrarisch beheer,
zij het onder strenge normen. Zelfs
grootschalige landbouw is mogelijk, als
kontrast met de kleinere bedrijven.
Niet afwachten
Uitgebreide mogelijkheden moeten
worden geboden voor wandelen, fietsen
en paardrijden. Het bestuur van het
landschapspark zou kunnen worden ge
voerd door een „Landschapsschap" be
staande uit vertegenwoordigers van de
gemeente, grondeigenaars, recreatie en
natuurbescherming alsmede rijks- en
provinciale overheid. Voordat de land
schapsparken een feit zullen zijn, kan al
in die richting worden gewerkt. Volgens
Ir. Kroon was het verstandig beheren
van landschappelijk waardevolle gebie
den een urgente zaak die mogelijk al in
het kader van de bestaande wetgeving
kan worden geregeld. Nogmaals zei de
heer Kroon dat het belangrijk is dat in
de betrokken streek zelf al over deze
dingen wordt gedacht en dat men „Den
Haag" niet afwacht.
Dat op Texel zelf al een betekende
stroming zou zijn die streeft naar de
status landschapspark, zoals door de
spreker werd gesuggereerd, werd be
streden. Allereerst door de heer M. Bak
ker, „Astrid", al overdreef hij weer in
de andere richting. „Het idee komt van
niet-Texelaars", aldus de heer Bakker.
Hij wees erop dat de Vriendenkring
Texel merendeels bestaat uit hier niet
woonachtige Texel-leefhebbers en de le
den van Landschapszorg kwamen uit
„de geleerde hoek" en stonden als groep
buiten de Texelse gemeenschap. Naast
applaus reageerde de zaal hierop ook
met protestkreten. Landbouwvoorlich-
ter Koolhof informeerde of het land
schap momenteel niet goed wordt be
heerd. Als antwoord wees Ir. Kroon nog
eens op de moderne methoden die de
„kleinschalige schoonheid" laten ver
dwijnen.
Parkwachters
De heer Koolhof twijfelde eraan of de
agrarische ondernemers wel tevreden
zullen zijn met geld alleen. Voelen ze er
wel voor om tot .parkwachter, ambte
naar te worden gemaakt die tevreden
moet zijn met de subsidie die hem wordt
toebedeeld? De spreker reageerde door
op te merken dat de boeren toch ook
geen bezwaar hebben tegen het door
subsidie kunstmatig opgevijzelde melk
prijs. Overigens moet men subsidie in
dit geval niet als iets minderwaardigs
beschouwen. Het is een betaling voor
aan de gemeenschap bewezen diensten.
Dijkgraaf M. Roeper herinnerde de heer
Kroon eraan dat de schapen niet in de
gesubsidieerde sector vallen. Ook het
woord „tuinwallen" niet. Volgens de
heer Kroon zijn deze bijzonder waarde
vol en dat is op zichzelf al een argu-
(zie vervolg derde blad)
mCHF4.
IJN de plannen om Texel tot nationaal landschapspark te
maken onderdeel van een samenzwering van eenzijdig den-
u kende natuurbeschermers en ambtenaren? Zijn ze erop uit
1 ten genoege van de naar rust en romantiek hunkerende stede
gen alles op het eiland te bevriezen en de Texelaars te maken tot
n soort reservaatbewoners, die weinig meer te doen hebben dan
ch laten fotograferen door de toeristen tegen een door vadertje
aat te bepalen vergoeding? Het leek er vrijdagavond in de
iaps-nol te De Koog op alsof heel wat mensen dergelijke vermoe-
ns koesterden. Vooral de stemming van de agrariërs, die het
lord voerden, wees op argwaan. Daar kwamen dan nog gevoelens
n teleurstelling bij omdat de avond niet bleek te zijn wat men er-
m n verwachtte. De inleiders (Ir. W. G. van der Kloet, hoofd van de
- afafdeling Natuurbehoud van het Staatsbosbeheer, en ir. K. B.
oon, van de afdeling Milieu en Landschap van de ANWB) hadden
melijk wel uitvoerig gesproken over .nationale parken en natio-
le landschapsparken, maar er niet bij verteld wat daarvan in de
Baktijk de gevolgen zouden zijn voor de met toekomstplannen
ndlopende Texelaars. En daarover wilde men nu juist meer weten.
Als Texel ooit nationaal landschapspark
wordt (maar hopelijk lang voor die tijd)
zal bovenstaand tafereelje in ieder geval
tot de onmogelijkheden behoren. Op last
van het Waterschap Texel werd donder
dag in enkele uren tijd een halve kilo
meter tuinwal aan het Gerritslanderdijkje
opgeruimd. De wal moest verdwijnen als
gevolg van de wegverbredmg, waardoor
geen berm meer overbleef. Omdat de
tuinwal aan de basis ongeveer een meter
dik is, komt door het opruimen een berm
van dezelfde breedte beschikbaar. De
nieuwe afrastering zal worden gevormd
door goedkoop te onderhouden en weinig
plaats innemend ursusgaas Voor op
nieuw opbouwen van de tuinwal op wat
grotere afstand van de weg voelt het wa
terschap niet. Niet alleen is het maken
van een tuinwal duur, maar er zal van de
grondeigenaars ook het benodigde ter
rein moeten worden aangekocht. Bij het
gemeentebestuur, waar onlangs een spe
ciale commissie in het leven is geroepen,
die binnenkort advies moet uitbrengen in
zake de mogelijkheden tot behoud van
tumwallen en schapenboeten, was men
niet erg bij met de snelle voltrekking van
het vonnis dat over de karakteristieke
wal was geveld Naar verluidt zouden ook
twee van de drie betrokken grondeige
naars er slecht over te spreken zijn, al
wordt het recht van de polder om aldus
te handelen door niemand betwist. Wet
houder J Daalder, voorzitter van de ge
noemde schapenboetcommissie, zei te
hopen, dat de polder voortaan in derge
lijke gevallen overleg pleegt met de ge
meente. Mogelijk kan dan een bevredi
gender oplossing worden gevonden. Ove
rigens zijn de laatste tijd meer tuinwallen
verdwenen, onder meer in de omgeving
van Oosterend.
beren samen iets te behouden maar er
moet wat tegenover staan. Eerst moe
ten de financiële middelen gevonden
worden om de veranderingen mogelijk
te maken, daarna moet pas de wet van
kracht worden".
„Prima", zei de heer Van der Kloet.
„U moet niet wachten op wat over u
komt. Het initiatief moet van onderaf
komen en Den Haag speelt daar dan wel
op in. Er is heus wel geld voor dit doel,
het komt slechts aan op de verdeling".
Ook de heer Kroon zag het zo: „U moet
compensatie krijgen voor het niet meer
optimaal kunnen benutten van de land
bouwgrond".
De avond werd namens de organise
rende groeperingen geopend en geleid
door Ir J. Tolner, voorzitter van de
Vriendenkring Texel. Hij verwelkomde
een volle zaal en toonde zich daarover
verheugd. Immers, er is een storm van
veranderingen en men zal moeten kie
zen. Het gaat om steeds hogere materië
le welstand of om een beter leefmilieu.
Willen we de mens zien als redder van
natuur en landschap of als heerser die
de natuur desnoods opoffert? Zien we
natuur en landschap als een toeristische
attraktie of als iets dat voor ons noodza
kelijk is? Het gaat om ecologie of econo
mie. Wat Texel betreft gaat het om de
vraag of steeds meer moet worden ge
offerd aan de recreatie of dat moet
worden gekozen voor stabilisatie. Is het
landschapspark een mogelijkheid en
moet het er komen in overleg of moet
het ons worden opgelegd? Wordt Texel
een pretpark of wordt het een museum
met de boeren als parkwachters? Het
zijn vragen waarover nog veel onenig
heid kan bestaan, waarbij men zich kan
troosten dat uit de botsing der menin
gen vaak het goede wordt geboren.
Positief
Ir. Van der Kloet konstateerde dat de
parkgedachte op Texel niet wordt afge
wezen. Hij grondde deze mening op een
artikel van de heer M. Mantje (tenslotte
een Texelaar) in het Bosbouwtijdschrift.
Mantje schreef geen ernstige weerstan
den te hebben ontmoet, alleen het
woord park wekt misverstanden en af
keer op. Als een ander woord voor land
schapspark wordt bedacht, heeft men op
Texel geen bezwaar, zo konkludeerde de
heer Van der Kloet lachend. In Zuid-
Afrika worden de wildparken wildtui-
Ir K. B. KROON
voor het eerst op Texel
Want wat moet je beginnen met je
volgens Mansholt-normen uitgebreide
boerderij, compleet met al dan niet rote
rende melkstallen, als het straks verbo
den is kunstmest"of bestrijdingsmidde
len te gebruiken en als kunstweiden
door het parkbeheer niet langer op prijs
gesteld worden. Heeft het zin om de
resterende tuinwallen en schapenboeten
op te ruimen omdat het straks mis
schien te laat is er op dergelijke vernie
lingen in het park een fikse boete komt
te staan? Het waren vragen waarop het
antwoord niet werd gegeven. Dat kon
ook niet want de plannenmakerij met
betrekking tot de nationale parken en
landschapsparken in Nederland ver
keert nog in een zeer pril stadium.
Toch nuttig
Toch is de avond nuttig geweest, juist
door dit prille stadium. Lang voordat
er panklare plannen zijn hebben de
geestelijke vaders van de landschaps
parken met eigen oren kunnen horen
dat de boeren zich niet zómaar gewon
nen zullen geven. Over het verkopen
van de huid valt wel te praten maar
dan zullen koper en verkoper vanaf het
begin op voet van gelijkheid moeten
kunnen onderhandelen. Met spiegeltjes
en kralen zal weinig te bereiken zijn.
Als de gemeenschap zoveel prijs stelt
od een landschapspark dan zal de ge
meenschap ook moeten betalen.
Heel kernachtig drukte zich de heer
W. H. Bakker uit Den Hoorn uit. Hij
herinnerde eraan dat de boeren vroeger
voor een appel en een ei hun antiek aan
handelaren verkochten, eenvoudig om
dat zijzelf er de waarde niet van onder
kenden. De waarde van het landschap
kennen zij echter wel. „We moeten pro-
II. VV VJ. VM/V ucn A LV_7C
ander woord voor ,,park"
bedenken
