Woonruimte
Instituut kreeg vestiging in 't Homtje
Adviezen RUM belangrijk voor
toekomst Waddengebied
Voor het
weekend
FEUILLETON
Buitenlandse valuta
Zuigelingenbureau
Artsen
Groene Kruis
Tandartsen:
Apotheek
Rijkspolitie
Dierenartsen
Kerkdiensten:
Noodslachtingen
VRIJDAG 19 JANUARI 1979 TEXELSE COURANT PAGINA 7
Overzicht van tie voormalige kunstmatige mosselverwaterplaats met bijbehorende laboratoria in 't Homtje. In de betonnen bassins zullen
straks zeehonden rondzwemmen. (Luchtfoto J. Nauta).
1. HOOFDSTUK I
Autotocht voor ouden van dagen
Govert Hermans liep zenuwachtig
heen en weer, van de achterkamer naar
het voorkamerraam.
„Ga toch zitten, vader", vermaande
moeder Mina, die op haar paasbest in
haar leunstoel zat. „Tussen 12 en 1"
staat er op de kaart. Het is nu pas half
één".
„Dat is", rekende Govert uit, „dus
precies tussen twaalf en één. En als ik
dan ga kijken, of ze er nog niet zijn, is
dat dus heel gewoon. En nou jijl"
„Als je niet al twintig keer naar dat
raam gedribbeld was, ouwe dibbes",
lachte zijn vrouw, „zou je gelijk heb
ben."
„Wje zouwen we krijgen?" vroeg va
der Hermans zich, ook zeker al voor de
twintigste maal af. „Vorige keer hebben
Rinus de Wit en zijn vrouw gerejen in die
prachtige auto van meneer Geldermans
hij reed zelf."
Misschien krijgen wij dat oude Fordje
van Rijkens de grutter", veronderstelde
Mina plagend. „Die rijdt ook nog altijd
mee."
„Daar gaat er een", berichtte vader
Hermans van zijn observatiepost bij het
raam. „Nummer 21. En wij hebben....
eh
„Drie en twintig", lichtte zijn vrouw
hem geduldig in.
Ze zouden dit jaar voor het eerst,
meerijden met de autotocht voor ouden
van dagen.
Mina had er eerst niet aan gewild. Dat
is voor ouwe besjes en van die peekes
uit het ouwemannenhuis, had ze met
haar gewone beslistheid gezegd, daar
krijgen ze mij niet meel
En zo koppig had ze volgehouden, dat
Govert, die al klaar had gestaan om hen
in „Het Wapen van Cuylichem" te gaan
opgeven, met een verdrietig gezicht het
trouwboekje, stuk van overtuiging,
maar in de kast had geborgen.
Toen was mevrouw Gelderman geko
men, mevrouw Gelderman zélf. Die zat
in het comité.
Niet dat moeder Mina onder de indruk
kwam van „de rijkdom". Integendeel,
ze had altijd al verklaard dat er door haar
„een rooie draad" liep. Govert was altijd
veel meer meegaand geweest, een
fervente oranjeklant, wars van revolutie
en onrust. Als het aan Govert gelegen
had, zo verklaarde Mina ten aanhore
van iedereen, dan was alles nu nog net
als honderd jaar geleden. Govert glim
lachte dan maar eens met een knik van
verstandhouding naar zijn strijdbaar,
kittig vrouwtje en zei: „Ze hadden jóu
minister moeten maken!"
Dan brak de spraakwaterval eerst
recht los, stopte Govert zijn pijp en
zweeg, tot zijn vrouw, uit gebrek aan
adem en antwoord, het bijltje er bij neer
legde.
Mevrouw Gelderman moest dan ook
zeker niet denken, dat omdat zij me'
vrouw Gelderman was en haar man
directeur van de grote constructiefa-
briek, ze het met moedertje Hermans
wel even kon klaren. Maar mevrouw
Gelderman kwam niet eens met de grote
„slee" van haar man; zo maar dood
gewoon op de fiets. En ze zei niet „zo
moedertje" of „opoe" zoals de ver
pleegsters in het ziekenhuis toen ze daar
twee weken gelegen had, maar „juf
frouw Hermans"... géén mevrouw,
want Mina Hermans wés geen mevrouw
maar een juffrouw. Dat die zwabberma
dams van tegenwoordig, die bij d'r vent
achterop zaten op een nog niet afbetaal
de brommer, zich mevrouw lieten noe
men, daar had zij, Mina, geen bood
schap aan.
Mevrouw Gelderman had gedacht dat
de Hermansen vergeten waren zich op
te geven voor de autotocht, of dat er
iemand ziek was. Govert, een beetje be
schaamd, stopte zijn pijp en liet het
woord aan zijn vrouw.
„Nee, mevrouw", zei Mina, haar bril
op haar neus en het hoofd een beetje
achterover, met de speciale stembui
ging die ze bewaarde voor plechtige
gelegenheden, „dat is niet het geval.
Maar mijn man en ik hebben besloten er
van af te zien". Ze vond dat ze dat
keurig gezegd had.
Nu, daar begreep mevrouw Gelder
man niets van. Dat moest juffrouw Her
mans haar toch uitleggen. En, zij het
niet op de kernachtige wijze, waarop ze
tegenover Govert haar standpunt had
uiteengezet, zo gaf Mina toch beschei
den maar beslist te verstaan, dat ze zich
nog geen oud besje voelde, en niet
wenste te worden gecatalogiseerd met
de pwimende mannekens uit „De Pius"
Mevrouw Gelderman lachte luid-op.
Ze zag juffrouw Hermans al arm in arm
met ouwe Toon Nootl Toen moest Mina
óók lachen en gaf haar eerste bastion,
getiteld gereserveerdheid" prijs.
Nou, maar, dat zag juffrouw Hermans
toch helemaal verkeerd. Vroeger, toen
men er nog aan moest wennen, was het
wel zo geweest. Maar nu? Wist ze wie
er allemaal meegingen? Haar eigen
schoonvader, ouwe meneer Gelderman,
jal En wethouder Van Dam! En zelfs de
dames Kloostersma.... dét was een
overwinning geweest! En dat had het
comité altijd gewild. Doe autotocht
Wat in de naaste toekomst in
het Waddengebied wel of niet is
toegestaan, is voor een belangrijk
deel afhankelijk van de adviezen
van wetenschapsmensen. Spe
ciaal ten dienste van het Wad-
denzeebeheer is op Texel een
afdeling gevestigd van het Rijks-
instituut voor Natuurbeheer
(RIN) dat sinds kort over een
eigen onderkomen beschikt: de
gebouwen van het mosselproef
station van het RIVO in 't Horn-
tje. Hier werken totaal twaalf
mensen, die voor een deel zijn
„overgenomen" van het RIVO.
Zoals bekend heeft het RIVO zijn
schelpdieractiviteiten op Texel
verlegd naar Zeeland en IJmui-
den. Het vrijgekomen gebouw
(eigendom van de Rijksgebou
wendienst) was geschikt voor
zijn nieuwe bestemming.
Zelfs de omvangrijke kunstmatige
mosselverwaterplaats zal in de nieuwe
situatie goede diensten bewijzen, want
die zal worden veranderd in een zee
hondenbassin. Over een paar maanden
zullen enkele uit het Natuurrecreatie-
centrum afkomstige zeehonden naar
J hier worden overgebracht om als proef
dieren te fungeren. En om maar meteen
mogelijke verontrusting de kop in te
drukken: de zeehonden zullen het even
zo prettig hebben als in het NRC en de
proefnemingen houden voor hen geen
levensgevaar in.
Eigen taak
Horntje bestaan uit het inventari^ren
van reeds (o.a. bij het NIOZ) beschik
bare gegevens. Deze worden kritisch
bekeken, waarbij wordt bepaald in hoe
verre nieuw of aanvullend onderzoek
nodig is met het oog op de specifieke
toepassing. Een voorbeeld van een
belangrijk onderzoek dat men het ko
mende voorjaar wil afsluiten betreft de
effecten van de zandwinning in de
Waddenzee. Uit de Waddenzee wordt
veel zand weggehaald ten behoeve van
dijkaanleg e.d. en dat heeft voor de bio
logische situatie allerlei gevolgen. Die
gevolgen moeten nauwkeurig bekend
zijn alvorens regelend wordt opgetre
den.
Het staat niet bij voorbaat vast dat
zulke regelingen beperkend of belem
merend werken. Bij het onderzoek van
de zandwinning zou best kunnen blijken
dat het zand dat uit de Waddenzee
wordt weggehaald in vrij korte tijd op
natuurlijke wijze wordt aangevuld,
waardoor er niet zoveel aan de hand is.
In dat geval is zandwinning zelfs wense
lijk en kan dan worden beschouwd als
een beheersmaatregel, die toevallig in
het economische straatje past.
Niet verantwoordelijk
Dr. Wolff legt er de nadruk op dat het
Rin niet verantwoordelijk is voor de
maatregelen; dat is een zaak van de
overheid. Het RIN verschaft alleen maar
de gegevens en adviezen. Het staat
nooit vast dat de overheid de adviezen
zonder meer opvolgt. Want politieke,
economische en sociale aspecten spelen
bij de besluitvorming ook een rol. Om bij
het voorbeeld van de zandwinning te
blijven: als het RIN tot de konklusie
zou komen dat het zand voortaan maar
uit de Noordzee moet worden gehaald,
zal daaraan niet zomaar gevolg worden
gegeven omdat het zeer ingrijpend is
voor de bij de zandwinning betrokken
bedrijven.
Het RIN gaat ook het effekt van de
recreatie op de wadvogels bestuderen.
Het resultaat daarvan zal ongetwijfeld
met spanning worden afgewacht, zowel
door de „feugeltjesmensen" als de re
creatieondernemers.
Hoe ingrijpend de gevolgen van der
gelijk speurwerk kunnen zijn is bijvoor
beeld gebleken bij het Balgzandprojekt.
Vooral op grond van het wetenschap
pelijk onderzoek naar de gevolgen van
de inpoldering van het Balgzand, gaan
deze plannen niet door. Vergelijkbaar is
het onderzoek dat in het afgelopen
halfjaar is ingesteld naar de gevolgen
van het omleggen van de Eems, een
Duits plan om de haven van Emden
beter bereikbaar te maken.
Kokkels
Een ander belangrijk onderzoek gaat
dit jaar van start en behelst het effekt
van de kokkelvisserij in de Waddenzee.
Uit dit onderzoek zou kunnen blijken dat
deze visserij moet worden ingeperkt
maar het is evengoed mogelijk, dat
wordt aangetoond dat bevissing juist
gunstig is voor de stand van deze in de
Voor wie het verschil niet weet: bij
zuiver wetenschappelijk onderzoek is
het vergaren en vergroten van de kennis
doel op zichzelf, terwijl het bij toegepast
onderzoek gaat om gegevens die over
heid of bedrijfsleven nodig hebben om
er bepaalde maatregelen op te kunnen
gronden. Dat verechil veroorzaakt dat
bij toegepast wetenschappelijk onder
zoek in de praktijk heel anders wordt ge
werkt. Dat neemt niet weg dat het NIOZ
in de loop der jaren een schat aan
gegevens heeft verzameld, waarvan ook
het RIN gebruik kan maken. Het ligt
daarom voor de hand dat er nauwe
samenwerking is tussen beide institu
ten, die overigens onder verschillende
ministeries vallen. Het NIOZ hoort bij
het ministerie van onderwijs en het RIN
is een „stukje" van Staatsbosbeheer en
wordt betaald door de ministeries van
CRM en Landbouw/Visserij. „Als het
NIOZ niet op Texel zou zijn geweest,
zou het RIN er ook nooit zijn gekomen",
zegt dr. Wolff, die met zijn medewer
kers tot voor kort gastvrijheid genoot in
het NlOZ-gebouw, maar daar niet kon
blijven omdat de ruimte het niet toeliet.
Bij de Texelse RIN-afdeling is ook de
inmiddels algemeen bekende zeehon
denonderzoeker Peter Reijnders werk
zaam, hoewel hij eigenlijk hoort tot de
RIN-afdeling wildbiologie, die in Arn
hem is gevestigd.
Zandwinning
Zeker de eerste tijd zal een groot deel
van de werkzaamheden van het Rin in 't
Het RIN-onderzoek in 't Horntje
wordt geleid door Dr. W. J. Wolff, sinds
1975 woonachtig in Den Burg. Daarvóór
was hij verbonden aan het Delta-insti
tuut voor hydrobiologisch onderzoek in
Zeeland.
Had dit Waddenzee-onderzoek niet
verricht kunnen worden door het NIOZ?
Dr. Wolff wijst erop dat het NIOZ een
ander doel heeft: zuiver wetenschappe
lijk onderzoek, terwijl het RIN toegepast
wetenschappelijk onderzoek beoefent.
wadbodem levende schelpdieren. Of
effekten goed of slecht zijn hangt overi
gens af van de doelstellingen van de
beheerder en dat is dus niet het RIN.
Het onderzoek van de zeehonden
moet een antwoord geven op de vraag
wat de belangrijkste oorzaken van de
schrikbarende achteruitgang zijn van dit
zeezoogdier. Zit 't voornamelijk in het
(vergiftigde) voedsel of is de verstoring
hoofdoorzaak?
De Texelse RIN-afdeling beschikt
over wetenschappers van uiteenlopen
de disciplines. Zo is Dr. Wolff gespecia
liseerd in bodemdieren, terwijl anderen
kennis inbrengen over zeehonden, wad
vogels en vegetatie. De computer speelt
bij wetenschappelijk onderzoek tegen
woordig een belangrijke rol, zodat het
team ook over een computerdeskundige
beschikt. Voor het werk op zee kan
worden beschikt over het bewakings
vaartuig „Phoca" van Staatsbosbeheer.
Westduitse marken 100 7106,50
Belgische francs 100 7 6,60
Franse francs 100 7 45,75
Zweedse kronen 100 7 44,50
Zwitserse francs 100 7119,75
Deense kronen 100 7 37,—
Amerikaanse dollar 1=7 1,93
Engelse ponden 1 7 3,91
Oostenr. Schillingen 100 7 14,64
Italiaanse lires 10.000 7 22,75
De zuigelingen, die aan de beurt zijn
worden op het bureau verwacht op de
tijden, waarop hun eigen huisarts
zitting heeft. De tijden zijn als volgt:
Dokter Siebinga, dinsdag 23 januari om
14.00 uur.
Dokter Waverijn, woensdag 24 januari
om 13.30 uur.
Uitsluitend voor spoedgevallen
Van vrijdagavond 8.00 uur tot
maandagmorgen 8.00 uur
Dokter R. R. Siebinga, Kikkert--
straat 12, De Cocksdorp, telefoon
(02222) 234. Bij geen gehoor
(02220) 2323. Zaterdag en zondag
apotheek geopend en spreekuur
van 13.30-14.00 uur en 18.30-19.00
uur.
Ambulance (in geval van onge
lukken met betekenend lichame
lijk letsel) (02220)2011.
Van vrijdagavond 18.00 uur tot
maandagmiddag 13.00uur
Zr. Th. Groothuis, Marelstraat 8,
Den Burg, tel. (02220)2996.
Voor zeer spoedeisende tandheel
kundige hulp kan men zaterdag en
zondag om 18.00 uur precies te
recht in het tandheelkundig cen
trum in het Groene Kruisgebouw,
Witte Kruislaan 19.
Weverstraat 95, telefoon (02220)
2112 Weekenddienst: zaterdag en
zondag 11.30 - 13.00 uur en van
17.00 - 18.00 uur. Buiten die tijden
alleen voor spoedeisende gevallen
Dagelijks is het politiebureau van
de groep Texel van de Rijkspolitie
telefonisch te bereiken via tel.
(02220) 2644. Buiten kantooruren
(tussen 18.00 en 08.00 uur) kan
men rechtstreeks contact opnemen
met de meldkamer van het district
Alkmaar, tel. (072) 116444.
Alleen voor spoedgevallen tele
foon (02220) 2527.
Zondag 21 januari 1979
HERVORMDE GEMEENTEN
Den Burg 10 uur ds. Wisman
viering Avondmaal; diakoniecoll.
De Cocksdorp 10.00 uur dhr. Veld
huis, maandcollecte kerkvoogdij
Den Hoorn 11 uur ds. Hoekstra
De Koog 19.30 uur ds. Wisman
De Waal 9.30 uur Ds. Hoekstra
Oosterend 9.30 uur ds. Van Zijll
Langhout
Oudeschild 11.00 uur ds. Van Zijll
Langhout
GEREFORMEERDE KERKEN
Den Burg 10.00 uur ds. De Boer
19.30 uur ds. Douwes
Oosterend 10.00 uur ds. Douwes
17.00 uur ds. De Boer
GEREFORMEERDE GEMEENTE
Oosterend 10.00 uur Dienst
16.00 uur Dienst
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Den Burg 10 uur ds. Hylkema
Uitzending De Lichtboei
Kinderoppas aanwezig
ROOMS-KATHOLIEKE KERK
Den Burg: zaterdag 19.30 uur
Uitzending via De Lichtboei
zondag: 10.45 uur
De Koog: zondag 9.30 uur
Oudeschild: zondag 19.00 uur
Den Hoorn: zondag 10.45 uur
De Cocksdorp: zondag 9.15 uur
Oosterend: zaterdag 19.30 uur
Voor noodslachtingen bellen de
heer A. van Heerwaarden,.telefoon
(02220) 2182 (slachtplaats) of 2663
(Wilhelminalaan 94), b.g.g. 3541.
JEHOVAH'S GETUIGEN
in het Rode Kruisgebouw Jonkei
straat, Den Burg.
10 15 uur Lezing
11.15 uur Wachttorenstudie.
moest geen liefdadigheid worden voor
arme mensen, maar alle ouderen van
het dorp moesten er aan deelnemen. En
de „heren chauffeurs" en de „dames
collectrices" zorgden dan voor het
jonger en roeriger element. Of, roerig...
je moest die oudelui soms ook de ruimte
geven, als er 's avonds in de uitspanning
„Meerenbos" na het gemeenschappe
lijk diner een dansje werd gemaakt, kon
je nog quadrilles en valeta's zien dan
sen, waar het jonge geslacht vinger en
duim naar aflikte!
Mina zat nog te overleggen. Haar
argumenten hielden geen steek, maar
haar trots weerhield haar toch. Toen
had Govert, die wel goed, maar geen
lamme goedzak was, heel bedaard
gezegd:,,We moesten het maar doen,
moeder. Als iedereen gaat, waarom
zullen wij dan thuisblijven?"
Ja, en nu het zo ver was, nu de brief
was gekomen met de kaarten en de con
sumptiebonnen en het nummer van de
auto.... nu hield ze zich wel groot, Mina
Hermans, en zat daar in haar stoel alsof
ze iedere dag met een Rolls Royce uit
rijden ging, zoals Govert grinnikend had
opgemerkt, maar ze zat evenzeer in
spanning als haar man.
„Kijk, nou zit je das weer scheef",
foeterde ze er terwijl ze bezig was
Govert's das te corrigeren, werd er
gebeld.
„Daar héb je ze al", schrok ze en zag,
langs haar man heen en grote, blauwe
wagen staan, glimmend van chroom.
„Doe vast open, zeg maar dat ik er
aan kom", bedisselde ze. Snel overzag
ze de inhoud van haar tas: de peper
muntjes, de eau de cologne, de kaarten,
wéér....? O wacht, die zaten apart in het
vakje.
Ze hoorde een vrolijke stem in de
gang, die ze aanstonds herkende.
„Mien", siste Govert door de deur,
„mevrouw Gelderman rijdt ons zelf".
Mina verschoot.
„Ik kom, ik kom", zei ze, wierp nog
een blik door de smetteloze huiskamer,
als konden daar allerlei rampen gebeu
ren, haastte zich naar de keuken om te
zien of de gaskraan, die ze een half uur
geleden dicht gedraaid had, heus wel
dicht stond, en of de waterkraan niet
lekte, zodat brand noch overstroming
tijdens haar afwezigheid het huis tot een
puinhoop konden maken.
Mevrouw Gelderman stond bij het
brede portier. Op de voorbank zat de
wijkzuster, zuster Minnema.
„Denkt u, dat u ruimte genoeg
hebt?" vroeg ze. Govert zonk bijna weg
in de luxueuze breedte van de achter
bank met de armstoel in 't midden.
„D'r kunnen er wel drie in", meende
Mina.
„Dat denkt u maar", lachte de zuster,
„vanavond, moet u rekenen, met al dat
lekkers in uw maag, hebt u tweemaal
zoveel ruimte nodig".
Govert tastte naar zijn binnenzak.
Nou had -ie een doos sigaren meegeno
men om de meneer die reed, ook eens
op te kunnen laten steken. En nu zat er
een dame achter 't stuur! Die mevrouw
Gelderman zag er best naar uit, dat ze
sigaretten zou roken, maar die had ie
nou juist nietI
(Wordt vervolgd)
