Provinciale streekplannen geven
schets van gewenste ontwikkeling
I
Hart- en vaatonderzoek
was niet overbodig....
Texels toekomst ook voor niet-Texelaars van belang
m
Vissers verdwaalden
op de Waddenzee
Visclub Texel
i
4
riSr
Tweede blad Texelse Courant, dinsdag 22 mei 1973
Ongeveer een jaar geleden is het Provinciaal bestuur begonnen met de eerste
voorbereidingen voor het streekplan voor de Kop van Noord-Holland en Texel.
„Een streekplan", zegt de wet op de Ruimtelijke Ordening, „beschrijft de meest
gewenste ontwikkelingen in hoofdlijnen voor een bepaald gebied".
Dat met de voorbereidingen voor het maken van het streekplan is begonnen,
wil niet zeggen dat men al een streekplan aan het maken is. Beginnen wil hier
zeggen: eerst aan de mensen in het gebied vragen wat zij „de meest gewenste
ontwikkelingen" vinden. Aan de mensen in de Kop is dat al gevraagd. Het
resultaat is een rapport dat samen met een groot aantal bewoners van dat ge
bied wordt gemaakt en dat eind van deze maand gereed zal komen.
kan ook moeilijkheden geven met land
schap en milieu.
Veel Texelaars doen werk dat met re
creatie en toerisme te maken heeft. Wil
men meer werk in het toerisme dan be
tekent dat meer overnachtingen per
jaar. Als het seizoen niet langer wordt,
zou er dan meer akkommodatie voor
toeristen moeten komen en ook dat
geeft weer problemen.
Men kan bij het maken van een
streekplan dus niet zomaar zeggen:
*„Meer werk". Men zal ook moeten zeg-
(gen wat voor werk, waar en hoe. In
hoofdlijnen.
De vraag „wat zijn nu de meest ge
wenste ontwikkelingen in het gebied"
wordt nu ook aan de Texelaars gesteld.
Een paar weken geleden hebt u een
boekje thuisgestuurd gekregen waarin
een aantal gegevens over Texel staan.
In dit artikel nog iets meer over „het
gebied" en over „de meest gewenste ont
wikkelingen".
Het gebied
Het is moeilijk te zeggen waarom
voor het gebied van een streekplan een
bepaalde grens wordt gekozen. Dat geldt
ook voor de zuid-grens van het gebied
van het streekplan voor de kop van
Noordholland en Texel. Wel worden
praktisch altijd de gemeentegrenzen ge
volgd Men probeert ook zoveel moge
lijk een eenheid te krijgen. Maar waar
om een gemeente langs de grens van
het gebied nu nèt wel of nèt niet bin
nen het gebied valt is vaak moeilijk te
zeggen.
Banden
Dat Texel in het streekplangebied valt
is echter helemaal niet willekeurig.
Hoewel Texel, als eiland, natuurlijk dui
delijk een eenheid is, zijn er ook veel
banden met de kop. Welke Texelaar
gaat nu bijvoorbeeld nooit eens inkopen
doen in Den Helder. Texel heeft geen
eigen ziekenhuis, het dichtstbijzijnde
staat in Den Helder. Er zijn ook nogal
wat Texelaars die 's winters of het
hele jaar in de Kop werken.
Dat is één reden om Texel „bij de Kop
te nemen". De tweede reden is dat de
ontwikkeling op Texel niet alléén de
Texelaars aangaat. Texel is een vakan
tie-eiland. Wat er op Texel in de toe
komst gaat gebeuren is ook erg belang
rijk voor de vele mensen die op het ei
land hun vakantie doorbrengen. De een
op zoek naar zon, zee en rust, de ander
op zoek naar de gezellige drukte in de
dorpen in het hoogseizoen. Ook daarom
heeft het zin dat de hogere overheid
in dit geval provinciale staten een
vmger in de pap van de ontwikkeling
van het eiland houdt.
En tenslotte is Texel het noordelijkste
puntje van Noordholland. Een mogelijk
heid het eiland bij een ander streekplan
:n te delen is er dus niet. (Of het zou een
inter-provinciaal streekplan moeten
zijn).
De ontwikkelingen
Belangrijke ontwikkelingen in een ge
bied zijn: wonen, werken, verkeer en
vervoer, recreatie en toerisme, milieu
beheer en landschapszorg. Op de ene
plaats is het ene erg belangrijk, op de
andere plaats weer het andere, maar al
deze zaken spelen altijd een rol.
Het houdt bovendien allemaal ver
band met elkaar. Bijvoorbeeld: meer
toerisme op Texel betekent meer (sei-
zoen-)werk, maar ook meer kans op be
schadiging van de natuur.
De bedoeling van een streekplan is
nu vooral zoveel mogelijk al die ont
wikkelingen met elkaar in overeenstem
ming te brengen. En ook nog in over
eenstemming met de ontwikkelingen in
andere gebieden. Dus niet teveel van
iets, maar ook niet te weinig.
In het eerste artikel is al gezegd dat
het daarbij NIET gaat om een plan
waarin alles voor een aantal jaren vast
ligt, maar om een soepel programma
dat ruimte laat voor aanpassing aan
nieuwe wensen en mogelijkheden.
Wonen
Een belangrijke vraag bij het maken
van een streekplan is hoeveel mensen er
m de toekomst in het gebied zullen
moeten wonen. In sommige gebieden
neemt de bevolking toe, in sommige af.
In de Kop zal de bevolking in de ko
mende tien jaar wel blijven toenemen
(van ongeveer 115.000 tot 140.000 inwo
ners in 1980). Dat komt omdat er meer
mensen worden geboren dan er sterven,
maar vooral omdat er in de Kop veel
mensen vanuit andere gebieden komen
wonen.
Ook het aantal Texelaars zal wel toe-
nemen, maar veel minder snel omdat er
nnar verhouding minder mensen van
elders op het eiland komen wonen.
Als eenmaal is uitgemaakt hoeveel
mensen in het gebied moeten kunnen
w°nen kan men ook uitrekenen hoeveel
mzen daarvoor nodig zijn. En bij het
oepalen wéér dn het gebied die huizen
gebouwd moeten worden (in welke
«ad, bij welk dorp) moet dan weer re-
gehouden worden met de andere
wikkelingen (werken, verkeer en
vervoer, milieu).
Werkgelegenheid
Mensen moeten niet alleen wonen, ze
JW® °°k nog kunnen werken. In hun
Plaats of ergens anders. Werken ze
anders dan betekent dat meer
nrki0er en vervoer en dat kan weer
Problemen geven met natuur en land-
tprrap en met ^et miHeu. Een indtistrie-
ein aanleggen, zodat de mensen in
n eigen woonplaats kunnen werken,
Verkeer en vervoer
Texel heeft nog geen verkeersvraag-
stuk zoals Amsterdam. Toch zijn er wel
problemen. In het hoogseizoen komen
er duizenden auto's van toeristen bij op
het eiland. De wegen zijn daar eigenlijk
niet op berekend. Moeten nu de wegen
worden verbeterd (welke, waar, hoe) of
moet iedereen maar wat rustiger rij
den?
De enige manier om op Texel te ko
men is met de boot. Op sommige dagen
is die zwaar overbelast. Zou de toeris-
tenakkoinmodatie worden uitgebreid
bijvoorbeeld voor meer werkgelegen
heid dan zou dat nog erger worden.
Dus een derde boot? Of de akkommoda
tie maar niet uitbreiden?
Recreatie en toerisme
De recreatie op Texel is belangrijk
voor de mensen die er hun vrije tijd
doorbrengen maar ook voor Texel zelf.
Een vraag is of het aantal overnachtin
gen op Texel moet stijgen. En of dat nog
kan. Want de kans bestaat dat bepaalde
toeristen van Texel zullen wegblijven
als het nog drukker wordt. Als het toe
risme nog kan en moet stijgen blijft de
vraag: hoe en waar?
Landschap, natuur en milieu
De unieke Texelse natuur is voor
waarde voor en oorzaak van het toeris
me. Veel gasten komen speciaal voor de
schoonheid van het eiland. De natuur
kan en mag dus niet aan diezelfde toe
risten worden opgeofferd.
Met name de duinen worden door het
bezoek van grote aantallen mensen snel
beschadigd. Maar ook de Texelse bossen
worden in het seizoen op minder warme
dagen erg druk bezocht. De vraag is dus
welke maatregelen moeten worden ge
nomen om de natuur tegen het toerisme
te beschermen.
Er wordt in Den Haag gepraat over
het instellen van zogenaamde „nationale
landschappen" of „landschapsparken".
Dat zijn gebieden die men zo gaaf mo
gelijk zou willen behouden. Maar zonder
dat het een „park" wordt. Texel zou
zo'n „nationaal landschap" kunnen wor
den.
Dat heeft wel bepaalde gevolgen voor
de inwoners van zo'n gebied, met name
voor de boeren. Over de oplossingen
daarvoor wordt nog gepraat. Maar het
zou natuurlijk wel nuttig zijn als de
Texelaars nu al zeiden of Texel zo'n
„nationaal landschap" zou moeten wor
den en wat dat dan zou moeten inhou
den.
Voorzieningen
Naast de genoemde ontwikkelingen
zijn er de voorzieningen. Dat zijn al die
zaken die nodig (kunnen) zijn om een
gebied leefbaar te maken of te houden.
Scholen, winkels, dorpshuizen, zwem
baden, sportvelden, bioscopen, bejaar
denhuizen en nog veel meer vallen er
onder. Ook hierover zal het streekplan
het een en ander zeggen.
De andere plannen
Een streekplan maken voor een vol
komen leeg gebied waarvoor nog hele
maal geen plannen gelden zou een stuk
makelijker zijn. Maar de Kop en Texel
zijn niet leeg. Bovendien bestaan er
voor stukken van het gebied al allerlei
plannen. Erg belangrijk zijn de bestem
mingsplannen (die bestonden nu een
maal eerder dan de streekplannen) maar
er zijn ook wegenplannen, leidingen
plannen, enzovoorts. Texel heeft ook
nog een ontwerp-basisrecreatieplan.
Men kan niet zomaar aan die plannen
voorbijgaan. Dat wil niet zeggen dat
die plannen zonder meer moeten wor
den overgenomen, maar er zal wel re
kening mee gehouden moeten worden.
Hoofdlijnen
Tenslotte, een streekplan beschrijft
hoofdlijnen. Dus niet: dit huisje mag wel
en dat huisje mag niet. Wel of er hui
zen zouden moeten worden gebouwd,'
hoeveel ongeveer en in de buurt van
welk dorp of welke stad. En of er daar
voor meer wegen moeten komen, meer
werkgelegenheid en hoe dat het beste
kan. In een streekplan kunnen ook be-,'
paalde gebieden worden aangewezen
voor de uitbreiding van -het toerisme.
Daarbij kan ook een voorkeur worden
uitgesproken voor meer hotels, of meer
bungalowparken, of meer kampeerter-
reinen. Maar het blijft bij de hoofdlijnen
van de ontwikkeling.
(Meer gegevens vindt u in het boekje
Texel bij de Kop, dat huis-aan-huis op
Texel is verspreid. Gegevens over de
voorbereidingen voor het Streekplan
in de Kop kunt u vinden in de brochure
„Met het hoofd bij de Noord-Kop" en in
de discussienota over dit onderwerp.
Beide zijn te verkrijgen bij het provin
ciaal bestuur, Dreef 3 te Haarlem).
P. Hünd
Zaterdagavond om half twaalf werd
de familie Van der Laan van de afgele
gen hoeve „Zeeburg" nabij de Schorren
opgeschrikt uit haar .rust doordat er op
het raam gebonsd werd. Buiten stonden
twee mannen en een jongen. Ze wilden
weten waar ze waren. Toen de heer Van
der Laan ze vertelden dat ze zich op
Texel bevonden, schudden ze verbaasd
het hoofd en deden hun verhaal.
Zaterdagavond om half zes waren de
heren, afkomstig uit Groningen en Pa-
terswolde te Breezand scheeps gegaan
in een speedboat, teneinde op het Wad
een maaltje vis te verschalken, een be
zigheid waarmee ze zich al vier jaren
lang van tijd tot tijd ontspanning ver
schaffen Om acht uur besloten ze de te
rugreis te aanvaarden. Maar voor ze
daarmee zover waren gekomen, kwam
de zeedamp opzetten. Hoe ze ook speu
rend rondzagen, er was geen kust meer
te bekennen. Aangezien het weinig zin
had om te blijven liggen waar men lag,
werd besloten om maar gewoon door te
varen. Ooit moest men toch ergens aan
komen. Een lange tijd van onzeker zwal
ken brak aan. De uren verstreken, en
nóg was er geen land in zicht. Maar te
gen elven ontwaarde een van de opva
renden van het huikje een groot licht
aan de einder. Uit het aan- en uitgaan
leidde men af dat het een vuurtoren
moest zijn. Maar welke? De heren be
sloten op het licht af te gaan. Kort na
dien doemde een dijk op. Toen was het
leed spoedig geleden. Het bootje voer op
de kunst aan en raakte spoedig vast. De
opvarenden stapten uit en legden het
laatste eindje te voet af. Tot hun op
luchting bleek juist achter de dijk een
hoeve te liggen, slecht zichtbaar in de
zeer duistere nacht.
De heer Van der Laan ontving de ver
doolde vissers gastvrij. Hij zette ze een
stevige borrel voor, en belde de politie
van Den Oever, die onmiddellijk uit
rukte om de te Breezand verblijvende
echtgenotes op de hoogte te stellen
van het wedervaren van hun mannen.
De agenten troffen de gades wenend
bijeen. Ze meenden reeds dat hun man
nen door de golven waren verzwolgen,
en dat ze nu verder als weduwen het
leven door zouden moeten. Ze schrok
ken dan ook verschrikkelijk toen de po
litie versoheen. De agenten stelden ze
haastig gerust. Getroost zochten zij hun
bedden op.
Het bootje werd zondag geborgen met
een trekker van de heer Van der Laan,
die ook de onfortuinlijke vissers naar
de boot bracht.
Of de vangst goed is geweest ver
meldt het verhaal niet.
De viswedstrijd die op zondag 27 mei
zou worden gehouden wordt een dag
vervroegd. Zaterdag 26 mei van vier tot
zes uur zal nu worden gevist ter hoogte
van de Protestantse kerk te Oudeschild.
Op zondag 27 mei zal de wedstrijd
op de Afsluitdijk worden gehouden.
Vertrek om 7.15 uur, Witte Kruislaan
28. De deelnemers moeten zelf voor
aas zorgen. Het moeten pieren zijn.
Een duidelijk voorbeeld van het verschil tussen een streekplan en een bestem
mingsplan. Op de tekening links een gedeelte van het streekplan voor Noord-
Kennemerland De groot geblokte gedeelten zijn bestemd voor woonbebouwing,
de klem-geblokte delen voor industrie, de rondjes betekenen agrarisch gebied en
de kruisjes natuurbehoud.
Hoe dat dan in een bestemmingsplan kan worden uitgewerkt, is op de rechter
tekening te zien. Dit is een deel van het bestemmingsplan voor de uitbreiding
van Oudorp en komt overeen met het gebied in het vierkant op de linker tekening.
«Ti»
apWAfc
f,
rz&r? w '-'
Het Texelse hart staat volop in de
belangstelling. Eind vorig jaar werden
op initiatief van het Groene Kruis 1935
Texelaars boven de 40 onderzocht op
hart- en vaatziekten. Het rapport daar
over is kort geleden uitgekomen. Maar
ook deze weck is er weer wat te doen.
Donderdag zal de Nederlandse Hart
stichting in samenwerking met het Me
vrouw De Koning Hulpcomité een voor
lichtingsavond houden in de kantine
van de LTS te Den Burg.
Op deze voorlichtingsavond zal Dr. E.
Dekker, medisch direkteur van de Hart
stichting een voordracht houden over
hart- en vaatziekten. Ook zullen films
worden vertoond en vragen worden be
antwoord. Bovendien zal er een demon
stratie worden gegeven me de korte tijd
geleden aangeschafte hartdefibrillator.
De heer H. Kloosterman van Wijck,
hoofdpromotor van de stichting zal
doelstellingen en aktiviteiten van de
stichting toelichten.
In het schrijven waarmee de hart
stichting de avond aankondigt wijst zij
op de onrustbarende toename van het
aantal gevallen van hartinfarcten, angi
na pectoris, hoge bloeddruk, hersen
bloeding, vaatkramp en andere narig
heden met hart en vaten. Wat nu pre*
cies de oorzaken zijn van al deze afwij
kingen is niet bekend, maar het staat
al wel vast dat er een aantal factoren
is, die sommige mensen een veel gro
tere kans geven om een hartinfarct of
een andere hart- of vaatziekte op te lo
pen dan anderen. Het is aangetoond dat
van de mensen bij wie deze factoren
duidelijk aan te wijzen zijn (veel roken,
veel en vet eten, weinig beweging ne
men, veel spanning en zorgen) er 10 tot
20% een hartinfarct krijgt. Van de an
deren valt vrijwel niemand ten slacht
offer aan deze ziekte. De stichting zag
nu graag dat ook op Texel belangstel
ling komt voor bestrijding van wat zij
in navolging van de kankerbestrijding
en vele andere organisaties „volksvijand
nummer één" noemt.
Onderzoek
Hoe het gesteld is met het Texelse
hart in doorsnee blijkt uit het rapport
van de Stichting Centraal Bureau voor
Keuringen op Medisch Hygiënisch Ge
bied, dat op initiatief van het plaatse
lijke Groene Kruis 1935 Texelaars van
boven de 40 onderzocht op hart- en
vaatziekten.
Van de onderzochte personen waren
er al 211 bekend bjj de huisarts wegens
afwijkingen van of klachten over het
hart-vaatstelsel. Het onderzoek leverde
293 nieuwe verwijzingen op. Daarvan
kwam in 238 gevallen antwoord. 85 van
deze werden in behandeling genomen, 92
onder controle gesteld. In 61 gevallen
bleek er bij nader onderzoek te weinig
aan de hand om er verder iets aan te
doen. In alle gevallen werden de bevin
dingen van het onderzoek aan de huis
artsen doorgegeven.
Er werden ^verschillende onderzoek
methode gebruikt: door middel van
formulieren met vragen, bloeddrukme
ting, elektrocardiogrammen, röntgenfo
to's en urineonderzoek werd gezocht
naar mogelijke afwijkingen. Als er dui
delijke afwijkingen werden geconsta
teerd werden de onderzochten naar hun
huisarts verwezen, die ze eventueel naar
de specialist stuurde.
Er werd rekening mee gehouden dat
zeer kleine afwijkingen die op zichzelf
geen aanleiding zouden zijn om een be
paalde ziekte vast te stellen, samen met
allerlei andere hele kleine afwijkingen
wél een sterke aanwijzing kunnen vor
men dat er iets mis is.
Elektrocardiogram
Het rapport wijst op de betrekkelijke
waarde van op zichzelf staande medi
sche gegevens. Zo geeft het bekende
electrocardiogram (waarin het verloop
van de hartslag als grafiek in beeld
wordt gebracht) allerminst zekerheid
over de goede of minder goede wer
king van het hart. Dat heeft twee oor
zaken. De eerste ligt in het onderzochte
hart zelf. Het komt nogal eens voor dat
een normaal gezond hart rare sprongen
maakt, terwijl omgekeerd een hart
kwaal soms een heel gewoon „ecg" op
levert. De tweede oorzaak van deze on
zekerheid ligt bij de onderzoeker zelf.
Hij moet het ecg beoordelen, en daar
mee gaat het (zij het in mindere mate)
al net zo als met de beoordeling van op
stellen door leraren Nederlands. De één
ziet er heel wat meer in dan de ander,
en laat dat duidelijk blijken in zijn
waardering. Zo was het mogelijk dat
nader onderzoek naar aanleiding van
20% van de „foute" ecg's niets oplever
de. Een combinatie van ecg met andere
methoden leverde, zoals gezegd, een
veel grotere zekerheid op.
Zeer eigenaardig was het resultaat
van het onderzoek naar angina pectoris
(vernauwing van de kransslagader). Als
uit de antwoorden der uitgereikte vra
genlijsten klachten naar voren kwamen
die op deze ziekte zouden kunnen wij
zen, legde de onderzoeksassistente de
bewuste personen een aantal door de
Wereld Gezondheids Organisatie (WHO)
opgestelde vragen voor. Enkele tiental
len personen beantwoordden deze vra
gen zodanig dat zij volgens de normen
van de WHO hoogstwaarschijnlijk of ze
ker aan angina pectoris leden. Bij het
na-onderzoek door de specialist bleek
dit echter in slechts de helft van de ge
vallen juist te zijn. „De reden hiervan
is niet duidelijk", zegt het rapport.
De opstellers van het rapport (met
name Dr. J. D. Edens) vinden dat het
onderzoek zeker zijn nut heeft gehad.
Ongeveer 70% van de verwezen perso
nen werd onder medisch toezicht ge
plaatst In de meeste gevallen betrof het
hoge bloeddruk.
Dr. Edens is van mening dat het re
gelmatig uitvoeren van deze onderzoe
ken van belang kan zijn bij het voorko
men van ernstige ziekten. Er worden
afwijkingen gevonden die bij tijdige be
handeling niet tot ernstige gevolgen
hoeven te leiden.
Uit het onderzoek kwam ook naar
voren dat vrouwen veel vaker aan hart
en vaatziekten lijden dan mannen.
