Proefschrift uit 1870 herdrukt
®sr W
Anke Sinninghe exposeert
in raadhuis
„Van het dorp naar de stad"
KTF: eerste prijs bij
Hoogovens-concours
Summum van deskundigheid
„Jeugdorkest met toekomst"
Nieuwe „Schuilhut"
I „WAT IK ZEGGEN WOU."
Toenemend gevaar
- -
Jeroen vuilcontainer
Derde lammerenmarkt
Tekenwedstrijd Zwembad
FEUILLETON
Tweede blad Texelse Courant, dinsdag 1 juni 1976
Liefhebbers van de flora- en fauna
wereld van 't boek „Texel, het Vogel
eiland" van J. Drijver onmiskenbaar
bekend zijn. Indien men dit boek
scherp doorgenomen heeft moet men
in de tekst of in de voetnoten zeker de
naam van F. Holkema zijn tegengeko
men. In de uitgave van Drijvers boek
uit 1934 kunnen we bijvoorbeeld ver
wijzingen naar Holkema vinden op de
bladzijden 28 en 189.
Wie was echter deze F. Holkema?
Zijn volledige naam was Franciscus
Holkema in leven doctorandus in de
wis- en natuurkunde en schrijver van
een dissertatie uit 1870. De titel die hij
er aan meegaf was: „De Plantengroei
der Nederlandsche Noordzee-eilan-
den".
Als subtitel voegde hy er aan toe:
Eene bijdrage tot de Flora van Neder
land.
In tegenstelling tot het merendeel van
dergelijke wetenschappelijke verhande
lingen is dit proefschrift niet op een
stoffige zolder terechtgekomen maar
wordt in kringen van kenners nog vaak
geraadpleegd en geciteerd.
Een positieve uiting van de waarde
werd reeds duidelijk door de belangstel
ling die Jac. P. Thijsse voor dit werk
toonde en door de reeds genoemde J.
Drijver.
HERDRUK
Een herdruk van deze dissertatie is
thans in voorbereiding en zal eerdaags
in een hernieuwe druk uitkomen.
Men heeft hiertoe de oorspronkelijke
versie geheel intact gelaten hetgeen een
warme authentieke sfeer oproept. Hier
door bezit het boek blijvend een sugges
tieve klank die volledig verenigbaar is
met heersende schrijfstijl van het mid
den der vorige eeuw.
Treurigerwijs heeft Franciscus Holke
ma de eerste uitgave van dit eminente
werk zelf niet mogen meemaken.
Uit de voorrede van prof. H. C. van
Hall (gedateerd Groningen 24 julij 1870)
lichtten we de volgende zinsnede.
„Nadat hij (Holkema) Doctorandus ge
worden en de talrijke voorbereidende
werkzaamheden voor het veelomvattend
werk dezer verhandeling afgeloopen
was, werd al spoedig met het drukken
begonnen en zijn de proeven door hem
zeiven nagezien tot blz. 176, doch op den
llen Junij 1870, toen hij nog zoo even
schijnbaar in welstand eene druk
proef had nagezien, werd hij door eene
bloedspuwing overvallen, die binnen
één uur tijds, aan zijn veelbelovend le
ven, tot mijn (Van Hall) en veler groot
leedwezen, plotseling een einde maakte".
Prof. Van Hall was degene die de ver
dere voorbereiding van het werk op zich
nam.
TEXEL
Het boek geeft een (268 bladzijden tel
lend) overzicht van, achtereenvolgens:
De oorzaken die de plantengroei kun
nen wijzigen.
De waargenomen plantenvormen.
De plantengroei van het eiland Texel.
Een vergelijkend overzicht der waar
genomen plantenvormen.
Hiervan is vooral het derde hoofdstuk
(plantengroei van Texel) zeer interes
sant te noemen. Het gaat onder meer
dieper in op de vorming van de duinen,
de vorming van veengronden en het
diluviale tijdperk van en op Texel.
NASLAGWERK
Zoals verwacht kon worden van een
dergelijk werk, staat het vol met latijn-
se termen en benamingen. Men dient het
dus in de eerste plaats als naslagwerk
te beschouwen en niet als een tussen
doortje dat men in een avond even uit
leest.
Dit laatste verdient Holkema niet om
dat het afgaande op het aangehaalde
gedeelte uit de voorrede duidelijk is dat
hij met het voltooien van dit geschrift
zijn levenswerk (en zijn leven) beëindig
de.
Laten we de inhoud tot slot als volgl
samenvatten.
Voor de leek is het een schier onver
teerbaar boekwerk, voor de belangstel-
Op Hemelvaartsdag nam het jeugd
orkest van het Koninklijk Texcls Fanfa-
rekorps-DEK deel aan een concours in
Heemskerk. Dit concours werd georgani
seerd door de Hoogoven-Harmonie on
der auspiciën van de SONMO. (SONMO
staat voor Stichting Overkoepeling Ne
derlandse Muziekorganisaties).
De Texelse afvaardiging behaalde met
een totaal van 289 punten een eerste
prijs.
In totaal namen op 27 mei 8 gezel
schappen deel aan dit concours. De
Texelaars lieten in de afdeling verplicht
werk een totaal noteren van 142% pun
ten. In de afdeling vrij werk kwam men
tot 146% punten.
Beoordeling
De deelnemers werden beoordeeld op
de volgende punten. Zuiverheid, klank-
lende een uitdaging 't door te worstelen
en voor de kenner het summum van
deskundige literatuur op het gebied van
de flora rondom ons op Texel.
Het nieuwe gebouw van de Neder
landse Hervormde gemeente te De Koog
is gereed gekomen. Het staat achter de
kerk aan de Parnassiastraat, op de plaats
waar eerst het houten gebouwtje stond
van de Raad voor het zomerwerk van de
Texelse kerken.
De nieuwe „Schuilhut" bevat een gro
te zaal, een kleine vergaderkamer, keu
ken, toiletten en een zolder. Het gebouw
zal in de eerste plaats dienst doen als
centrum van de Hervormde gemeente.
Daarnaast bestaat de mogelijkheid tot
verhuur. Bovendien vindt vanuit de
Schuilhut in de zomermaanden het in
terkerkelijke recreatiewerk plaats.
Voor belangstellenden wordt er op
dinsdagavond 1 juni (hedenavond) „open
huis" gehouden Iedereen is hierbij van
af 20.00 uur hartelijk welkom.
Oe officiële opening zal eerst in de
loop van de maand september plaatsvin
den.
gehalte en klankverhouding, techniek
en articulatie, algehele muzikale uitvoe
ring (dynamiek, frasering etc.), samen
spel en ritmiek en tenslotte op de op
vatting en het tempo van de uitgevoerde
werken.
De juryrapporten wezen uit dat KTF-
DEK het bijzonder goed deed in Heems
kerk. De beoordelingen vertonen cijfers
van 7 tot 8%.
Verdienstelijke opzet.
Juryleden waren de heren H. van Lijn
schoten, W. Steyn en J. van Ossenbrug
gen en uit de beoordelingen die zij in
hun juryrapporten aan de Texelaars toe
kenden kan ter nadere informatie het
volgende geciteerd worden.
Verplicht werk (Two Russian Folk
songs): „Het is een leuke groep jonge
blazers die flink studeren, verdienste
lijke opzet en techniek zeer behoorlijk".
Keuzewerk (Koninklijke muziek van
Practorius, arr. v. Lijnschoten): „Leuke
opzet vooral de totaalklank is goed, tem
po goed gekozen maar iets te zwaar
wichtig".
Moeilijk punt
Over het algemeen was de indruk van
de jury dat nog iets meer het accent op
de zuiverheid gelegd zal moeten worden.
Die zuiverheid is overigens een moeilijk
punt bij een blaasorkest en vooral bij
een jeugdorkest.
Een van de juryleden omschreef het
gehele optreden van het jeugdorkest
van KTF-DEK als: „Zeer verdienstelijk,
vooral de totaalklank is goed. Een
jeugdorkest met toekomst".
I BWCVEN VAN LEZERS-BUTTEN VEtWfTWOOROEUJlOgp WN OE REMKTlE
Na het van kracht worden van de
nieuwe verkeersregels in Den Burg is
het me opgevallen dat De Zes een druk
ke verkeersstraat is geworden, waar
men ook nog aan één kant mag parke
ren, zodat maar de helft van de straat
voor het verkeer overblijft. Als er tege
moetkomende auto's zijn, moet er wor
den gewacht of teruggereden. Of men
moet het trottoir op, wat ongemak en
gevaar oplevert. Het zou wenselijk zijn
parkeren hier te verbieden en het alleen
toe te staan aan bewoners van De Zes
die niet over een garage of andere eigen
parkeergelegenheid beschikken.
W. J. Boon, Den Burg
De Jeroengroepbewoners van „De
Zwalkersburcht", Beatrixlaan, hebben al
enige tijd een vuilcontainer in huur van
de gemeente. Kosten ƒ150,huur per
jaar plus ƒ15,voor iedere lediging.
Anke Sinninghe-ter Gast exposeert
deze week in de tentoonstellingsruimte
van het raadhuis te Den Burg. Deze in
1909 in Bloemcndaal geboren kunstena
res ontdekte pas op haar 56ste jaar dat
ze kon schilderen.
Aanvankelijk maakte ze kinderge
dichtjes en verhalen voor de radio en
geruime tijd werkte ze ook mee aan het
tijdschrift 'Niveau'. Mevrouw Sinninghe
hield zich bij dit blad bezig met het ma
ken van interviews e.d.
Later speelde ze toneel met een groep
kinderen. Ze schreef teksten, regisseer
de, ontwierp kostuums en ging tenslotte
decors maken. Omdat ze niets van schil
deren wist, ging ze op aanraden van een
bevriend kunstenaar naar de avondcur
sus voor amateurs op de kunstacademie
Dat hebben wij gedaan om zo weinig
mogelijk rommel om de deur te hebben.
Wat blijkt nu: diverse buurtbewoners
storten hun vuil ook in deze container.
Wij hebben nu een verzoek aan deze
mensen: wilt u ook een bedrag, naar
draagkracht, op onze bankrekening
storten? Want heus het geld groeit ons
niet op de rug.
Bestuur Jeroengroep
Op de gisteren gehouden lammeren-
markt werden 410 lammeren aangevoerd
die ƒ150,tot 182,50 opbrachten, bij
een gemiddelde van ongeveer ƒ175,
De ter gelegenheid van de opening
van het nieuwe zwemseizoen door „Mo
lenkoog" georganiseerde tekenwedstrijd
heeft 20 inzendingen opgeleverd. De
prijzen gingen naar Marit de Porto (ca
tegorie 6-7 jaar); Elise Groothuis (8 -
9 jaar) en Edwin Pauptit (10-11 jaar).
De prijzen kunnen bij het zwembad
worden afgehaald.
in Breda. Daar ontdekte ze tot haar gro
te verbazing dat ze kon schilderen.
Eigen styl
Sindsdien heeft ze ongeveer een der
tigtal exposities gehad m Nederland en
België. Ze heeft een eigen stijl en is ei
genzinnig genoeg om zich hiervan niet
af te laten brengen. De irrealiteit en het
sprookje trekken haar aan.
Ze zegt in haar schilderijen uiting te
willen geven aan de vreugde, de dans en
de kleur in die irreële wereld, maar ook
aan de verschrikkingen en de ongrijp
bare demonen, die op de achtergrond
leven.
De expositie in het Texelse raadhuis
duurt tot en met zaterdag 12 juni, dage
lijks van 9.00 - 12.00 uur en van 14.00 -
17.00 uur.
Het schilderij „als spinrag" dat op de tentoonstelling tn kleur te zien js.
9. „Handen thuis", vermaande Mieke met
een ondertoon van ernst, hoewel haar
ogen lachten, „zoek jij je uitverkorenen
maar in je artiestencafé".
„Ja maar", verdedigde zich Jan Bak,
„jullie ziet me geloof ik aan voor de
baarlijke duivel. Dit is zo iets verfris
sends, geen paardestaart, geen gezwets
over exisentialisme en levenskunst, geen
ogen van zeventig in een gezicht van
zeventien
„Geniet, maar geniet platonisch", be
val Erik aan, „daar komt ze al weer, 't is
gewoon een reus, die meid. Zo Marjolein,
als we jóu toch niet hadden".
Marja kleurde, niet alleen om de har
telijke toon, die haar onuitsprekelijk
goed deed, maar ook omdat die jonge
man haar zo opnam. Hij was wel knap,
en hij zag er zo leuk uit.
„Marjolein.dat mag ik toch wel
zeggen, hè", bedelde hij en zijn ogen
waren onweerstaanbaar guitig, „zou ik
van jou nou niet es een schilderijtje
mogen maken?"
„Van mij", vroeg ze verbaasd. „Ik heb
van 't voorjaar nog een foto laten ma
ken".
Ze lachten alle drie en Marietje be
greep niet goed waarom.
„Hou jij je maar bij de fotograaf",
lachte Mieke met een waarschuwende
blik naar Jan Bak. „Kijk es Mar, hoe ik
opschiet?"
„We eten zeker nog niet", constateer
de Marietje nuchter, al reeds door erva
ring geleerd Als mevrouw zo goed op
schoot wou ze afmaken, dan schoot eten
er bij in. „Zal ik maar vast met Wen
dy....?"
„Welnee", baste Erik, „voor deze keer
eten we es allemaal gezellig samen. Jij
eet toch ook een hap mee, Jan?"
„Meer dan één, vrees ik", was het
antwoord. „Parijs is een heerlijke stad
en het eten is er goed, maar altijd zo
weinig, hè? Wat eten we, Marjolein?"
„Tomatensoep", somde Marietje op,
„en gebakken aardappelen en sla en.
„Hou maar op, ik hoor 't al, een feest
maal. Nou, je roept ons maar als 't zo
ver is".
„Maja, Maja!" riep Wendy van binnen
en Marietje haastte zich, met een kleur
als een boei, het atelier uit.
Moeder Maart je was toch niet hele
maal gerust op die betrekking van Ma
rietje. juist omdat ze eigenlijk niets
kon aanmerken, 't Kind had het er
zichtbaar naar de zin, ze verloor haar
verlegenheid en stijfheid, in haar uiter
lijk, haar kleren, haar kapsel, toonde ze
de invloed van smaakvolle adviezen van
haar mevrouw. En zelfs hier had Maar-
tje geen reden tot kritiek. Want Mieke
van Polanen wilde juist het ongerepte
in Marietje bewaren en haar niet tot
een meisje maken van twaalf in een
dozijn, hield haar er van terug mee te
doen aan de make-up rage en aan de
modegrillen van de Amsterdamse „teen
agers". Haar geoefend oog had de char
me van dit eenvoudige meisje ontdekt,
en ze hield Marietje altijd voor „Wees
apart, wees jezelf, wordt geen confectie
meisje". Wat tot gevolg had dat Ma
rietje er niet langer uitzag als een meisje
zó uit Mollenbroek, maar ook niet als
een gewoon stadsmeisje, veeleer de ar
tistieke kant uitging, maar zonder artis
tiekerige uitwassen. Maartjes vrees dat
haar dochter een „wandelende verfpot"
of een „floddermadam" zou worden
werd niet bewaarheid.
Toch achtte ze haar veiliger geborgen
in het stille notarishuis in Mollenbroek,
dan in het atelierhuis van de Van Po-
lanens, zonder dat ze eigenlijk wist
waarom Chris stond daar anders tegen
over; die, zelf nu in direkt contact met
de kunstzinnige kant van het typogra-
fenvak, merkte met verheuging dat zijn
dochter stijl" kreeg, en wanneer hij
haar zag bladeren in kleurige tijdschrif
ten, kijken naar prachtige reprodukties,
dan verheugde het hem dat zijn enige
dochter begrip had voor wat hem, de
vader, altijd had geboeid. Hij was eens
bij de Van Polanens geweest en Erik
had plezier gehad in de schrandere vak
man, die zijn eigen vak zag als kunst
en met eerbied het werk van de beeld
houwer bekeek. „Die vader van jou", zei
hij tegen Marietje, „die moet je in waar
de houen, da's een reuzevent".
En zo had Chris er geen bezwaar tegen
toen mevrouw Van Polanen liet vragen
of Marja een paar weken óók voor de
nacht bij hen mocht blijven. Erik moest
naar Edinburg, en dan vond zij het zo
naar, alleen met Wendy in huis. Maartje
liet haar dochter ongaarne van onder
moeders vleugels gaan, al was 't maar
voor een paar weken, „en ik wip 's
avonds wel even over, hoor moeder",
maar Chris zag er heel geen been in.
„Wie weet wat ze 's avonds uitvoert",
bracht Maartje beducht in 't midden.
„Een goed kind regeert zichzelf", vond
Chris, die de neiging had nogal lucht
hartig over problemen heen te stappen.
Maartje zweeg, niet overtuigd.
Marietje vond het heerlijk, het was
zei ze tegen mevrouw Mieke, of ze veer
tien dagen te logeren was.
„Maar zo moet je het ook opvatten",
lachte Mieke. „We zetten de bloemetjes
buiten, hoor".
Nu, zo'n vaart liep het niet, maar ge
zellig was het zeker, ook 's avonds. Soms
zaten ze in de grote, ruime kamer en
draaiden platen of lazen, soms nam
Mieke haar „logee" mee naar een ten
toonstelling en zelfs naar een toneel
uitvoering, de eerste echte die Marietje
van haar leven zag. Diep onder de in
druk kwam ze thuis en Mieke genoot er
van, haar ongevormd maar ook onbe
vooroordeeld commentaar te horen.
Jan Bak kwam wel eens aanwaaien,
maar niet zo druk nu Enk er niet was.
Maar op een donderdagavond stormde
hij plots naar binnen.
„Miek", riep hij, „je gaat met me mee.
Oistrakh vioolconcert van Mendels
sohn in 't Concertgebouw. Ik heb twee
kaarten. ongelooflijk, niet? Alles uit
verkocht, en ik heb twee kaarten".
„Zo ben jij", glimlachte Mieke, „jij
deinst voor niets terug. O Jan, ik zou
dolgraag gaan, maar Wendy krlgt tand
jes en nu laat ik haar niet graag alleen".
„Ach kom kan Marjolein niet op
haar passen?"
„Marjolein heeft gisteravond óók al
de hele avond opgepast, toen ik naar
die receptie van dinges was, en als ge
volg van die receptie kan ik haast geen
oog openhouden, 't Is nog vroeg genoeg,
als je op de hoek van het Concertgebouw
gaat staan met je twee kaarten, komen
er wel twintig schoonheidskoninginnen
op je af die dolgraag meegaan".
„Heb jij geen zin, Marjolein?" vroeg
hij opeens. Hij keek Mieke niet aan, ver
moedde dat ze wellicht bezwaren zou
hebben. Miek beschouwde zich zo'n beet
je als tweede moeder over dit knappe
nog onbedorven kind. of kind: ze
was al zeventien, wist hij.
En Marietje keek naar Mieke.
Die toneeluitvoering had haar een
nieuwe wereld geopenbaard. Minstens zo
als van stuk en spel, had ze genoten
van die zaal vol mensen, van de gezel
lige drukte in de pauze, de kennissen die
Mieke van Pollanen hadden aangespro
ken. Dit was léven.heel wat anders
dan de uitvoering van de zangvereni
ging in Mollenbroek!
Mieke was in tweestrijd. Ze zag er
tegenop, Marja aan Jan Bak toe te ver
trouwen; hij was geen slechte kerel,
maar zo impulsief en ze had wel gemerkt
dat hij op 't ogenblik zwéér van Marja
te pakken had. Aan de andere kant:
David Oistrakh te horen was een bele
venis, het speet haar zelf genoeg dat ze
niet kon, mocht ze dit Marja onthou
den? Zo'n kans
„Mag het?" vroeg Marietje plots en
haar ogen straalden van begeerte.
Mieke lachte.
„Dit moet je ook meegemaakt heb
ben" zei ze, „ga jij maar hoor kind. Jan,
kom haar dan over een uurtje halen?"
„Prima". Jan lachte al zijn witte tan
den bloot, „ik zal er prompt zijn als een
ridder zonder vrees of blaam, om mijn
jonkvrouw af te halen".
Mieke liet hem uit.
„Zeg Jan", zei ze bij de deur, „één ding
je houdt je fatsoen, hè? Denk er om,
dit is niet een van je café-grieten".
„Lieve Miek, waar zie je me voor an!"
„Nee.... we begrijpen mekaar. Tot
kwart over zeven!"
(wordt vervolgd)
