De mus van de Poolstreken
VOGELS
wel en wee
Steve McQueen en Dustin Hofmann
in avonturenfilm
mm
m
Willem Jansen
trouwt de freule
FILMNIEUWS
j F
feMSfSafelW,
^É^ÉbR
XCIïISS^ f 'XX
X
door Audri J. Binsbergen
Koersen vreemde valuta
Geslaagd
van het
raadhuis
Burgerlijke stand
- -
i
IX
Derde blad Texelse Courant, vrijdag 20 december 1974
'vcV' -- •- - ;v--v---
3ÉSj§SÉ
>3$-
v.:.
->•*•••
Als ik in november een dag of wat
Dp Texel zit, o.a. om vogels te kijken,
ga ik ook altijd een keer naar de vuur
toren om daar sneeuwgorzen te zien.
Soms lukt dat niet meteen, maar ten-
ilotte zie ik ze dan toch voor me uit
jwarrelsn. Een stuk of twintig lichtge-
deurde, haast witte vogeltjes met ei
genaardige zwartwitte vleugels, die als
sneeuwvlokken tegen de grauwe
rerfstlucht afsteken.
3.
hier ook op de trek waar valt te nemen.
Van de sneeuwgors verschilt hij vooral
door het ontbreken van wit op de vleu
gels. De ijsgors is over het geheel geno
men donkerder dan de sneeuwgors, èn
veel minder algemeen (volgens de Vo
gels van Texel vrij zeldzaam). Een ande
re zangvogel uit de poolstreken die we
aan de kust kunnen zien is de strand-
leeuwerik, een vrij kleine leeuwerik-
soort met typische „horentjes" op de
kop. De strandleeuwerik is doortrekker
van september tot in november en van
maart tot in april.
En nu erop uit.
Westduitse marken
Franse francs
Belgische francs
Zwitserse francs
Zweedse kronen
Amerikaanse dollar
Engelse pond
100 ƒ101,75
100 54,50
100 6,65
100 96,75
100 58,50
1 2,46
1 5,80
Oostenrijkse schilling 100 14,50
Italiaanse lires
10.000 36,75
De sneeuwgors is zo groot als een
linke mus, van boven lichtbruin ge-
j75 int en van onderen tegen wit aan. Het
s een broedvogel van het hoge, nee het
LaE loogste noorden, de enige zangvogel die
ei :o noordelijk broedt. Zijn verspreidings-
;t [ebied is „circumpolair holarctisch",
kif vat zoveel wil zeggen als: rond de pool
;n in het daarop aansluitende gebied op
iet noordelijk halfrond Naar het zui
len toe broedt hij tot Schotland, Noor-
vegen en de Faeroer In het noorden in
le meest noordelijk gelegen 's zomers
Ai jsvrije gebieden. In Groenland is het
plaatselijk een talrijke stadsvogel, zo
alrijk als de huismus hier. Kennelijk is
iet een vogel die zich in de echt koude
jebieden het beste thuis voelt, want in
tofchotland en op de Faeroer neemt de
iroedvogelstand af, wat geweten wordt
ian de toenemende gemiddelde jaartem-
leratuur.
Wintergast
In ons land is de sneeuwgors een
loortrekker en wintergast in vrij klein
[antal, vooral langs de kust en in het
'sselmeergebied. Volgens „De Vogels
an Texel" is 't een vrij algemene door
akker en wintergast, maar dat is wel-
icht wat overdreven. Hoewel je altijd
fel wat sneeuwgorzen op het eiland
iunt tegenkomen, is hun totale aantal
eh tamelijk gering en waarschijnlijk
[lijven de meeste vogels hier lang han-
n. Het voedsel van de sneeuwgors, die
ich vooral langs het strand en op de
ijken ophoudt (vandaar ook de volks
amen strandvink en zeeputter), bestaat
it allerlei kleine onkruidzaden. Aan de
ingen worden echter waarschijnlijk uit-
luitend insekten en spinnen gevoerd,
ie jongen hulzen in met veren van
leeuwhoenders en meeuwen en haren
poolvos en sneeuwhaas gevoerde
esten, die in rotsspleten, onder rots-
lokken, ook wel onder aangespoeld
out en in dorpen en steden in kunst-
atige holen (daken, lege blikken, of
estkasten) gebouwd zijn. In zijn broed-
ïbied is de sneeuwgors een gezellige
ogel. Het mannetje maakt een balts-
lucht, waarbij het een meter of tien
25
DE SNEEUWGORS,
(tekening van de schrijver).
opvliegt onder het uiten van een stort
vloed van geluid en dan in glijvlucht
weer naar de aarde terugkeert. Iemand
die over deze zangvlucht en het andere
gedrag van de sneeuwgors bijzonder in
teressant en vooral leuk geschreven
heeft is Prof. Niko Tinbergen in „Speu
ren en Spieden in de vrije natuur", een
boek dat ik iedere vogelliefhebber van
harte aanbeveel. Tinbergen, professor
in de ornithologie in Oxford en Nobel
prijswinnaar, weet als geen ander op
buitengewoon leesbare wijze te vertel
len over zijn wetenschappelijke arbeid.
Geluid
De sneeuwgors produceert volgens de
boeken een groot aantal verschillende
geluiden, volgens The Handbook of
Britisch Birds zelfs 22. Die krijgen we
natuurlijk niet te horen van de sneeuw
gorzen die hier nu verblijven. Dan ho
ren we vooral hetgeluid dat ze uiten
als ze vliegen: een vrij zacht tirrirrirrip.
Overigens zijn de boeken het niet erg
met elkaar eens over de geluiden, maar
dat is gebruikelijk
Sneeuw en ijs
Zoals er naast de goudplevier ook een
zilverplevier is, zo is er naast de sneeuw
gors ook de ijsgors. Een vogelsoort die
ook in het noorden broedt, maar niet zo
noordelijk als de sneeuwgors, en die
MEDEDELINGEN
VAN B EN W
Straatnaamgeving
en huisnummering
In de krant van 10 december j.l. lieten
wij u weten, dat de nieuwe straatnaam
geving en huisnummering voor het bui
tengebied rond Oosterend en De Waal
op 1 januari a.s. zou ingaan. Op het mo
ment dat dit geschreven werd mochten
wij nog aannemen dat de huisnummer-
plaatjes tijdig geleverd zouden worden
Hierbij hebben zich echter ernstige ver
tragingen voorgedaan, zodat de datum
van ingang nu op 1 februari 1975 is be
paald.
De palen met straatnaamborden zul
len wel eerder worden geplaatst. Deze
zijn namelijk wei geleverd en het ge
meentebestuur wil niet het risico lopen,
dat men door invallende vorst moeilijk
gaten in de grond kan krijgen.
Onze vroegere eilandgenote mej. J. M.
Commandeur deed aan de Rijksuniversi
teit te Groningen met gunstig gevolg
artsexamen.
Marianne Moojen (oud inwoonster van
Texel) is dinsdag in Oegstgeest geslaagd
voor het diploma Verpleegkundige B
(Zwarte Kruis).
van 11 tot en met 17 december 1974
Geboren: Louise Marie, dv Friedrich
Korten'hoeve en Elisabeth Schagen;
Hendrik Jan, zv. Johannes J. Ramaker
en Trientje J. Tjadens.
Ondertrouwd: Hendrik Broekman en
Anna J. Kuip.
Overleden: Hiltje Kooiman, wv. Vlas,
oud 83 jaar, wonende te Oudeschild;
Mantinus Bakker, oud 85 jaar, wonende
te Den Burg.
Hoewel prolongatie op Texel een zeld
zaamheid is, vertoont het City theater
„The sting" drie dagen langer dan oor
spronkelijk de bedoeling was. Wie nog
(of nog eens) wil gnuiven om de gewiek
ste streken van het tweetal Newman-
Redford, doet er goed aan ook hun
slachtoffer (Robert Shaw) scherp te ob
serveren. Een prachtige rol! Nog tot en
met zondag. Dagelijks 20.00 uur.
Zondag 3 uur in de jeugdmatinee „Dik
Trom en het circus" naar het bekende
boek. Door middel van een eigen circus
brengt Dik, samen met z'n vrienden, het
geld bij elkaar dat zo nodig is voor een
kostbare oogoperatie bij een blind
meisje. Een mooi doel dus, maar ook de
humor is niet vergeten. Een Nederland
se jeugdfilm uit het Limburgse. (Alle
leeftijden).
Vanaf dinsdagavond half acht gaat de
verfilming van Henri Charrieres roman
„Papilion" over het doek. Het verhaal
van de Franse ex-gevangene, betreffen-
Sieve McQueen (rechts) en Dus/in Hoffman, hoofdrolspelers in Papillon"
EU ILLETON
12. Die jongen deed net of hij niets had
ïhoord en had gezegd: Schreeuwt u
- ^jft zo, er is een zieke in huis! En toen
j J ld ze gezegd dat hij zelf met zijn bru-
le mond daar wel eens om mocht den-
23|?n, en dat het hier een hele rooie boel
en dat Willem Jansen een oproe-
ge geest bracht onder de mensen
dat was toch zo, nietwaar? zoals die
- ngen oök tegen haar, de vrouw van de
>taris, te keer ging en toen was het
xschrikkelijke gebeurd. De jonge
Bnk Graafland had haar gewoon bij
arm gepakt en de straat opgesmeten!
■Ff1 toen ze hijgend en over haar zenu-
5—r en heen in het rijtuig zat, had ze nog
""""^t gezien hoe hij de pan soep achter
ït rijtuig aan de straat opkeilde. Kos-
hjke vermicellïsoep met een heerlijke
IfiJuif er in!
3341
De notaris had, dit verhaal van zijn
ouw vernemend, terstond de burge-
eester opgebeld en een klacht wegens
ishandeling ingediend. De burgemees-
r had er Klaassen, zijn gemoedelijke
g k 'ldwachter, op afgestuurd. Klaassen
pporteerde dat Henk Graafland de
me heefl hoffelijk bij de arm had ge-
men en gezegd Het lijkt me maar be-
dat u verdwijnt, en een beetje gauw!
it van de pan soep was waar, maar
zuchtte Klaassen, daérvan kan ik
ch geen proces verbaal opmaken! En
t gebeurde allemaal in huis, mevrouw
b.1 mgster heeft géén getuigen en Henk
it 21 raafland wèl, al is dat ook familie.
De burgemeester zette zich aan de
re taak, de notaris ervan te over
tuigen, dat hij met een aanklacht weinig
succes zou boeken. Trouwens enige spo
ren van geweld waren aan mevrouw
Sangster niet te zien. Alleen had ze heel
de middag op bed gelegen meteen zware
migraine. Wat, zo sympathiseerde ieder
een, ook best te begrijpen was.
De dames besloten eenparig geen soep
meer te brengen naar ,,'t rooie dorp"
zoals de fabriekswijk nu werd genoemd.
Maar Henk Graafland was op de fa
briek de held van de dag.
Hij was dat niet lang. Want toen hij
van de fabriek thuiskwam, zat daar een
fris jong meisje in een eenvoudige grijze
jurk.
„Dat is juffrouw Jansen Henk" zei
z'n moeder ,zij gaat de zieke mensen
helpen".
„A!h. is u de nieuwe wijkverpleeg
ster?" zei Henk die liet merken dat hij
wist hoe het hoorde. Hij gaf haar een
stevige hand en nam haar nieuwsgierig
op.
„De juffrouw is een dochter van me
neer Willem" lichtte zijn moeder toe,
een beetje benauwd.
Henk keek zéér uit de koets gevallen.
De dochter van de baas!
„U bent de man van de soep" infor
meerde Els Jansen.
Hij onderdrukte nog net een grinnik.
„Ik eh. ja, dat ben ik".
„Ik vond het een prachtige geste" zei
het meisje en haar spottende ogen zagen
hem aan. „Mijn moeder leerde me altijd
dat ik nooit met eten mocht knoeien".
„Daar heb de juffrouw schoon gelijk
an" kwam de oude mevrouw Graafland,
die ook met afgrijzen had gezien hoe
haar zoon die kostelijke soep de straat
opsmeet.
„Nou ja. verontschuldigde zich
Henk „we konden ze toch met goed fat
soen niet meer op-eten?"
„Je kon ze beter zónder goed fatsoen
op de straat gieten" zei het meisje ge
streng, maar toen zag hij haar ogen
lachen.
„U neemt me in de maling" consta
teerde hij.
„Niets is me verder" verzekerde zij
effen.
Toen zwegen ze allebei, en het was de
oude moeder Graafland die de situatie
redde.
Els vertelde dat zij volgende week met
haariwerk zou beginnen.
,,'t Zal u niet meevallen" zei 't moe
dertje ,,u bent de armoe niet gewend".
„Nee" zei Els „maar 't zal wèl goed
voor me zijn, denkt u niet?" Ze mocht
dit oude kraakheldere vrouwtje meteen.
„Ik ben alleen bang dat de mensen mij
zullen zien als ehde dochter van de
baas".
„Dat hangt van u zelf af" zei de oude
vrouw „bedenkt u maar één ding....
ook arme mensen zijn trots".
„Zie de soep" lachte Els.
Henk Graafland had niet veel voor
zijn zeggen. Hij zat daar dn een hoek
van de kleine kamer en keek naar het
meisje, dat daar zat, rustig, zelfverze
kerd en toch zonder de arrogantie die
hem van mevrouw Sangster zo geïrri
teerd had.
„Kijk u es" lichtte Els toe „wat ik doe
is maar een begin. Mettertijd moeten we
hier een wijkverpleging krijgen met een
bestuur en leden die contributie beta
len, en dan is de wijkverpleegster ge
woon in dienst van de vereniging. Op
het ogenblik kan dat nog niet, de vereni
ging is er nog niet en de mensen zijn
nog zo ver achterop. Je kunt niet alles
inééns. Maar gelooft u niet dat het no
dig is?" J»
„O" zei het moedertje „ik denk zo
vaak, dat ik wou dat iemand me hielp.
Ik ben soms zo stijf en moe, en als ik
vader moet verbedden, alléén dan moet
ik altijd vragen of een buurvrouw me
helpt. En ik heb niet graag vreemden
over de vloer".
„Nou" wist Els „we spreken maar
meteen af, wanneer ik het best kan ko
men. Maar uw man ligt ook niet goed,
hij moest eigenlijk een hard bed heb
ben".
„Maar dat is toch veel ongemakkelij
ker?"
„O nee, dat zult u eens merken. Uw
man moet uit die bedstee, juffrouw
Graafland, en op een ziekenhuisbed
voor het raam ,dat hij naar buiten kan
kijken en wat frisse lucht krijgt. En hij
moet 's nachts met open raam slapen,
als het even kan".
„Wat al nieuwigheden" zuchtte juf
frouw Graafland.
„Ja" beleed Els „dat is 't 'em nou
juist, juffrouw. Dit zijn heus geen nieu
wigheden, iedere verpleegster ziet dat
meteen. Maar ik ben nu zo bang, dat de
mensen zullen denken, dat ik alles maar
verbeteren wil en nieuwigheden invoe
ren, want heus, wat ik hier zoal gezien
heb er moet heus héél wat veran
derd worden voor de zieken. Daarom
zou ik het zo fijn vinden ,als u me nu es
mijn gang liet gaan. Dan gaat het bij de
anderen gemakkelijker. Als ze uw man
op een makkelijk bed zien liggen, voor
het raam en u zult zien hoe hij er
van opknapt dan zeggen ze: ze heb
ben het bij Graafland ook gedaan".
„Jaja, ik snap u wel" knikte het
vrouwtje lachend. „Gelooft u echt dat
het voor m'n man z'n bestwil is?"
„Laten we eens vragen wat de zieke
er zelf van denkt?" stelde Els voor.
De oude man dacht na. Hij was ge
wend aan deze bedstee, waarin hij vrij
wel z'n hele leven gedlapen had. Maar
de laatste weken was het hem daar, als
lag hij reeds in een graf, afgesloten van
de wereld. Zijn krachten waren door de
versterkende middelen iets toegenomen
de de verschrikkingen die hij geduren
de 14 jaar doormaakte in de beruchte
strafkolonie op het Duivelseiland.
De voor een gemiddeld mens onmoge
lijke strijd om lijfsbehoud en vrijheid,
wordt door Steve McQueen sterk weer
gegeven. Dustin Hoffman, de tweede
topacteur in deze kostbare film, is de
geweldloze vervalser en vindingrijke
zonderling Dega. Franklin J. Schaffner
regisseerde; grote massascènes zijn
Schaffners specialiteit (o.a. in „Planet
of the apes" en „Patton"). Dalton Trum-
bo stond voor het reusachtige karwei
een scenario te schrijven op basis van
het uitgebreide boek. Het werd dan ook
nogal ingekort.
„Papillon" lezen is matuurllijk heel wat
anders dan de film gaan zien. Om te be
ginnen schept ieder zich tijdens het le
zen een denkbeeldige hoofdfiguur, die
er wél eens heel anders zou kunnen uit
zien als Steve McQueen Bepaalde voor
stellingen van omstandigheden en figu
ren, welke tijdens het lezen ontstaan,
moet men bij het zien van de filmbewer
king overboord zetten. En dat koslt soms
moeite.
Wat blijft is een knappe avonturen
film waarin erg veel te zien is. De over
tocht van Frankrijk naar Guyana op de
overvolle vrachtboot; -het eerste bagno
met de dwangarbeid in de jungle; ver
volgens de eerste eenzame opsluiting
van 2 jaar; de vlucht met alle ellende en
ontzetting; het verraad van de moeder
overste en -de daarop volgende, 6 jaar
durende, eenzame opsluiting. Tenslotte
het verblijf op Duivelseiland en de
vlucht op een pakket bij elkaar gebon
den kokosnoten. Dat alles in 2M» uur
film te comprimeren is natuurlijk een
heidens karwei. Heit hele boekdeel Ve-
nuzuela is weggelaten om de zaak wat
betreft de speelduur niet helemaal uit
de hand te laten lopen. Erg lang zijn de
scènes van de eenzame opsluiting, maar
Charriere, die zelf uitvoerig adviseerde
bij de opnamen en voorbereidingen,
schijnt wat dat betreft weinig te hebben
willen veranderen. Het uiteindelijk re
sultaat heeft de schrijver trouwens niet
meer kunnen zien. Henri Charriere
overleed vorig jaar juli en liet ruim 4%
miljoen gulden na aan opbrengsten van
zijn -boeken en de verkoop van de film
rechten.
„Papillon" dinsdagavond half acht
(boven 14 jaar). Het City theater is eer
ste kerstdag gesloten.
en in hem rees een nieuwe hoop. Zou
het dan toch nog niet met hem afgelo
pen zijn? Zou het zijn, dat hij, samen
met moeder, nog een paar vreedzame
jaren voor de boeg 'had, nog weer eens
aan tafel zou zitten? Hij keek naar het
meisje dat als een symbool van bloei
end jong -leven m de kamer zat.
„Juffrouw" zei hij met zachte stem
„als ik toch doodga, laat me dan in de
bedstee. Maar als u net als de dokter,
denkt dat die ouwe benen nog wel weer
eens kunnen lopen, dan zou ik zeggen:
ga je gang, doe wat je kimt. Ik ben wél
oud, maar ik ben hetleven nog niet zat,
en ik zou nog graag een paar jaartjes
met moeder.
„Ach malle vent" zei het kleine
vrouwtje wordt niet zo sentimenteel op
je oude dag!" Maar Els wist dat ze het
pleit gewonnen had.
Henk hield haar glanzende fiets vast
toen ze weer buiten kwam.
„Alstublieft" zei hij.
„Dank u wel" antwoordde ze even
beleefd. „En eet smakélijk".
Hij wist dat ze allebei aan de soep
dachten.
„Ik had het niet moeten doen" erkende
hij opeens, berouwvol.
Els -keek hem aan, zag z'n open jon
gensgezicht.
„Nou ja" zei ze „je zou geen vént ge
weest zijn als je 't niet gedaan had".
Toen fietste ze weg.
„Jij kijkt ook of je de honderdduizend
gewonnen hebt" lachte zijn vader van
uit de bedstee.
Zijn gericht verstrakte opeens.
„Zonder die honderdduizend" zei hij
„zat er voor mij meer winst in".
HOOFDSTUK VII
De Freule bedankt
In de kring van de Groenhovense no
tabelen, waar men Willem Jansen tot
nogtoe zorgvuldig weerde, was zijn ak-
tiviteit niettemin het gesprek van de
dag.
(wordt vervolgd)
