Siem de Waal
wil niet terug
naar Texel
,,My name is nobody"
maan en hoog water
ins Boks tweede
bij provinciale
npioenschappen
Uitwedstrijd
MST-handbal
AG 10 NOVEMBER 1978
TEXELSE COURANT
PAGINA 7
II
kan niet kaarten of biljarten. Ik doe aan geen enkele sport. Mijn
hobby is reizen", zegt Siem de Waal (64) uit Pieter Maritsburg in
ifrika. Dat het een intensief beoefende sport is blijkt uit het feit
inmiddels zo'n tachtig landen heeft bezocht en dat is zeker niet
Zakkig gebeurd. Maar zijn geboorte-eiland Texel wordt min-
één keer per jaar in zijn omzwervingen opgenomen, zodat het
lijzonders is als je in de straten van Den Burg Siem de Waal
<omt.
„Ik heb maar één
hobby: reizen"
ie week was Siem weer een paar
op Texel omdat hij toch in de
was door zijn bezoek aan de
e reünie van de Prinses Irene-
En hij kon dan gelijk op bezoek
jude baas en vriend Willem Boon
g jaar was getrouwd. Siem heeft
oor. Twee jaar geleden heeft hij
inemersbedrijf in Pieter Marits-
vergedragen aan twee van zijn
dewerkers kleurlingen. En het
ilgemeen bekend worden ge-
dat Siem goed in zijn slappe was
at hij zich ook niet door financië-
■nmeringen hoeft te laten tegen-
bij het verkennen van de we-
Geen kapsones
ieder die hem leert kennen
st is dat deze oud-Texelaar als
van zijn succes niet naast zijn
en is gaan lopen. Integendeel:
ijnt zelfs te willen demonstreren
lewoon" iemand kan blijven. Hij
nder enige aandrang wel toever-
n hoeveelvoudig miljonair hij is,
vil dat beslist niet in de krant
en stelt zich verder zelfs uitge-
n „suunig" op zodat hij ook in
zicht echte Texelaar is gebleven,
b wel geleerd geld te verdienen,
liet hoe ik het moet uitgeven",
jstratie van dat laatste: hoewel
ich makkelijker dan wie ook kan
loven gebruik te maken van de
exclusieve reismogelijkheden
lij altijd naar het goedkoopste en
irt door het combineren van het
ander zo voordelig mogelijk uit te
Zo reist hij met de zeer goedko-
itvaartmaatschappij Luxavia, die
ns in Amsterdam landt maar in
iburg, zodat Siem altijd per bus in
and arriveert. Waarom nou dat
«de gedoe? Siem: „Het is ge-
mijn aard. Ik heb mijn hele leven
inders gedaan en ik vind zuinig en
nisch leven een deugd. Het zou
ia! niet juist zijn om daar mee op
Jen".
Niet vervreemd
lerkelijk nog is dat Siem de Waal
h het overgrote en beste deel van
(en in Afrika heeft doorgebracht
liet is vervreemd van zijn geboor-
d. Zelfs aan zijn taalgebruik is
a merken. Geen woord Engels of
ifrikaans maar zuiver Nederlands
als hij met Texelaars praat
af Texels. Siem vertelt dat bij hem
dus in Pieter Maritsburg, Neder-
wordt gesproken. Dat is ijzeren
aaraan ook de kinderen, die het
de deur uiteraard met Engels en
ifrikaans moeten doen, zich moe-
uden.
ie dat allemaal hoort zou je zeggen
;m de Waal nooit heeft geaard in
luwe vaderland.
Het zou je dan ook niet verbazen als
hij zou besluiten zijn oude dag op Texel
te slijten. Maar dat is een misrekening.
„Ik houd van Texel en kan met de
Texelaars best opschieten maar ik ben
echt wel Afrikaander geworden. Nee ik
ga beslist niet terug naar Nederland. Af
en toe hier even zijn is leuk maar mijn
leven ligt déérSiem de Waal is
genaturaliseerd Zuid Afrikaander, in
tegenstelling tot veel andere Nederland
se emigranten die hun Nederlandse
nationaliteit niet willen prijsgeven om
aanspraak te kunnen maken op de
sociale voorzieningen zoals AOW. Siem
de Waal is volgend jaar 65 maar krijgt
geen AOW want die kennen ze in Zuid
Afrika niet, hoewel daar wel bepaalde
vormen van oudedagsvoorziening en
andere sociale maatregelen in voorberei
ding zijn. In tegenstelling tot anderen
die de toekomst van Zuid Afrika niet zo
rooskleurig inzien heeft Siem de Waal
zijn geld niet uit Zuid Afrika wegge
haald. Hij vindt dat niet fair en zegt te
hopen dat de wereld Zuid Afrika de tijd
zal gunnen om zijn zaken naar eigen
inzicht te regelen. Het ligt voor de hand
dat hij geen tegenstander is van de
omstreden apartheidspolitiek, maar hij
wil daar verder niets over zeggen,
omdat het alleen maar leidt tot verbitter
de reacties. Wat hem wel dwars zit is
dat het publiek in Nederland nauwelijks
de lengte krijgt om eerlijk over Zuid
Afrika te oordelen. Wie ook maar iets
goeds opmerkt over de situatie daar is
direkt de gebeten hond. De meest
afschuwelijke toestanden elders in de
wereld worden met de mantel der liefde
bedekt: Zuid Afrika kan geen goed
doen. Siem: „Natuurlijk is het bij ons
niet ideaal maar je zit met gegeven en
gegroeide omstandigheden. Het is echt
niet zo eenvoudig en je kunt niet zeggen
dat de Zuid Afrikaanse regering zich
makkelijk van de problemen wil afma
ken".
„Met vrucht"
Een avontuurlijke geest had Siem de
Waal al in zijn prille jeugd. Zijn prestaties
op school waren niet indrukwekkend.
Hij mag de lagere school dan „met
vrucht" hebben doorlopen, op de Ulo
werd het niets. Na drie maanden ging hij
weg; het was gewoon te zwaar. Hij was
matig in taal en zelfs slecht in rekenen.
Toch wel opmerkelijk dat De Waal nu
voorzitter en directeur is van het Zuid
Afrikaanse Standard Bougenootschap,
een soort hypotheekbank. Siem de
Waal ging destijds aan het werk als
metselaar, ondere andere bij (lange)
Willem Boon. Willem en Siem zijn altijd
vrienden gebleven. Een paar jaar gele
den kwam Willem Boon in Zuid Afrika
op bezoek. „Van het geld dat ik destijds
voor hem heb verdiend", zegt Siem
lachend. „Zet het er maar gerust bij
want dat vind-ie leuk"
Siem werd in de jaren dertig een
eilandelijke beroemdheid door zijn
maandenlange fietstochten door Europa
en zelfs Afrika. Dat begon in 1933 nadat
hij Esperanto had geleerd en op de fiets
naar een Esperantocongres in Keulen
ging. Een jaar later ging hij op dezelfde
manier naar Stockholm en reisde terug
via Berlijn en Parijs. In 1935 werd het
Rome, Palermo, Tunis, Algiers, Marok
ko en terug via Spanje, Andorra en
Frankrijk. Heel Texel beleefde de toch
ten mee want Siem stuurde regelmatig
reportages naar de Texelse Courant. De
toenmalige redacteur G. Joh. Duinker
had hem als honirarium bij vooruitbeta
ling f25,— meegegeven. Voor aanvul
lende inkomsten zorgde Siem door de
verkoop van ansichtkaarten van Texel:
inkoop 2 cent en verkoop vijf tot tien
cent.
Taaiverbroedering?
Siem was zeer idealistisch. In de
Esperanto-taal zag hij hèt middel om de
volkeren te verbroederen en hij wilde
daar een actief deel in hebben. Hij denkt
daar nu anders over. Ook als ze dezelfde
taal spreken vliegen de mensen elkaar in
de haren. Siem de Waal is eigenlijk altijd
blijven reizen, ook nadat hij zich in 1936
in Zuid Afrika vestigde. En nog steeds
zoekt hij in de vele landen die hij
aandoet de daar wonende Esperantisten
op. De meest voor de hand liggende
toeristische attracties laat hij als regel
liggen; de voorkeur gaat uit naar de
ongebaande wegen.
In Zuid Afrika werkte Siem de Waal
de eerste 14 jaar samen met de inmid
dels overleden Jaap Graaf; dit firmant
schap werd ontbonden waarna Siem
voor zichzelf verder werkte. Aanvanke
lijk was het aannemersbedrijf gevestigd
in Pretoria; sinds 1950 is het Pieter
Maritsburg waar de concurrentiever
houdingen gunstiger zijn. Siem vertelt
dat hij in Pieter Maritsburg voornamelijk
heeft te maken met Engelse collega's
die een wat makkelijker opvatting van
zakendoen hebben. „Het zijn geen
strevers; ik wil liever niet zeggen dat ze
lui zijn", zegt Siem. De grootste zaken
deed De Waal met het bouwen van
flats. Aan woningen is altijd veel be
hoefte geweest. Er werd grond gekocht
en gebouwd voor eigen risico waarna
tot vaak zeer winstgevende verkoop
werd overgegaan. Speculatie dus. Niet
alle flats werden verkocht. Een aantal
werd voor verhuur aangehouden en
vormen een inkomstenbron op zichzelf.
Niet alleen voor Siem maar ook voor de
weduwe van Jaap Graaf en Siems
eerste vrouw. De namen die de flats
kregen spreken duidelijke taal over de
bouwer en zijn interessen: „Texel",
„Burg", „Waalhaven", „Simonshof",
„Bona Espero" en „Esperanto".
Een jaar of acht geleden kreeg Siem
een hartaanval, volgens hem een vrij
algemeen verschijnsel in de Zuid Afri
kaanse blanke maatschappij. Momen
teel laat zijn gezondheid niets te wensen
over. Is hij na die ziekte stil gaan leven?
Siem. „Geen sprake van. leder die
zoiets overkomt zou ik willen aanraden
niet stil te gaan zitten maar rustig door
te gaan. Teveel inbinden is niet goed. Ik
ken nogal wat mensen die na een
hartaanval haast niets meer durfden te
doen, maar ze zijn na verloop van tijd
toch overleden. Je moet natuurlijk wel
luisteren naar de dokter maar niet alles
doen wat hij zegt".
Het heeft niet veel gescheeld of Siem
zou redacteur van de Texelse Courant
zijn geworden in plaats van aannemer in
Zuid Afrika. Hij had wat men noemde
een „welversneden" pen en was een
geboren verteller. Hij werkte een half
jaar bij de krant maar de toenmalige
hoofdredacteur Gijs J. Duinker vond dat
de algemene ontwikkeling van Siem te
wensen overliet. Hij moest meer school
opleiding krijgen en met name de talen
leren beheersen. Siem: „Duinker zei dat
als ik goed mijn best zou doen ik
misschien te zijner tijd op zijn stoel zou
zitten. Toen hij dat had gezegd liet ik
mijn blikken door het kamertje van drie
bij drie meter en het zweet brak me uit.
Ik wou helemaal niet op die stoel. Toen
is mijn broer Jan op mijn plaats geko
men".
Irenebrigade
In 1941 gaf Siem gehoot aan de roep
van het vaderland om mee te strijden
tegen de Duitsers. Hij kwam bij de
Prinses Irenebrigade en vertrok naar
Engeland. Hij was achtereenvolgens bij
de infanterie en de medische dienst en
was ook nog parachutist. Tussen de
oefeningen door was er in afwachting
van de invasie veel vrije tijd, waarin hij
zich geen moment verveelde want Siem
trok heel Engeland door. Deel uitma
kend van de invasietroepen kwam Siem
via Frankrijk en België in Nederland
waarbij hij onderweg „het een en
ander" meemaakte.
Mooiste dag
Eenmaal in Nederland greep Siem de
eerste gelegenheid aan om naar Texel te
reizen. Het eiland was op dat moment
nog door de Duitsers bezet maar dat
maakte niets uit. De komst van Siem de
Waal was snel op het eiland bekend.
Jan Reij bracht hem naar Den Burg en in
het raadhuis volgde een feestelijke
ontvangst. Ruud Kikkert trok bij die
gelegenheid twee zorgvuldig bewaarde
kostbare flessen champagne open, Ber-
tus Coevert kwam met bloemen en
niemand leek het gek te vinden dat de
Duitsers diezelfde dag nog een parade
hielden alsof de bevrijders niet op het
punt stonden om het eiland op te
stappen. Al na vijf dagen keerde Siem
terug naar Den Haag en naderhand naar
Zuid Afrika. Siem: „Die ontvangst op
Texel, dat was de mooiste dag uit mijn
leven.
Straatnaam
Het leven in Zuid Afrika werd nadien
zeker geen sleur. In de na-oorlogse jaren
bezocht Siem de Waal alle Afrikaanse
landen. Zo was hij zes weken bij pater
Michiel Witte in Kenia en raakte daar
diep onder de indruk van het ontwikke
lingswerk dat deze oud-Texelaar daar
verzette. „Weinig mensen hebben zo'n
stempel op een land gezet", zegt
Siem, die het onbegrijpelijk vindt dat op
Texel nooit een straat naar pater Witte is
genoemd. „Wel naar professor Kees-
om, secretaris Jonker en Willem van
Beieren maar niet naar pater Witte. Ér
zal wel nooit aan gedacht zijn". Siem de
Waal weet nóg iemand die het verdient
geëerd te worden door zijn naam te
geven aan een straat: meester Kievits,
onderwijzer aan de Sint Jozefschool. Hij
is door de Duitsers weggevoerd „omdat
hij goed was" en nooit meer teruggeko
men.
Films
Dat Siem de Waal maar één hobby
heeft is overigens niet waar. Hij is
enthousiast smalfilmer en ook het verza
melen van waargebeurde Texelse verha
len en anecdotes zou je als liefhebberij
kunnen beschouwen.
Die films pretenderen helemaal geen
artistieke waarde te hebben maar zijn
voornamelijk registratie van Texelaars.
Siem heeft in de loop der jaren op Texel
zowat iedereen gefilmd die maar voor
zijn lens kwam. „Ik heb drie vierdui
zend Texelse koppen verzameld", zegt
hij trots, eraan toevoegend dat meer
dan 700 van de gefilmde personen al
niet meer in leven zijn. Als Siem de Waal
films draait voor Texels publiek, is het
succes verzekerd en zijn de kreten van
herkenning niet van de lucht.
Texelse verhalen
Het verzamelen van Texese verhalen
gebeurt met ongeveer dezelfde intentie:
bewaren om te voorkomen dat het
verloren gaat en genieten van de lol die
het verder vertellen er van geeft. Siem
kan ongeveer 300 verhalen produceren.
Als hulp bij het opdiepen uit zijn
herinnering heeft hij van elk verhaal een
paar woorden genoteerd. Als Siem zou
doodgaan zou een ander er geen wijs
uitweten. Siem voelt er voor om de
verhalen daarom uitgebreid op schrift te
zetten en ze eventueel uit te geven. Het
probleem is dat dingen die je in een
besloten kring van luisteraars kunt ver
tellen, nog niet altijd kan schrijven. Aan
veel verhalen zit een zeer persoonlijk
kantje en veel van de betrokkenen of
hun nazaten zijn nog in leven.
Siem maakt er geen haast mee. Wel
heeft hij de laatste tijd hard gewerkt aan
het uittypen van het dagboek dat hij van
zijn invasiebelevenissen heeft bijgehou
den. Vrijwel elke dag, vanaf de landing
tot aan de aankomst in Nederland,
krabbelde Siem notities op papier dat hij
in zijn gasmasker bewaarde. De Prinses
Irenebrigade overweegt nu het als boek
uitte geven.
:on komt 12 november op om 7.54
-fi gaat onder om 16.54 uur; 15
iber op om 7.59 uur en onder om
uur.
in: 14 nov. V.M.; 22 nov. L.K.
water ter rede van Oudeschild:
10 november 3.40 en 16.00
g 11 november 5.13en17.32
12 november 6.30 en 18.45
Jag 13 november 7.30 en 19.42
ag 14 november 8.17en 20.28
sdag 15 november 8.58 en 21,07i
irdag 16 november 9.32 en 21.42
g 17 november 10.04 en 22.11
lag 18 november 10.36 en 22.39
i het strand is het ongeveer een
■'der hoog water.
Texelaar Hans Boks is zaterdag
e geworden bij de provinciale
ampioenschappen in Amsterdam,
nieuwelingenklasse moest hij het
len tegen iemand van aanmerke-
>ger gewicht. Bij de Boksschool
heerst grote vreugde over dit
lat.
Niet alleen de naam van regisseur
Sergio Leone maar bovenal die van
componist Ennio Morricone heeft een
niet uit te vlakken stempel gedrukt op
dat deel van de moderne filmindustrie
dat bekend staat als „de betere
spaghetti-western". „My name is no
body" is een belangrijk onderdeel van
een aantrekkelijke filmserie waarin voor
al „Once upon a time in the west" en
„For a few dollars more" tot de grote
kassuccessen gerekend kunnen wor
den. Hoewel van iets mindere klasse
vormt „My name is nobody" toch een
deel van deze keten van western-films
die „er uit springen" en waarvan de
produktie inmiddels (helaas) gestopt
schijnt te zijn.
Met in de hoofdrollen Terence Hill en
Henry Fonda verhaalt deze schakel in de
keten over één van de oude pioniers van
het wilde westen. Zijn naam is Jack
Beauregard (Henry Fonda), een man die
heeft meegeholpen aan de opbouw van
het gebied en aan het vestigen van meer
wet en orde. Nu het westen niet meer
zijn oude westen is, besluit hij zich terug
te trekken, en naar zijn geboorteland in
Europa terug te keren. Onderweg wordt
echter een aanslag op hem gepleegd:
Kort na de moord op zijn vriend Red, die
Jack Beauregard stervend heeft veteld
dat Jacks broer Nevada (Terence Hill),
een misdadiger, in het Indianengebied
Acona ondergedoken zit. Het blijkt dat
zowel Red als Nevada mee hebben
gedaan aan de goudroven van de
woeste bende, niet minder dan 150
mannen, die het goud dat zij roven laten
omsmelten in een oude, uitgeputte
goudmijn, waarin zogenaamd een nieu
we goudader is gevonden. Dit „werk"
van de bende wordt gelegaliseerd door
Sullivan, een alom geachte notabel, die
zich door de bende heeft laten omkopen
om directeur van de „goudmijn" te
worden. Nu Sullivan directeur is, ver
moedt niemand wat er in werkelijkheid
in de goudmijn gebeurt, waardoor de
woeste bende een goede dekmantel
heeft.
De film is toegankelijk voor alle
leeftijden.
Humeurig als altijd, vooral veroor
zaakt door zijn drie levenslustige neefjes
(Kwik, Kwek en Kwak) kwaakt de
inmiddels alweer 44-jarige Donald Duck
zondagmiddag de hoofdrol in een leuke
jeugdfilm. Goedbeschouwd is het een
festivalletje van elf tekenfilms die Walt
Disney onder het motto „Lekker op
avontuur" op het doek bracht. Oom
Donald heeft het weer eens te stellen
met zijn iets te levenslustige neefjes die
de boel overal op stelten zetten en hem
het dagelijkse leven behoorlijk zuur
maken. Om van Donald Duck zo nu en
dan even op aden te komen, verschijnen
in enkele andere filmpjes ook beroemde
sterren als Pluto en Goofy. Ook nu is de
film toegankelijk voor alle leeftijden.
Teranca Hill als Nevada in
„My namo is Nobody"
Op zondag 12 november wordt door
het damesteam van de MST-handbal-
vereniging in Anna Paulowna een uit
wedstrijd gespeeld tegen Olympia 2. De
ontmoeting vindt plaats in sporthal
Veerburg en begint om 16.30 uur.
