„PETER PAN"
\i I SI A
FILM
mxm
Typisch Texels
UNA GIORNATA PARTICOLARE
ganger
Zon. maan. hoog water
Klaverjasclub De zwaan
f--
mTT^ÊÊÊÊBSSSÊÊ
Geslaagd
"T
yrft',' -
VRIJDAG 5 JANUAR11979
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
Voor zondagmiddag heeft de City
bioscoop deze week het oude Disney-
meesterwerk „Peter Pan" van de
(bovenset) filmplank gehaald. Opdat
deze, opgepoetst en wel, een hele
nieuwe generatie van tekenfilmliefheb
bers een dik uur zal kunnen plezieren.
Wendy, Chieltje en Jan zijn de hoofd
personen in de film, maar natuurlijk
trekt de door hem bedachte sprookjes
held Peter Pan alle aandacht naar zich
toe Hij laat de drie „mensenkinderen"
en dus de kinderen in de zaal, genieten
van zijn avonturen, zijn levensgevaar-
lijke ontmoetingen met piratenhoofd-
man kapitein Haak, zijn duels met hon
gerige krokodillen, zijn belevenissen bij
de rode Indianen en natuurlijk van zijn
tamelijk jaloerse vriendje Rinkelbel.
Kortom, alle ingrediënten voor een kin
dertekenfilm die bovendien in het
Nederlands gesproken wordt zo dat
ook de allerkleinsten er wat van mee
nemen. De toegang is voor alle leef
tijden.
De liefhebbers van geweld, actie en
sensatie komen aan hun trekken
in de film „Bare Knuckles" (Met de
blote vuist) waarin een verhaal van
premiejagers en bandieten wordt voor-
Peter Pan tegen Kapitein Haak: aan twee
strijd die rrai jaren" duurt maar waaruit naar
het schijnt nog steeds geen definitieve win
naar uit te voorschijn gekomen is.
geschoteld. In dit geval gaat het om de
premiejager Zack Kane die eigenlijk een
eeuw geleden, in de tijd van het Wilde
Westen geboren had moeten worden.
Toen hielden talrijke zogenaamde pre
miejagers zich met het opsporen van
al even talrijke bandieten op teneinde
met de voor arrestatie uitgeloofde be
loning te gaan strijken. Zack Kane is
net zo'n premiejager maar dan in deze
tijd waarin de misdaad veel geraffi
neerder is geworden. In „Bare
Knuckles" wordt de stad opgeschrikt
door een aantal brute moorden op
jonge vrouwen. Alles wijst er op dat
een maniak aan het werk is, die ieder
ogenblik opnieuw kan toeslaan. Voor
zijn arrestatie wordt dan ook niet
minder dan 15.000 dollar uitgeloofd. Na
een wilde meedogeloze jacht komt
Zack tenslotte tegenover de moorde
naar te staan. Toegang 16 jaar.
Peter Neijens slaagde aan de Univer
siteit van Amsterdam cum laude voor
het doctoraal examen politieke en so
ciale wetenschappen.
Donderdag 4 januari
In „De Lindeboom-Texel" wordt een
informatie-avond gegeven over
trancendente meditatie. Toegang
gratis; aanvang 20.00 uur.
Zaterdag 6 januari
In het Eierlandsche Huis wordt een
filmmiddag voor de jeugd gegeven;
aanvang 14.00 uur.
Bij camping Dennenoord aan de Grens-
weg start om 14.30 uur de winter-
bosloop.
Zondag 7 januari
De sportvisclub houdt van 8.30 - 10.00
uur een wedstrijd aan de IJsdijk.
Maandag 8 januari
In het Vrouwenhuis (oude Ulo) begint
om 20.00 uur een gewone discussie
avond. De oorspronkelijk geplande
causerie van Rietje Lely over het on
derwerp „Gebruik en misbruik van
geneesmiddelen" komt te vervallen.
Dinsdag 9 januari
In de landbouwschool spreekt Frans
Timmer van „De Vlier" voor de
Vrouwenbond NW over verantwoor
de voeding; 20.00 uur.
Voor Filmganger draait in City theater
„Une giornata particulare"; 20.00
uur.
VASTE DATA AGENDA
Elke woensdag worden in de oude Ulo
vanaf 10.00 uur activiteiten gehouden
voor werklozen.
De Autobusonderneming Texel ver
zorgt op donderdagmiddagen (14.00
- 17.30 uur) rondritten over het eiland
waarvoor belangstellenden zich bij de
VW kunnen laten inschrijven. In
hoofdzaak wordt de Texelroute ge
volgd. Onderweg maakt men een
koffiestop bij café-eethuis Catharina-
hoeve. De buskosten zijn f6,75 per
persoon (kinderen f3,25). De trips
gaan alleen door als er voldoende be
langstelling is (minimaal 30 perso
nen).
Elke donderdagmiddag van 15.00 -
16.00 uur wordt in 't Skiltje
bejaardengymnastiek gegeven.
Een bijzondere dag. Adolf Hitlers
intocht in Rome op 8 mei 1938 bij zijn
vriend Benito Mussolini vormt het raam
voor deze film van regisseur Ettore
Scola. Deze dag van overdonderende
parades en fascistische luidruchtigheid
maken we vooral mee via het geluid
van de radio in een huurkazerne. In dit
woonblok vindt een toevallige ontmoe
ting plaats tussen twee achterblijvers:
de homosexuele Gabriele (Marcello
Mastroianni) en huisvrouw Antonietta
(Sophia Loren). Zij heeft net man en
zes kinderen in het zwarte hemd gesto
ken en de deur uit geholpen. Gevierd
als de koningin van haar huis, blijkt ze in
werkelijkheid slechts een robot om kin1
dertjes te krijgen. Op deze bijzondere
dag mag zij haar gevoelens afreageren
op het plaatjesboek van de „Duce"
Mussolini, haar werkelijke gevoelens
komen niet aan bod. Omdat haar beo
het raam uitvliegt, komt ze met Gabrie
le in contact, een ander slachtoffer van
de cultus van de Man. Een Italiaan kón
per definitie geen homo zijn. Daarom
zegt Mastroianni in Una giornata parti-
colare: „Orde is de deugd van de mid
delmaat". Het fascisme vervormt
ideeën: De moeder denkt haar geluk te
Iedere maandagavond om 20.00 uur
heeft het Texels Vrouwenhuis bijeen
komst in de Oude Ulo aan het Schil
derend.
Bij het clubhuis van Scouting Texel
(Bernhardlaan 147) kan dagelijks oud
papier worden gedeponeerd in de
daar opgestelde container.
vinden in de vereniging van een „god
delijke" fascist. Het fascisme verspreidt
de angst abnormaal te zijn: Wie zoals
Gabriele zijn werkelijke gevoelens
L
toont, wordt ontslagen en gedepor
teerd. Perfect weet Ettore Scola het
raam van de geestelijke bruiloft tussen
Hitler en Mussolini op het concrete
gebeuren te leggen tot een ongewoon
Iedere vrijdagavond wordt in de Oude
Ulo door Aquariumvereniging „In
Aqua Vita" tussen 19.00 en 20.30 uur
een visbeurs gehouden.
De zon komt 7 januari op om 8.47 uur
en gaat onder om 16.46 uur; 10 januari
op om 8.45 uur en onder om 16.50 uur.
Maan: 5jan. E.K., 13jan. V.M.
Hoog water ter rede van Oudeschild:
Vrijdag 5januari0.44en 12.41
Zaterdag 6 januari 1.21 en 13.30
Zondag 7 januari 2.21 en 14.45
Maandag 8 januari 3.39 en 16.06
Dinsdag 9 januari 4.55 en 17.23
Woensdag 10 januari 6.02 en 18.28
Donderdag 11 januari 7.01 en 19.20
Vrijdag 12 januari 7.50 en 20.05
Zaterdag 13 januari 8.36 en 20.46
Soohia Loren en Marcello Mastroianni op ean
bijzondere dao.
dramatisch gebeuren. Zelfs het kleurge
bruik paste Scola aan. Zjn eigen her
inneringen aan die periode waren niet
bepaald fleurig. Kleuren ontbreken
eigenlijk, behalve af en toe wat vaal
rood of groen.
Una giornata particolare draait op
donderdagavond 4 januari en begint
om 20.00 uur. Toegang twaalf jaar.
Tijdens de laatste clubavond die
de klaverjasclub in hotel De Zwaan
in 1978 hield behaalde het koppel
Veeken-Witte een score van 7.269
punten en toonde zich daarmee
verreweg da beste. Het duo Bake-
laar-Bakker werd met 6.970 punten
tweede. De derde plaats was voor
de dames Vermue-Timmerman (6.917
punten).
Voor wat betreft de nummers twee
van deze keer geldt opnieuw dat het
meespelen van een invaller, zoals hier
het geval was met G. Smit, een betere
uitslag ten gevolge heeft.
Zowel in de periodestand als in het
algemeen klassement wist het koppel
W. Bakker-G. Festen de koppositie te
bezetten. In het periodeklassement na
men zij de eerste plats over van T. van
Hoorn-H. Lek die overigens ook het
echtpaar J. Spaans moesten laten
voorgaan. De onderlinge verschillen zijn
hier evenwel betrekkelijk klein. Tussen
de nummers een en drie zitten slechts
95 punten.
Dagklassement: (resp. naam, punten
en marsen):
P. Veeken-D. Witte 7.269 3
M. Bakelaar-A. Bakker 6.970 3
Dames Vermue-Timmerman 6.917 2
F. Witte-R. Kleinveld 6.837 0
Periodeklassement:
W. Bakker-G. Festen 33.965 17
Echtpaar J. Spaans 33.923 8
T. van Hoorn-H. Lek 33.860 14
G. Douma-T. Bakker 33.470 9
M. Boogaard-M. Witte 33.185 6
Echtpaar A. Huisman 33.146 11
M. Bakelaar-A. Bakker 33.102 9
Totaalstand:
W. Bakker-G. Festen 84.891 38
Dames Veeken-Keijzer 83.520 29
Echtpaar H. Zijm 82.927 32
Echtp. P. van Heerwaarden 82.565 20
C. Merkx-C. Dros 82.021 25
Echtpaar J. Spaans 82.003 27
tuinwallen of heiningen. Er zijn in ruil
verkavelingsverband dan ook vele tien
tallen kilometers tuinwal geplaatst.
Toch moest de tuinwal het op den duur
op veel plaatsen afleggen tegen de veel
efficiëntere heiningen.
Om in ieder geval het tuinwallenland
schap van de Hoge Berg zoveel mogelijk
te bewaren, werd dit gebied in 1968 aan
gewezen als landschapsreservaat. En
kele jaren later werd besloten ook de
tuinwallen in het gebied rond het Hoorn
der kerkje zoveel mogelijk te handha
ven.
Het woordje typisch kun je op twee
manieren uitleggen. Als we van iemand
zeggen dat hij of zij typisch is. betekent
dat meestal niet veel goeds. De tweede
betekenis van het woord is „karakteris
tiek", en dat heeft een plezierige klank.
Als het gaat om een „typisch" Texels
landschap, denk ik in de eerste plaats
aan het gebied van de Hoge Berg. Er
wordt wel eens smakelijk gelachen als je
vertelt dat deze „berg" vijftien meter
hoog is. Natuurlijk zijn er op veel
plaatsen in de wereld heel wat indruk
wekkender bergen dan de onze. Maar
het bijzondere zit dan ook vooral in dat
gene wat de Texelaars in de loop van de
eeuwen aan dit landschap hebben toe
gevoegd. Ik bedoel dan met name de
schapenboeten en de tuinwallen. Beide
zijn typisch Texels, hoewel er vroeger
op Wieringen en bij Vollenhove ook
tuinwallen voorkwamen.
Iemand (geen natuurbeschermer ove
rigens) zei laatst: „Als op de Hoge Berg
de tuinwallen zouden verdwijnen, was
het de Hoge Berg niet meer". Het grap
pige is, dat de tuinwallen vroeger hele
maal niet bestondenl In die tijd gold het
„recht van overalbeweiding". In het
boek "t LantvanTexsel' vertelt J. A. van
der Vlis, dat in het midden van de 16e
eeuw alle bewoners van Texel, van 1
augustus tot 1 mei het recht hadden om
hun schapen en ander vee over het hele
eiland te weiden. Voor de landbouw
was dit nadelig, omdat de grondeigena
ren maar drie maanden de tijd hadden
om te zaaien en te oogsten.
Verarming
Om te voorkomen, dat het gewas
door het vee van anderen werd opgege
ten, was men dikwijls genoodzaakt het
koren groen te oogstenl Dit systeem
werkte verregaande verarming in de
hand. De grondbezitters waren over de
situatie slecht te spreken, maar omdat
ze ver in de minderheid waren, bleef dit
systeem bestaan. Door het verkopen
van grafelijke en kerkelijke gronden in de
16e eeuw, kwamen er meer particuliere
grondeigenaars. De „overalbeweiding"
kwam daardoor steeds meer aan kritiek
bloot te staan. Ook in die tijd stond het
eigen belang dus duidelijk op de eerste
plaatsl Na veel discussies werden de
gemeenschappelijke weiden in de 17e
en het begin van de 18e eeuw opgehe
ven. Alleen de mientgronden dicht
achter de duinen bleven toen nog op de
oude wijze in gebruik.
Omdat men in het glooiende land
schap van de Hoge Berg en andere hoge
gronden geen sloten kon aanleggen,
plaatste men als scheiding tuinwallen
tussen de verschillende percelen. Toen
is dus pas het typische tuinwallenland-
schap op Texel ontstaan. Men beschikte
vroeger niet over prikkeldraad. De scha
pen konden dus vrij gemakkelijk over de
tuinwallen klimmen. Dit probleem werd
opgelost door tussen een voor-en ach
terpoot een touw te spannen. Door dit
„span" werden de mogelijkheden voor
het dier natuurlijk wel heel erg beperkt.
Ook in en bij het duingebied werden
later tuinwallen geplaatst. Omdat men
alleen in de lager gelegen delen van het
duingebied goede zoden kon steken,
maakte men de tuinwallen hier meestal
niet hoger dan zo'n 50 cm. Om er toch
een goede afscheiding van te maken,
werden er in de bovenkant duindoorn-
takken gestoken. Een voorbeeld van
zo'n tuinwal is te zien bij het Duinpark in
de buurt van het Natuurrecreatiecen-
trum.
Verdwijning
Vooral na de tweede wereldoorlog
zijn heel wat tuinwallen verdwenen. Ze
passen nu eenmaal minder goed bij de
moderne manier van agrarische bedrijfs
voering. Het onderhoud bleef op veel
plaatsen achterwege, en in zo'n geval
gaat een tuinwal meestal hard achteruit.
Met name in de tijd van de ruilverkave
ling zijn er heel veel opgeruimd. Toch
heeft men toendertijd wel degelijk oog
gehad voor het bijzondere karakter van
de tuinwal. Bij het bepalen van de
nieuwe perceelscheidingen kon de eige
naar zonder extra kosten kiezen tussen
Medewerking
Voor het behoud van deze landschap
pen moet het Staatsbosbeheer zorgen
met door C.R.M. beschikbaar gestelde
gelden. Het is wel duidelijk dat zonder
de medewerking van de plaatselijke
boeren, het behoud van de tuinwallen
onbegonnen werk zou zijn. Uit een in
1972 onder de boeren gehouden en
quête bleek dat slechts 20% van hen de
tuinwallen liever ziet verdwijnen. De
anderen zeiden wel bereid te zijn aan het
behoud ervan mee te willen werken, als
de gemeenschap hen hiervoor zou
vergoeden.
Om een beeld van de onderhoudskos
ten te krijgen, is de landbouwvoorlich-
tingsdienst gevraagd een berekening te
maken. Daarbij wordt onder andere het
grondverlies betrokken. Een tuinwal
neemt nu eenmaal meer plaats in dan
een heining. Het herstellen van gaten in
de tuinwallen brengt echter de meeste
Momenteel worden tuinwallen gerot aan de
Pontweg in Zuid-Haffel.
kosten mee, want het moet allemaal in
handwerk gebeuren. Dat is een kostbare
zaak en in deze tijd van stijgende ar
beidslonen wordt de vergoeding snel
hoger. Werd in 1971 nog 70,80 voor het
jaarlijkse onderhoud van één meter tuin
wal betaald, in 1973 was de vergoeding
al opgelopen tot 7 1,20 en in 1976 kwam
Koolhof bij z'n berekening al op f2,20.
Tieten is vakwerk; het komt aan op centimeters/
Aan het einde van dit jaar zal weer een
nieuwe berekening worden opgemaakt
en deze zal ongetwijfeld nog hoger
uitvallen.
Als een boer bereid is z'n tuinwallen
te handhaven, sluit hij met het Staats
bosbeheer een zogenaamde beheers
overeenkomst. Tuinwallen die in slechte
staat verkeren knapt men eerst op
kosten van het Rijk op. Zo'n beheers
overeenkomst voor het onderhoud van
de tuinwallen wordt afgesloten voor een
periode van zes jaar. Om de drie jaar
bestaat de mogelijkheid de vergoeding
te herzien. Een voorbeeld: Een boer die
in 1974 een beheersovereenkomst af
sloot voor het onderhoud van 1800
meter tuinwal, ontving daarvoor toen
1800 x 71,20 72.160,— per jaar. Bij de
herziening in 1977 is dit bedrag ver
hoogd tot 1800 x 72,20 73.960, - per
jaar.
Geen beperkingen
Sommige mensen denken dat een
beheersovereenkomst de boer allerlei
beperkingen oplegt. Zo zou er bijvoor
beeld geen kunstmest gestrooid mogen
worden. Dit is beslist niet waar. De
overeenkomst is alleen bedoeld voor het
instandhouden van de tuinwallen.
De laatste jaren is ook de Gemeente
Texel begonnen met het afsluiten van
beheersovereenkomsten voor het on
derhoud van tuinwallen elders op het
eiland. Provincie, Staatsbosbeheer en
fie Gemeente zorgen elk voor een derde
deel van de benodigde gelden. Het gaat
hierbij om gebieden waar de tuinwallen
een opvallend onderdeel van het land
schap zijn: tussen Oost en Oosterend,
bij Spang en Bargen, tussen De Waal en
Den Burg en rond de Hoge Berg. Er zijn
bovendien plannen om ook tuinwallen
buiten deze gebieden zoveel mogelijk in
stand te houden. Overigens bestaat er
een regeling waarbij voor iedere nieuw
te plaatsen tuinwal een subsidie wordt
verleend.
Regelmatig laat ik groepen „overkan-
ters" het eiland zien. Een bezoek aan de
Hoge Berg is dan een vast onderdeel
van het programma. Ter plaatse vertel ik
altijd het verhaal over de tuinwallen en
de medewerking, die de boeren geven
bij het behoud ervan. Uit de discussie
blijkt dan, dat een dergelijke goede
samenwerking tussen boeren en land
schapsbeschermers meer uitzondering
dan regel is. Ik wil best bekennen dat
het mij altijd een voldaan gevoel geeft te
merken, dat zoiets op Texel wel kan. Is
de gemoedelijke instelling van de Texe
laars er misschien de oorzaak van? Het
is in ieder geval toch blijkbaar „typisch
Texels"!
J. van Groenigen.
