NATUURBESCHERMING
EN POLITIEK
Gegadigden voor eigei
huis zijn nog welkom
VERVOLG VAN PAG. 1
Woningisolatie
KRUISWOORDPUZZEL
è-
VV
Weekenddiensten artsen ei s
R. K. Kerkdiensten
Protestantse kerkdienst! ;1
a
door Hugh P. GaUacher
Tijdens de discussie tussen „zaal en
forum", waarmee de negende jaarver
gadering van de Landelijke Vereniging
tot Behoud van de Waddenzee op 2
maart 1974 werd afgesloten, stelde één
van de aanwezigen kennelijk met het
oog op de naderende verkiezingen de
vraag: hoe kunnen wij natuurbescher
mers zo verstandig mogelijk onze stem
uitbrengen?
Hoewel de verkiezingen inmiddels
achter rug zijn, blijft bovengenoemde
vraag mij bezig houden. Zij is namelijk
tekenend voor de ontwikkeling dÜe
gaande is binnen het denken over na
tuurbescherming.
Georganiseerde natuurbescherming is
in Nederland op gang gekomen ter ver
dediging van de steeds beperkter wor
dende mogelijkheden om van de natuur
te kunnen genieten. Zo is bijvoorbeeld
de Vereniging tot Behoud van Natuur
monumenten in Nederland opgericht on
der druk van de bedreiging van het
Naardermeer. Dit betekent, dat natuur
bescherming zich had kunnen ontwik
kelen tot een „hobby-beweging", d.w.z.
een vereniging met als doel, mensen met
eeny bepaalde liefhebberij door middel
van onderlinge contacten en belangen
behartiging, zoveel mogelijk genoegen
te laten beleven aan hun hobby. Voor
beelden hiervan zijn de Valkeniersbond
en de Kon. Ned. Jagersvereniging. Maar
hoewel de diverse natuurbeschermings
organisaties de belangen van haar leden
terecht nooit uit het oog hebben
verloren, zijn zij zich toch van liever
lee meer gaan richten op het algemeen-
maatschappelijke karakter van natuur
behoud: de zorg om een gezond leef
milieu. Dit brengt tevens met zich mee
dat heel andere aspecten van de natuur
benadrukt worden: niet zozeer de
schoonheidsbeleving van de individuele
er rekening mee houden dat de huisbaas
een hurverhoging kan vragen omdat
het woongerief in de betrokken woning
is verbeterd.
De subsidie-aanvraag
De subsidie-aanvraag moet voor 31
december zijn ingediend bij de Hoofdin
genieur-directeur van Volkshuisvesting
en Bouwnijverheid op het Provinciehuis
te Haarlem. Op deze aanvraag moet
minstens staan- naam en adres van de
aanvrager, waar de woning staat, welke
werkzaamheden worden uitgevoerd,
wat het gaat kosten en de girorekening
waarop de bijdrage kan worden gestort.
Verder is nodig een bestek-tekening,
beschrijving van de huidige toestand
van het huis en de onderdelen die wor
den geïsoleerd. Niet iedereen is in staat
een bestek-tekening te maken. In dat
geval dient de opervlakte van de te iso
leren ramen, muren, vloeren en het dak
te worden vermeld.
De eigenaar hoeft nog niet meteen
met het werk te beginnen. Hij kan rus
tig wachten op het besluit van het mini
sterie. Binnen drie maanden na de toe
kenning van de subsidie moet een begin
zijn gemaakt met de werkzaamheden
en één jaar na toekenning moet alles
klaar zijn. Het is mogelijk, dat een
ambtenaar van deze of gene officiële
instantie tijdens de werkzaamheden
komt kijken of alles in orde is. Als hij
onregelmatigheden constateert ziet het
er slecht uit voor de subsidie-aanvrager,
omdat de minister in dat geval kan be
slissen in het geheel geen subsidie te
geven. Het is dus zaak zo weinig moge
lijk van de oorspronkelijke plannen af
te wijken tijdens het aanbrengen van de
isolatie.
Betaling achteraf
De subsidie wordt pas verleend als
alles achter de rug is. De eigenaar van
een woning moet er dus rekening mee
houden, dat hij eerst alle kosten zelf
moet betalen en dat hij pas later geld
terugkrijgt. Ofschoon de subsidierege
ling op 31 december afloopt hoeft nog
niet speciaal voor deze datum een begin
te worden gemaakt met het werk. Wél
moet voor het eind van dit jaar de sub
sidie-aanvraag zijn ingediend. Hierdoor
is het mogelijk dat werkzaamheden, die
in 1975 worden uitgevoerd nog onder de
subsidieregeling vallen, omdat de aan
vraag in 1974 is gedaan.
Theoretisch is hetmogelijk het begin
van de werkzaamheden uit te stellen
tot het voorjaar van 1975. In dat geval
heeft de huiseigenaar zijn aanvraag laat
ingediend, zodat hij pas in de loop van
1975 bericht heeft gekregen van het mi
nisterie.
Na een verkregen goedkeuring kan
hij volgens de regels van het spel nog
maximaal drie maanden wachten met
het begin van de werkzaamheden. Deze
aanvragers moeten zich wel realiseren,
dat kostenstijgingen inmiddels niet uit
gesloten zijn en dat zij extra verlies lij
den op de stookkosten van hun huis ge
durende de koudste maanden van de
winter. Want nog altijd geldt de regel,
dat in een ongeïsoleerd huis van iedere
honderd gulden verwarmingskosten er
45 zinloos de schoorsteen uit gaan. Met
de stijgende energieprijzen is dat een
bedrag om over na te denken.
natuurliefhebber staat voorop, alswel
het vermogen van de natuur om de
lucht te zuiveren, lawaai te dempen, in
sectenplagen tegen te gaan en erosie te
verhinderen. Esthetische overwegingen
worden weliswaar niet vergeten, maar
ruimen toch steeds meer plaats in voor
wetenschappelijke (biologische, natuur
kundige en landbouwkundige) en voor
maatschappelijke (recreatieve en ge
zondheids-) argumenten.
Het gaat om méér dan nostalgie
Door dergelijke argumenten aan te
voeren, pretendeert natuurbescherming
méér te doen dan zich in te spannen
voor de vrijetijdsbesteding van natuur
liefhebbers. Zij biedt nl. oplossingen
aan voor de algemene welzij sproblema-
tiek. Met haar uitrusting van weten
schappelijke en maatschappelijke argu
menten betreedt natuurbescherming 'n
arena waarin zij zich meet met machten
en krachten als lokale, provinciale en
landelijke overheid, ondernemingen en
organisaties. En zij wordt ook m staat
geacht zich hiermee te kunnen meten,
hetgeen blijkt uit het feit dat natuurbe
schermers op ruime schaal geaccep
teerd worden als partners als het gaat
om het maken van plannen, het beden
ken van alternatieven of het uitvoeren
van beslissingen op het gebied van na
tuur en milieu. Wie zegt dat dit momen
teel nog veel te weinig gebeurt, heeft
gelijk: te vaak nog wordt natuurbe
scherming gepasseerd om te kunnen
spreken van een ideaile situatie. Wat niet
wegneemt dat de tendens naar een
grotere verwetenschappelijking en ver
maatschappelijking van de natuurbe-
schermingsbeweging onmiskenbaar is.
Dat bleek ook heel duidelijk op de
jaarvergadering van de Waddenvereni
ging: geen club van lieden die nostal
gisch ervaringen van hun laatste om
zwervingen over het rustieke wad kwa
men uitwisselen (die zullen er overigens
ook wel geweest zijn en geen ikjwaad
woord over hen), maar vooral een ver
zameling van mensen die hun persoon
lijke liefde voor het waddengebied in
het kader plaatsten van het welzijn van
veel meer Nederlanders dan enkel de
bewoners van de noordelijke provincies,
en die bij hun bezorgdheid voor het wad
een open oog hadden voor de vele as
pecten van de problematiek: industria
lisering, werkgelegenheidspolitdek,
energievoorziening, verkeersproblema
tiek, recreatiedruk, lozing van afval
stoffen, militaire voorzieningen, enzo
voort. Voordrachten door de econoom
prof. J. Tinbergen en de etholoog prof.
N. Tinbergen, en een forum waarin
naast genoemde wetenschappers, ook
nog de landbouwkundige en oud-voor
zitter van de Europese Commissie Dr. S.
Mansholt zitting had, getuigen van deze
ruime belangstelling.
In deze sfeer kwam de vraag naar een
stemadvies dan ook niet als een verras
sing. Je kunt het immers niet maken
om een hele middag van gedachten te
wisselen over hoe ons land er in de na
bije en verre toekomst (planologisch en
economisch) uit moet zien, en bij de
verkiezingen net te doen alsof dit alle
maal ongezegd is. Wie ziet dat het plan
nen maken op het gebied van natuur-
en milieubehoud belangrijke implicaties
heeft voor een reeks economische en
politieke factoren (en andersom), komt
derhalve onherroepelijk voor de vraag
te staan, hoe hij deze visie op natuur en
milieu moet vertalen in een politieke
keuze.
Van de regen in de drup
Tot zover de reden waarom ik de
vraag naar het stemmen van belang
acht. Maar ook het antwoord zet aan tot
enig nadenken: voorzitter T. F. J. Pron
ker herinnerde eraan, dat de Wadden-
vereniging bij de jongste kamerverkie
zingen aan alle partijen een aantal
vraagpunten heeft voorgelegd en heeft
verzocht om in het kort de partijstand
punten weer te geven. Het resultaat is
een soort tabel waaruit men kan afle
zen op welke punten de partijen over
eenstemmen dan wel uiteen gaan. Der
gelijke tabellen (maar dan met andere
onderwerpen) treft men in de verkie
zingstijd ook vaak in dagbladen aan. De
bezwaren die aan deze methode kleven
zijn (1) dat niet alle partijen reageren
op alle voorgelegde punten, en (2) dat
een standpuntbepaling in één of twee
korte zinnetjes weinig of niets zegt over
het feitelijk gedrag van de individuele
politici wanneer daadwerkelijk het pro
bleem aan de orde is, en amendementen
worden voorgelegd, moties ter stem
ming gebracht e.d. Afgezien van het feit
dat politieke partijen wellicht geneigd
zijn hun standpunt aantrekkelijker voor
te stellen dan het eigenlijk is, is het niet
altijd mogelijk om precies aan te geven
hoe in de praktijk van het politieke be
drijf de opstelling zal zijn. Conclusie
van Pronker: deze methode levert te
weinig houvast en daarom is het raad
zaam, om via de pers de verrichtingen
van de individuele politici zo nauw
keurig mogelijk te volgen zodat men
zijn stem kan uitbrengen op een persoon
die getoond heeft de belangen van na
tuur en milieu in de praktische politiek
op adequate wijze te hebben behartigd.
Dat deze methode ons echter van de
regen in de drup brengt, blijkt m.i. uit
de volgende bezwaren:
1) het zou alleen mogelijk zijn te
stemmen op iemand die reeds verkozen
is; van nieuwe kandidaten is het nog
niet bekend hoe ze in de praktijk zullen
„uitpakken", tenzij wij de persoon in
kwestie toevallig zouden kennen.
2) het is denkbaar dat een bepaalde
partij een algemene politiek voorstaat
die over het geheel genomen en/of op
den duur heilzaam is voor natuur en
milieu; zouden wij dan met op deze par
tij mogen stemmen omdat zij toevallig
in haar fractie niet beschikt over een
prominente natuurbeschermer?
3) de natuurbeschermingsproblema-
tiek is met het enige criterium waarop
wij onze politieke keuze bepalen: opvat
tingen over het buitenlands beleid, loon-
en prijsontwikkeling, onderwijs, ge
zondheidszorg en belastingmaatregelen
zijn evenzovele aspesten van een visie
op de mens die tezamen een politieke
voorkeur gestalte geven. Het zou onzin
nig zijn te stemmen op een kandidaat
die getoond heeft een open oog te heb
ben voor natuur en milieu, wanneer
men het tegelijkertijd op een of meer
ander punt in het geheel niet met
deze persoon eens is. Doorgaans geeft
men dan ook zijn stem aan iemand
waarmee men zich in meerdere op
zichten kan verenigen. Klaarblijkelijk
omdat ideeën over hoe natuur en milieu
het best behouden kunnen worden nim
mer alleen staan, doch afhankelijk zijn
van een algemene visie op de mens en
zijn omgeving, een ethische of religieu
ze visie die de bron vormt van de con
crete ideeën over natuurbescherming,
maar evenzogoed voor alle andere
maatschappelijke problemen. Politieke
opvattingen over uiteenlopende onder
werpen zijn dus toch met elkaar ver
bonden.
Richtgevcnd: niet de
„vent" maar het „idee"
De voorgaande zin geeft de richting
aan waarin de beantwoording van de
vraag naar het stemadvies kan worden
gezocht Politieke opvattingen zijn met
elkaar verbonden. Het opstellen van
een „tabel" waarin de diverse partij
standpunten t.a.v. een hoeveelheid uit
eenlopende problemen als onafhanke
lijke feiten gepresenteerd worden, ver
onachtzaamt dit gegeven. Wie met zo'n
tabel werkt, doet net alsof een politieke
voorkeur iets is wat voortkomt uit het
bestuderen van korte antwoorden op
korte vragen en het toekennen van pun
ten aan antwoorden waarmee men het
eens is: wie het hoogste scoort heeft ge
wonnen. Maar op een dergelijke quasi-
exacte wijze kan geen verantwoord oor
deel tot stand komen: het gaat immers
niet om isoleerbare „hier-en-nu-beslis-
singen", aangezien elk verschijnsel bin
nen onze complexe samenleving een
reeks van oorzaken en gevolgen met
zich meedraagt, terwijl elke ingreep een
reeks verwikkelingen heeft die ons vaak
voor verrassingen plaatsen aangezien
zij zich voordoen op onverwachte
plaatsen en onverwachte momenten. Al
leen een integrale visie op mens en sa
menleving (met daarin harmonisch op
genomen een visie op natuur en milieu)
kan een waarborg zijn tegen een kort
zichtig beleid. En alleen van een politi
cus die dergelijke visie deelt, kan een
kiezer opaan, omdat kiezer en politicus
van een gemeenschappelijke basis uit
gaan. Niet de „vent" maar het „idee" is
het richtinggevend snoer.
Wat betekent dit in concreto? Niet
dat alle verenigingen op het gebied van
natuurbescherming zich in de armen
van één politieke partij moeten storten.
Wél dat natuurbeschermers die tijdei
hun bijeenkomsten meningen ontwikk
len en standpunten innemen over zak<
als planologie, investeringsbeleid, weri
gelegenheid, e.d., hieruit de conseque:
tie moeten durven trekken, en hun ke:
nelijk aanwezige maar nog verborgi
maatschappelijke visies moeten tract
ten te expliciteren. Dat zal ongetwijfe
niet van een leien dakje gaan: veel n
tuurbeschermers met name die wel!
„natuur" slechts associëren met gro
sterns en zeehonden zullen bezwa
aantekenen tegen elke poging om po
tiek in verband te brengen met natuu
behoud. Anderen zullen hen erop wij* n'
dat dit, gezien de voortgeschreden ve
maatschappeling, reeds een feit is. I
natuurbeschermingsbeweging het
reeds beslisende stappen gezet in
maatschapelijke arena en dient zich
hiervan rekenschap te geven door c
(juist!) bij verkiezingen aktief mee
denken over de richting waarin on
samenleving zich zou moeten ontwikk
len.
(Overname uit „Het Waddenbulletij
De volgende maand hoopt de firma
C. H. F. Duin in opdracht van de wo
ningbouwvereniging Texel te beginnen
met de bouw van 36 woningen aan de
Schoorwal te Den Burg. Van dit com
plex zullen er twaalf door de woning
bouwvereniging worden verhuurd; de
rest is als koopwoning beschikbaar
voor belangstellende leden. Er zijn nu
ongeveer veertien serieuze adspirant
kopers; meerdere belangstellenden zijn
dus nog welkom. De kosten per woning
zullen gemiddeld ƒ80.000,bedragen
inclusief de grond (160 a 240 m2) en gas
c.v. De huizen worden gebouwd in
blokjes van vier tot zes onder een kap.
De Schoorwal is gelegen in het zuid
westelijke gedeelte van het bestem
mingsplan Noord-West, vlak bij
„Astrid".
De huizen zijn ontworpen door het
architectenbureau Martini uit Gronin
gen. Uiterlijk doen ze sterk denken aan
de reeds gebouwde 48 ww-twoningen in
hetzelfde bestemmingsplan; ze zijn al
leen wat groter Gegadigden kunnen;
kiezen uit twee typen; 41/* en 5^ ver
blijf seenheden. Het prijsverschil be
draagt rond ƒ5000,Secretaris van de
groep die met de Woningbouwvereni-
Horizontaal:
1. hoofdslagader
6. langzame
11. Alg. Ouderdomswet (afk.)
12. ijle stof
14. heidemeertje
16. plaats in Overijssel
18. ruim
19. plaats in Oost-Europa
21. nihil
23. netto (afk.)
24. rijgsnoer
25. koude lekkernij
26. slot
27. geestdrift
28 dubbelklank
30. baardje
33. reinigingsmiddel
36. bouwland
39. ambtskleding
40. slede
41. bevestiging
42. zwijn
43. boomvrucht
45. soort gereedschap
49. droog van wijnen
52. anno (afk.)
54. openbare betrekking
55. opera
57. Engels voorzetsel
58. metaallegering
60. tentoonstellingsgeb. in A'dam
62. keurtroep
64. vogel
65. gegraven water
66. part
67. telwoord
69. omroepvereniging
70. voordeel
71. graansoort
72. werpstrik
Verticaal:
2. vruchtbare plaats
3. water bij Rotterdam
4. te weten (afk.)
5. deel van een bijenkorf
7. als volgt (afk.)
8. draaien
9. vorm
10. knaagdier
12. in de verte
13. vis
15. naaigerei
17. plant
20. lopend touw
22. opschik
24. dikwijls
29. spelleiding
31. pers. vnw.
32. insect
33. gesloten
34. deel van een boom
35. vis
36. zoogdier
37. steen
38. belemmering
44. water in Duitsland
45. lidwoord
47. verstand
48. lijst
49. stijf
50. plaats m Egypte
51. houten beenverlenging
53. vreemde munt
54. niet dezelfde
56. bijwoord
57. godin
59. bezittelijk vnw.
61. karakter
63. beetje
68. vaartuig (afk.)
70. voorzetsel
ging samenbouwt is de heer F. A.
Brosius, Boogerd 19 te Den Burg. I
langstellenden kunnen zich tot ht
wenden.
Zoals bekend 'wordt binnenkort
hetzelfde bestemmingsplan ook
eigen woning-projekt gerealiseerd do
een groep andere Texelaars. Het betr a!
46 woningen in drie typen aan de Go u
slag. De huizen wijken vrij sterk af
hetgeen men tot dusver op Texel
wend is. De huizen, naar een ontw|oe
van architect Peter Boots uit De \V
zijn smal en diep. Om een
mogelijke, zonnig gelegen achtertuin-
krijgen is een voortuin achterwf
gelaten. Er zijn reeds 45 gegadigden, K
dat op dit ogenblik nog slechts een p
ceel kan worden uitgegeven. De hun 1
worden uitgerust met garage en
cv. Het staat nog niet vast wanneer n ÏS
de bouw kan worden begonnen. N
hoopt eind oktober, maar op dit
ment zijn inzake de prijs nog onderin
delingen gaande met aannemer C H
Duin. Met de bouw zal een jaar zijn
moeid.
nc
a
12
DOOPDIENST TE DEN HOORN
Zondag 15 september is er een do 1
dienst in de Herv kerk te Den Hoo
De doopzitting wordt gehouden zat
dagmorgen, 14 september om 10 uur
de pastorie.
Uitsluitend voor spoedgevallen
van vrijdagavond 8 uur tot
maandagmorgen 8 uur
r>okter J. B. SEEGERS, Den Burg,
02220) 2039.
GROENE KRUIS
van vrijdagavond 18.00 uur tot
maandagmiddag 13.00 uur
Zr. DE JAGER, Diek 29, Den Hoc s
telefoon (02226) 304.
DIERENARTSEN
Alleen voor spoedgevallen: tel. 252!
NOODSLACHTTNGEN
Voor noodslachtingen bellen de h
A. van Heerwaarden, tel. (02220)
(slachtplaats) of 2663 (Wilhelminal.
CONSULTATIEBUREAU VOOR
ZUIGELINGEN
De zuigelingen, die aan de beurt z e.
worden op het bureau verwacht op
tijden, dat hun eigen huisarts zitf
heeft. Deze tijden zijn als volgt
Dokter Scegers, dinsdag 17 septero
dm 14.00 uur.
Dokter Van Loon, woensdag 18 sept» u
ber om 13.00 uur.
Dokter Coutinho, woensdag 18 septi t®
ber om 15.00 uur.
Weekend 14 en 15 september 19'
Den Burg: zaterdag 19.30 uur
zondag 10.45 uur
De Koog: zondag 9.30 uur
Den Hoorn: zondag 10 45 uur
Oosterend: zaterdag 19.30 uur
De Cooksdorp: zondag 9.15 uur
Oudeschild: zondag 19.00 uur
Zondag 15 september 1974
HERVORMDE GEMEENTEN
Den Burg 10 uur ds. De Roest
Viering van het Avondmaal voor
hele gezin.
De Cocksdorp 10 uur eerw.
Loerakker.
Den Hoorn 11.00 uur ds. Hoekstra
Doopdienst
De Koog 9.30 uur ds. Hoekstra
De Waal 19.30 uur ds. Loerakker
Oosterend 9.30 uur ds. De Gier
Kindernevendienst
Oudeschild 11.00 uur ds De Gier
GEREFORMEERDE KERK
Den Burg 10.00 uur ds. Vogel, Gele
19.00 uur ds. Vogel
Oosterend 9.45 uur ds. Van Leeuwf
van De Lier
19.30 uur ds. Van Leeuwen
GEREFORMEERDE GEMEENT
Oosterend 10.00 en 16.00 uur Diens
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Den Burg 10 uur ds. Kuitse
extra collecte 2°/o Uppsala
alphabetiseringsprogramma Indi
in Paraguay); aansluiting rusthu
JEHOVAH'S GETUIGEN
(Bijeenkomsten in Rode Kruis-geb
Jonkerstraat, toegankelijk voor
18.30 en 19.30 uur bijeenkomst
jti
le
sc
ii
