Waddenzeevereniging:
10 jaar strijd voor de
natuurbescherming
Hindernissen vertragen afvoer losgeslagen gasboei
„Ons wordt vaak verweten een club bemoeials te zijn"
Vanaf heden kunt U weer
terecht in De Koog
Veronica is weer geopend
iTJii r
HOMO
amhum
NORDFHNI
0OHKUI
Voslapperwut tl
Wllhfilmshavtm,
in* töromer haven
Jordcnham
isonshamm
AMELAND
L(iytiüchl
TERSCI *E LLINCL -
Jéricbófcen
Tcrwwdor»
deel
Dol lard
(rumen
ai
Bayer in
Aan de westelijke oever vain de Bib 00
bij Stalde ontstaat een gigantisch dinduj
triecomplex met onder meer vestiginge
van Dow Chemical (produkitie va
Chloor, natrium en oplosmiddelen) en <f)e
bouw van een bouxietfabrfiek en 'adum. ;tc
niumsmolterij. De eerste grote Duits ir
kemcentralle \is hier gecombineerd n
een conventionele centrale die al in be r
drijf is. Een grote vestiging van Baye Re
AG (groter dan 'het moederbedrijf in U te
verkusen), een kerncentrale en een olie Bc
raffinaderij zijn in aanbouw bij Brum en
büttel op de oostelijke Bibeoever. Hare 5t
burg wil het Wiald rond de eilanden Neu k>i
werk en Schearhöm inpolderen en daa )a
een idiepzeehaven maken. vo
Donderdag 27 februari
De lezing „Madhlt en onmacht dn he
raadswerk" door Daan Welboren dm
Asiel gaat wegens ziekte van de spre
ker NIET door.
Vrijdag 28 februari
Even na 15.00 uur opent staaitsseareftaai
W. Meijer hetmultdfunctaonele een
treum dn De Cooksdorp. Om 20.00 uu
testprogramma voor genodigden.
Toneelvereniging ,,De Vriendenkring f
voert dn De Waldhoorn het stuk „Al
de klok waarsdhuwt" op; 20.00 uur.
Zaterdag 1 maart
De Werkwinkel haalt oud ipaipder, na
ferro metaden, vodden en afgedanki -
brillen op an de Elemert, Ada van Hoi
landstraat en Pieter van Cuyckstraai
Deze artikelen kunnen ook dag
nacht bezorgd worden dn de schiwjtei
bij het voormalige ,,Otns Genoegen".
De 'toneelvereniging „De Duinkanten ld
brengt in De Buteriggel te De Koo
het stuk „Wegens goed gedrag"; aar: tfs
vang 20.00 uur.
In dorpshuis De Bijenkorf te Oosterenioo
wordt een 'amateuravond gehoude
(zang, muziek, gymnastiek, voordrad nc
etc.); 20.00 uur.
Ln het multif un at ion ele centrum te D
CockSdarp wordt voor belangstelleE
den het avcnldprogramma van vrijda
'herhaald: zang door het koor St. Kai
ser Hetaridh en toneel door de SVC
toneelgroep.
In dorpshuis 't Skilitje houdt de Ge
m eenschap Oudeschild een bingo
avond; aanvang 20.30 uur.
Toneelvereniging 't Amateurtje herhaal
in De Wielewaal „De vroege vogel'
20.00 uur.
Zondag 2 maart
De sportvissanscüub houdt van 8.00 t k
10.00 uur een wedstrijd bij 'het red
dkigboothu'i'S nabij de vuurtcxrei |e]
Deelnemers moeten zelf voor laas zo:
gen.
Maandag 3 maart
Het NW houdt een gespreksavond
het vergaderzaaltje van de Doops
zbnde 'kerk iover het tonder werp .koï
lektive voorzieningen". Aanvang
uur, gespreksleider is de heer A. va
Zon.
Dinsdag 4 maart
Om 20 00 uur begint un het gebouw D1
Boogerd aan de BemharcLlaan een
spreksavond over homofilie.
het grootste oefengebied van West-Eu
ropa. „Het militaire vliegverkeer is ver
gelijkbaar met dat van een grote inter
nationale luchthaven als die midden in
de Waddenzee zou liggen". Het aantal
vluchten boven het Balgzand en de zuid
punt van Texel is toegenomen nadat de
helicopters van de marineluchtvaart-
geplande nucleaire centrale
binnenkomende vervuilings-
last van omringend opper
vlaktewater
groot en intensief gebruik
militair oefenterrein
Üiu'worsze&
öu
TÊXElV*
Jsl—A
Op deze kaart staan de belangrijkste ontwikkelingen in het internationale Waddengebied, die in het recente verleden hebbi
plaatsgehad en in de naaste toekomst zullen plaatsvinden. De naamaanduidingen op deze kaart worden in de tekst genoert le;
bij het bespreken van de ontwikkelingen
D J- N
SYLT
(HAMBURG)
ACMAnHORN
sterke concentratie van
voorzieningen voor dag- en
verblijfsrecreatie
bestaande dam met intensief
toeristisch verkeer
geplande dam
recent uitgevoerde inpolde
ring
geplande inpoldering
groot (petro) chemisch cn
metallurgisch industriecom
plex, bestaand en in uitbrei
ding resp. gepland
bestaande nucleaire centrale
Een tweede shovel drukt op de Pelikaanweg een boom opzij om de acht meter brede boei door te laten
Gistermiddag is de grote gasboei
geborgen die enkele maanden gele
den als gevolg van de storm lossloeg
en aanspoelde bij paal 23 ((nabij De
Slufter). Het acht ton zware en 8 meter
brede gevaarte werd door de Firma
Wijnands uit Werkendam met een
zware Ccterpiller shovel opgetild,
waarbij een tweede shovel assisteerde.
Rijdend ging het transport zonder
moeilijkheden langs het strand in zui
delijke richting. Bij paal 17 werd het
strand verlaten met de bedoeling via
Ruijslaan en Californiëweg op de
Pontweg uit te komen. Dat mislukte
want de ruimte tussen de bomen nabij
hotel Californië was lang niet toerei
kend.
Daarotp werd het geprobeerd via de
Potikaamvog. ©ven zag hot er naar uit
idalt het ook h or fout zou lopen want
meerdere idenne- en andere bomen ston
den i'm de weg. Gelukkig hoefde de zaag
or niiet aan ifcepas <te komen (er zijn in
dit gebied a>l hemdenden bomen gesneu
veld alls govoflg van (twee orkanen),
maar lukte het de ladtige bomen met
een tweede shovel zo ver naar achteren
te (trekken dat de shovel met de boei
er neit door kon. Eenmaal op de Pont-
we? gOng hët verder vlot door naar het
amfibisch oefenkamp waar de boei bij
de waiüervüiiegtuiLgenhelk'ng in zee zou
wonden gerold zodat een schip van het
loodswezen het ding kon cipmkken en
voor reparatie naar Den Helder bren
gen. De boeii was afkomstig uit het Mo-
lenigat De gashohtinstallart ie werd kort
na het aanspoelen door de strandvonder
verwijderd.
dienst die op het vliegveld Valkenburg
gestationeerd waren verplaatst werden
naar De Kooij bij Den Helder. De mari
neluchtvaartdienst kreeg kort geleden
de Hors toegewezen als oefengebied
voor bombardementsvluchtcn. Het bul
letin: „Omdat de bommen niet ontplof
fen geeft dit, afgezien van het af- en
aanvliegen, niet zoveel hinder". Wel
hinderlijk is het vliegtuiglawaai rond de
noordkop van Texel, in verband met
nabij gelegen aan- en afvliegroutes van
de luchtmacht voor het oefengebied op
de Vliehors.
Duits en Deens Wad
Béhailve iaam het Nederlands deel van
het Waddengebied besteedt het Wad-
denbulletin ook aandacht aan het Duitse
en Deense Wad Het Duiltse Waddenge
bied begiirut ongeveer '(de grens is nooit
exadt vastgesteld) in hetmidden van het
Eems-Dollard estuarium. In de Bonds
republiek oefenen de deelstaten zelf een
belangrijk deed van de wetgevende
macht in hun gebied uit, zodat het Duit
se Wad bestuurlijk verdeeld wordt in
gebieden Idde (tot (de verschillende deel
staten behoren.
Natuurreservaten
Ook in het Deense en Duitse Wad lig
gen verschillende natuurreservaten die
net 'als de Boschplaat ap Terschelling de
staitus „Europees natuurreservaat" heb
ben. Dat zijn: het Ranifcumbecken op
Syüit (560 ha), de vogelbroedplaatsen
Wattenmeer ten oosten van Syflit '(20.700
ha), het eilland Meldum (3.525 ha),
Knedhibsand bij de Wesermonding
(30.200 ha) en Jadebusen (1.450 ha) als
mede een deel van het enland Memmert
(2.200 ha) en de plaats Lütje Höm onder
Borkum (1.450 ha). In de deelstaat
Schleswiig-Holisltein is een wetsvoorstel
in ibehanldélamff om van het Wad beho
rend tot deze deelstaat een grootschalig
natuurreservaat met een streng beheer
te maken.
Kerncentrale
Het Waddenbulletin geeft een vrij su-
mier en schematisch overzicht van de
recreatieve en industriële ontwikkeling
in het Deens en Duits Waddengebied.
„Behalve Texel, Terschelling en Ame
land zijn ook de eilanden Barkum, Nor-
derney, Amrum, Föhr, Sylt en Romo
ingrijpend veranderd door de domine
rende rol van de verblijfsrecreatie".
Het overzicht van de industrialisatie
beperkt zich tot de ontwikkelingen rond
de Weser en Elbe in de Bondsrepubliek.
Bij WilheHmshaven zijn een gastenmónaJl
en een olieraffinaderij van Mobil Oil in
aanbouw. Op de westoever van de We
ser dn Esenshamm wordt de grootste
kerncentrale ter wereld gebouwd ter
wijl üeits noordelijker bij Nordenham-
Blexen fabrieken voor de vervaardiging
van 'asbestvezels en kunstmest staan,
alsmede een lood- en zinksrnelterij.
ADOPTIEKIND WERKWINKEL
WORDT ZONDAG 10 JAAR
De 9-jarige Jiaüno Völez uit Columbia
(Zuid-Am ernka) wordt zondag 10 jaar.
De Werkwinkel, idle deze jongen fi
nancieel geadooteerd heeft, stuurde hem
als verjaardagscadeau een leren voetbal
met voetbailpomp. Hier hebben alle jon
gens in het SOS-kinderdorp fiets aan, De
Werkwinkel heeft regelmatig schrifte
lijk contact oneit Jairo Velez.1 Hij heeft
een tekening gestuurd en dank ieder
een op Texel.
DIEFSTAL
Woensdagavond werd de bromfiets
gestolen van mej. D. H. M. Dekker uit
Den Burg. De brommer was omstreeks
20.00 uur (niet afgesloten) neergezet bij
„Casino" ln de Zwaansbraat en bleek
een uur later te zijn verdwenen.
„In een aantal gevallen leiden bezwaren van de natuurbescherming tegen
bijkomende aspecten bij het ophogen van zeedijken tot grote agitatie van de
direkt betrokkenen. Bij de voorgenomen dijkverhogingen op Texel echter is
vroegtijdig overleg over het optimale dijktracé vanuit veiligheidsoogpunt en
vanuit natuurbeschermingsoogpunt op gedegen wijze gedaan". Dat staat in
het speciale Waddenbulletin „De mens in het Waddengebied anno 1975",
waarin verder geen melding wordt gemaakt van de forse kritiek die de
Texelaars (B. en W., diverse raadsleden) gespuid hebben op het optreden
van de natuurbeschermers inzake het dijkoverleg, met Rijkswaterstaat.
Dit speciale Waddennummer moet
als basis dienen voor de discussie tus
sen de leden over beleid en aktievoe-
ring van de Landelijke vereniging tot
behoud van de Waddenzee. Dat ge
beurt volgende week zaterdag tijdens
de algemene ledenvergadering in
Krasnapolsky, Amsterdam die 's mor
gens om 10 uur begint, en als thema
heeft: „Tien jaar ervaring met natuur
bescherming in het Waddengebied".
(De Waddenzeevereniging bestaat 10
jaar en „betreurt" dit bestaan omdat
„het Waddengebied als uniek natuur
gebied nog steeds niet is veilig ge
steld").
Bemoeials
Het speciale Waddenbuliletin geeft een
overzicht van de menselijke aiktivtubeiJten
•in het Waddengebied, ,;in positieve en in
■negatieve zin". Er wondt een beeld ge
schetst van de situatie op doit moment.
In een redactioneel commentaar consta
teert Jan Boom dat de Waddenzeever-
eniging vaak verweten wondt een club
van bemoeials uit het wesben te zijn.
„Dalt miag zo wezen maar de technologie
die de snelle ontwikkeling mogelijk
maakt en waaraan het Waddengebied
kapot dreigt te gaan komt ook uilt het
achterland, uit het westen of van nog
veel vender". Maar ook het kapitaal, de
stuwende finitiaitieven van grote, soms
multi-nation ale, ondernemingen en pro
jectontwikkelaars komen goeddeels daar
vandaan.
Boom verwijt de overheid een handje
mee te helpen door het stimuleren van
werkgelegenheidsprciding en het geven
van bijpassende subsidies. „Het resul
taat is een keten van oorzaken en ge
volgen van een geheel ander karakter
dan de aktivitciten die van oudsher van
de kustbevolking zelf uitgaan", aldus
Jan Boom.
Claimen
Heit Waddennummer. Hierin wonden
naast een schematisch overzicht globale
'Ontwikkelingen iin het Waddengebied
aangegeven en becommentarieerd. Een
onontkoombaar onderwerp daarbij is
„de mens in het Waddengebied". Gecon
cludeerd wordt dat de verscheidenheid
en de iproiduiktie van het natuurlijk sy
steem 'allsmede het karakter van het be
staande landschap ials norm moeten die
nen voor het toelaten van menselijk ge
bruik van dit gebied, „wij dlaimen dat,
tot de onhoudbaarheid van deze redene
ring absoluut wordt (aangetoond".
Verwonderen
En dan volgt de opsomming van na
tuurlijke en landschappelijke waarden
die door de menselijke aktóvi/teilten ern
stig zijn aangetast of zdlfs zijn verdwe
nen. Hierbij hebben wij '(red. TC) ons
voor een groot deel gericht op de zrn-
sneden over Texefl.
De samenstellers verwonderen zich
erover dat het mogelijk blijkt Texel van
gas te voorzien via een pijpleiding vanaf
Friesland, terwijl enige jaren geleden
water- en elektriciteitsverbindingen met
Noordholland technisch en met Fries
land organisatorisch onmogelijk waren.
Hierdoor kreeg Texel een eigen elek
triciteit- en waterfabriek.
In een overzicht over de recreatieve
ontwikkeling in het Waddengebied staat
dat Texel in 1901 nog 115 duizend (toeris
ten herbergde -en bij onbegrensde groei
in 1980 560 duizend en fin het jaar 2000
1.290.000 gasten zal moeten opvangen.
Kijkend naar de negatieve gevolgen van
deze recreatieve groei voor Texel con
stateren de samensitèllens dat veel duin
gebied 'al verdwenen fis terwijl men het
gedeelte wat nog over is met prikkel
draad veilig probeert te stellen.
Ook fin de lucht en fin het water rond
om Texel en verder ook fin het hele
Waddengebied nemen ide recreatieve ak-
tivitefiten zeer snel (toe. De sportvlieger ij
op Texöl en cup Ameland zijn daar voor
beelden van. „Alleen vanaf het vlieg
veld Texel vinden nu al meer dan 7500
vluchten ofwel 15.000 vliegbewegingen
per jaar plaats" Een overzircht vain het
aantal overnachtingen en aankomsten
van boten in de Waddenzeehavens 'laat
zien dat fin de Rijkshaven van Oude
schild 'in 1970 nog maar 441 en in 1973 ai
1263 jachten aanlegden terwijl het aan
tal overnachtingen in deze periode op
liep van cfirca 500 tot 2235
ZandwinningGezien de zandbalans
is beperkte zandwinning fin de Wadden
zee mogelijk. De bezwaren richten zich
echter tegen het dn de loop der jaren
voortdurend opvoeren van de winning
zonder dat 'enigszins betrouwbare ge
gevens over de zandbalans beschikbaar
waren. Naar aanleiding van deze be
zwaren heeft Rijkswaterstaat een norm
ontwikkeld voor het verlenen van zand
winningsconcessies aan ondernemers.
Uitgangspunt van die norm dis de gemid
delde jaarlijkse hoeveelheid gewonnen
zand in de zeegaten over de jaren 1968
tat en met 1972, uitgedrukt in kubieke
meters. Blijkens .dolt overzicht werd uit
het zeegat van Texel 1.138.955 m3 zand
gehaald.
Geluidshinder
Het militaire gebruik van het Wad
dengebied. Het westelijk deel daarvan is,
aldus het bulletin, voor de luchtmacht
