met andere methoden
„Hydra"
stelt de
mosselen
proef
Experimenten
op
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 21 januari 1977
Verwateren
Voor wie het niet weet: verwateren
van mosselen is nodig om deze schelp
dieren geschikt te maken voor con
sumptie. Bij het vissen krijgen de mos
selen zand en andere ongerechtigheden
binnen hun schelp en ze moeten de ge
legenheid krijgen dit weer uit te spu
wen. Traditiegetrouw gebeurt dat op de
verwaterplaatsen in de Oosterschelde,
waar het zeewater rustig en helder is.
De verwaterplaatsen zijn tevens het
natte pakhuis" waaruit de handel naar
behoefte kan putten.
Omdat de Oosterschelde volgens het
oorspronkelijke deltaplan zou worden
afgesloten, moesten andere verwater
plaatsen worden gezocht. Om te weten
aan welke biologische voorwaarden zo'n
verwaterplaats zou moeten voldoen,
werd in 't Horntje op Texel een expe
rimentele kunstmatige mosselverwater-
plaats gebouwd ten koste van miljoe-
Onzekere toekomst
zo belangrijk is. Op onze reis wordt ech
ter niet verwaterd. We varen terug
richting Texel om de mosselen daar
weer op een ander kweekperceel uit te
zaaien.
Nieuwe zaaimethode
Ook dit opnieuw uitzaaien gebeurt
volgens een nieuwe manier, die het
afgelopen jaar op de „Hydra" is ont
wikkeld en waarvoor bij de mosselbe-
drijven grote belangstelling bestaat. We
zien hoe zonder dat er een hand aan
te pas komt met behulp van pompen
en water de hele opgeviste lading al
varend op de plaats van aankomst over
boord wordt gespoeld. Het voormalige
beurtschip „Vrijheid" uit Oudeschild
(van Evert Bais) dat tot mosselschip
wordt omgebouwd voor een kweker
uit Bruinisse, zal als eerste schip met
deze nieuwe losmethode worden uitge
rust.
Is dat geld voor niets uitgegeven, nu
besloten is de Oosterschelde niet pot-
j dicht te maken? Het antwoord op die
vraag kan nog niet worden gegeven. De
verwaterexperimenten in 't Horntje zijn
V wel gestaakt, maar het tiental mede-
werkers van het proefstation houdt
I zich nu bezig met andersoortig onder
zoek: proefnemingen met oesterbroed
i en mosselonderzoek op meer theoreti
sche basis. Volgens een woordvoerder
van het ministerie van landbouw en
visserij zijn nog geen beslissingen ge
nomen over de toekomst van het Texel
se mosselproefstation. Naar verluidt
j zouden voorstellen inzake een nieuwe
taakstelling in studie zijn. Bij een gun
stige beslissing zou het 't behoud van
een niet onbelangriik stukje werkgele
genheid voor Texel betekenen. In be
perkte mate zouden in 't Horntje ook
mosselen op praktijkschaal kunnen
worden verwaterd. Maar de handel
voelt daar niet voor, omdat verwateren
in de Oosterschelde goedkoper is en
makkelijker voor de in Zeeland geves
tigde mosselhandel en -industrie.
Doorgaan
Intussen gaan de proefnemingen met
de „Hydra" gewoon door, volkomen los
van de experimenten in 't Horntje.
Onlangs waren we gast aan boord. Het
programma voor die dag luidde: een
partij halfwas mosselen opvissen op een
een eigen kweekperceel in de West-
kom en deze opnieuw uitzaaien op een
„Deze experimenten kosten nauwelijks twee ton per jaar. Dat is
erg weinig, vooral als je ziet welke resultaten we ermee bereiken".
Aan het woord is ing. L. Westbroek uit Den Burg 'en we zijn aan
boord van de „Hydra", een onderzoekingsvaartuig dat sedert twee
jaar een bekende verschijning is in de haven van Oudeschild. In
opdracht van het Rijks Instituut voor Visserij-onderzoek (RIVO)
wordt de „Hydra" gebruikt voor experimenten met mosselen. De
proefnemingen hebben betrekking op het uitzaaien, het vissen en
het verwateren van mosselen.
Ing. L Westbroek hoeft geen hand uit te steken als de zuigkor zijn werk doet en de
mosselen het ruim instromen. Op de achtergrond het mechanisme waarmee zand en
slib van de mosselen worden gescheiden.
Met de mosselen komen ook geringe
hoeveelheden slib en zand mee naar
boven, maar voordat de mosselen in het
ruim stromen, wordt het vuile water op
ingenieuze wijze afgescheiden.
Piet Slik aan het roer van de .Hydra"
De pompmstallatie onderin het schip, waarop de zuigkor is aangesloten
Het opnieuw verzaaien van mosselen
kan de moeite waard^zijn. De groei
van mosselen is zeer afhankelijk van
omstandigheden als temperatuur, voed-
selgehalte, waterdiepte etc. Een op zich
zelf goede groeiplaats kan als nadeel
hebben dat de zee hier bij storm zo
tekeer gaat, dat enorme schade ont
staat. Hele mosselpercelen kunnen on
der het zand worden begraven of „weg
waaien" Om dat risico te verkleinen
is het (bij het naderen van het storm
seizoen) overbrengen naar rustiger wa
ter gewenst. Derhalve worden dit soort
activiteiten veelvuldig uitgevoerd, want
alle zelf ontwikkelde apparatuur komt
erbij in werking en bewijst aldus zijn
bruikbaarheid in de praktijk. Of niet
en in dat geval moet er weer een buis,
kraan, pomp of ander onderdeel wor
den veranderd. Het komt erop neer dat
alles aan de praktijk wordt getoetst.
Kwaliteit
Mosselen kweken op de zeebodem is
nog geen ideale methode. Bij consump
tie wordt nogal eens zand in de mosse
len aangetroffen. Nederlandse mosselen
brengen dan ook lage prijzen op in ver
gelijking met mosselen uit Frankrijk
en Spanje. Maar daar groeien de mos
selen dan ook niet op dc bodem, maar
een flink eind daarboven, vastgebonden
aan palen of hangend aan vlotten. Bij
het oogsten blijven deze mosselen zand
vrij, zien er mooier uit en zijn beter
houdbaar.
Volgens Westbroek is dat alleen al
voldoende reden om te blijven experi
menteren. Er is betere kwaliteit nodig.
Het waddengebied (waar de mossel-
kweek sinds 1951 wordt beoefend) vindt
hij daarvoor ideaal. Ongeveer 70°/o van
de Nederlandse mosselproduktie is uit
de Waddenzee afkomstig. Bovendien is
het allerminst zeker dat na het leggen
van de half open dam in de Oosterschel
de de traditionele verwaterplaatsen
zo goed blijven als ze nu zijn. Het ge-
tijdeverschil, een belangrijke factor, zal
bijvoorbeeld aanmerkelijk kleiner wor
den en het uiteindelijk effekt daarvan
is onbekend.
Hoewel mosselkweken in de Wadden
zee een riskante zaak is (door storm
gaat vaak ter waarde van miljoenen op
de kweekpcrcelcn verloren) ziet de heer
Westbroek mogelijkheden om de kwali
teit van de mosselen door deze techni
sche experimenten te verbeteren.
De zuigkor. de ..stofzuiger" waarmee de Hydra de mosselen van de zeebodem haalt.
Het apparaat is via een flexibele slang met de pompen in het schip verbonden.
De experimenten zijn sterk op de prak
tijk gericht. Westbroek werkt in genoege-
lijke harmonie samen met Piet Slik uit
Oudeschild, die de Waddenzee kent als
zijn broekzak en daarbij beschikt over
een technische knobbel en improviseer
talent.
Al eerder schreven wij over de proe
ven die Westbroek deed met het verwa
teren van mosselen in een schip. Dat
gebeurde toen met een gehuurd zand-
schip van De Vries v.d. Wiel. Een
bredere opzet van het onderzoek maak
te het de moeite waard een eigen schip
aan te schaffen. De „Hydra" is een uit
Tilburg afkomstig binnenvaartschip
van 60 jaar oud. Voor het uitvoeren van
het mosselonderzoek werd het vrij in
grijpend verbouwd.
perceel in de Oosterpan vlak bij de
Texelse kust achter Oosterend.
Zuigkor
Dat opvissen gebeurt met de zuigkor,
een apparaat waarin Westbroek, Slik
en de firma Boom uit Oudeschild al heel
wat inspiratie en transpiratie hebben
verwerkt. Het principe is simpel. In
plaats van met de gebruikelijke sleep-
kor worden de mosselen met een soort
stofzuiger van de zeebodem gehaald en
naar het ruim van het schip afgevoerd.
Daarvoor wordt een pomp gebruikt
van grote capaciteit, grote doorvoer-
opening en laag toerental. Anders zou
den de mosselen worden kapot gemalen.
Dankzij de zuigkor komen de mosselen
klokgaaf in het ruim terecht. In bijna
twee uur wordt het ruim volgevist. Dat
betekent een vangstcapaciteit van 15
ton per uur, zonder dat er (zoals bij de
gebruikelijke methode) veel activiteit is
aan boord. Dus niet het telkens ophalen,
legen en weer laten vieren van de
korren, maar rustig afwachten.
Varend verwateren
De mosselen zouden nu in het schip
verwaterd kunnen worden. Dat is
slechts een kwestie van voldoende aan
voer van vers zeewater. Bewezen is
reeds dat dit systeem goed werkt. Het
schip dat de mosselen vist, kan ze min
of meer consumptiegereed aan wal
brengen, waardoor de aanwezigheid van
geschikte verwaterplaatsen niet meer
