Rijkswaterstaat legt zee
onder water aan banden
rijshout
komt uit
Biesbosch
,,vrij siap en
fijn zand"
zeer steil
bodemverioop
Zon, maan en hoog water
Tweede blad Texelse Courant, vrijdag 8 juli 1977
zich met dit werk bezighoudt. Op zijn
aanwijzingen, die hij geeft terwijl hij op
een hoek van het zinkstuk in het water
staat worden bij hoog water door het
verplaatsen van het ponton de uiteinden
van het zinkstuk in een lijn met een
tweetal vlaggen geplaatst.
Het is ongeveer kwart over acht als
dat eindelijk kan gebeuren. Daarna peilt
Wienngs collega Jan Vonk de diepte
aan de punten van het zinkstuk. De
zinkbalk kan op de bodem zakken en
de twee uit Friesland afkomstige be
manningsleden van het hoofdponton ko
men in aktie. Hoe steil het bodemverloop
is, is goed te zien als de balk uit het
gezicht verdwenen is. Het er met staal
kabels aan gekoppelde zinkstuk wordt
in een schuine lijn onder water getrok
ken. Als het eenmaal zover is komt de
steenstorter langzij het ponton. Dit bij
zondere schip ligt dan al enige tijd
stand-by met een lading die het in de
haven van Oudeschild aan boord geno
men heeft.
Elementen
Wanneer we aan boord van het sleep
bootje „Hoop" zijn gegaan om het eigen
lijke storten te kunnen fotograferen
komt eindelijk de zon door de wolken.
Harting die op de voorplecht gaat staan
om opnieuw een mijlpaal in het werk
van „zijn" Rijkswaterstaat beter te kun
nen beleven glimlacht. „De elementen
zijn ons goed gezind", zegt hij monter.
„Rustig water, weinig wind en nu nog
zon. 't Kan niet beter".
Nadat de eerste storting voltooid is en
de beide zinkbalken volgens plan goed
naar boven zijn gekomen zet de sleep
boot ons weer af op het ponton. Men is
het er daar ook over eens dat het zink
stuk formidabel op zijn plaats is geko
men. Vrijwel op de centimeter nauw
keurig.
Met een roeibootje begeven Wiering
en Vonk zich naar de boeien die het
staat en praten na over de werkzaamhe
den van vanochtend. De heren B. Laker-
veld (uitvoerder) en P. Visser van het
aannemersbedrijf Wijnands uit Werken
dam zijn er ook bij. Beide hebben een
uitgebreide staat van dienst in het leg-
gen van zinkstukken. Lakerveld (eigen
lijk al gepensioneerd) is door de aanne
mer speciaal teruggeroepen wegens zijn
grote ervaring op dit gebied. Beide he
ren werken graag op Texel waar ze al
jaren kind aan huis zijn.
Rijshout
Buiten wordt tegen de glooiing van de
dijk naast het haventje al weer aan een
nieuw zinkstuk gewerkt. Het is een ge-
C. P. Harting: „Rijkswaterstaat Texel be
steedt jaarlijks tussen 26 en 30 miljoen
gulden aan de kustverdediging".
specialiseerde groep mannen uit Den
Helder die zich hiermee bezig houdt. Op
een ondergrond van polypropyleen-doek
worden lange strengen (wiepen) uit de
Biesbosch afkomstig rijshout vastge
maakt. In deze kunststof zitten hiertoe
lusjes ingeweven waar de nylondraden
die de wiepen vasthouden doorheen ge
haald worden. Ook de vulling die daar
tussen komt bestaat uit rijshout. Om het
geheel zo stevig mogelijk te maken
worden daar overheen wiepen gelegd
die met de onderste wiepen vakken
van 80 bij 80 cm vormen.
Als we bij ons vertrek van het haven
terrein nog eens in de richting van de
zee kijken zien we beide pontons als
notedopjes op het water drijven. Het is
een moment om je te realiseren hoeveel
werk daar wordt verzet en hoe weinig
daarvan bekend is. De eeuwige strijd
tegen het water is nog even fel als al
tijd. Opdat wij ons veilig kunnen voe
len
De zon komt 10 juli op om 5.32 uur en
gaat onder om 21.59 uur; 13 juli op om
5.35 uur en onder om 21.56 uur.
Maan: 8 juli L.K.; 16 juli N.M.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Vrijdag 8 juli 1.40 en 14.14
Zaterdag 9 juli 2.17 en 14.59
Zondag 10 juli 3.17 en J6.01
Maandag 11 juli 4.29 en 17.16
Dinsdag 12 juli 5.47 en 18.30
Woensdag 13 juli 7.00 en 19.34
Donderdag 14 juli 7.59 en 20.30
Vrijdag 15 juli 8.49 en 21.30
Zaterdag 16 juli 9.35 en 22.06
Aan het strand is het ongeveer een
uur eerder hoog water.
Laag water valt gemiddeld 6.15 uur
na hoog water.
Bij iedere storting komt 300 ton uit
Duitsland afkomstig keisteen op het
zinkstuk terecht. In totaal vinden drie
van dergelijke stortingen plaats waarna
het zinkstuk voor eeuwig zijn beveili
gende werking doet.
Vlaggen
Om het gehele kerwei zo precies mo
gelijk te laten verlopen heeft men de
dag voordat het afzinken plaatsvindt
rondom een hoeveelheid vlaggen op on
diepe plaatsen in het water en op de dijk
neergezet. Het exacte plaatsen is hier
mee gemakkelijk geworden en het is
Rijkswaterstaatman Wim Wiering die
Op de helling naast het NlOZ-haventje worden de nieuwe zinkstukken in anderhalve
dag in elkaar gezet.
I Het zinkstuk drijvend op de Waddenzee, enkele minuten voordat het voorgoed onder water verdwijnt.
Wat zou Texel zijn, zonder dijken?
Het is niet direkt een vraag waar iedere Texelaar dagelijks over
I hoeft te piekeren. Gelukkig maar Men kan met recht vertrou
wen hebben in het werk van Rijkswaterstaat om het eiland, en
daarmee al zijn bewoners, tegen de eeuwig loerende zee te be
schermen. We kunnen daarom de vraag beter veranderen in: Wat
I zou Texel zijn, zonder het werk van Rijkswaterstaat
Het antwoord is duidelijk Er zou niet veel van het eiland over-
I blijven
verdwenen zijn die in totaal een waarde
van zo'n 1,2 miljoen gulden hebben. Ze
komen allemaal tegen elkaar te liggen
op een diepte van zo'n 10 tot 15 meter.
Dat hangt uiteraard van de bodemge
steldheid af. De bodem bestaat hier uit
vrij slap en fijn zand en als we dat niet
vastleggen zouden de dijken het niet lang
maken. Ze zouden onder water wegge-
slepen worden. Dat is even gevaarlijk als
een dijkdoorbraak bij storm".
Verreweg het grootste deel van
Texel ligt onder de zeespiegel. Wan
neer we de oudste kaarten er op na
slaan zien we wat er van overblijft als
de zee voortdurend zijn slag zou
kunnen slaan. Buiten de duinenrij en
de gebieden rond Den Burg en Oos
terend houdt het veilige gedeelte wel
op. De rest bestaat uit polders, grote
en kleinere, ongeveer honderd in to
taal.
zinkstuk markeren en laten een peil-
touw neer om ook daar te controleren
of alles op zijn plaats zit. Ook dat is in
orde.
Ervaring
Tegen een uur of tien varen we weer
terug naar het NlOZ-haventje en passe
ren onderwijl een aantal in het water
staande palen die in Rijks waterstaat-
kringen worden aangeduid als „De sta
ken van Beumkes". We drinken nog kof
fie in de woonwagen die bij het haventje
Terwijl Wim Wiering voor de laatste maal het zinkstuk inspecteert is het Jan Vonk
die zich met de dieptemeting bezighoudt.
Het werk van Rijkswaterstaat mag
daarom wel eens in het zonnetje gezet
worden en om van een van de krachttoe
ren getuige te zijn gingen we vorige
week in alle vroegte op pad om van na
bij mee te maken hoe de zesde van een
serie van 20 zinkstukken werd geplaatst.
De plaats waar deze elk 1.000 m2 tel
lende „matten" moeten komen is het
punt waar het Marsdiep overgaat in de
Texelstroom, nabij 't Horntje. Hier heeft
de eb-en-vloed-stroom enkele tientallen
meters diepe putten doen ontstaan op
een steenworp afstand van de kust.
Tussen het NlOZ-haventje en de ha
ven van Oudeschild, is zo'n put. Vlak
achter de dijk daalt de zeebodem daar
vrij abrupt van min 0,8 tot min 30 me
ter Dat is een ernstige bedreiging
voor de dijk.
Een kaart die laat zien hoe de bodem
er op dit moment uitziet toont een ware
lappendeken van zinkstukken die hier
sinds 1903 aangebracht zijn. Er ligt hier
aan keien ongeveer 200.000 ton onder
water. Wat het in totaal gekost heeft
valt moeilijk te becijferen. Een zinkstuk
dat nu compleet op de bodem wordt ge
plaatst komt Rijkswaterstaat op onge
veer ƒ60 000,
Een steenstorter zorgt voor een egale verdeling van de keien over het zinkstuk
grote zinkstuk tussen twee pontons op
het water van de Waddenzee drijft.
De pontons blijken ieder door zes ka
bels aan de zeebodem verankerd te zijn.
Ing. C. P. Harting van Rijkswaterstaat
geeft toelichting. Wijzend op het zink
stuk zegt hij: „Met dit karwei zijn we op
1 juni begonnen en hopen ongeveer half
oktober alles geplaatst te hebben. Er
zullen dan 20 zinkstukken onder water
Er is sinds 1903 in dit gebied voor on
geveer 200.000 vierkante meter afgezon
ken. Het overgrote gedeelte van dit werk
is in het verleden met de hand gedaan.
Er was toen bij het plaatsen van ieder
zinkstuk zo'n 60 man nodig om het met
stenen te verzwaren en op de bodem te
brengen. Met de precisie van het werk
kon men het, ondanks alle voorzorgs
maatregelen, niet zo nauw nemen. Aan
die tijd herinnert de kreet: „Mannen,
als 'ie minder dan twee meter mis zit
schenken we een borrel".
Centimeters
Door het gebruik van daarvoor spe
ciaal uitgeruste pontons met zinkbalken
die via een klemconstructie aan het zink
stuk vastzitten kan men het geheel tot
op centimeters nauwkeurig op de bodem
krijgen. Daarna wordt een steenstorter
tegen het grootste ponton gevaren en
wordt de lading egaal over het zinkstuk
verdeeld. Dit gebeurt door de steen
storter al stortend van het hoofdponton
(gebouwd in 1927 en reeds gebruikt bij
het aanleggen van de Afsluitdijk) dwars
naar het kleinere ponton te varen.
De stenen worden door een speciale
aan het dek van de drijvende storter ge
koppelde trilmotor in het water getrild.
Toelichting
Er waait een koude ochtendwind
wanneer we na een verkwikkende kop
kolfie rond 7 uur aan boord gaan van
een klein sleepbootje dat ons naar de
I plaats brengt waar het 20 bij 50 meter
