Opening Sint Jan
Tip voor werkgelegenheid in „Texelsche Kringen"
Texelaars in coöperatief verband aan
de kustverdediging laten werken
VERVOLG VAN PAG. 1
Arbeidsplaatsen
en slaapplaatsen
DINSDAG 27 NOVEMBER 1979
TEXELSE COURANT
PAGINA 9
De werkgroep Regionale Welzijns
planning in de kop van Noord Holland,
wijst ook unaniem de zeven-procents
norm af. De burgemeester wilde daar
nog een schepje op doen, door te wijzen
op de eilandpositie: Niet om meer
rechten te claimen, maar simpelweg om
op het effect te wijzen dat ontstaat als
de bejaarden naar de vaste wal zouden
moeten. De stap naar bejaardenhuis is al
een aftelsom waar de ouderen mee te
maken krijgen, maar als je door die
zeven-procents-norm doorverwezen
wordt naar een andere gemeente, is dat
in dit geval onaanvaardbaar", aldus de
burgemeester. Om terug te komen op
de opening van Sint Jan bood hij
namens het gemeentebestuur een schil
derij aan van Corrie Gottschal uit De
Koog. Hierbij was de symboliek van de
afaebeelde drie weglopende zusters
voor alle aanwezigen duidelijk. De
burgemeester prees de enorme inzet
van moeder-overste en de andere zus
ters bij de verzorging van de vele
bejaarde Texelaars.
Doel
Penningmeester M. Zijm bracht voor
iedereen de vele problemen waarmee
het bestuur tijdens de bouw mee wer
den geconfronteerd. Tevens bedankte
hij uitvoerig alle bedrijven en instanties
die bij het werk betrokken waren.
Directeur W. van Heerwaarden haakte
nog eens in op de geschiedenis van het
Sint Jan, naar aanleiding van de woor
den van pastor Persoon 's morgens in
het rusthuis zelf. „Er is veel veranderd",
vertelde de directeur, „maar het doel is
nog steeds hetzelfde gebleven: hulp
geven aan armen en behoeftigen, hoe
wel echt arme mensen er niet meer te
vinden zijn." De bewoners betalen voor
een maand verzorging 2150 gulden.
Deze verpleegprijs staat in geen enkele
verhouding meer tot het tientje dat in
woners destijds per maand moesten af
staan. Ook wees Van Heerwaarden op
een frappant verschijnsel: bij het door
nemen van de oude boeken van het Sint
Jansbestuur kwam hij tot de ontdekking
dat de namen van de voorvaderen van
alle huidige bestuursleden er in werden
vermeld.
Felicitaties
R. Hamer, bestuurslid van rusthuis De
Gollard, haakte ook in op de zeven-pro
centsnorm van het Rijk. In het belang
Texelse werklozen zouden een productiecoöperatie kunnen
stichten en zich kunnen bezig houden met het zeer arbeids
intensieve verdedigen van de westelijke duinenrij tegen de
invloeden van water en wind.
Dit was een van de ideeën die werden geopperd op de vrijdag in het RSG-
gebouw gehouden forumavond over werkgelegenheid, die werd georgani
seerd door de FNV-afdeling Texel en het Texelse Mensen Zonder Werk
project.
Het voornemen om te traenten Oo
werkeloosheid te bestrijden door het
werk aan de kust als continuprojekt aan
te pakken, was een initiatief van Cor
Ellen en zal nader uitgewerkt binnenkort
door de Pakt-fraktie in de gemeenteraad
ter sprake worden gebracht.
Dit werd meegedeeld door Daan
Welboren die vrijdag in het forum zat.
Uit de zaal kreeg het idee steun van Piet
van Heerwaarden, die („Ik ben bezeten
van de coöperatieve gedachtel") er de
vorm van een coöperatie aan wilde
geven. Om het werk te kunnen uitvoe
ren wilde hij aanspraak maken op een
deel van de miljarden die nu door de
rijksoverheid worden uitgegeven om
zwakke bedrijven te helpen en aldus de
werkgelegenheid aldaar in stand te.
houden.
Bereidheid
Over de bereidheid van de werklozen
om deze vorm van niet passende arbeid
uit te oefenen bestond verschil van
mening in het forum. De heer J. C. Dros
was daar niet gerust op, maar de heer
A. Maasdam van het Arbeidsbureau
Texel had er alle vertrouwen in en ver
wees naar de goede ervaringen met
werklozen die op vrijwillige basis bij het
helmplanten werden ingezet. Er was
voor dit werk altijd veel meer animo dan
er mensen konden worden geplaatst.
De forumavond, in de stijl van Haagsche
Kringen, kan geslaagd worden ge
noemd. Mede dankzij de enigszins
ludieke manier van presenteren en het
feit dat zeer langdradige betogen on
mogelijk waren (want dan viel de muziek
in), was het voor alle betrokkenen een
onderhoudend gebeuren en waren soms
aardige discussies te beluisteren. Kees
de Noord van het Mensen zonder
Werk-projekt stelde het forum voor aan
het publiek: Burgemeester Engelvaart
(voorzitter), J. C. Dros, H, Beumkes, J.
Nauta, J, van Asselt, N. C. Barendregt,
D. Welboren en J. Hennink. Als vraag
baak waren de heren Bischof van de
Economisch Technologische Dienst van
de provincie toegevoegd, evenals direc
teur Maasdam van het Arbeidsbureau
en FNV-districtsbestuurder Stevens. De
muziek werd verzorgd door Monkey's
Revival.
Gedaan
Allereerst kregen de forumleden gele
genheid om te vertellen wat zij, hun
fractie of groepering zoal hadden ge
daan aan de bevordering van de werk
gelegenheid op Texel. J.C. Dros vertel
de dat hij steeds elk initiatief had ge
steund dat was gericht op behoud of
vergroting van de plaatselijke werkgele
genheid, zoals de komst van een droog
dok naar Texel, en het stichten van een
scheepsbouwbedrijf aan de Spinbaan.
Verder heeft hij zitting in tal van
organisaties die vaak nauwe binindingen
hebben met het bedrijfsleven en waarin
hij ook het nodige had gedaan. Jan van
Asselt zei dat de zorg van Texels Belang
voor de werkgelegenheid onder andere
tot uitdrukking was gekomen door het
verzet tegen het bestemmingsplan voor
het buitengebied.
Overdreven
Door de volgens hem „overdreven
zware" bescherming van de natuur en
landschap die in dit plan zijn neergelegd
heeft Texel een ongunstig klimaat ge
kregen voor bedrijfsvestiging. Texels
Belang streeft verder naar het stichten
van industrieterrein in alle dorpen van
Texel en het tevoren bekend maken van
het geluidsniveau dat daar geprodlu-
ceerd mag worden, zonder in conflict te
Het aantal arbeidsplaatsen op
Texel hangt onder meer af van het
aantal toeristische bedden dat op
het eiland kan worden toegelaten.
Een wethouder die zich zowel met
de recreatie als met de werkgele-
genheid bezig houdt, kun je moeilijk
kwalijk nemen dat hij de woorden
arbeidsplaatsen en slaapplaatsen
verwisselt. Toch werd door sommi- i
ge bezoekers van de forumavond
die vrijdag in het RSG-gebouw
werd gehouden, even bedenkelijk
gekeken toen Nauta het scheppen
van werkgelegenheid aanduidde als
het bieden van slaapplaatsen. Toch
een Freudiaanse verspreking?
dregt (WD) zag het verzet van zijn
fraktie tegen de beheerslandbouw als
bevordering van de werkgelegenheid.
Want in de WD-visie gaat niets boven
de vrije, ondernemingsgewijze produk-
tie hij het streven naar uitbreiding van
activiteit en de daarmee verband hou
dende werkgelegenheid. Voor de werk
gelegenheid is het ook belangrijk dat het
toeristenseizoen breder wordt en dat
kan alleen bij kwaliteitsverbetering van
akkomodatie en attracties. J. Hennink
van D'66 stelde vast dat de gemeente
raad maar weinig aan de werkgelegen
heid kan doen. Ook hij was van mening
dat de mensen die dat wel kunnen,
zoveel mogelijk vrijgelaten moeten wor
den. Daan Welboren had moeite met de
vraagstelling: „We worden in de verde
diging gedrukt" Hij zei dat zijn fractie
(Pakt) zich in het bijzonder inspant voor
een betere vedeling van de arbeid, steun
aan kleine bedrijven e.d. Voor de
gemeenteraad is het moeilijk om iets
concreets te bewerkstelligen; dat is een
zaak van landelijke politiek. Voor het
Pakt is het wel essentieel dat er een
andere visie op werk en werkgelegen
heid moet komen.
Voorwaarden scheppen
Jook Nauta (CDA) zei dat de ge
meenteraad weinig meer kan doen dan
het scheppen van zo gunstig mogelijke
voorwaarden voor bedrijfsvestiging. Het
gaat er daarbij om af te wegen wat
economisch wenselijk en maatschappe
lijk aanvaardbaar is. Dat komt onder
meer tot uitdrukking in de bestem
mingsplannen en in het scheppen van
een prettig winkelklimaat. Nauta is wet
houder die o.a. werkgelegenheids
vraagstukken in zijn portefuille heeft; hij
is bovendien voorzitter van de onlangs
opnieuw aktief geworden commissie
werkgelegenheid die zich onder meer
bezig houdt met het bestuderen van
mogelijkheden tot vestiging van mos
selindustrie.
Schriftelijk
De heer J. de Beurs (directeur van
Keijser Co, het bedrijf dat in verband
met hinderwetproblemen met sluiting
wordt bedreigd) kwam drie schriftelijke
vragen indienen die het forum mocht
beantwoorden („Maar het hóeft niet,
dus ik maak het u gemakkelijk"). Minder
vrijblijvend waren de vragen die Piet van
Heerwaarden lanceerde. De forumleden
konden kiezen uit drie door hem voor
gestelde definities van werkloosheid: a.
is werkloosheid een uitvinding van
werkschuwe mensen; b. is werkloos
heid een onafwendbare natuurramp; c.
is werkloosheid een ziektebeeld van een
onrechtvaardige kapitalistische
maatschappij. Nauta en Van Asselt
vonden geen van de definities juist en
weigerden antwoord te geven. Welbo
ren wees deze manier van vragen met
verontwaardiging van de hand maar
voelde voor een combinatie van a en c,
en Hennink zag de werkloosheid als een
natuurramp. Hij beschouwde het
menselijk doen en handelen als een
natuurgebeuren. Het produceren met
machines waardoor menselijke arbeid
overbodig wordt, hoort daar ook bij.
Dros wekte verbazing door voor ant
woord c te kiezen. „Maar dan zonder
het woord 'kapitalistische'!".
De vragensteller zelf koos, voor het
complete antwoord c. Van Heenvaar
den zei een socialistische maatschappij
als dé oplossing van het probleem te
zien. Klaas Barendregt van de WD zag
dat uiteraard anders en betreurde de
negatieve kijk die Van Heerwaarden op
de economie heeft. De heer Maasdam
gaf een uiteenzetting over de verschil
lende soorten van werkloosheid waar
mee we in deze maatschappij te maken
hebben. Er is 'normale' werkloosheid die
kan worden onderscheiden in seizoens
werkloosheid, wrijvingswerkloosheid
en werkloosheid onder mensen die
ongeschikt zijn voor het verrichten van
werk. Tot de abnormale vormen van
werkloosheid worden structuurwerk
loosheid en conjunctuurwerkloosheid
gerekend. Omdat werkloosheid in
sommige gevallen inderdaad onaf
wendbaar is, was Maasdam geneigd
voor antwoord b te kiezen.
FNV-districtsbestuurder Stevens
legde uit dat het voor een vakbeweging
voor de hand liggend is om zich in het
werkloosheidsprobleem te verdiepen,
ook al houdt zij zich in de eerste plaats
bezig met het behartigen van de belan
gen van mensen die wel werken. Een
weinig in kostbare wintervoorzienin-
gen. Hij vond dat Texel als vakantie-
gebeied moet worden aangeboden zoals
het nu is. In de winter mag het dan koud
en zonloos zijn, er zijn genoeg andere
geneugten. Van de heer Haarsma kwam
de suggestie om een zwembad te stich
ten bij Oudeschild, waarbij gebruik kan
worden gemaakt van het afgewerkte
warme koelwater van de Texelstroom-
centrale. KI. Barendregt was van me
ning dat de gemeenschap de kosten
moet vergoeden die gepaard gaan met
verplaatsing van bedrijven in verband
met hinderproblemen. Daan Welboren
wees op de toenemende interesse voor
alternatieve landbouwprodukten. Texel
leent zich bij uitstek voor kleinschalige,
arbeidsintensieve alternatieve land
bouw.
Landbouw stabiel
Een troost bij het praten over vermin
derende werkgelegenheid in de be
staande sectoren is, dat de ontwikkeling
in de landbouw inmiddels stabiel is
geworden. In het struktuurplan wordt
de verwachting uitgesproken dat hier
nog 100 arbeidsplaatsen zullen verdwij
nen, maar zover zal het niet komern. Er
is zelfs weer enige groei, zo deelde
ETD-man Bischof mee. Hans Oosterhof
beklaagde er zich over dat het MZW-
projekt (waarbij hij nauw betrokken is)
voorstellen inzake verruiming van werk
gelegenheid heeft gedaan bij het ge
meentebestuur. Maar daar waren de
tips nauwelijks serieus genomen en de
MZW-mensen hadden te horen gekre
gen dat ze zich maar moesten beperken
tot hun hoofdtaak: de opvang van
werklozen.
Het omzetten van hotels in apparte
menten die vervolgens worden ver
kocht, is ongunstig voor de werkgele
genheid. Mede om die reden verzet de
gemeente er zich tegen, voor zover dat
mogelijk is. Geëxploiteerde recreatie
appartementen leveren vijf keer zoveel
arbeidsplaatsen op dan appartementen
die worden verkocht, aldus Nauta. die
wel inzag dat het met winst verkopen
voor de betrokken ondernemer vaak
veel aantrekkelijker en eenvoudiger is.
Hier ligt daarom een duidelijke over
heidstaak.
Welboren pleitte voor het in erfpacht
uitgeven van industriegrond als middel
om de werkgelegenheid te vergroten.
Hij kondigde uitgewerkte voorstellen in
die richting aan. Het inleveren van uren
en het ontwikkelen van werkgelegen
heid in de dienstverlenende 'zachte'
sector was voor de heer Boerhorst
aanleiding om erop te wijzen dat dit tot
scheve verhoudingen leidt. Hoe kun je
het aantal uren in de veehouderij ver
minderen? En wie moeten het geld
opbrengen om de arbeidskosten in de te
ontwikkelen zachte sector betalen? In
teressant was tenslotte de mededeling
van de heer Bischof dat zijn dienst mo
menteel werkt aan een schematisch
overzicht van de Texelse bedrijfsstruk-
tuur. Daaruit zal blijken in welke secto
ren nog mogelijkheden voor onderne
mers liggen.
van de bejaarden vond hij dat er bij de
bepaling van de capaciteit van een
bejaardentehuis in de toekomst niet
gekeken moet worden naar de leeftijd
van de bewoners, maar naar de functie
van zo'n instituut. Hij bood namens het
Gollard-bestuur een barometer aan en
hoopte dat de sfeer in Sint Jan altijd
'bestendig' zou zijn.
Pastor P. Kolkman wees op de inzet
en de bereidheid van de zusters en het
andere personeel, die op alle uren van
de dag voor de inwoners klaar staan. Hij
bood namens het R.K. kerkbestuur
en de Texelse afdeling Charitas een
gescnenkbon aan.
Mevrouw T. Krijnen-Bais feliciteerde
het bestuur namens Het Verpleeghuis
en schonk een spinnewiel met een
bruine schapenvacht.
De voorzitter van de Bejaardenbond
afdelingen Den Burg en De Waal, Jurr.
Beumkes, sprak ook over de rijksnorm
inzake de zeven-procentsregeling. Voor
al wanneer de mensen zo lang mogelijk
thuis blijven, hoopte hij op een goede
samenwerking tussen de bond en de
tehuizen. Hij bood het bestuur een
enveloppe met inhoud aan. Dat deed
ook de heer A. van Beek, namens de
VEM en Oele.
Hoofd van de Sint Jozefschool en de
overbuurman van Sint Jan, de heer P.
Luyckx, bood een foto-album aan, en
de heer Daalder gaf een kleurenfoto van
de rondrit die de bejaarden op 25
augustus hadden gemaakt met 'De
Blijde Rijders'.
W. van Heerwaarden vertelde tussen
de toespraken van de verschillende
sprekers anecdotes, om het geheel wat
levendig te houden. Ze hadden allemaal
betrekking op de bouw of geschiedenis
van het Sint Jan rusthuis.
In het slotwoord van voorzitter G.
Bakker opnieuw dankbetuigingen aan
allen die bij de totstandkoming van het
nieuwe gebouw betrokken waren. Na
mens de architect en de aannemers had
Sint Jan een complete video-installatie
gekregen, inclusief een platenspeler met
cassette-deck. Van alle andere bedrijven
een geluidsprojector (VEM, Oele en
CVI).
Tijdens deze feestdag heeft 'De Licht
boei' nieuwe opnamen gemaakt, die een
mooi vervolg vormen van de al eerder
aangeboden video-band.
deel van de werkloosheid is te wijten
aan de niet rationale verdeling van de
arbeid. Dat het particulier initiatief dit
probleem tot oplossing zou kunnen
brengen geloofde hij niet. Het systeem
waarin wij thans leven staat niet toe dat
het werk wordt gestuurd naar plaatsen
waar het nodig is.
Een van de schriftelijke vragen van de
heer De Beurs luidde: draagt de over
heid financieel bij als een bedrijf in
verband met hinderwetproblemen moet
worden verplaatst? Welboren: Ga naar
het raadhuis, dan hoort u het.
Dubbeldekker
De heer Wendrich zag het in gebruik
nemen van de nieuwe veerboot met
beide dekken als een bevordering van de
werkgelegenheid. Want Texel heeft nu
nog de naam dat het moeilijk is om er te
komen weaens de lange wachttijden,
waardoor potentiële toeristen wegblij
ven. Wethouder Nauta bevestigde dat
en zei dat de gemeente bezig is met
afrondende studies inzake de gevolgen
van de dubbeldekker. Na afloop daarvan
zal de gemeente zeker druk uitoefenen
om de dubbele aanleginrichting gereali
seerd te krijgen. Welboren verklaarde
zich tegen. De dubbeldekker is niet
goed voor Texel. J. Hennink achtte de
werkgelegenheid beter gediend met het
in de vaart brengen van meerdere kleine
boten. Want daarvoor is meer personeel
nodig.
Een tweede schriftelijke vraag van De
Beurs deed een meningsverschil aan
het licht komen tussen wethouder Nauta
en de heer Bischof van de ETD. De heer
De Beurs had nl. gevraagd of de hinder
wetsnormen (aantal toegestane deci
bels) afhankelijk zijn van gebruiksre
gels in het plan. Nauta zei dat de
hinderwetsnormen niets te maken heb
ben met de planologie, maar Bischof zei
dat ze er juist alles mee te maken
hebben. In een goed bestemmingsplan
zullen op een terrein dat voor industrie
vestiging is bestemd, andere normen
gelden dan in een woonwijk of natuur
gebied. Volgens voorzitter Engelvaart
school waarheid in beide antwoorden.
Op een industrieterrein zoals dat is
aangelegt in Oudeschild zal een bedrijf
meer lawaai mogen maken dan in een
dorp. Het hangt dus af van de feitelijk
aanwezige omgeving.
Vrouwen
Het is in het balng van de emancipatie
dat ook vrouwen de mogelijkheid krijgen
om deel te nemen aan het arbeids
proces. Als vrouwen zich echter op de
arbeidsmarkt aanbieden, verhoogt dat
het werkeloosheidsprobleem. Mevrouw
Wendrich gaf als haar mening dat een
vrouw ook thuis kan emanciperen en
daar in haar taak voor het gezin meer tot
haar recht komt. Naar aanleiding daar
van vertelde directeur Maasdam dat het
beleid van het Arbeidsbureau niette
min sterk is gericht op het aan het werk
helpen van juist vrouwen. Grotere
bureau's hebben zelfs een speciale af
deling voor werkzoekende vrouwen,
maar ook op Texel werd extra geld en
moeite gestoken in het helpen van juist
deze categorie. Maasdam wilde dat
laatste aan de hand van een voorbeeld
toelichten, maar de tijd was verstreken
en de muziek viel in.
Grondoorzaak
Na de pauze deed I. de Vries uit Den
Burg een poging om de discussie te
brengen naar grondoorzaken van de
werkloosheid. Hij gaf de richting direkt
aan: de ongecontroleerde vrije, onder
nemingsgewijze produktie. „We praten
hier alleen over de gevolgen". Bij
handopsteken liet de zaal echter blijken
meer te voelen een meer op de Texelse
situatie gerichte benadering. Klaas Ba
rendregt wou echter wel kwijt dat moet
moet worden toegegeven dat de werk
loosheid een gevolg is van de open
economie zoals wij die kennen. Bij een
gesloten economie (zoals in het Oost
blok) wordt de arbeid over alle werkers
verdeeld en is er dus volledige werkge
legenheid. Maar als dat hier zou gebeu
ren zouden de produktiekosten zodanig
toenemen dat de produkten niet meer
zouden worden gekocht.
i Ter sprake kwam de uit het struc
tuurplan blijkende noodzaak om voor
het jaar 2000 op Texel te zorgen voor
zo'n 700 extra arbeidsplaatsen. Nauta
legde uit dat de 300 banen vanzelf
beschikbaar komen als direkt gevolg van
de bevolkingsgroei. Het recreatiebasis
plan voorziet verder in de groei van het
aantal toeristische bedden tot 47.000
(8.000 meer dan nu) en dat levert ook
Gezicht op hot forum vanuit do zaal. Aan de
tafel knks het panel van deskundigen.
300 arbeidsplaatsen op. Er zal dus nog
voor zo'n 150 banen gezorgd moeten
worden, 20 per jaar. De werkgroep
Werkgelegenheid houdt zich daar in het
bijzonder mee bezig. De gedachten
gaan uit naar mosselindustrie, vlees/
visverwerking en werk in het sociaal-
medische vlak. De verwachtingen mo
gen niet overdreven zijn, want in het
gunstigste geval kan de gemeente alleen
maar de vestigingsvoorwaarden aan
trekkelijk maken. Het hangt uiteindelijk
af van de bereidwilligheid van het
bedrijfsleven.
Zwembad
Zo ging de discussie geanimeerd
verder. Nog enkele grepen: de heer
Dros achtte, in tegenstelling tot anderen
die het probleem tot dusver onderzocht
hebben, de aanleg van een overdekt
zwembad financieel mogelijk. Hierdoor
wordt Texel aantrekkelijk buiten het
zomerseizoen, wat in het belang is van
de werkgelegenheid. Welboren zag
