In Den Burg wordt meer dan helft
van omzet Texelse winkels gehaald
Mooi
bruin
CIMK: Situatie middenstand is gunstig
Zaterdag a.s. voor iedereen
trimzwemmen in Mol enkoog
Texels
Middenstand (I)
onder elke hemel,
voor elke huid.
/ANj^ASTEI^
Ongelukken
VERVOLG VAN PAG.1
In onze vorige editie deden wij een losse greep uit de resultaten van het
onderzoek dat de afdeling Planologie van het Centraal Instituut voor het
Midden- en Kleinbedrijf (en met name Drs. Th. VV. L. v.d. Laar) heeft ingesteld
naar heden en toekomst van de détailhandel op Texel. In dit en enkele volgende
artikelen zullen wij dit rapport, dat de titel „Winkels op Texel, détaillist en
consument" heeft meegekregen, nader belichten. Dit eerste artikel gaat over
het aanbod op Texel.
In totaal heeft de Texelaar bijna IV2
ha winkeloppervlakte ter beschikking,
verdeeld over 175 winkels. De meest
opvallende eigenschappen van het win
kelaanbod op Texel zijn de in vergelij
king tot de rest van Nederland enorme
winkeloppervlakten per inwoner, en de
zeer sterke concentratie van de sector
duurzame en overige goederen in Den
Burg. De Texelaars hebben per hoofd
twee maal zoveel winkelruimte ter be
schikking als de andere Nederlanders.
Wat betreft de sector voedings- en ge
notmiddelen hebben ze dat gemeen met
de andere Waddeneiland en de oorzaak
hiervan is ongetwijfeld de recreatie.
Maar terwijl de andere Wadden
eiland in de sector duurzame
en overige goederen achterblijven bij de
rest van het land, ligt Texel vèr voor.
Het sterkst is dit het geval bij de huis
houdelijke artikelen, waartoe ook de
souvenirs worden gerekend. Moet win
kelend Nederland zich hier behelpen
met 0,04 m2 vloeroppervlakte per per
soon, de Texelaar heeft er 0,19. Ook dit
heeft met de recreatie van doen. In de
woninginrichting ligt het anders. Het
aanbod op Texel bedraagt in die
branche 0,19 m2 per inwoner, en in de
rest van het land 0,07. Dit verschil is
niet goed te verklaren uit het toerisme
Het rapport komt tot de conclusie dat
juist in deze branche een breed assorti
ment noodzakelijk is om tot een renda
bele bedrijfsvoering te komen. De hoe
veelheid vloeroppervlak die men nodig
heeft staat dus eerder in verband met
de ruimte die benodigd is om de bed
den en bankstellen aantrekkelijk op te
stellen dan met het aantal klanten dat
men tegelijk kan herbergen.
Concentratie
De grote hoeveelheid ruimte voor uit
stalling en verkoop van duurzame en
overige goederen bevindt zich voor het
overgrote deel in Den Burg; 65°/o van
de vestigingen in deze sector met 82%
van het winkeloppervlak bevindt zich
daar. Daarvan is dan weer 92°/o gecon
centreerd in het centrum. Den Burg
springt er in vergelijking tot even grote
dorpen in Nederland dan ook helemaal
uit; het winkelapparaat is er 7 maal zo
groot. Plaatsen met een even groot
winkelapparaat hebben normaliter on
geveer 14.000 inwoners.
Ook de genoemde concentratie van
winkels in het centrum is uitzonderlijk.
In vergelijkbare plaatsen bevindt onge
veer 50°/o van de voedings- en genot
middelenbranche en 85°/o van de duur
zame en overige goederen zich in het zo
genaamde hoofdwinkelapparaat (een be
grip dat ongeveer overeenkomt met „al
le echte winkelstraten bij elkaar"), ter
wijl die percentages bij Den Burg resp.
84 en 92 zijn. In plaatsen met een even
groot winkelapparaat zijn de cijfers
zelfs slechts 45 en 80ü/o.
In het rapport wordt de grote win
kelconcentratie van Den Burg onder
meer verklaard uit de structuur van het
dorp; ringen om elkaar. Daardoor ligt
het centrum het gunstigst voor de ge
middelde consument. Bovendien is het
dorp niet zo groot dat het de moeite
loont om in de buitenwijken winkel
centra te gaan aanleggen. Ook de ver
zorgende functie die het hoofddorp
heeft voor het hele eiland speelt volgens
het rapport een rol.
Het rapport acht deze concentratie
zeer gunstig. „De bundeling van het
winkelaanbod vergroot de keuzemoge
lijkheid, leidt tot gezonde prijsconcur
rentie en verhoogt de sfeer welke nood
zakelijk is voor recreatief winkelen". In
hoeverre deze lof voor de gezonde
prijsconcurrentie te rijmen is met de
bevindingen elders in het rapport, dat
vrij algemeen wordt geklaagd over het
hoge prijspeil op Texel, wordt niet uit
gelegd.
Gunstig
In de sector voedings- en genotmid
delen hebben vooral De Koog en De
Cocksdorp veel winkelruimte per hoofd
van de bevolking. Dat stemt goed over
een met de verhouding tussen het aan
tal inwoners in die plaatsen en de lo-
giescapaciteit. Zo moet De Koog met
zijn ruim 1.000 inwoners in de zomer
een 16.000 monden voeden. In Den
Hoorn waar een dergelijke verhouding
bestaat ligt het wat anders omdat de
grote logiesverstrekker, de camping
„Loodsmansduin" een eigen winkel
voorziening heeft.
De grote oppervlakte van de winkels
is, bezien in het licht van de hele ont
wikkeling van de Nederlandse midden
stand, erg gunstig. Men loopt als het
ware voorop bij de schaalvergroting die
zich overal in den lande voltrekt. De
noodzaak hiertoe komt voort uit het
feit dat de post loonkosten snel stijgt en
de bruto-winst wordt gedrukt door de
stijgende prijsconcurrentie. Dit maakt
groei van de omzet noodzakelijk. Deze
groei wordt onder meer bereikt door
het bieden van een breder assortiment.
Daarvoor is ruimte nodig.
Enquête
De aanbodkant van de Texelse détail-
handel werd ook op een andere manier
bezien dan aan de hand van de gege
vens over oppervlakte en aantal vesti
gingen. De onderzoekers van het CIMK
hielden een enquête onder de Texelse
middenstand. In die enquête werden
hen vragen voorgelegd over henzelf, hun
personeel, hun bedrijfspanden, hun
wensen en hun omzet.
Van de 175 Texelse winkeliers waren
er 133 (76%) bereid hun medewerking te
verlenen aan de enquête. Zij bezaten
85% van het totale vloeroppervlak. In
Oudeschild en Eierland deden alle win
keliers mee. In Den Burg-kern, De
Koog, Oosterend en Den Hoorn gaf de
overgrote meerderheid haar medewer
king. In Den Burg, verspreid, en De
Cocksdorp lag het aantal deelnemers
iets boven de helft en in De Waal '(één
van de vijf) en de campingwinkels (drie
van de elf) was de medewerking uitge
sproken gering. Maar het rapport acht
85% van het vloeroppervlak voldoende
om er betrouwbare conclusies, geldend
voor het winkelapparaat als geheel uit
te trekken.
Uit de enquête blijkt onder meer dat
de ondernemers in Den Burg-kern en
De Koog over het algemeen jonger zijn
dan in de rest van Nederland, en die in
Den Burg-verspreid en overig Texel
juist (iets) ouder.
In 1972 waren in totaal ongeveer 525
personen vast in de Texelse winkels
werkzaam, en 250 alleen in de zomer.
De winkels 111 Den Burg-kern hadden
gemiddeld het meeste personeel; meer
dan vier het hele jaar door en bijna zes
in de zomer. De vaste bemanning van
de winkels in De Koog is het kleinst:
gemiddeld 1.1. Daar staat tegenover dat
er in de zomer gemiddeld ruim vijf
mensen in iedere winkel staan. Voor
heel Texel geldt een vast full-time be
stand van gemiddeld 3,2, waar in de
zomer per winkel nog eens anderhalve
kracht bij komt
De seizoenkrachten werken gemid
deld drie tot vier maanden per jaar in
de winkels. Bij de winkels die alleen in
het seizoen geopend zijn is die periode
veel langer: 4 tot 7 maanden.
Aan verreweg de meeste bedrijfspan
den is sinds 1965 iets gebeurd, in de
vorm van nieuwbouw, verbouwing of
uitbreiding. Het percentage van het
voor de verkoop bestemde vloeropper
vlak ligt verhoudingsgewijs laag. Dit
houdt een belofte voor de toekomst in.
Het betekent namelijk dat men vrij
eenvoudig (zonder het optrekken van
allerlei aanbouwsels) binnen de bestaan
de panden de capaciteit kan vergroten
(advertentie I.M.)
Ligne Solaire, de nieuwe zonncscrie
van Lancaster biedt u een mooi-
bruinC huid met een gouden gloed.
Vctzorgcnd, Vochtinbrengend.
Nooit meer zonnebrand. Omvat
1? pörfckt op elkaar afgestemde
preparaten.' Ligne Solaire, voor
zonnen zonder zorgen en extra
diep-bruin.
De Lancester schoonheidsspe
cialiste zal op donderdag 24,
vrijdag 25 en zaterdag 26 mei
1973 u een kosteloos advies
geven over Ligne Solaire. En...
de kans Is groot dat ze nog een
welkome verrassing voor u
heeft.
Lancaster-advies bij
Parfumerie
VAN DER SLIKKE
Parkstraat 20, Den Burg
PRODUITS DE BEAUTE
vöórtdurendt .schoonheid
Uit de enquête bleek dat ongeveer twee
derde van de ondernemers van mening
is dat winkeluitbreiding mogelijk is. On
geveer 77% van de Texelse winkels is
eigendom van de winkeliers zelf. De
waarde wordt door de ondernemers ge
schat' op ongeveer ƒ750,per m2 be-
drijfsoppervlakte (Den Burg met zijn ou
de gebouwen ƒ650,De Koog ƒ1150,
De 23% gehuurde winkels doen ge
middeld 35,per m2 (van ƒ30,in
Den Burg tot ƒ50,in De Koog). De
geschatte totale waarde van de winkel
panden bedraagt 22 miljoen gulden,
waarvan de helft in Den Burg.
Wensen
Gevraagd naar hun wensen ten aan
zien van het winkelklimaat bleken bijna
alle winkeliers in de eerste plaats de
verkeerssituatie te willen verbeteren.
Met name de parkeergelegenheid vinden
de winkeliers te kort schieten, vooral
in Den Burg. Weliswaar is daar vol
doende parkeerruimte, maar van daar
uit moet men soms wel 5 tot zelfs 10
minuten lopen om het centrum te be
reiken. „Voor een stadscentrum en de
bewoners van een stad is dit alleszins
aanvaardbaar, maar voor de bewoners
van Texel die in het winterseizoen hun
auto meestal dicht bij het centrum kun
nen stallen en die in het seizoen dit ge
mak in een ongemak zien verkeren
doordat zij dikwijls verder moeten lopen
is het begrijpelijk dat zij graag in het
centrum meer parkeerplaatsen zien. In
hoeverre in technisch en stedebouw
kundig opzicht aan deze wens tegemoet
gekomen kan worden blijft hier voorals
nog een vraag".
Het rapport pleit voor afsluiting van
de Weverstraat in het seizoen. De straat
zal dan wel moeten worden verfraaid
met straatmeubilair, bloembakken en
dergelijke aantrekkelijkheden. Ook
moet de bestrating worden verbeterd.
Buiten het seizoen brengt de afsluiting
naar de mening van de opstellers van
het rapport echter meer nadelen dan
voordelen. Er zijn dan meestal maar
weinig voetgangers, en daardoor zou een
sfeerloos beeld ontstaan. „In dit beeld
brengt het verkeer de noodzakelijke
dynamiek terug".
Ook in De Koog en Oosterend zijn
vele winkeliers ontevreden over de
parkeergelegenheid. Met name het feit
dat de clientèle veelal enkele minuten
te voet moet gaan voor ze de winkels
bereikt, wordt door de ondernemers be
treurd.
Omzet
Dc totale omzet op Texel bedroeg in
1971 bijna 46 miljoen, waarvan 25 mil
joen in de voedings- en genotmiddelen
sector (Den Burg 9V2 miljoen, De Koog
5Vz miljoen) en 21 miljoen in de duurza
me en overige goederen (waarvan Den
Burg 17 miljoen). Dit betekent dat per
vierkante meter ongeveer ƒ5.700,
aan voedings- en genotmiddelen
werd omgezet en ongeveer ƒ2.100,aan
duurzame en overige goederen. Naar
Nederlandse maatstaven gemeten is dat
bepaald bevredigend.
In Den Burg realiseren de fotowin
kels, drogisten, speelgoedwinkels, tijd
schriftenwinkels, huishoudzaken, vis
winkels, tabakszaken en groenteboeren
in de vier vakantiemaanden ongeveer
de helft van hun omzet. De omzet in
Den Burg is tussen 1969 en 1971 sneller
gestegen dan in de rest van Nederland:
de omzet van voedings- en genotmidde
len steeg in die tijd met 29% (Nederland
27, bij een prijsstijging van 13%), terwijl
de omzet in de sector duurzame en ove
rige goederen zelfs met bijna 35% steeg
(Nederland 25%, prijsstijging 17%). 1969
was overal een slecht jaar. De omzet
bleef ver achter bij de prijsstijgingen.
In De Koog wordt in de vier vakan
tiemaanden 80 tot 85% van de totale
omzet gerealiseerd. Het komt er in dit
dorp dus op aan de piek te kunnen ver
werken. De oppervlakte is dan ook het
grootste deel van het jaar veel groter
dan nodig zou zijn. Ondanks dit grote
opervlak en andere hoge kosten functio
neert de sector voedings- en genotmid
delen in De Koog niet onbevredigend.
Ook met de duurzame en overige goede
ren gaat het niet slecht in De Koog.
Al met al kan men stellen dat de
Texelse middenstand geen reden tot kla
gen heeft. Er wordt goed verdiend, en
de perspectieven zijn gunstig, vooral ook
omdat capaciteitsvergroting veelal be
trekkelijk eenvoudig is te realiseren.
W. van 't Noordende te De Cock9doi(
voor de bouw van een garage-bergir.
aan de Molenlaan 16 te De Cocksdorp
de heer D. J. Bruin, Schoonoordsingt
13 te Den Burg voor de verbouwing vaj
een woning aan de De Ruyterstraat t
Oudeschild; de heer J. B. Staal te De;
Burg voor de bouw van een garage ach
ter het pand Wilhelminalaan 51 te De
Burg.
Ook op Texel wordt deelgenomen aan
de nationale trimdag die op zaterdag
26 mei wordt gehouden. Trimcvenemen-
ten worden georganiseerd in 400 plaat
sen in ons land door de sportbonden
KNAU, NRTU, NCS en KNZB in samen
werking met de Nederlandse Sportfede
ratie. Zaterdag kan iedere Nederlander
voor één gulden starten in 250 zwemba
den, op 100 hardloopparcoursen en 60
fietsroutes. Het doel is: verbetering van
de lichamelijke conditie. Het deelnemen
aan de evenementen op die éne dag zal
niet zoveel uithalen maar bij de NSF
hoopt men dat het evenement voor ve
len het begin zal zijn van een leven
met wat meer beweging, bijvoorbeeld
door regelmatig te gaan trimmen.
Op Texel zal op 26 mei worden ge
zwommen en wel in het zwembad „Mo
lenkoog" te Den Burg dat daartoe graag
door de Recreatiestichting wordt be
schikbaar gesteld. Dc plaatselijke orga
nisatie berust bij de zwem- en poloclub
TX '71. Het bestuur van deze vereni
ging heeft burgemeester Mr. W. H.
Sprenger bereid gevonden de trimdag
te openen door om 10.00 uur als eerste
in het (verwarmde) water van het
zwembad te springen. Gehoopt wordt
dat velen zijn voorbeeld zullen volgen.
Het is de bedoeling dat de deelnemers
(die dus geen leden van de zwemclub
hoeven te zijn) een afstand van 250, 300
of 500 meter afleggen. Het 250 metcr-
parcours kan ook met hindernissen wor
den gezwommen.
Als „beloning" ontvangen de deelne
mers na afloop een speldje en voorts
twee kaarten. Op de ene kaart wordt
de zojuist volbrachte prestatie aangete
kend en de andere vermeldt een zwem-
schema voor een langere periode. Ge
hoopt wordt dat velen de aanwijzigin-
gen op de kaart zullen opvolgen, wat
betekent dat zij regelmatig zullen gaan
zwemmen en daardoor zo ongeveer de
meest gezonde en meest veelzijdige
vorm van lichaamsbeweging gaan be
oefenen.
Nodig
Wat extra beweging is geen overbodi
ge luxe. Tal van beschavingsziekten zijn
te wijten aan gebrek aan (gevarieerde)
lichaamsbeweging. In tegenstelling tot
machines slijt het menselijk organisme
door te weinig inspanning. Spieren die
niet af en toe flink aan het werk wor
den gezet, verslappen. Dat geldt ook
voor de hartspier. Vaak wordt vergeten
dat naast het lichaam ook de geest is
gebaat bij lichaamsbeweging. Lichame
lijke inspanning is ontspanning voor de
geest en ook dat is in deze gejaagde tijd
van groot belang. Met de trimakties is
enkele jaren geleden begonnen om de
sportbeoefening buiten verenigingsver
band te stimuleren. Veel mensen voelen
er weinig voor lid te worden van een
gymnastiek-, voetbal- of zwemclub
maar zien toch wel in hoe goed het is
zich af en toe eens gezond uit te sloven.
Maar het vlees is (letterlijk) zwak. Van
goede voornemens komt vaak weinig te
recht zonder extra stimulans. De Ne-
Burgemeester Sprenger
eerste duik
derlandse Sportfederatie wil met zijn
trimaktie deze stimulans zijn.
Voordeel
Op Texel genieten trimmers het on
schatbare voordeel dat een zeer gevari
eerd „sportterrein" als het ware naast
de deur ligt De speelweiden, open plek
ken en paden in de Dennen zijn er bij
voorbeeld ideaal voor. In bossen en dui
nen zijn door Staatsbosbeheer verschil
lende fraaie wandelroutes uitgezet. Het
is een goede gewoonte om één of twee
maal per week een van deze routes
hardlopend af te leggen, eventueel ge
volgd door een bezoek aan de trimbaan
bij het Turfveld. Al met al is het een
kwestie van een uurtje en in de zomer
periode kan het heel goed 's avonds.
VERLEENDE BOUWVERGUNNINGEN
de Coöperatieve Vereniging
tot Exploitatie van Melkproduktenfa-
brieken „Noordholland" g.a. te Opmeer
voor de vernieuwing van een berging
aan het Schilderend 3 te Den Burg; de
heer J. W. Geus te Den Burg voor de
verandering van een schuur aan de Wil
helminalaan te Den Burg; het bestuur
van de Golards-stichting te Den Burg
voor de bouw van een broeikas aan De
Zes te Den Burg, de heer J. Hennink te
De Koog voor de bouw van drie zo
merhuizen op het terrein Tamarisk aan
de Slufterweg te Eierland; de heer J. P.
de Jong te Amsterdam voor de bouw
van een bungalow aan de Orchismient
te De Koog; het Waterschap Texel te
Den Burg voor de verandering van de
voorgevel van het pand Weverstraat
49-51; de heer O. Kikkert te De Cocks
dorp voor de bouw van een appartemen
tengebouw aan de Kikkertstraat te De
Cocksdorp; de heer S. W. Bruin te De
Koog voor de bouw van een garage aan
de Epelaan 9 te De Koog; de heer C. H.
F. Duin te Den Burg voor de bouw van
10 woningen aan de Bernhardlaan te
Den Burg; de heer P. A. Smit te Den
Burg voor de herbouw van een woning
aan de Langwaal te De Waal; de heer
Bel bij ongelukken uitsluitend de p,>
litie: (02220) 2644. Deze op haar beur,
belt de arts en eventueel ambulance.
HARTELIJKE WOORDEN BIJ
AFSCHEID M. BOSMA
voor de witte kool, groen potlood vo&.
de groene kool, een rood potlood voer
de rode kool en zelfs een in azijn gr
drijkt potlood voor de zuurkool.
Oud-directeur van gemeentewerk^
J. Veldstra haalde genoegelijke herinn*.
ringen op en twijfelde er niet aan dj
het vertrek van Bosma een verlies vo?
Texel is. „In particuliere dienst zoujt
zijn teruggekocht". Momenteel kijkt 6:
gemeente uit naar een opvolger oude
dan 35 jaar. Dat vond de heer Veldsto
onjuist. „Zoek een jonge vent, die km
je nog naar je hand zetten".
Alcoholvrij
In een uitgebreid en geestig dart
woord bracht de heer Bosma zijn erken
telijkheid tot uitdrukking voor de ve*
toegezwaaide lof. Bijzonder waardeeri
hij het dat op deze bijeenkomst alcohol
vrije drank werd geschonken omdat L;
geheelonthouder is. Dat zou voortaa
op alle gemeentelijke recepties moete
gebeuren. Hij riep de bestuurderen 0:
niet alleen uit te zien naar opvolges:
met goede capaciteiten maar ook it
een geestige inslag. Hij meende dat hs
er tegenwoordig vaak veel te gewichli|
en te ernstig toegaat op het raadhui
De heer Bosma hechtte overigens ma
betrekkelijke waarde aan de vele dari
woorden. „Als ik het zo hoor ben ik zo:
beetje de redder van Texel geweer,
Daar geloof ik niets van. Niemand is»
misbaar. U redt het best zonder nuf
Sprekende over de persoonlijke verk-
dingen waarover door de sprekers 1
uitvoerig was gesproken, zei hij dat ooi
raadsleden en zelfs wethouders niet*!-
tijd even redelijk en gemakkelijk irr
„U kunt van mij barsten", zo had hij
heer J. C. Dros ooit eens toegevoegde
daaruit blijkt al dat het niet altijd ktë
en ei is geweest. Het nam niet wegds
de heer Bosma met de meest positie!
gevoelens aan Texel zou blijven ten?
denken, al was het maar om de zeer#
moedelijke verhoudingen die de weri
sfeer steeds hebben gekenmerkt. H«
wel ongebruikelijk wilde de heer Ba
ma als blijk van waardering daarva
een geschenk aanbieden. Hij overhu
digde mej. E. Remmers een sieranh
bedoeld om ergens in het raadhuis a
de wand te bevestigen.
(vervolg van pagina 1)
TESO IS DOOF EN BLIND,
ZEGT „TESSEL FOREVER"
sfeerloze automatisering en overboè?
nachtdiensten om in 24 uur nog meer:
kunnen vervoeren. Een kwestie vi
status?"
Statuten
De aktiegroep heeft de brief uitga
ven en verspreid ter gelegenheid van:
aandeelhoudersvergadering van donde
dag a.s. Zoals bekend komen daarin
statuten aan de orde. TESO acht het co
der meer op grond van zijn statuten»
plicht om ervoor te zorgen dat het ve
voersaanbod zo vlot mogelijk venvea
blijft worden. Tessel Forever vindt
de statuten een ander beleid niet in'
weg mogen staan. „Nu gaan de wil
en de records vóór de Texelse natt
en het welzijn van de bevolking,
protesteren hier heftig tegen". Gesü
wordt dat de statuten op eenvoudi
wijze veranderd kunn enworden, 1#
ook bij de komende vergadering zal t
ken. „Dat men om het financiële p
wél snel omzwaait en op andere,
langrijke gebieden met verouderde 1*
palingen blijft werken is schandalig,?
Texelse maatschappij onwaardig!"
Zachte dwang
In het begin van de brief wordt?
steld dat de aanleg van wegen en ps
keerterreinen op Texel noodzakelijk*
wijs gepaard gaat met verwoesting
het milieu. Vervolgens wordt dan de«
dige schhade aangericht door gebruik'
misbruik van de „vreemde" wagens*
bijna alle toeristen met iets nu®3
mooi weer een rondje over Texel ra?®
te moeten maken. De Texelaars hotf
zich niet te beperken aldus TeJ
Forever tot het beschikbaar steJ
van frisse lucht, rust cn ruimte aap'
vermoeide stedelingen. De toeiw
kunnen er met zachte dwang toe
den gebracht zich zonder auto te K
maken. Die opvoeding komt zowel Q
ten als Texelaars ten goede.
Hardnekkig
De aktiegroep beklaagt er zich
dat gemeente en TESO gewoon
gaan met hun onveranderde beleid
wel vorig jaar toch een groot deel*
de bevolking door handtekeningen;
blijken tegenstander te zijn van'
maar lukraak blijven overzetten
auto's naar Texel.„Men blijft
ter de ontwikkelingen aanhollen
zullen in 1973 weer vele records s*
velen!"
